Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Նստողին ՚ի Գանձասար, թերակատար օծմամբ Կաթուղիկոսին Յօհաննիսի, լուեալ զիրակութիւնն զայն թէ գրեալ է Շահվէրտի խանն Գեանճայու զխնդիր առ Հիւսէին Ալի խանն վասն Իսրայէլի անդ նստողին իւրոյ ներհականին, որպէս զի հարկեսցէ նա զսրբազան Վեհըս մեր տալ նմա զհրաման Կաթուղիկոսութեան. այլ եւ զգրելն Վեհին զթուղթ առ Շահվէրտի խանն եւ զխնդրելն զԻսրայէլն (որպէս ասացաւ ՚ի Սեպտեմբերի Գ, ՚ի Զ. բանին) առեալ ապա ընդ իւր զոմանս ՚ի սեւագլխաց կողմանն իւրոյ եւ ՚ի նշանաւոր արանց, ՚ի սուրբ Աթոռս դիմեաց շեշտակի եւ եկեալ մտանէր աստ ՚ի Հոկտեմբերի ԺԸ, ՚ի տօնի սրբոյն Գրիգորիսի Աղուանից Կաթուղիկոսի: Առաքեալ էր ընդ նմին եւ որդի Փանահ խանին Իբրահիմ խանն` զոմն ՚ի ծառայից իւրոց առ սրբազան Վեհըն թղթով` Աղասի անուամբ. ո'րոց մատուցեալ առ սրբազան Վեհըն, յետ բազմաց խօսից եւ գլխացաւութեանց զայս վճռահատ եւ ըստ օրինի բան ասաց Յօհաննէսն թէ` ես ո'չ եթէ կամիմ զի ես եղէց Կաթուղիկոս եւ Իսրայէլն խոտեսցի, թէպէտ զիս բռնութեամբ ածին ՚ի ներքոյ այսր լծոյ երկրականքն իմ հրամանաւ որդւոյ Փանահ խանին: Այլ այս է ճշմարիտ կամք իմ, զի վերանորոգութիւն իմն լիցի Աթոռոյն այնմիկ խղճալւոյ, թէ ինեւ եւ թէ այլով: Ես ահա հրաժարիմ ասէ իմով յօժար կամօք ՚ի կաթուղիկոսութենէս, թող Իսրայէլն եկեալ նստիցի յԱթոռոջն, եւ շինացուսցէ եւ թէ կամիցի նմա չափ հնազանդութեամբ ծառայեցից, որպէս զմի ոք ՚ի յԱբեղայից իւրոց: Իսկ եթէ ո'չ կամիցի, ես աստ մնացից եւ ծառայեցից քեզ, եւ ինքն երթեալ բացարձակաբար զիշխանութիւն իւր վարեսցէ: Իսկ մինչ Իսրայէլն ՚ի յԱթոռն գալ ո'չ կամիցի, ՚ի հարկէ մի ոք ՚ի յԱթոռն նստիլ պարտի, զի զնա շէն պահեսցէ. թէ զիս ո'չ կամիցի սրբութիւն քո, զայլ ոք ՚ի ծառայից քոց առաքեա' անդ, զի զնա շէն պահեսցեն: Եւ դարձեալ զայս ասէր թէ` զայս ո'չ եթէ ես միայն ասեմ, այլ համայն ժողովուրդք իմոյ կողմանն զայս ասեն, եւ զսոյն կամին: Որոյ բանից համաձայնելով վկայէին զհետ եկեալ արքն: Նաեւ դեսպան որդւոյ Փանահ խանին ասէր թէ` եւ կամք խանին մերոյ այդ է: Ցուցանէր նա եւ զբազմակնիք թուղթս, գրեալս առ ինքն ՚ի Շամախու, ՚ի Շրուանու եւ ՚ի Դարբանտու, եւ յայնց կողմանցն, որք գրէին թէ` մեք եւ ո'չ զմի յերկուցդ ՚ի ձէնջ ընդունիմք, այլ ո' ոք ՚ի ձէնջ ՚ի սուրբ Աթոռն Էջմիածին երթիցէ, եւ հրամանաւ նորին Հայրապետի եկեալ նստիցի յԱթոռն մեր ՚ի Գանձասար, զնա ընդունիմք: Երաշխաւորէր եւս այսպէս թէ` եթէ Իսրայէլն զայս պատճառեսցէ թէ` ես վասն երկիւղի ո'չ երթամ ՚ի յ՚Աթոռն, զի այնմ կողման ժողովուրդքն զիս ո'չ ընդունին, ես յամենիցն ՚ի նոցանէ բերից վասն նորա զերաշխաւորական բազմակնիք թուղթս, մինչ նա ուղիղ դիտաւորութեամբ կամիցի գնալ ՚ի յԱթոռն: Իսկ որդի Փանահ խանին գրեալ էր ՚ի ձեռն դեսպանին իւրոյ զերկուս թուղթս առ սրբազան Վեհըն, առաջինն սիրով եւ քաղցրութեամբ եւ խնդրանօք, զի Յօհաննիսին տուեալ փութով զհրաման Կաթուղիկոսութեան դարձուսցէ յետս: Եւ յո'չ հաւանելն այնմ սրբազան Վեհին, զի կամէր եւ զԻսրայէլն ածել աստ եւ հաւանեցուցանել երթալ յԱթոռն, եւ թէ նա զայն ո'չ կամիցի, ապա զՅովհաննէսն կամ զայլ ոք յղել անդ, զոր եւ ո'չ իսկ պարզաբար ասէր, ապա դեսպանն էհան զմիւս եւս թուղթն, որպէս պատուիրեալ էր նմա խանն իւր, յորում գրեալ էր զանհամեստ եւ զչափազանց բանս, զսպառնալիս եւ զտմարդական զրոյցս, զորս ո'չ երկրորդեմ, թէ պարտիս առանց իրիք պատճառի զհրաման Կաթուղիկոսութեան տալ Յօհաննիսիդ եւ փութով յղել յետս: Այլ սրբազան Վեհըն զայս ամենայն առ յոչինչ համարեալ զարդիւնաւորս զայս խորհեցաւ զխորհուրդ, զի ածցէ եւ զԻսրայէլն աստ, եթէ նա յանձն առնէ յԱթոռն երթալ, ապա գրեսցէ առ համայն ժողովուրդս վիճակի հնազանդիլ նմա, եւ զՅօհաննէսն հրաժարեցուցեալ ՚ի Կաթուղիկոսութենէն, կամ աստ պահեսցէ, եւ կամ թէ կամիցի Իսրայէլն ընդ ինքեան տարցէ, որպէս Յօհաննէսն եւ ընդ իւր եկեալ արքն ասէին եւ հաւանէին. նոյնպէս եւ դեսպան տաճիկն հաւանէր եւ ասէր թէ` եւ խանին մերոյ կամքն այդ է, թէպէտ զայդ թուղթդ գրեաց, զի լուաւ թէ զԻսրայէլն առնելոց ես խալիֆայ, վասն խնդրոյ Շահվէրտի խանին: Քանզի կամի ասէր` զի Աթոռն շինասցի, որովհետեւ յիշխանութեանն իւրում է, իսկ Կաթուղիկոս ո' եւ լինելոց իցէ լիցի:

Ապա գրեաց զթուղթ սրբազան Վեհըն ՚ի Շամախի ՚ի Շրուան, ՚ի Դարբանտ եւ յայլ շրջակայս տեղեացն, օրհնութիւն եւ շնորհակալութիւն նոցին վասն բանիցն զորս գրեալ էին վասն ուղիղ եւ վճռահատ բանիցն, զորս գրեալ էին ՚ի բազմակնիք թղթոջն, որ ՚ի վերոյ ասացաւ, որոց եւ պատուէր` զի յայն իսկ պայմանս մնասցեն անխոտոր, ծանուցանելով նոցա զներկայ եղելութիւնսն եւ զապագայ կամս իւր, թէ ահա Յօհաննէսն ՚ի սուրբ Աթոռս եկեալ իւրով կամաւ եւ յօժարութեամբ հրաժարեցաւ ՚ի կաթուղիկոսութենէն, եւ մեք եւս հրաժարեցուցաք զնա, եւ գրելոց եմք առ ժողովուրդսն Գեանճայու, զի զԻսրայէլն եւս յղեսցեն աստ: Եթէ նա յանձն առնուցու երթալ յԱթոռն նստիլ, յայնժամ գրեցից ձեզ, հնազանդիցիք նմա եւ ընդունիցէք եւ զտուրս ձեր նմա տայցէք: Իսկ եկեսցէ աստ, ամենեւին մի' ընդունիցէք զնա եւ մի զտուրս ինչ տայցէք նմա` կամ այլոց, որք ոչ ՚ի յԱթոռն նստիցին ըստ մերոյ հրամանի: Այլ որպէս գրեցից ձեզ յայնժամ ըստ այնմ արասջիք: Զայս թուղթս յղեաց ՚ի ձեռն երկուց իշխանացն. որք ընդ Յօհաննիսին եկեալ էին եւ այժմ դառնային, որովհետեւ Յօհաննէսն աստ մնաց, զի անտի յղեսցեն ՚ի Շամախի ՚ի ձեռն Առաջնորդ Իսահակ վարդապետին:

Թուղթ եւս առ որդի Փանահ խանին ՚ի պատասխանի թղթոց նորին, ըստ այսմ թէ` դու կամիս, զի Աթոռդ այդ շինասցի, եւ խալիֆայ նստիցի յայդր: Եւ ես զդոյն ՚ի վաղուց կամիմ եւ առնել ջանամ, բայց մինչ դու կամիս զի Յօհաննէսս այս լիցի խալիֆայ եւ տիրութիւն առնես սմա, նոյնպէս եւ Շահվէրտի խանն կամի զի Իսրայէլն լիցի եւ նա նմա առնէ տիրութիւն, այս խափանումն ածէ խորհրդոց մերոց եւ կամաց հասարակութեան ժողովրդեանն: Դուք երկուքդ պարտիք ՚ի բաց լինիլ, զի ես ըստ կամաց եւ խնդրոյ ժողովրդեանն զմին ՚ի յերկուցն ընտրեալ յԱթոռն նստուցից, եւ գրեցից ժողովրդեանն հնազանդիլ նմա եւ զարդիւնս տալ, զի շինութիւն Աթոռոյ տրովք ժողովրդեանն լինի եւ ոչ եթէ դատարկ սեւագլխով: Իսկ մինչ Կաթուղիկոսն առանց ընտրութեան եւ հաւանութեան ժողովրդեանն լինիցի, ո՞վ ոք հնազանդի նմա, կամ ո'վ է պարտական տալ նմա զփարայ մի. ծանուցանելով նմա եւ զկամս իւր եւ զպատճառն զՅօհաննէսն աստ արգելելոյն, որպէս ասացեալ է: Եւ սակաւ ինչ մեղադրութիւն վասն տմարդական բանից գրոյն երկրորդի: (Գրեալ էր սա եւ առ խանն մեր զթուղթ կարի սպառնալեօք այսր աղագաւ, որովհետեւ կամէր նա վասն խնդրոյ Շահվէրտի խանին Իսրայէլին լինիլ, այլ նա զտեղի ոչ ետ բնաւ): Զոր առեալ գրաբեր տաճիկն ել ընդ վերոյիշեալ արանց ՚ի Հոկտ. ԺԴ:

Ապա գնաց սրբազան Վեհըն յափն Երասխ գետոյ զաւուրս Ը վասն փայտիցն, զորս բերեալ էին վասն սրբոյ Աթոռոյս շինութեանցն օսմանցիք ոմանք տաճիկք Կաղզվանցիք: Որք յանցելումն ամի ՚ի յՕգոստոսի ԻԶ, պայմանեցին բերել, որպէս ասացեալ է անդ:

Եւ անտի ՚ի սուրբ Աթոռս դարձեալ, գրեաց ապա (որպէս ՚ի վերոասացաւ) առ Գեանճեցիսն ըստ վերոյիշեալ պայմանադրութեանն, զթուղթ, նախապէս մեղադիր լինելով նոցա բաց ՚ի զապօրինաւորութիւն գործելոյն որ ինքնագլուխ զԻսրայէլն օծին եւ եղեն ընդ նզովիւք եւ անիւծիւք նախնեաց Հայրապետացն երանելեաց, յամառիլոյն նաեւ ՚ի մեղս եւ զնա ոչ յղելոյն աստ եւ քանիցս խաբելոյն զինքն եւ զչափազանց եւ զվիրաւորիչ գիրս գրելոյն, եւ զխանն իւրեանց եւս յարուցանելոյն ՚ի վերայ իւր սպառնական գրովք: Եւ վերջապէս դարձեալ ըստ վերոասացեալ վճռոյն, թէ զՅօհաննէսն ահա հրաժարեցուցեալ եմ. եթէ դա եկեսցէ աստ, եւ յանձն առնուցու երթալ յԱթոռն առաքեցից փառօք, եւ երաշխաւորական թուղթս եւս բերից վասն դորա յումմէ եւ ինքն կամիցի, եթէ զերկիւղ ինչ ունի եւ զՅօհաննէսն թէ ինքն ո'չ հաճեսցի ունիլ առ ինքն որպէս զսպասաւոր, ես աստ պահեմ զնա: Իսկ եթէ ոչ եկեսցէ, եւ ոչ յօժարիցի գնալ յԱթոռն, ՚ի հարկէ մի ոք անդ նստիլ պարտի, որպէս ամենայն վիճակքն կամին բաց ՚ի ձէնջ. եւ այնուհետեւ ես եղէց անպարտ, եւ դուք պարտականք. եւ առ այս բազում հարկ` զի յղիցեն:

Թուղթ եւս առ Շահվէրտի խանն ըստ վերոասացելոցս բանից, եւ ըստ թղթոյ որդւոյ Փանահ խանին, թէ` պարտ է դմա գալ առ մեզ, եւ երթալ նստիլ յԱթոռն իւր: Եւ թէ դու զայս ո'չ կամիցիս, վասն ելանելոյն յիշխանութենէ քումմէ, կարծելով թէ` քեզ ոչ ծառայէ, ես այդմ երաշխաւորեմ, զի դա անտի առաւել ծառայեսցէ քեզ, քան մինչ առ քեզդ է: Ցուցանելով նմա զերիս գլխաւոր յանցանսն նորին, որ առանց հաւանութեան բնաւից վիճակացն, եւ ՚ի սուրբ Աթոռս գալոյ` օծաւ եւ յԱթոռն իւր ոչ նստէր: Եթէ մինչեւ ցայժմ այսց ամենից ներեալ եմ վասն խաթեր քոյ: Իսկ թէ եւ յայսմ նուագի ոչ եկեսցէ, եւ երթիցէ յԱթոռն, խնդրեմ զի այնուհետեւ ՚ի բաց լիցիս դու ՚ի դմանէ, եւ մի եւս դժուարասցիս յինէն, զոր ինչ ես առնիցեմ յայնժամ:

Թուղթ եւս առ սրբոյ Աթոռոյս գանձապետ Պարոն Պապն գրեաց, եւ եդ ՚ի սմա զերկուս թուղթսն, զի նա տացէ ՚ի խանն, եւ միւսն տացէ ընթեռնուլ յեկեղեցւոջն:

Ետ զպահարանն Դաւիթ վարդապետին, եւ նա եւս գրեալ առ Պապն զթուղթ, կրկին պահարանեաց, եւ յղեաց ՚ի ձեռն արանց նոյն Պարոն Պապին ընդ կարաւանին Գեանճայու ՚ի Հոկտեմբերի ԻԷ:

Օրինակք սոցին տեսցին ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն. յերեսն, ՃԾԶ, ՃԾԷ, ՃԾԸ:

Ի Բայազիտ եղեալ աստապատեցիքն արարեալ էին զվկայական իմն մահսար յաղագս ումեմն տղայի, որոյ ազգական մեռեալ գոլով ՚ի Բաղտատ (եւ այն էր եղբայր սպասաւորի նուիրակին հնդկաց Դաւիթ սարկաւագին, որ եւս ՚ի հնդիկս էր վախճանեալ). երթայր տիրել ընչից նորին: Վասնորոյ յղեալ էին զնա առ սրբազան Վեհըն, զի եւ ինքն զվկայականն դատակնքեսցէ ՚ի հաստատութիւն բանին եւ ՚ի յուղղութիւն: Իսկ որովհետեւ եկեալ էին ՚ի նուիրակէն հնդկաց թուղթք յառաջ քան զայս (որպէս ասացաւ ՚ի Սեպտեմբերի Ը, ՚ի ԺԱ բանին). եւ մինչեւ ցայժմ ոչ գրեցան նոցին պատասխանիք, վասնորոյ` այժմ կամեցաւ սրբազան Վեհըն գրել զպատասխանիս նոցին, եւ ՚ի ձեռն վերոյիշեցելոյ տղային յղել, որ երթայր ՚ի Բաղտատ:

Ուստի` զթուղթ գրեաց առ սրբոյ Աթոռոյս նուիրակ Յովհաննէս վարդապետն ՚ի պատասխանի թղթոյն վասն ելմանն, եւ դրամոյն որ ՚ի Բասրայ (որպէս ասացաւ ՚ի Սեպտեմբերի Ը), զի հնարեսցէ փօլիցայ առնել ՚ի Կարին կամ ՚ի Թօխաթ: Եւ վասն վերոասացեալ իրակութեանն, այսինքն գնալն թղթատար տղայիս հանդերձ պատճառաւն եւ այլ բանք: Առ որ եւ յղեցաւ չափ Պարսպի սրբոյ Աթոռոյս, զի անդ ցուցցէ ժողովրդեանն:

Գրեցաւ նաեւ ընդ սմին ՚ի Բասրայ առ Մահտեսի Յարութիւն, Պարոն Պետրոս եւ Պարոն Միքայէլ Աղայսն, սէր եւ օրհնութիւն եւ սիրով մեղադրութիւն վասն բնաւ զթուղթս ո'չ գրելոյն: Եւ վասն վերոասացեալ դրամոյն, որ առ Պարոն Միքայէլին իսկ էր, զի ընդ նուիրակին հոգացեալ փօլիցայ արասցեն յայսկոյս ՚ի Կարին կամ ՚ի Թօխաթ եւ գրեալ ծանուսցեն ինքեան:

Թուղթ եւս ՚ի Բաղտատ, առ սրբոյ Աթոռոյս գանձապետ Մահտեսի Ալէքսանն, եւ առ աւագ էրէց Տէր Մարկոսն վասն վերոգրեցեալ թղթոյն, զի յղեսցեն ՚ի Բասրա ՚ի ձեռն սպասաւորի նուիրակին մերոյ Յովսէփ վարդապետին: Եւ վասն Բաղիշեցի Յովհաննէս վարդապետի դրամոյն, զի զԺ թումանն հանեալ` զմնացեալսն տացեն ՚ի Բաղիշեցիս (որպէս եւ ՚ի յԱպրիլի ԺԹ ասացաւ): Եւ այլ բանք:

Օրինակ Բասրայու թղթոյն է ՚ի բոլորագրահամար տետրն յերեսն ՃԾԹ: Որովք ել Աստապատեցի տղայն, ՚ի Հոկտ. ԻԹ:

Թուղթ գրեաց սրբազան Վեհըն առ Զաքարիա վարդապետն եւ առ Պարոն Աղալօն` (որպէս ՚ի Հոկտեմբերի Ե). վասն Իսրայէլին Գեանճայու դարձեալ, ծանուցանելով նոցա եւ զգալուստ Յօհաննէսին (որպէս ասացաւ ՚ի Հոկտեմբերի ԻԷ). եւ պատուէր Զաքարիա վարդապետին, զի յետ հարկելոյն իւրոյ զնա գալ ՚ի սուրբ Աթոռս իբրեւ նա ո'չ եկեսցէ, ապա ասասցէ Շահվէրտի խանին բանիւ Արքային ՚ի բաց լինիլ ՚ի նմանէ. եւ ՚ի լինիլն իւր (սրբազան Վեհին) վրէժխնդիր նմին ըստ մերոց օրինաց, մի' ինչ դժուարանալ յինքենէ եւ նեղանալ: Եւ այլ առ այս պատուէրք, որ տուաւ Թիֆլիզեցի Մօնթոյենց Մկրտումի որդի Պարոն Յովսէփին, զի նա ընդ փայեկին իւրոյ յղեսցէ ՚ի Հոկտեմբերի Լ:

Ժողովարութեան թուղթ տուաւ ընդհանրապէս Ադամ անուամբ անդամնազուրկ աղքատի ումեմն Բ ամ պայմանաւ: Որ եւ զերեք հարիւր ղռուշ պարտս ունէր: Որոյ Բ ձեռքն ՚ի ծղեացն, եւ մի ոտն ՚ի ծնկանէ ո'չ գոյին: Նոյեմբերի Բ:

Պատրաստեաց ապա սրբազան Վեհըն զչորեսին նուիրակունս ՚ի յառաքել: ԶԱշտարկեցի Ռեթէոս վարդապետն ՚ի յՍպահան, զՋուղայեցի Ստեփաննոս վարդապետն ՚ի Գիլան, զԿաւակերտցի Յակոբ վարդապետն ՚ի Նախիջեւան, եւ զՎաղարշկերտցի Մինաս վարդապետն ՚ի Բայազիտ: Եւ գրեցան սոցին աղագաւ թուղթք, որք ՚ի ներքոյ ըստ իւրաքանչիւր կարգի բացայայտք գոն:

Ի յՍպահան, ՚ի ձեռն նուիրակ Ռեթէոս վարդապետին:

Նուիրակական կոնդակ: Տասն Յանձնարարութիւնք եւս առանց անուան:

Գրեցաւ նաեւ` թուղթ առ Քեալանթար Սարգիս Աղայն, ՚ի պատասխանի թղթոյն, զոր յանցելումն ամի գրեալ էր եւ յայսմ ամի եհաս աստ: Միամտութիւն վասն խնդրոյն, թէ կատարեցաք, զի խնդրեալ էր ՚ի տօնի սրբոյն Սարգսի վասն իւր զհանդէս առնել: Այլեւ վասն այնմ խնդրոյ` զոր յանցելումն ամի ՚ի Մարտի ԻԶ. գրեցաք, կրկին եւս խնդիր ըստ որում յայնժամ գրեցաւ, զի ըստ այնմ առնիցէ փութով, որ էր վասն Իմամարխ կոչեցեալ տեղւոյն, որպէս ասացեալ է: Եւ զի գրեալ էր թէ զերկուս ՚ի միաբանից վանիցս մերոց յղելոց եմք, եւ խնդրեալ էր շնորհել նոցա զկոնդակ մի ընդհանրապէս ՚ի վերայ ամենից Ջուղայեցւոցն ուր եւ իցեն, վասն ժողովարարութեան: Ուստի` գրեցաւ խոստումն, զի ՚ի գալն նոցին աստ, այնպէս առնիցէ: Նաեւ խնդիր վասն երկատեալ կաթուղիկոսացն Աղուանից (որպէսզորպիսութիւնսն եւս ծանուցանելով) զի թէ թելադրութեամբ երկոցունց կողմանց բռնակալացն մատիցէ ոք առ վաքիլն (որ էր Քեարիմ խանն, որ նարդեանս իշխէր բնաւից արաղաց եւ ատրպատականաց) առնուլ ՚ի նմանէ զհրաման ինչ կամ զթուղթ վասն միոյ ուրուք ՚ի նոցանէ, արգելցէ եւ մի թուլատրեսցէ: Եւ յանձնարարութիւն վասն նուիրակին, եւ այլ եւս առ այսոսիկ բանք:

Թուղթ եւս առ Առաջնորդ Գէորգ վարդապետն ՚ի պատասխանի թղթոյն, ըստ թղթոյ Քեալանթարին, եւ վասն որ առ նա խնդրոցն: Եւ վասն Գալստեանն, որ ՚ի Բասրայու դարձեալ եկեալ էր ՚ի Ջուղայ բազում ժողովրդովք, եւ պատուեցեալ եւ խիլայեցեալ էր ՚ի Քեարիմ խանէն: Եւ վասն քսրեղինաց վախճանելոյ նուիրակին սրբոյ Աթոռոյս կարբեցի Պետրոս վարդապետին (որ ՚ի Յակոբայ կաթուղիկոսէն էր առաքեցեալ), զի յանձնեսցեն նոր նուիրակին: Եւ այլեւս բանք:

Թուղթ եւս առ Մօվսէս վարդապետն, ՚ի պատասխանի թղթոյն, միամտութիւն վասն նաղդ դրամոյ արդեանց վախճանելոյ նուիրակին, զոր հասուցեալ էր անդ Քեալանթարին: Զի սրբազան Վեհըն` մինչ Քեալանթարն եկն առ ինքն ՚ի Բայազիտ (որպէս ասացեալ է յանցելումն ամի ՚ի Փետրվարի Գ. ), էառ յայնժամ ՚ի նմանէ, զի ինքն ՚ի Ջուղայ առնուցու: Եւ այլ եւս բանք, ըստ վերոյգրեալ թղթոցն: Երից սոցին յղեաց սրբազան Վեհըն եւ զընծայս, զի զազնիւ իմն արծաթեայ բաժակ յղեաց վասն Քեալանթարին: Եւ զխալիչայ մի, եւ զփիլոն մի ծաղկեայ խառայ, յղեաց Առաջնորդին, եւ զխառայ փիլոն մի եւս վասն Մօվսէս վարդապետին, ՚ի ձեռն նուիրակին:

Ռաղամի սուրաթ եւս ետ սմա սրբազան Վեհն, զոր վասն կաթուղիկոսութեան տուեալ էր Քեարիմ խանն, մինչ առաքեցաւ առ նա Ղունկիանոս վարդապետն ՚ի ՌՄԺԲ թուին, որպէս ասացեալ է եւս յանցելումն ամի ՚ի Փետրվարի Գ:

Չափ Պարսպի եւս սրբոյ Աթոռոյս տուաւ սմա, զի ցուցցէ անդ ժողովրդոցն թերեւս զիմտատիայս ինչ տայցէ ոք:

Օրինակքն ոմանց տեսցին ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն, ՚ի ՃԾԱ, ՃԾԲ, ՃԾԳ:

Ի Գիլան, ՚ի ձեռն նուիրակ Ստեփաննոս վարդապետին:

Նուիրակական կոնդակ: Տասն Յանձնարարութիւնք եւս առանց անուան: Տուան սմա նաեւ, Ռաղամի սուրաթ, եւ Չափ Պարսպի: Գրեցան նաեւ առ գործակալսն մեր որք անդէն, Բ թուղթք ՚ի Ռէշտ, առ գանձապետ Պարոն Նաւասարդն, եւ առ վէքիլ Պարոն Եսայի Իւզբաշին, սոյնպէս եւ Բ թուղթք ՚ի յԱնզալու, առ գանձապետ Տէր Աբրահամն, եւ առ վէքիլ տիրացու Փիլիպպոսն, կարգելով զնոսա վերստին յիւրաքանչիւր գործս (զորոց ասացեալ է յանցելումն ամի ՚ի Սեպտեմբերի ԺԱ). եւ յանձն առնելով նոցա զնուիրակն եւ զԱռաջնորդն իւրեանց զՍտեփաննոս վարդապետն, եւ պատուէր վասն գործոյն իւրեանց եւ հրաւիրումն Աբրահամին ՚ի սուրբ Աթոռս:

Թուղթ եւս առ Թիֆլիզեցի Պարոն Աւթանդիլն (որ յիշեցեալ է յանցելումն ամի ՚ի Փետրվարի Գ) միամտութիւն եւ օրհնութիւն նմին վասն կարծեացն, զոր կարծէր նա նեղացեալ գոլ ՚ի վերայ իւր սրբազան Վեհըն վասն թղթոցն Գիլանու զորս տարեալ էր նա, որպէս ասացեալ է անդ, զոր յետոյ հասուցեալ էր: Որոյ աղագաւ Ջուղայու Քեալանթարն եւս էր գրեալ առ սրբազան Վեհըն զաղերս:

Ի Նախիջեւան, ՚ի ձեռն նուիրակ Յակոբ վարդապետին:

Նուիրակական կոնդակ: Ա Ռաղամի սուրաթ, Դ Յանձնարարութիւնք առանց անուան: Եւ անուամբ ԺԱ թուղթք եւս առ Մէլիքսն, այսինքն` Պետրոսն, Անդրէասն, Բատալն, Ոսկանն եւ Պարոն Աղամիրզայն, Սաֆռազն, Քօլին, Մարութայն, Վարդազարն, Մանուչարն, Յօհանն, եւ Ստեփանն: Գրեցաւ նաեւ` Դ թուղթք առ Քեալանթար Պետրոսն եւ Պարոն Աւետիքն. եւ առ Քեարամ, Աղայ, եւ Խաչատուր տանուտեարսն: Թ Թուղթք եւս առ Պարոն Գալուստն եւ Դատին, Հարունն, Յօհանն, Ծատուրն, Գրիգորն եւ Տանուտէր Յօհանն, Մահտեսի Յարութիւնն եւ Պարոն Գրիգորն, Դաւիթն, Բուդախն, եւ Աբէլն:

Թուղթ եւս առ Տաթեւու վանից Առաջնորդ Մինաս վարդապետն ՚ի պատասխանի թղթոյն, որ խնդրեալ էր զնուիրակ, թէ ահա յղեցաք, եւ որոյ աղագաւ յանձնարարութիւն: Եւ զի գրեալ էր նա զմատուցանելն թղթոյ սրբազան Վեհին որդւոյ Փանահ խանին (զոր յանցելումն ամի ՚ի Հոկտեմբերի Զ տարաւ ընդ իւր) եւ թէ ինքն զի՞նչ խօսեալ էր ընդ նմա, եւ նա զինչ էր ասացեալ, որ յոյժ բարւոք էր խօսեցեալ ըստ մտաց թղթոյն, վասնորոյ գրեցաւ այնր աղագաւ շնորհակալութիւն. եւ հաճութիւն, զի միշտ նոյնպէս խօսիցի ՚ի պատահիլն: Ծանուցանելով նմա եւ զԳալուստ Յովհաննիսին, եւ զմիտս իւր թէ զինչ իցէ առնելոց, եւ այլ եւս առ այսոքիկ բանք:

Թուղթ եւս առ Թովմայի Առաքելոյ Առաջնորդ Թօմաս վարդապետն, մեղադրութիւն նմին վասն ո'չ խնդրելոյն զնուիրակ, եւ պաղիլոյն ՚ի սրբոյ Աթոռոյս ըստ առաջնորդի սրբոյ Նախավկային որ ՚ի Շամբ (զորմէ ասացեալ է ՚ի Յունվարի ԻԴ: Առ որ այժմ ո'չ գրեցաւ թուղթ, բայց տեղապահն գրեաց զմեղադրութիւն): Եւ ապա` յանձնարարութիւն վասն նուիրակին, եւ յառաջացուցման գործոյն եւ այլ եւս բանք:

Թուղթ եւս առ սուրբ Կարապետի Առաջնորդ Կարապետ վարդապետն, ըստ նմին դարձեալ, բայց ներողաբար: Որ մեղադրութիւն եւ ՚ի սկիզբն ծանուցման նուիրակական կոնդակին գրեցաւ:

Որոց օրինակն է ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն, յերեսն ՃԼԳ, ՃԼԴ:

Ի Բայազիտ, ՚ի ձեռն նուիրակ Մինաս վարդապետին:

Նուիրակական կոնդակ: Տասն Յանձնարարութիւնք առանց անուան տուան նմա: Եւ անուամբ Դ թուղթք առ Մահտեսի Ալէքսանն, Պարոն Ծատուրն, Պարոն Մուրատն, եւ առ Գիւմրիւկչի Աբրահամն եւ Բաղդասարն:

Թուղթ եւս սիրոյ առ Բայազտոյ փաշայն, ՚ի պատասխանի թղթոյն սէր` այլեւ ընծայ նմին, մոմ բրինձ եւ վարդեջուր:

Բ Թուղթք եւս, առ Մարգարէ Աղայն Յանձնարարութիւն եւ վասն ընծայից փաշային, զի մատուսցէ եւ առ Տէր Վահանն:

Իսկ Եւդոկիոյ նուիրակ Եսայի վարդապետն խնդրեալ էր զօրհնութեան թուղթս վասն ոմանց արդիւնատուաց: Ուստի` զօրհնութեան թուղթ գրեաց սրբազան Վեհըն առ Մահտեսի Պաղտասարն որ ՚ի կենդանութեան խոստացեալ էր տալ վասն հոգւոյ իւրոյ զԾ ղռուշ կտակս սրբոյ Աթոռոյս: Եւ յորդորումն, զի թէ ոչ իցէ տակաւին տուեալ, տայցէ այժմ նուիրակին մերոյ Եսայի վարդապետին: Եւ զի ուխտադիր էր գալ ՚ի սուրբ Աթոռս եւ ո'չ կարէր, վասնորո'յ գրեցաւ այնր աղագաւ օրհնութիւն եւ միամտութիւն եւ յորդորումն, զի տացէ ուխտին աղագաւ զիմտատիայս, յանուն սրբոյ Աթոռոյս Պարսպաշինութեան:

Առ Պարոն Մնացականն, որ զԾ ղռուշ կտակն ո'չ տայր, զի ինքն ՚ի սուրբ Աթոռս եկեալ աստ տացէ. վասնորոյ գրեցաւ յորդորումն, զի այժմ տացէ անդ նուիրակին մերոյ: Եւ վասն քեռն վախճանելոյ եւս յորդորումն կտակի աղագաւ:

Առ Մահտեսի Զաքարիայն, վասն Խ ղռուշ կտակի զոքանչին իւրոյ` զի տացէ Եսայի վարդապետին յորդորումն:

Առ Մահտեսի Սարգիսն օրհնութիւն վասն Ի ղռուշ դրամոյն, զոր տուեալ էր յանուն սրբոյ Աթոռոյս Պարսպին:

Առ Մահտեսի Սահակն օրհնութիւն վասն ԻԳ ղր. դրամոյն, զոր տուեալ էր վասն հոգւոյ մօրն իւրոյ:

Առ Պարոն Սահակի կին, եւ փեսայն իւր Պարոն Յարութիւնն, որք զԽ ղռուշ դրամ էին վասն հոգւոյ Սահակին:

Առ Եսայի վարդապետն այսց աղագաւ թէ ահա յղեցաք: Զորս եղաք ընդ սմին ՚ի մի պահարան եւ գրեցաք ՚ի ձեռն նորին:

Առ Մկրտիչ Աղայն ՚ի Թօխաթ, վասն դրամոյ Եսայի վարդապետին, որ էր առ նմա (զորմէ ասացեալ է ՚ի Սեպտեմբերի Է ՚ի Ժ բանին), զի ջանասցէ փօլիցայ առնել յայսկոյս: Եւ վերոյիշեալ պահարանն եդաւ ՚ի սմա զի տացէ Եսայի վարդապետին:

Տէր Մեսրոպն` որ ՚ի Յուլիսի Ի յղեցաւ ՚ի Կարին, դարձաւ եւ եկն եմուտ ՚ի սուրբ Աթոռս ՚ի Սեպտեմբերի ամսոյ ԻԸ, բերեալ ընդ իւր (որոց աղագաւ երթեալն էր), զինչս Իսահակայ վարդապետին եւ զփօլիցայ Զմիւռնոյ նուիրակ Ղուկաս վարդապետին որ ՚ի ձեռն Մելքոն Աղային, ո'չ զբոլորն, այլ զկէսն եւ զչորրորդ մասն միւսոյ կիսոյն: Իսկ երեքն առ նմա էին մնացեալ, եւ Տէր Մեսրոպն տուեալ էր նմա առելոցն աղագաւ զղապզ. զի առաջին ղապզն որ ՚ի ձեռն Տէր Պետրոսին խափանեցեալ էր վասն ոչ լրիւ զփօլիսն տալոյն. այլեւ զՊօլսոյ նուիրակ Յարութիւն վարդապետի փօլիսն որ ՚ի ձեռն Մուրտիկեանց մահտեսի Փիլիպպոսին, զոր եւ նա փօլիս էր արարեալ ՚ի Բայազիտ ՚ի ձեռն Մարգարէ Աղային, եւ նա գրեալ էր առ սրբազան Վեհըն զաղերս, զի յետ աւուրց ինչ հատուսցէ. այլ Տէր Մեսրոպն ՚ի դառնալն իւր անդ, առեալ էր զայն եւս ՚ի նմանէ եւ ընդ իւր բերեալ, բայց մասն ինչ մնացեալ էր առ նմա: Իսկ զորս ՚ի Սեպտեմբերի Է եւ ՚ի ԻԲ գրեաց առ նա սրբազան Վեհըն, զայնս` ո'չ էին տուեալ այսինքն` Թօխատու եւ Բասրայու փօլիսքն եւ Յամթայ եւ Երուսաղէմայ նուիրակի տալիքն, որք չէին եկեալ ՚ի պատրաստի: Իսկ յետ գալստեան Տէր Մեսրոպին, գրեալ էր Կարնոյ նուիրակ Պետրոս վարդապետն, գանգատ զնմանէ, ցուցանելով զինքն վիրաւորեալ էր ՚ի նմանէ. զնոյնն եւ երկրորդեալ էր Պարոն Մելքոնն:

Եւ զի ընդ վայր եւ ոչինչ ինչ իմն էր վէճն, վասնորոյ` գրեաց սրբազան Վեհըն մեղադրաբար զթուղթ առ նուիրակ Պետրոս վարդապետն, հարկելով եւս զնա ՚ի գալ, որ աւարտեալ էր զգործն:

Գրեաց եւ առ Մելքոն Աղայն, որոյ եւս մեղադրութիւն վերոյասացելոյն աղագաւ, եւ պատուէր` զի հարկեսցէ զնուիրակն ՚ի գալ: Եւ վասն արգելման Մահտեսի Յօնանին, որպէս ասացաւ ՚ի Սեպտեմբերի ԻԲ: Եւ զի գրեալ էր նա առ սրբազան Վեհըն, թէ` գրեա' նուիրակին Յամթայ զի զդրամ տացէ անդ մարդոյն մերոյ, որ է տիրացու Փիլիպպոս անուամբ, զի մեք աստ հատուսցուք: Վասնորոյ` գրեաց նմա զհաճութիւն, թէ ահա գրեցաք նուիրակին, զի այնպէս առնիցէ, եւ ՚ի նմանէ զղապզ առեալ մեզ յղեսցէ զի եւ մեք ՚ի քէն առցուք: Դու եւս գրե'ա Փիլիպպոսին, զի այնպէս առնիցէ: Եւ վասն Տէր Մեսրոպի տուեալ ղապզին` որ ՚ի վերոյ յիշեցաւ, զի յղեսցէ, եւ զայս թուղթս ինքեան ՚ի ղապզ առցէ վասն ՚ի նա տուելոյն, զոր աստ հասոյց: Եւ վասն մնացելոց դրամոցն թէ` երբ կամիս յայնժամ հատո, եւ այլեւ եւս բանք:

Գրեաց եւ զթուղթ առ տիրացու Գէորգն, եւ Աստուածապահն եւ Մեսրոպն, որք յիշեցեալք են ՚ի յՕգոստոսի ԻԲ, ՚ի պատասխանի թղթոց նոցին, ծանուցանելով նոցա զպատճառն արգելման Մահտեսի Յօնանին (որ ՚ի վերոյ յիշեցաւ ՚ի թղթոջ Մելքոն Աղային) եւ զզիա'րդ յեղափոխելն զթուղթսն Պօլսոյ: Եւ վասն ժամացուցից ինչ պատուէր: Եւ այս վերոգրեալ պահարանն որ ՚ի Թօխաթ երթալոց է, եդան ՚ի թղթոջ Մելքոն Աղային. եւ որոյ պատուէր` զի փութով յիւրաքանչիւրսն հասուսցէ: Եւ տուաւ Մինաս վարդապետին, զի ՚ի Բայազտոյ յղեսցէ ՚ի Կարին ՚ի ձեռն Մելքոն Աղային: Ելին ուրեմն վերոգրեալ չորեքեան նուիրակունքս ՚ի սրբոյ Աթոռոյս ՚ի Նոյեմբ. Գ.

Օրինակք ոմանց վերոգրեալ թղթոցս տեսցին ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն յերեսն ՃԾԴ, ՃԾԵ, ՃԿ:

Իսկ Յովնան վարդապետն Առաջնորդ սրբոյ Կարապետին, իբրեւ արձակեալ դարձաւ ՚ի սրբոյ Աթոռոյս, որպէս ասացաւ ՚ի Սեպտեմբերի Է, յղեալ էր անտի վասն սրբոյ Աթոռոյս զլծելի գօմէշս եւ զեզինս, այլեւ զիւղս եւ զպանիրս, ՚ի ձեռն ուրումն ՚ի միաբանից իւրոց Պետրոս յանուն վարդապետի: Գրեալ էր առ սրբազան Վեհըն եւ զթուղթ: Իսկ եւ Ռեթէոս վարդապետն դարձեալ ՚ի Յամթայ ՚ի սուրբ Աթոռս եկն ընդ վերոգրեալ սեւագլխոյն, ըստ զգրեցելոյն առ նա ՚ի Սեպտեմբերի Բ. բերեալ ընդ իւր ՚ի դրամեղէն արդեանց Պետրոս վարդապետին նուիրակին Տիգրանակերտու վիճակի: Ուստի` զթուղթ գրեաց սրբազան Վեհըն առ նուիրակն Յամթայ Պետրոս վարդապետն, միամտութիւն վասն հասելոյ դրամոյն եւ զի` զղապզ Ռեթէոս վարդապետին յղեսցէ: Եւ վասն տիրացու Փիլիպպոսին, որ ՚ի վերոյ ՚ի թղթոջ Մելքոն Աղային յիշեցի, զի տացէ անդ նմա զդրամ եւ զղապզ առեալ ՚ի նմանէ աստ առ ինքն առաքեսցէ, զի ՚ի Կարին առցէ ՚ի Մելքոն Աղայէն: Եւ վասն տալոց դրամոյ Առաջնորդին Ուրհայու Յօնան վարդապետին (զորմէ ասացեալ է ՚ի Մայիսի Է), զի առցէ փութով: Թուղթ եւս առ Բալուայ Առաջնորդ Գէորգ վարդապետն, շնորհակալութիւն վասն յղեալ աջահամբուրին ՚ի ձեռն Ռեթէոս վարդապետին: Եւ կանոն կրկին (որպէս եւ յանցելումն ամի ՚ի Յուլիսի ԻԱ. ) վասն եպիսկոպոսաց, որք երթեալ ՚ի վիճակս այլոց եպիսկոպոսի, առանց ընտրութեան կամաց եւ հաւանութեան տեղւոյ եպիսկոպոսին եւ ժողովրդեանն առնիցեն զձեռնադրութիւն ինչ եւ նզովք սոցին եւ այլ պատուէրք: Թուղթ եւս ՚ի Տիգրանակերտու Առաջնորդ Կարմիր վարդապետն. շնորհակալութիւն եւ միամտութիւն վասն տալոց դրամոյն (զորմէ ասացաք ՚ի Սեպտեմբերի ԻԲ. ) զի ՚ի Կարնոյ փօլիսէին արարեալ ՚ի Բայազիտ ՚ի վերայ Մարգար Աղային. զի նա մեզ տացէ: Եւ այլ եւս պատուէրք վասն նուիրակին եւ այլոց: Թուղթ եւս առ սուրբ Կարապետի Առաջնորդ Յօնան վարդապետն շնորհակալութիւն վասն յղելոյն եւ սէր բազում. եւ խնդիր` թէ ընդէր ո'չ գրեաց բռնաւորին տեղւոյդ զպատասխանի թղթոյն մերոյ զոր ընդ քեզ գրեցաք, եւ զի՞նչ պատասխանեաց: Եւ պատուէր վասն նուիրակական գործոյն, յատկապէս յաղագս Վանայ, զի կամ գլուխ գլուխ զնուիրակութիւն տացէ, եւ թէ ո'չ յօժարիցին, զվեց հարիւր ղրուշն լրիւ առցէ, որպէս եւ ՚ի Յուլիսի Դ ՚ի գնալն Պաղտասար վարդապետին գրեցաւ ՚ի կոնդակոջն, եւ վասն Խնուսու նուիրակ Գրիգոր վարդապետին պատուէր, զի ակնածու լիցի. նաեւ վասն վերոգրեալ թղթոցն պատուէր, զի յղեսցէ առ Յամթայ նուիրակն, որք ՚ի միում պահարանոջ եդան ՚ի թղթոջ սորին: Այլ եւ պատուէր վասն Պաղտասար վարդապետին Վանայ, զի հաշտեսցի ընդ նմա, եւ զսիրտ նորին ՚ի ձեռն ածցէ, ցուցանելով թէ` վնասքն ամենայն որք նմա հասին, քոյ աղագաւ էին եւ այլ բանք: Բայց եւ խնդրեալ էր նուիրակն Յամթայ Պետրոս վարդապետն զսրբալոյս Մեռոն, զի պակասեալ էր առ ինքն եղեալն, եւ սրբազան Վեհըն մոռացաւ գրել ՚ի թղթոջն զբան ինչ վասն այսր: Այլ տեղապահ Մկրտիչ վարդապետն գրեաց առ նա զթուղթ մի, եւ զերեք հօխայ սրբալոյս Մեռոն յղեաց առ Յօնան վարդապետն, զի նուիրակն անտի տարցէ: Որովք ել Պետրոս վարդապետն վերոյիշեալ ՚ի Նոյեմ. Գ:

Քահանայ ոմն ՚ի Խամուրայ եւ ՚ի Շօրվէրան գեղջէ, եկեալ ՚ի սուրբ Աթոռս յուխտ, ընծայեաց յաղքատ գոյիցն զերկուս զեզինս: Ուստի` էառ փափագանօք ՚ի սրբազան Վեհէն օրհնութեան թուղթ մի ՚ի վերայ իւր եւ տանն իւրոյ: Որոյ անունն էր Տէր Թադէոս ՚ի Նոյեմբերի Ե:

Թիֆլիզու Առաջնորդ Զաքարիա վարդապետն, յանձն առեալ էր ինքն իսկ երթալ ՚ի Գեանճայ վասն ապօրինաւորին Իսրայէլի, ըստ գրեցելոյ հարկին առ նա ՚ի Հոկտեմբերի Լ եւ ՚ի Ե: Վասնորոյ խնդրեալ էր ՚ի սրբազան Վեհէն զօրինակ ձեռագրի Ներսիսի Կաթուղիկոսին Աղուանից. զոր տուեալ էր Ղազարու Կաթուղիկոսին, զի մի եւս ինքնագլուխ օծցի Աղուանից Կաթուղիկոս. եւ թէ՚ եթէ եւ այլ եւս թուղթք իցեն ըստ նմին յայդր, զօրինակն յղեսցես, զի անդ պիտանասցին ինձ: Եւ սրբազան Վեհըն յղեաց զօրինակ խնդրելոյ ձեռագրին: Եւ որովհետեւ աստ էր Յովհաննէս Կաթուղիկոսն Գանձասարու (որպէս ասացաւ ՚ի Հոկտեմբերի ԻԷ) խնդիր արար ՚ի նմանէ սրբազան Վեհըն հնոց կաթուղիկոսաց տուեալ կոնդակի: Եւ նա եցոյց զկոնդակ մի տուեալ յԱղէքսանդրէ Ջուղայեցւոյ Եսայի Կաթուղիկոսին Աղուանից: Որ տուեալ էր նմա զՇամախի եւ զՇրուան, որք յառաջագոյն թէմ էին լեալ սրբոյ Աթոռոյս: Խոստանալով թէ` որպէս յառաջ քան զիս տուեալ էին առաջին Կաթուղիկոսունքն, նոյնպէս եւ ես այժմ ետու: Եցոյց նաեւ զթուղթ մի, զոր գրեալ էր առ ինքն յղեցեալ ժողովարարն Իսրայէլին ՚ի Հաշտարխան, Խաչատուր վարդապետն (որ եւ զինքն անդ նուիրակ անուանէր լրբութեամբ) թէ ես քոյ եւ սրբոյ Աթոռոյդ Գանձասարու եմ նուիրակ, եւ ոչ թէ Աթոռաքակին Իսրայէլի: Զսոցին եւս զօրինակսն էառ սրբազան Վեհըն, եւ յղեաց առ Զաքարիա վարդապետն ըստ խնդրոյն:

Գրեաց առ նա եւ զթուղթ` վերստին հարկելով զնա, զի թէ չիցէ գնացեալ, գնասցէ հարիւ, առեալ ընդ իւր յԱրքայէն զթուղթ առ Շահվէրտի խանն, զի թէ այսմ նուագի եկեսցէ Իսրայէլն, բարւոքէ, ապա թէ ո'չ, ասասցէ նմա բանիւ Արքային ՚ի բաց կալ ՚ի նմանէ, եւ մի եւս տիրութիւն առնել նմա կամ դժուարանալ, մինչ մեք ըստ օրինաց մերոց ասէ դատիցեմք զնա: Եւ զի կատարեալ էր նա զհրամանն, որ գրեցաւ առ նա վասն բանադրեալ երիցուն ՚ի Հոկտեմբերի Ե, ուստի` գրեցաւ առ այն հաճութիւն: Եւ այլ եւս պատուէրք վասն վերոասացելոցն: Ըստ որոց գրեցան թուղթ եւս առ Պարոն Աղալօն, վասն այսց` եւ ըստ նմին: Առ որ եւ յղեցան վերոգրեալ թուղթքն ՚ի պահարանոջ, պատուիրանաւ, զի թէ Զաքարիա վարդապետն անդ իցէ տակաւին, տացէ նմա, իսկ եթէ ո'չ, յղեսցէ զկնի նորա ՚ի Գեանջայ: Որովք ել փայակն ՚ի Հոկտեմբերի Ե:

Թուղթ եւս գրեաց սրբազան Վեհըն ՚ի Պօլիս առ որդիս Սեղբոս Աղային մահտեսի Խաչատուրն եւ Գէորգն, ՚ի պատասխանի թղթոյ նոցին, որք գրեալ էին վասն Ստեփաննոս Քահանայի ումեմն յանձնարարութիւն, որ եկեալ էր աստ յուխտ հարցանելով եւ զորպիսութեանց: Եւ պատասխանին ըստ նմին գրեցաւ: Որով ել Քահանայն ՚ի Նոյեմ. Զ:

Թուղթ գրեաց սրբազան Վեհըն առ Կարնոյ նուիրակ Պետրոս վարդապետն. վասն սրբոյ Աթոռոյս ուղտապան Ալի տաճկին, որոյ տունն էր ՚ի Կարին, եւ որդին եկեալ էր աստ առ ինքն. տանել վասն իւրեանց զխարճի դրամս: Պատուէր` զի ՚ի հասանիլն առ ինքն թղթոյս, զմէկ թուման դրամ տացէ նմա, եւ զայս թուղթս առցէ: Գրեցաւ ՚ի ձեռն Մելքոնին եւ պատուէր նմին, զի թէ նուիրակն անդ ո'չ իցէ ինքն տացէ: Նոյեմ. Թ: