Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Իսկ իբրեւ փայակքն մեր ժամանէին ՚ի Գեանճայ (որք առաքեցան ՚ի Նոյեմբերի ԻԴ. եւ ասացաւ եւս զնոցանէ ՚ի վերդ ահա ՚ի Դեկ. Թ) եւ Զաքարիա վարդապետն ընթերցեալ զթուղթ սրբազան Վեհին հասու լինէր դիտմանն, վաղվաղակի ուրեմն տայր յետս զձեռագիրն առեալ ՚ի նոցանէ եւ ստիպէր զԻսրայէլն ելանել եւ գալ ընդ ինքեան ՚ի սուրբ Աթոռս: Մատուցանէր եւ զթուղթ Շահվէրտի խանին ինքեան եւ նա եւս հարկէր զնա, թէ պարտիս առ մեծաւորն քո գնալ եւ յԱթոռն քո երթալ նստիլ: Իսկ եղկելին ՚ի բաց լինէր յայնժամ պարզաբար` ՚ի սուրբ Աթոռս գալոյ, եւ ՚ի Գանձասար գնալոյ: Եւ Զաքարիա վարդապետն իբրեւ առաջադրէր նմա, թէ այսուհետեւ արիւն քոյ ՚ի գլուխ քոյ, ես ահա ՚ի սուրբ Աթոռն երթամ առ սրբազան Վեհըն եւ նա այնուհետեւ ո'չ եւս հաւատայ խաբէութեանցդ քոց, այլ զՅօհաննէսն հաստատեալ առաքէ յԱթոռն իւր նստիլ անդ, եւ զի'շխանութիւնդ քո հատեալ ողորմելի առնէ զքեզ, յամառելոյն ամբարտաւանութեամբ բնաւ ոչինչ լինէր փոյթ: Եւ Շահվէրտի խանն ո'չ այնչափ երեւէր ՚ի կողմն նորին զօրաւիգ, այլ թուլաբար. այլեւ մէլիք Յօվսէփն եւ բազումք ՚ի նշանաւոր եւ յաննշան արանց քաղաքին զսիրտս իւրեանց Յօհաննիսին կողմն հակեցուցեալ, սկսեալ էին պախարակել զնա եւ սակաւք էին որք ՚ի կողմն նորին էին եւ այնք եւս թոյլ սրտիւք: Իսկ եւ զթուղթն սրբազան Վեհին զոր դարձուցեալ էին անտի առ ինքն եւ սրբազան Վեհըն յղեալ էր առ Զաքարիա վարդապետն (որպէս ասացեալ է ՚ի Նոյեմ. ԻԴ). տարեալ Զաքարիա վարդապետին առաջի Շահվէրտի խանին, ընթերցեալ էր զայն եւ միըստմիոջէ մեկնեալ: Որոյ աղագաւ ո'չ սակաւ թքանեցեալ եւ անարգեցեալ էր Իսրայէլն ՚ի Շահվէրտի խանէն եւ ՚ի բազմաց Հայոց եւ Տաճկաց: Առաւել եւս յաղագս պղծաբան թղթոյն, զոր գրեալ էին առ սրբազան Վեհըն: Որոյ զգրօղ չՔահանայն եւս բանադրեալ էր Զաքարիա վարդապետն եւ արտաքսեալ յեկեղեցւոյ, ըստ հրամանի սրբազան Վեհին: Ապա չուեալ Զաքարիա վարդապետին ՚ի Գեանճայու, եկն ՚ի սուրբ Աթոռս, հանդերձ Գէօրկին բէկիւն, զոր Արքայն եդեալ էր ընդ նմա եւ ծանոյց զայս ամենայն սրբազան Վեհին: Եւ սրբազան Վեհըն այնուհետեւ հաստատեաց զկամս իւր զՅօհաննէսն առաքել կաթուղիկոսական իշխանութեամբ յԱթոռն Գանձասարու թարց երկբայելոյ:

Եւ եղեւ` զի յայսմ միջոցի, Բատէ անուամբ այր ոմն, որ էր որդի Վախտանգ խանին վրաց, վերջին թագաւորին Թիֆլիզու, գտեալ ինքեան զոմանս չար ընկերակիցս գործարանս սատանայի, խորհեալ էր նոքօք զխորհուրդ չար եւ աշխարհակործան, որպէս զի` սպանցեն զՀերակլէս Քրիստոսազօր Արքայն եւ զամենայն տուն նորին ջնջեսցեն, եւ ինքեանք առցեն զտեղին: Այլ որ գիտակն է գաղտնեաց մարդկան եւ ըմբռնէ զիմաստունս ՚ի խորագիտութեան իւրում եւ հեռանայ ՚ի խորհրդոց անմտաց եւ յանդիմանէ` ՚ի հասանիլ ՚ի վերայ անիրաւութեանց, յանդիմանեալ խայտառակեաց զչար խորհրդառուսն, զխաւարածուսն աշխարհի, որք խորհեցան զխորհուրդս եւ ոչ ինքեամբ: Քանզի ծագեաց զշնորհ մարդասիրութեան իւրոյ ՚ի սիրտ միոյ ումեմն երիտասարդի ջուլահակի (որ էր կից խորհրդեան չարացն) որ ՚ի ձեռն խոստովանահօրն իւրոյ ծանոյց զայս Արքային եւ նա վաղվաղակի կալեալ զնոսա էած ՚ի կապանս եւ մատնեաց ՚ի տանջանս: Եւ եղեւ ՚ի նորոյ յիրաւի այցելութիւն աշխարհիս: Եւ զայս սրբազան Վեհին ծանուցեալ ուրախ եղեւ յոյժ եւ ցնծացաւ, եւ գրեաց այսր աղագաւ զթուղթ առ Աստուածազօր Արքայն Հերակլ: Եւ ծանոյց եւս նմա զդիտումն իւր վերոյիշեալ, որ յաղագս կաթուղիկոսութեան Յօհաննէսին խնդրելով` զի եւ ինքն կամակցիցի եւ հաստատեսցէ. եւ մի եւս թղթոյ Գեանճեցոցն անսասցէ: Եւ յղեաց զայս ՚ի ձեռն Գէօրկին բէկին վերոյիշելոյ, որ դարձեալ գնաց ՚ի Թիֆլիզ առ Արքայն ՚ի Դեկտ. ԻԱ:

Օրինակ սորին ՚ի բոլորագրահամար տետրոջն է յերեսն ՃԿԴ: