Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Աստապատեցիքն կամելով ազատ մնալ յանկանոն հարկատուութենէ եւ ՚ի սատրիաթէ, զմուլք գեղջն իւրեանց (որ էր խալիս) վաճառեալ էին Հաջի խանին (որ էր ազգակից Նախիջեւանու խանին) որպէս զի նա թերեւս կարիցէ ազատ պահել զինքեանս ՚ի սատրիաթէն: Եւ յետոյ տեսեալ զի չար է վախճան նորին փոշիմանեալ էին եւ յետս էին խնդրեալ ՚ի Հաջի խանէն զիւրեանց տուեալ ձեռագիրն: Իսկ նա զայլեւայլս պատճառելով եւ ասելով թէ կորուսեալ եմ, չէր տուեալ: Եւ յետոյ գնացեալ նմին ՚ի Շիրազ առ Քեարիմ խանն, ազգականք նորին եւ կինն կամէին բռնութեամբ ծառայեցուցանել զնոսա: Վասն որոյ խնդրեալ էին նոքա ՚ի սրբազան Վեհէն օգնել ինքեանց եւ գրել առ Ռահիմ խանն (որ էր այժմ իշխող Նախիջեւանու), զի ազատեսցէ զինքեանս: Իսկ փայակն զթուղթն կորուսեալ էր եւ բերանով եկեալ ասաց: Վասնորոյ գրեաց սրբազան Վեհն զթուղթ աղերսանաց առ Ռահիմ խանն, զի մի' թողցէ կնոջ եւ որդւոց Հաճի խանին ծառայեցուցանել զնոսա, մինչեւ ասէ ես թերեւս կարացից առնուլ ՚ի Հաջի խանէն զձեռագիրն որ էր հայերէն:

Առ Աստապատեցիսն եւս զթուղթ գրեաց, առ որս եւ յղեաց զթուղթ խանին տալ նմա եւ մեղադրեաց, թէ ընդէ՞ր մինչ զայդ առնել կամէիք զմեզ ո'չ հարցիք, քան ՚ի խորխորատդ անկայք եւ ապա ՚ի մեզ անկանիք: Ի ձեռն Աստուածատուր տղային. ՚ի Սեպտ. ԻԶ:

Յետ միոյ աւուր ելման Բաղտասար վարդապետին ՚ի սրբոյ Աթոռոյս (որ ՚ի վերդ յիշեցաւ) եկին ՚ի Պօլսոյ թուղթք բազմօք որպիսութեամբք, յորս էր եւ ՚ի սրբոյ Կարապետի Առաջնորդ Յօնան պետէն թուղթ, որ գրեալ էր թէ Մախսուտ բէկի իթլախն61) ել յարքայէն (որոյ աղագաւ ՚ի Նոյեմ. Ե եւ ՚ի յԱպրիլի ԻԷ գրեալ էր սրբազան Վեհըն. զի հանցեն եւ զկանոն իմն դիցեն նմա): Իսկ Պետրոս վարդապետի իթլախն ասէր ո'չ ել, զի նորա եւս գոյր Սիւրկիւնի ֆերման (որպէս ասացեալ է յՕգոստ. ԻԳ) զի կամին ասէր իշխանքն եւ Պատրիարգն տանել զնա ՚ի վանքն Սեբաստիոյ եւ անտի կամ զԱռաջնորդութիւն մի տալ եւ կամ զայլ իմն հնարս հնարել, որպէս զի` այլ մի' եւս դարձցի նա ՚ի սուրբ Կարապետ: Եւ բէկին գրեալ էին Պօլսոյ իշխանքն եւ Պատրիարգն, զի զոր ինչ յառաջ սովորաբար առեալ են ՚ի վանիցն, թէ ինքն եւ թէ հայրն իւր, այժմ եւս զնոյն առցէ եւ ո'չ աւելի: Իսկ եւ գրեալ էին Պօլսեցիքն եւ Յօնան վարդապետն եւս յամենայն տեղիս, չտալ զարդիւնս ինչ սրբոյ Կարապետին, մինչեւ Պետրոս վարդապետն անտի ելցէ եւ Յօնան վարդապետն գնասցէ անդ: Իսկ ՚ի Կարնոյ եւս եկին թուղթք, որք գրէին թէ Մախսուտ բէկի իթլախն անցուցեալ առ մեօք տարան առ նա: Եւ առ այս յոյժ նեղասրտեցաւ...:

ԲՆԱԳՐԻ ՎԵՐՋԸ