Ջամբռ, Գիրք,որ կոչի յիշատակարան

Նախապէս ի կից գեօղս մեր ունի զայգի մի մեծ, որ կոչի Ղռի-այգի, որ է հանդէպ սրբոյն Հռիփսիմէի վանիցն ի հիւսիսակոյս, լայնարձակ եւ հռչակեցեալ, պատեցեալ պարսպով: Այգիս այս ըստ սկզբանն եւ ըստ մեծի մասին ի բնէ անտի սրբոյ Աթոռոյս է լեալ, որքան առ միջասահման տեղիքս: Յետոյ Աղէքսանդր կաթուղիկոսն Ջուղայեցի ի սահմանակից տեղեացն առեալ մեծացուցանէ եւ պարսպէ: Զի զորն դրամով գնէ, եւ զորն տեարքն յիշատակ տան սրբոյ Աթոռոյս: Արդ ի վերի կողմն դէպ յարեւմտակոյս, մէջ Տէր Նահապետի այգւոյն եւ մեր բնիկ այգւոյն, յորում խարապ2) հնձան եւս գոյ, զայն բաժինն Ռուստամի որդի խոճայ Յովաննէս կոչեցեալ ոմն յիշատակ տուեալ է սրբոյ Աթոռոյս ի ժամանակս Աղէքսանդր կաթուղիկոսին Ջուղայեցւոյ: Եւ ինքն նոյն խօճայ Յովաննէսն զայն այգւոյ երեք տախտակն յայս գիւղացի Աստուածատուրի որդի Սահակէն է առեալ հինգ հազար դիանի, ի տաճկաց թուին ՌՂԲ. եւ զմնացեալ բաժինն ի Մահմատ-զաման եւ ի Ջուան-մարտ-ղուլի կոչեցեալ տաճկացն երեք թումանի, ի տաճկաց թուին ՌՂԷ: Որ եւ ի տալն զբոլորն սրբոյ Աթոռոյս, զայս երկուս ղաբալայս եւս մեզ տայ. որք գոն ահա ի սուրբ Աթոռոջս: Զորս գտցես յերեսսն գրեցեալ ցուցակօքն, որք են տաճկերէն, յորս գրին սահմանք երկուց բաժնեաց ասացելոցս: Իսկ ի վայրկոյս սմին դէպ ի սուրբ Հռիփսիմէն, որ դրան ի ներքին կողմն անկանի, Գորքենց այգի կոչի: Քանզի Իւզբաշի կոչեցեալ ... մէկ այգի է ունեցեալ՝ որ կոչի Նորք, մօտ Ղարամենց այգւոյն. ի մեռանել այս Իւզբաշուս, (որովհետեւ եւ ինքն Նահապետ կաթուղիկոսի չրաղն1) է լեալ) Աղէքսանդր կաթուղիկոսն Ջուղայեցի տասն թուման իբր ողորմութիւն տուեալ նորա որդւոցն՝ եւ առեալ է զայն վերի ջրաղացն՝ որ Իւզբաշոնց ասի. (զորմէ յիւրում տեղւոջն ասասցուք), եւ զսոյն այգիս ի նոցանէ: Յետոյ զսոյն Նորք կոչեցեալ այգիս տայ Գորքենց Միրզաջանին եւ Դօլումին, եւ ի նոցանէ առնու զայդ վերոյիշեցեալ այգիդ, եւ խառնէ ի Ղռի այգին մեր՝ վասն կից լինելոյն այգւոյս մերոյ, որ կոչի Գորքենց փայ2): Այլ եւ յայս գիւղացի Գտակակարենց Աւետիքի որդիք, Տիրատուրն՝ Եղիազարն եւ Միքայէլն մէկ կտոր այգի ծախեն սրբոյ Աթոռոյս հինգ հազար դիանի՝ ի ժամանակս Աղէքսանդր կաթուղիկոսի Ջուղայեցւոյ՝ ի ՌՃԿԱ թուոջն մերում: Զորոյ զղաբալայն Հայերէն գի՛տ: Եւ զայս կտորս եւս խառնեն ի Ղռի-այգին մեր:

Դարձեալ ի հիւսիսակոյսն Ղռի-այգւոյն, ի վերի կողմն, որ Տէր Նահապետի այգի կոչի: Այս Տէր Նահապետս գոլով այս գեօղացի եւ որդի Աբէլի, ունեցեալ է զայգիս զայս: Ապա ի ՌՃՁԷ թուոջն մերում, եւ ի ՌՃԾԱ թիւն տաճկաց, զկէս այգւոյս այսմիկ ծախէ գեղացի տանուտէր Սողոմոնին՝ ութ թումանի: Յետոյ Ղազար կաթուղիկոսն Ճահկեցի ի Տէր Նահապետէն առնու եւ զմնացեալ կէս այգւոյն՝ ութ թումանի, ի ՌՃՂ թուին մերոյ եւ տաճկաց ՌՃԾԴ թուին: Ապա եւ ի սոյն թուոջս, առնու ի յիշեալ Սողոմոնէն զկէսն եւս ութ թումանի: Ընդ նմին եւ զՏէր Նահապետին տուեալ ղաբալայն առնու: Այսպէս առեալ զբոլորն այսր այգւոյն՝ խառնէ ընդ բնիկ Ղռի-այգւոյն մերոյ: Գի՛տ զայս երիս ղաբալայսս՝ յերեսսն գրեցեալ ցուցակօքն: Զերկու ղաբալայսն Տէր Նահապետն տայ մեզ՝ մէկն Հայերեն եւ մինն Տաճկերէն, եւ զմին Տաճկերէնն ի Սողոմոնէն առնումք:

Բ. Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս ի յայս գեօղս երկուս զայգիս մեծամեծ եւս կից իրերաց ի հարաւակողմն Ղռի-այգւոյն, նոյնպէս պարսպաւ պատեցեալք, զորս աստի եւ անտի առեալ լուսահոգի կաթուղիկոսացն, զորն դրամով եւ զորն յիշատակ, յետոյ ի մի խառնեալ, զերկուս այգիս շինեն. որք հասարակապէս կոչին Մանկասարենց այգի: Քանզի ի գեօղս յայս Մանկասար անուն մարդ մի է լեալ, որոյ ազգ եւ ընտանիքն յանուն սորին մականուանեցեալք Մանկասարենց կոչին: Որոյ մեծ այգի մի է լեալ, որ է այս՝ զորմէ ճառեմս, եւ սորին որդիք եւ ազգն զայս այգիս ի յինքեանս բաժանեն յետոյ: Ապա նախապէս այս Մանկասարի որդի Մէհրումն գոլով ինքն անորդի, ի ժամ վախճանին իւրոյ զիւր բաժին չորս տախտակ այգին, (զոր մանաւանդ ինքն աշխատութեամբ ստացեալ, ) տայ յիշատակ սրբոյ Աթոռոյս՝ ի ժամանակս Եղիազար կաթուղիկոսին ի ՌՃԼ թուոջն մերում: Որոյ յիշատակագիրն գոյ յաթոռոջս հայերէն գրեցեալ: Յետոյ յետ տասն եւ մէկ ամաց՝ յազգականաց նոյնոյ Մանկասարին Միրիջանի որդի Յարութիւնն զիւր բաժին յայգւոյն մէկ տախտակ եւ կէսն ծախէ Նահապետ կաթուղիկոսին հինգ հազար դիանի՝ ի ՌՃԽԱ թուոջն մերում, եւ ի ՌՃԽԴ թուին տաճկաց, որոյ զղաբալայն գի՛տ ցուցակաւն: Եւ յառաջ քան զայս ի ՌՂԲ թուին տաճկաց, սոյն Մերիջանի որդի Յարութիւնս եւ իւր մայր Մարիամն յայգւոյս յայսմանէ զվեց տախտակ եւս ծախեալ են տաճկի ումեմն՝ որ Շահրիմանլու-բայատ ղունճալի կոչի, երկու թումանի: Իսկ Նահապետ կաթուղիկոսն ի յառնուլն զվերոյիշեալ տախտակ եւ կէսն, առնու եւ ի տաճկէս յայսմանէ զայս վեց տախտակս ... եւ ի նորին տաճկերէն ղաբալայի գլխոջն կրկին ղաբալայ գրել տայ ի ՌՃԴ թուին տաճկաց եւ ի ՌՃԽԱ թուոջն մերում: Զոր գտցես յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն:

Դարձեալ ի սոյն թուոջս՝ սրբոյ Աթոռոյս աթոռակալ Աստապատցի Մինաս վարդապետն ի սոյն տեղւոջս առնու զայգի մի իւր հնձանովն ի Բէկումի որդի Մուրատէն, Անտօնի դուստր Մարգարտէն, եւ նոյն յիշեալ, Միրիջանի որդի Սահակէն երեք թումանի եւ երկու հազար դիանի, եւ տայ յիշատակ սրբոյ Աթոռոյս: Զորոյ զՏաճկերէն ղաբալայն գտցես ցուցակաւն: Զայս վերոյիշեալ չորս բաժին այգիս ի մի խառնեալ միաւորեն, եւ զերկու այգի շինեն յատկացեալ պարսպօք, որք կոչին Մանկասարենց:

Գ. Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս ի յայս մեր գեօղս զմեծ այգի մի եւս ի հիւսիսակոյս ի գլուխ այգեաց գեօղիս, նոյնպէս պարսպաւ պատեցեալ, որ կոչի Վերի-այգի եւ Շահի-ղլի-այգի. նոյնպէս եւ զսա աստի եւ անտի առեալ լուսահոգի կաթուղիկոսքն՝ ի մի խառնեալ միաւորեն: Քանզի այգւոյս այսմիկ ի միջի մեծ միջնակէն ի վայր ի հարաւակողմն լեալ է ումեմն Տաճկի Մեհրապ անուն կոչեցելոյ. եւ Աղէքսանդր կաթուղիկոսն Ջուղայեցի ի մտաւորելն յառնուլ զայս այգիս ի Տաճկէն յայնմանէ, խորհուրդ դնէ ընդ երկուց տաճկաց՝ զի իւրեանք յանուն իւրեանց գնեսցեն ի Մէհրապէն, յետոյ իւրեան վաճառեսցեն: Եւ այս երկուս տաճկաց անուանքն են Մուհամատ եւ Ապտալ, որք են լեալք յերկրոջս ի թագաւորական գործս եւ թագաւորական ծառայք ի մեծ պատիւս եւ յիշխանութիւնս, եւ Աղէքսանդր կաթուղիկոսին բարեկամք եւ սիրելիք: Ապա ըստ խնդրոյ եւ ըստ կամաց սորին՝ յիշեալ թագաւորական ծառայք Մուհամատ եւ Ապտալն գնեն զայս այգիս ի Մէհրապ տաճկէն տասն եւ հինգ թումանի, եւ իւրեանց անուամբ գրեցուցանեն զտաճկերէն ղաբալայն: Յետոյ ի գլուխն նոյնոյ ղաբալային գրեն կրկին ղաբալայ եւ կնքեն թէ՝ զայս այգիս՝ որ Աղէքսանդր կաթուղիկոսի բանիւն մեք գնեցաք, զոր ինչ որ տուեալ եւ խարճեալ էաք, մին թամամ1) յիշեալ կաթուղիկոսի վէքիլ Մովսէս վարդապետի ձեռօքն առաք՝ եւ զայգին տուաք կաթուղիկոսին: Այսուհետեւ այգին խալիֆային է, մեզ իլախայ2) չկայ: Այս այգւոյս սահմանք գրին, Միրանի այգին, եւ Եսայու եօնջալըղն, Ղեւոնդի այգին, եւ Սահակի եւ Մկրտումի Եօնջալըղն: Էշակճի3) Եաղուբի այգին, քէօռ4) Վարդանի եւ Ղօչղափանի այգիքն: Այս ամենայն լինի ի ՌՃԻԴ թուոջն տաճկաց եւ ի մեր ՌՃԿ թուոջն: Զայս ղաբալայս գի՛տ յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն: Եւ վասն այսորիկ կոչիւր այգիս յառաջ այս Շահի-ղլի-այգի. յետոյ ի վտանգաւորութենէ անուանն՝ կոչեցաւ Վերի-այգի: Ապա ի յառնուլն յիշեալ կաթուղիկոսին զայս բաժին այգիս ի յիշեալ տաճկացն, առնու նա եւ ի յէշակճի Եաղուբէն, ի քեօռ Վարդանէն եւ ի Միրանէն, (որ ըստ ոմանց Մանուչար կոչիւր, զայգիսն նոցա, եւ խառնեալ ի մի, շինէ զմի այգի պատեցեալ պարսպաւ: Եւ յետոյ ի ժամանակս Օսմանցւոց ի կողմն ղռին՝ այգւոյ տեղ մի կայր անշէն, որ էր Տէր Մկրտչի որդի Սահակին, զայն տեղին եւս էառ սուրբ Աթոռս ձեռամբ վէքիլ Ալէքսանին յիսուն ղուռուշի: Եւ Մեսրովբ վարդապետն (որ էր գործակալ եւ վեքիլ ի վերայ այսպիսեաց գործոց, ) նա ետ տնկել որթ՝ եւ այգի շինել, եւ խառնել ի սոյն այգիս ի ՌՃՀԸ թուին մերոյ, եւ տաճկաց ի ՌՃԽԱ թուին: Որոյ երկու ղաբալայ գոն, մինն հայերէն եւ մինն տաճկերէն: Զոր գտցես ցուցակօքն: Իսկ արտաքոյ պարսպին սոյն այգւոյ, ի հարաւակոյսն եւ կից սմին, չորս տախտակ այգին էր Յովսէփենցն, եւ կից Յովսէփենց այգւոյ, չորս տախտակ այգին եւս Շուշանենց Մկրտումին էր. յորոց ի վախճանելն, Ղազար կաթուղիկոսն Ճահկեցի էառ ի տեղի հոգեբաժնի՝ եւ արար սրբոյ Աթոռոյս, որպէս է մինչեւ ցայսօր: Եւ կից սոյնոյ Շուշանենց չորս տախտակ այգւոյ՝ ի հարաւակոյսն՝ էր Ղեւոնդենց այգին, որ է եօթն տախտակ եւ երկու քաջ եւ տասն եւ երկու չուան: Որոյ սահմանքն հիւսիսակողմն՝ մեր Շուշանենց այգին, արեւելակողմն՝ Լօռենց Ներսիսի այգին, հարաւակողմն է դարբին Մկրտումի այգին, եւ արեւմտակողմն՝ ճանապարհն եւ վարելահող: Զայս այգիս յետոյ ի մեր ՌՄԺԵ թուոջն, եւ Տաճկի ՌՃՀԹ թուոջն մեք առաք ի Ղեւոնդենց Ղեւոնդի որդիք Հերումէն եւ Յաղամէն յանուն սրբոյ Աթոռոյս: Եւ փոխանակն ետուք մեր ձիթապան մահտեսի Գալուստի կտոր այգին, Ատի-բէկի փայ այգին. (որոյ զփոխն եւս ետուք Ատի-բէկին՝ լուսարար Եղիազար վարդապետի այգին). այլ եւ ընդ Գալուստի եւ Ատի-բէկի այգեացն, ետուք նա եւ նոյն Հերումին քսան թուման դրամ, ՃԾ մշակ, Բ օր գութան, եւ Գ խալաթ: Զայս այնու մտօք առաք, զի խառնեսցուք ընդ այլոց երկուց բաժնիցն ի Վերի այգին մեր: Որոյ երկու ղաբալայ գոյ, մին հայերէն ի ՌՄԺԵ թուոջն գրեցեալ, եւ միւսն տաճկերէն ի ՌՃՀԹ թուոջն նոցին գրեցեալ: Զորս գտցես ցուցակօքն:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս ի յայս գեօղս մեր՝ զայգի մի մէջ Ղռի այգւոյն եւ Վերի-այգւոյն մերոյ ի մէջ այգեաց գեղջս. որ էր այս գեղացի Իսրայէլի որդի դալլաք1) Խան պապինն, որոյ սահմանքն են՝ մի կողմն Թարխանի այգին, մի կողմն քարտաշ Տէր Յարութիւնի այգին, եւ մի կողմն ...: Այս Խան-պապիս յազգէն զաղջիկ մի յառաջմէ տաճկացուցանեն յԵրեւան, եւ առնուն զնա ի կին: Յետոյ տաճկացեալ կինն այն գիր մի տայ իւրոյ ազգի ընտանեացն տաճկերէն թէ՝ իմ բաժին այգիս ես բաշխեցի իմ ընտանեացն: Որովհետեւ ի մէջ Պարսից վատ սովորութիւն մի գոյ, որ տաճկացեալն՝ ընչից դաւ առնէ ընդ ազգականաց իւրոց: Վասն որոյ այս կինս խնայելով յազգականս իւր՝ զայս գիրս տայ իւրոց ազգականացն, զի մի՛ յետոյ յիւրայնոցն դաւ յարուցանիցեն: Ապա յետ բազմաց ամաց՝ թոռն մի ի տաճկացեալ կնոջէն եւ Տաճիկ Սայիտ անուն դաւ յարոյց ընդ Խան պապին յիշեցելոյ (որ ունէր զայգիս զայս), ոչ միայն վասն այգւոյս այսորիկ, այլ եւ տան եւ այլոց իրաց. որ եւ արզ արարեալ խանին, եւ խանն ի դատաւորն իւրեանց գնալ հրամայեաց: Վերջապէս թիւր շարն նոցին հասոյց զայգիս այս Սայիտ կոչեցեալ տաճկին: Եւ Սայիտն այն էառ զայգին, նա եւ զայն գիրն եւս՝ զոր տաճկացեալ հանիկն իւր տուեալ էր ազգականաց իւրոց: Այլ եւ յիշեցեալ Խան-պապն ինն տարով առաջ յայգւոյս յայսմանէ զկտոր մի ծախեալ էր Անանիայի որդի Մատթէոսին՝ երկու թումանի՝ տաճկերէն ղաբալայիւ, որ գրի ի տաճկաց թուին ՌՃՀԱ. եւ Սայիտ տաճիկն այն եւ զայն կտորն եւս յինքն գրաւեաց եւ էառ զայս ղաբալայս ի Մատթէոսէն: Որ եւ լեալ տէր բոլոր այգւոյն, եկեր զամ մի: Եղեւ այս ի մեր ժամանակս: Ապա եւ մեք չկամելով՝ զի ոտք տաճկի մի՛ մտցէ ի գեօղս մեր, առաք զայս այգիս ի յայս Սէյիտ կոչեցեալ տաճկէս՝ քառասուն թումանի՝ տաճկերէն եւ հաստատուն ղաբալայով: Որ ընդամենն գնաց խարճ յիսուն թուման: Եւ յառնուլն մեր զբոլոր այգին, առաք նա եւ զՄատթէոսի ղաբալայն ի տաճկէն: Առաք նա եւ զայն հուճէթի երեսն՝ զոր Շխ-Իսլամն զայգին տաճկին հասուցանելով՝ տուեալ էր նմա տաճկերէն: Առաք նա եւ ի տաճկէն զղավզ մի տաճկերէն թէ՝ քառասուն թումանն անպակաս առի՝ եւ զայգին ծախեցի Խալիֆային: Որ ահա ունի սուրբ Աթոռս զայս այգիս. եւ զղաբալայսն թէ մեր առեալն ի տաճկէն եւ թէ զՄատթէոսի ղաբալայն, նա եւ զղավզի գիրն եւ զհիպալամայի սուրէթն2) , զորս յիշեցաք, գտցես յերեսսն իւրեանց գրեցեալ ցուցակօքն: Այս եղեւ ի մեր թուոջն ՌՄԺԵ. եւ տաճկաց ՌՃՁ:

Այս եւս գրելի է ի յօրինակ ապագայից. ի մեր գեօղս Կակոս անուն մարդ մի զայգին իւր ծախեալ էր գեօղիս տառուղայ3) եւ խանի նօքար4) Սարու-Մահմատ կոչեցեալ տաճկին՝ տաճկերէն հաստատուն ղաբալայիւ ի մէնջ ծածուկ. յետոյ ի գիտելն մեր, ճնշելով զծախողն եւ զառնողն եւս, յետս առաք զայգին ի տաճկէն՝ եւ դարձուցաք ի Կակոսն. եւ զտաճիկն ի գեօղէս եւ ի տառուղայութենէ հանեալ վարեցաք. ի ՌՄԺԶ թուոջն մերում:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս ի յայս գեօղս զայգի մի, զոր սուրբ Հռիփսիմէ վանքն ուտէ, որ է կից մեր Ղռի այգւոյն յարեւելակողմն:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս զայգի մի յայս գեօղս՝ զոր սուրբ Շողակաթի վանքն ուտէ, զոր մեք տուաք:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս զայգի մի յայս գեօղս, զոր սուրբ Գայիանեայ վանքն ուտէ, որ է կից նոյնոյ վանքին:

Դարձեալ այս գեղացի Տէր Եսային եւ Պօզտաղենց Գալուստի որդի Մարտիրոսն ի Զաման-միրզայ-ալի եւ յՈւղուր-խան կոչեցելոյ տաճկաց զայգի մի առնուն ի գեօղս յայս՝ ութ թումանի. յետոյ Մարտիրոսն զիւր բաժին չորս տախտակն ծախէ սրբոյ Աթոռոյս միաբան Ներսէս վարդապետին երեք թումանի, եւ Ներսէս վարդապետն եւս վախմ տայ սրբոյն Գայիանեայ վանքին՝ հայերէն գրով ի ՌՃՂԸ թուոջն մերում: Որոյ կողմանքն են Գինօսենց եւ Փնճալոնց այգիքն, Տէր Եսայու փայն, եւ ճանապարհն: Որոյ յաղագաւ չորս թուղթ գոյ, զորս գտցես ցուցակօքն:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս յայս գեօղս մերձ իւրեան զերկուս ծառուտ պարտէզս՝ կից գերեզմանատան մերոյ. մին ի յարեւելակողմն, զորս մեք շինեցաք, եւ միւսն յարեւմտակողմն:

Դարձեալ ունեցեալ է սուրբ Աթոռս ի յայս գեօղս զքանիս այգի եւս, որք այժմ են սերմանելի տեղիք եւ արտք, որք են ի մեջ սրբոյն Հռիփսիմէի եւ Մանկասարենց այգւոյն մերոյ, որք են այսոքիկ:

Էլիպէկի որդի Յարութիւն իւրայնովքն զայգին իւրեանց տայ յիշատակ սրբոյն Գայիանեայ վասն մեծ եղբօրն իւրոյ հանգուցելոյ հոգւոյն, ի ՌՃԼԸ թուին մերոյ: Որոյ սահմանքն գրին, արեւելեան կողմն Տէր Ստեփաննոսի այգին, արեւմտեան կողմն՝ մելիք Յովհաննիսի վարելահողն, հարաւակողմն՝ նոյն Յարութիւնի եւ Մուրատենց Գալուստի եօնջատեղն, եւ հիւսիսակողմն՝ սուրբ Հռիփսիմէն եւ Երեւանու ճանապարհն: Գի՛տ զայս վախուպլամայն՝ որ հայերէն է:

Դարձեալ Նահապետ կաթուղիկոսն առնու զայգին վերոյիշեալ Տէր Ստեփաննոսի յիւր որդւոց Յովհաննիսէն եւ Զաքարիայէն՝ ութն թումանով: Որոյ սահմանքն են, վերոյիշեալ Սարգսի այգին, խօճայ Ներսիսի այգին, Խօ... Մ[խ]իթարի այգին, եւ Երեւանու ճանապարհն. ի թուին տաճկաց ՌՃԷ: Զորոյ զղաբալայն գիտ ցուցակաւն:

Դարձեալ Նահապետ կաթուղիկոսն առնու զվերոյիշեալ Մխիթարի այգին (որ է Կիրակոսի որդի)՝ ինն թումանի: Որոյ սահմանքն են, ի յերեք կողմունսն վերոյիշեցելոց Յարութիւնի, Ներսիսի, եւ Զաքարիայի այգիքն, եւ մէկ կողմն եօնջատեղ. ի թուին տաճկաց ի ՌՃԴ: Գիտ ղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ Նահապետ կաթուղիկոսն առնու զայգի մի ի Պօզտաղենց Տէր Սարգսի որդի Տէր Խաչատուրէն՝ հինգ թումանով: Որոյ սահմանքն են վերոյիշեալ Սարգսի այգին, Մատթէոսի այգին, Խաչիկի այգին, եւ Երեւանու ճանապարհն. ի տաճկաց թուին ՌՃԵ: Գիտ զղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ վերոյիշեալ Մատթէոսի այգին իւր կին Ոսկէհատն վախմ առնէ սրբոյ Աթոռոյս վասն հոգւոյ առն իւրոյ. ի ՌՃԿԲ թուին մերոյ. զորոյ զվախմլամայն գիտ, հայերէն է:

Դարձեալ Կիրակոսի որդի Դաւիթն զայգի մի վախմ տայ սրբոյ Աթոռոյս. որոյ սահմանքն են, վերոյիշեալ մեր այգիքն, որք են Պօզտաղենցն, Մխիթարինն, Մատթէոսինն: Եւ մի կողմն Գինոսի այգին. ի տաճկաց թուին ՌՃԻԴ: Գիտ զվախմլամայն ցուցակաւն:

Դարձեալ Դաւթի որդի Յարութիւնն զայգի մի առնու ի նալպանտ1) Մարտիրոսի որդի Միրզա-խանէն՝ երկու թուման եւ երկու հազար դիանի, եւ վախմ տայ սրբոյ Աթոռոյս: Որոյ սահմանքն են վերոյիշեալ Պօզտաղենց Գինոսի, եւ Յարութիւնի այգիքն մեր. ցուցակաւն գիտ զվախմլամայն տաճկերէն:

Դարձեալ Սահրատի որդի Խաչատուրն եւ իւր որդիք Նաւասարդն եւ Գորէսն զիւրեանց զայգի մի վախմ տան սրբոյ Աթոռոյս. որոյ սահմանքն են մեր վերոյիշեալ այգիքն, որք են Մխիթարի, Դաւթի, Գինոսի, եւ Մանկասարենց այգիքն: Գիտ զվախուպնամայն հայերէն, որ գրի ի ՌՃԿԲ թուոջն մերում:

Վերոյիշեցեալ այգետեղիքդ ամենայն են մեր Մանկասարենց այգւոյ, եւ Երեւանու ճանապարհի եւ սուրբ Հռիփսիմէի միջոցքն, զորս արտ արարեալ ցանեմք, որք հասարակօրէն Մխիթարենց այգիք կոչին, զորմէ իԺԵ գլուխն (որ վասն արտորէիցն սրբոյ Աթոռոյս) ասացաւ:

Դարձեալ Ջուղայեցի Աղէքսանդր կաթուղիկոսն յայս գեօղս զայգի մի առնու կէս հնձանովն՝ քսան եւ երեք հազար դիանի ի յայս գեղացի Անանի որդի Մկրտումէն: Որոյ սահմանքն են, մէկ կողմն քուչէն2) ... , մէկ կողմն դուզն3) , մի կողմն Գալուստի այգին, եւ մէկ կողմն գերեզմանատունն. ի տաճկաց թուին ՌՃԻԵ: Զտաճկերէն գիտ զղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ ի յայս գիւղումս մէլիք Յովհաննէս ոմն ծախէ սրբոյ Աթոռոյս զմէկ պարտէզ մի ձեռամբ սրբոյ Աթոռոյս վէքիլ Սարգսին՝ հինգ հազար դիանի, որոյ սահմանքն են, մեր վախմ բախճայն4), Մխիթարի բախճայն, եւ Գէորգի բախճայն. ի ՌՀԹ թուին տաճկաց: Գիտ զտաճկերէն ղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ սուրբ Աթոռս ունի ի գեօղն յՕշական զայգի մի մեծ շէն՝ որ կոչի մեծ եւ ներքի այգի: Որոյ զբուն եւ զառաջին մասն Մելքիսեթէկ կաթուղիկոսն է առեալ ութսուն ղուռուշով ի Հաճի-ղարացի Ալի-ղուլի տաճկէ միոյ, որոյ սահմանքն գրի, մէկ կողմն Քրիստոստուրի այգին, Գեօզալի այգին, Փանոսի այգին, եւ Տրիզալու այգին. ի տաճկաց թուին ՌԵ: Գիտ՛ զղաբալայն ցուցակաւն: Ապա յետոյ Փիլիպպոս կաթուղիկոսն առնու զայգի մի եւս կից սոյնոյ այգւոյս՝ ի յՕշականցի Մելիտոնի որդի Ազիզէն, որոյ սահմանքն գրի, Գրիգորի այգին, Մելքոնի խարաբայ տեղն, եւ մեծ առուն: Եւ զայս այգիս եւս խառնէ ընդ վերոյիշեալ այգւոյն՝ եւ միաւորէ. եւ այս այգւոյս թէպէտ յատուկ ղաբալայ ոչ գոյր, սակայն մէկ մեծ սոհլամայի գիր գոյ, որ գրի ի թուոջն տաճկաց ՌԾԶ: Քանզի յառաջ քան զառնուլն Փիլիպպոս կաթուղիկոսին զայգիս զայս՝ յերկրոջս լեալ է մեծ տաճիկ ոմն Միրզա-Մուհամատ-Մէհտի կոչեցեալ, որ լեալ է վեզիր5) եւ գլխաւոր դիւանագիր արքունական. այս վեզիրս բռնութեամբ յափշտակէ զայս այգիս ի վերոյիշեալ Ազիզէն, եւ պարսպեալ զարդարէ եւ ուտէ ի ժամանակս ինչ: Ապա ի գալ Սուլթան Մուրատին յերկիրս յայս եւ ի տիրելն այս կողմանցս, զորդի Ամիրկունէ խանին Թահմազ-ղուլի խանն եւ զայլս մեծամեծսն Պարսից աքսորէ ի յըՍտամպօլ (որպէս ի տեղւոջն ասացաւ), զայս Մէհտի կոչեցեալ վէզիրս եւս ընդ նոսա առաքէ ի Պօլիս: Եւ մինչ այսպէս անհետացեալ կորնչի տաճիկս այս, վերոյիշեալ Ազիզն զաւթէ զայգիս իւր շարով, եւ ծախէ Փիլիպպոս կաթուղիկոսին: Եւ յետ ինչ ամաց՝ Հաֆզքամրան տաճիկ ոմն ի յընտանեաց յիշեալ վեզրին վէքիլ կարգեցեալ՝ գայ դաւ առնէ ընդ Փիլիպպոս կաթուղիկոսին վասն այգւոյս այսորիկ թէ՝ վազրին է լեալ, մեզ պարտի հասանել: Եւ Փիլիպպոս կաթուղիկոսն կոչեալ զԱզիզն եւ զայլ օշականցիսն, եւ զիւր վեքիլ Թումասն ընդ վերոյիշեալ տաճկին առաքէ ի դատարանն նոցին: Որք գնացեալ հաստատեն զայգին Ազիզին գոլ, եւ վէզիրն բռնութեամբ զաւթեալ: Ապա թէ ազգականաց վազրին, թէ նոցին վէքիլ տաճկին՝ ութ թուման երկու հազար դիան տան եւ մէկ սոհլամայ1) գիր մի առնուն Տաճկերէն, որ գրի ի թուին տաճկաց ՌԾԶ: Զոր գտցես ցուցակաւն:

Ապա յետոյ ի տաճկաց թուին ՌՃԽԸ, եւ ի մեր ՌՃՁԴ, թրակացի Աբրահամ կաթուղիկոսն կից սոյն այգւոյս առնու զայգի մի ի կարբեցի Անտօնի որդի Դաւուտէն, Խեչումէն եւ Յովսեփէն՝ ութ թումանի. եւ խառնէ ընդ այս այգիս. որոյ սահմանքն գրին, մէկ կողմն քուչէն, մէկ կողմն սրբոյ Աթոռոյս այգին, մէկ կողմն Վարդանի այգին, եւ մէկ կողմն ձորն: Այսպէս յետ եւ յառաջ ի շրջակայից՝ զորն դրամով եւ զորն յիշատակ առեալ են երանելիքն մեր եւ միացուցեալ, զորս եւ պարսպեալ իսկ, որ կոչի Մեծ-այգի, որոյ սահմանքն են այժմ ... :

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս ի գեօղս յայս յՕշական զմեծ այգի մի եւս ի հիւսիսակողմն գեղջն՝ յետ կոյս Դիտի-բլուր կոչեցելոյն ի յեզր ձորոյն, յորում անցանէգետն Քարձաղ, որ կոչի արեգունի, եւ վերի այգի: Այգիս այս ըստ մասին նախապէս վախմ եւ յիշատակ տան յօշականցիք սրբոյ Աթոռոյս: Յետոյ ի ՌՂԷ թուին տաճկաց, նոյն գիւղացի Մուրատի որդի Բապամն կից սոյնոյ այգւոյս զայգի մի ծախէ սրբոյ Աթոռոյս՝ ձեռամբ գործակալ Վարդան վարդապետին՝ երեք թումանի, որոյ սահմանքն գրին, մէկ կողմն գեօղն, մէկ կողմն Գրիգորի այգին, մէկ կողմն մեր յիշեալ այգին, եւ մէկ կողմն տաճկաց գեօրեր2) : Որոյ զղաբալայն, գի՛տ ցուցակաւն: Զոր եւ խառնեն ընդ վերոյգրեալ Արեգունի այգւոյն: Այլ եւ ի ՌՃ թուոջն մերում, ... կաթուղիկոսն եւս զայգի մի կից սմին այգւոյս էառ ի յԱլիար կոչեցեալ տաճկէն՝ եւ խառնեաց ի սոյն այգիս: Այսպէս յետ եւ յառաջ առեալ ի շրջագայիցն խառնեն ընդ յայս այգիս եւ պարսպեն իսկ՝ որպէս ասացաք: Որոյ սահմանքն են այժմ ... որք ի ներկայումս եւս շէն են եւ ընդ ձեռամբ մերով վերոյիշեցեալ երկու մեծ այգիքդ՝ որք ի Յօշական:

Դարձեալ կից սոյնոյ այգւոյս, ի հիւսիսակոյսն զայգի մի սուրբ Սարգսի վանքն ունի, որ է այժմ շէն եւ ընդ ձեռամբ սրբոյ Աթոռոյս: Զի սուրբ Սարգսի վանքն ամայի է ընդ այլոցն:

Ի ներքոյ գրեցեալքդ աւեր են ընդ գիւղիս այգեացն միանգամայն:

Դարձեալ ի սոյն գեօղս զայգի մի եւս ունի սուրբ Աթոռս, զոր մողնեցի Հայրապետի որդի վարպետ Ալէքսանն է տուեալ վախմ որբոյ Աթոռոյս, որոյ կողմունքն են, Աւետսի այգին, Սահակի այգին, Խաչատուրի այգին ... : Այս Ալէքսանս Ջուղայեցի Յակովբ կաթուղիկոսին գրագիր է լեալ. առ ի լինել երախտահատոյց՝ տուեալ է զայս այգիս Աթոռոյս: Որոյ աղագաւ երկու վախմնամայք գոն, մին հայերէն, (որ գրի ի մեր թուին ՌՃԽ, եւ ի Հայրապետութեանն Եղազար կաթուղիկոսին), եւ մին տաճկերէն՝ ի նոյն ժամանակին ի տաճկաց թուին ՌՃԲ: Եւ յետ երկուց ամաց ի հայրապետութեանն Նահապետ կաթուղիկոսին՝ ազգականք Ալէքսանին ի գլուխ սոյնոյ վախմնամայիս կրկին տան գրել տաճկերէն թէ՝ որպէս Ալէքսանն տուեալ է զայս այգիս Աթոռոյն, նոյնպէս եւ մեք տուաք: Որ գրի ի տաճկաց թիւն ՌՃԴ. տան եւ զհին ղաբալայն եւս սոյն այգւոյս՝ մեզ, զորս ինքեանք առեալ են ի Յօշականցի Ափիջանի որդի Սաթումէն՝ ինն թումանի, եւ յԱզիզի որդի Կիրակոսէն՝ չորս թումանի: Զչորեսին ղաբալայսս զայսոսիկ գտցես յերեսսն գրեցեալ ցուցակօքն:

Դարձեալ սրբոյ Աթոռոյս Աթոռակալ Մինաս վարդապետն ի Յօշական զայգի մի առնու ի գեղականացն, այս ինքն ի Բաղու որդի Թումանէն՝ եւ Սաֆարի որդի Մուրատէն՝ եւ յամենից գեղացւոցն՝ քսան թումանի՝ յանուն սրբոյ Աթոռոյս՝ յաւուրս Եղիազար կաթուղիկոսին, ի թուին տաճկաց ՌՃԲ: Որոյ կողմունքն են, ճանապարհն, Ուլուբէկի այգին, Պետրոսի եւ Պօղոսի այգիքն, որ Բռումենց այգի ասի: Գիտ զղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ սոյն Մինաս վարդապետս զայգի մի եւս է ունեցեալ ի Յօշական, որոյ կողմունքն են, Թումանի այգին, Լալազարի այգին, Աբրահամի այգին, եւ սրբոյ Աթոռոյս այգին: Զայս այգիս եւ վեց թուման եւս դրամ տայ, եւ գնէ ի յԵավրի որդի Այվազէն, Բաղու որդի Թումանէն վէքիլութեամբ Յովհաննիսին, Պետրոսին, եւ սորա կին Մարիամին (որ է դուստր Փիլիպպոսին, ) զմէկ այգի մի՝ հրամանաւ Նահապետ կաթուղիկոսին, որոյ կողմունքն են, առուն, Սահակի այգին, քիւչայն, եւ Յովհաննիսի այգին. ի տաճկաց թուին ՌՃԴ: Զորոյ ղաբալայն գիտ ցուցակաւն:

Դարձեալ Նահապետ կաթուղիկոսն ի սոյն գեօղս առնու զայգի մի ի Թորոսի որդի Մարուք վարդապետէն՝ հինգ թումանի, որոյ կողմունքն են, Իրիցու այգին, Տուզն, Խտրէլիազի այգին, եւ չօտարի այգին. ի տաճկաց թիւն ՌՃԳ: Գիտ զղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ ի ժամանակս Աղէքսանդր կաթուղիկոսի Ջուղայեցւոյ, գեօղս այս Յօշական հարեալ ի կարկտէ եւ յայլոց ձախորդական պատահմանց, կարի չքաւորին եւ ի նեղ անկանին բոլոր գեօղացիքն: Վասն որոյ ի սհաթլուեցի Միրզայ-Մուհամատ բեկէն (որ վէզիր եւ մեծ դիւանագիր է լեալ յերկրիս, ) եւ ի քեալանթար Հաճի-Մուհամատ-Հիւսէյինէն առնուն զհարիւր եւ ութսուն թուման դրամ, եւ քսան այգի եւ հինգ ջրաղացս գրաւ դնեն եօթն ամիս վատայով նախապէս: Եւ դարձեալ ի յԵրեւանցի խօճայ Փանոսի որդի խօճայ Մովսիսէն դրամ փոխ առնուն գեղովի մէկ հարիւր յիսուն թուման, Ը այգի եւ ԺԲ ջրաղաց գրաւ դնեն ինն ամիս վատայով, ի թուին տաճկաց ՌՃԻԶ: Եւ երկոցունցն եւս ղաբալայի պէս գրաւնամայ տան, թէ եթէ ի լրանալ վատային ոչ տայցեմք զդրամն ձեր, այդ այգիքդ եւ ջրաղացքդ ձեզ լիցին: Եւ ի մէջ երկուց ղաբալայիցն եւս սահմանք այգեաց եւ ջրաղացիցն գրեցեալք են յատուկ յատուկ եւ յանուանէ: Ապա երկոցունց վատայն եւն լրանայ, եւ ոչ կարողանան հատուցանել յօշականցիքն զդրամսն: Վասն որոյ եւ զաւթեն զայնքան այգիսն եւ զջրաղացսն խօճայ Մովսէսն եւ յիշեցեալ տաճիկքն: Բայց ի յայգեաց եւ ի ջրաղացիցն՝ զորս տան խօճայ Մովսէսին, երեք այգին եւ Գ ջրաղացն ի մէջ ղաբալայի յիշեցեալ տաճկացն եւս լինին գրեցեալք: Ուստի տաճիկքն այնոքիկ տարեալ զյօշականցիսն եւ զխօճայ Մովսէսն ի շար, հաւաստեն գոլ իւրեանց, եւ յետս առնուն ի Մովսէսէն զԳ այգիսն եւ զԳ ջրաղացսն: Իսկ եւ ի խնդրելն Մովսիսին ի յօշականցւոցն զփոխարէնն, տան նմա յօշականցիքն զայլս երիս ջրաղացս եւ զչորս այգիս, որ լինի խօճայ Մովսիսի առեալն ինն այգի եւ տասն երկու ջրաղացք: Զայս ամենայն զորս ասացաք, ի մէջ երկուց ղաբալայիցն եւս լիովին գրեցեալք են հանդերձ որպիսութեամբքն եւ սահմանօքն, եթէ այգիքն եւ եթէ ջրաղացքն: Ի ՌՃԻԶ թուոջն տաճկաց եւ յաւուրս Աղէքսանդր կաթուղիկոսին ջուղայեցւոյ, յօշականցիքն տան զայնքան այգիսն եւ զջրաղացսն յիշեալ տաճկացն եւ խօճա Մովսիսին, եւ ի ՌՃԼ թուոջն այս վէճս լինի յաւուրս Աստուածատուր կաթուղիկոսին համատանցւոյ: Ապա իբրեւ տեսանէ Աստուածատուր կաթուղիկոսն զխղճութիւն գեղջս այսորիկ, (որ մուլք է սրբոյ Աթոռոյս), զորոյ զայսքան այգիս եւ զջրաղացսն այլք առեալ տիրեն, ոչ հանդուրժէ: Վասն որոյ յետս առնու նախապէս ի խօճա Մովսիսէն զինն այգիսն եւ զտասն եւ երկու ջրաղացսն՝ եօթանասուն թումանով եւ հաստատուն ղաբալայով՝ ի տաճկաց ՌՃԼԱ թուոջն. զորոյ զղաբալայն գտցես ցուցակաւն: Առնու նա եւ ի խօճա Մովսիսէն զհին ղաբալայն, զոր ի յօշականցւոցն առեալ էր: Զոր եւս գտցես ցուցակաւն:

Բայց զքառասուն թումանն տայ նաղտ դրամ խօճա Մովսիսին, եւ ի տեղի երեսուն թումանին զմէկ այգի եւ զմէկ ձեռք տուն տայ ի Նորագեօղ գեղջն: Սոյնպէս եւ ի վերոյիշեցեալ տաճկացն առնու յետս զքսան այգիս եւ զհինգ ջրաղացսն՝ յիսուն եւ հինգ թումանով՝ ի ՌՃԼԴ թուոջն տաճկաց: Եւ ի յետկոյս ղաբալային՝ զոր առեալ ի յօշականցւոցն՝ վերստին ղաբալայ գրեալ վերոյիշեցեալ Հաճի-Մահմատ-Հիւսէյին քեալանթարն, եւ Ալի-ղուլի բէկ եղբայրն վեզիրին տան Աստուածատուր կաթուղիկոսին, զոր գտցես յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն, զգինս սոցա վասն այսորիկ պակաս տայ Աստուածատուր կաթուղիկոսն, զի յայնքան յամս կերեալք էին նոքա զայնքան մուլքսն:

Դարձեալ սուրբ Հռիփսիմէի առաջնորդ ագուլեցի Անտօն վարդապետն ի սոյն գեօղս զայգի մի առնու յանուն սրբոյն Հռիփսիմէի վանիցն Բռումենց Առաքելի որդի Էվումէն, եւ Պետրոսի Յովհաննիսէն՝ հինգ թումանի: Որոյ կողմունքն են, Սահակի եւ Յովսեփի այգիքն, առուն եւ քիւչէն. ի տաճկաց թիւն ՌՃԽԸ: Գիտ զղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ սրբոյն Շողակաթի առաջնորդ Մարտիրոս վարդապետն առնու ի սոյն գեօղս զայգի մի յանուն Շողակաթին եւ ի Յովսէփի որդի Մատթէոսէն՝ եօթն թուման հինգ հազար դիանի: Որոյ կողմունքն են, Էվումի այգին, քիւչէն, Յովսէփի այգին, Դաւուտ-ալու եւ Մարուք վարդապետի այգիքն, ի ՌՃԽԸ թուին տաճկաց: Գիտ զղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ վերոյիշեալ Անտօն եւ Մարտիրոս վարդապետքն յանուն երկուց վանիցն Հռիփսիմէի եւ Շողակաթի՝ զայգի մի եւս առնուն ի սոյն գեօղս ի Բռումենց Առաքելի որդի Էվումէն՝ երկու թուման հինգ հազար դիանի: Որոյ սահմանքն են, քիւչէն, առուն, Խաչի-խուպանն, եւ Յովսէփի այգին. ի ՌՃՁԵ թուոջն մերում: Գիտ զղաբալայն հայերէն գրեցեալ:

Դարձեալ Աստուածատուր կաթուղիկոսն զքսան այգիքն՝ զորս առնու ի վազիրէն (որպէս ի վերդ ասացաք), յորոց մին է յօշականցի Փիլիպպոսի որդի Առաքելինն, զոր նոյն կաթուղիկոսն ծախէ էջմիածնեցի Աղաբէկի որդի Մկրտումին: Եւ յետ մեռանելոյ Մկրտումին, վերստին վախմ էին տուեալ սրբոյ Աթոռոյս: Ապա ի ՌՃՂԷ թուին մերոյ՝ Քիւթուր Պետրոս կաթուղիկոս ասացեալն ծախէ զսոյն այգիս սրբոյն Գայիանէի առաջնորդ Եղիազար վարդապետին՝ երեք թումանի: Որոյ կողմունքն են Սաթումի, Էմինի, Մատթէոսի, եւ Միքայէլի այգիքն: Գիտ զհայերէն ղաբալայն:

Դարձեալ ի ժամանակս Աղէքսանդր կաթուղիկոսին Ջուղայեցւոյ, ի սոյն գեօղս Այվազի որդի Եավրին մէկ հնձան տայ սրբոյ Աթոռոյս հոգեբաժին կնոջ իւրոյ, ի ՌՃԿԱ թուոջմ մերում: Գիտ ղվախմնամայն հայերէն գրեցեալ:

Ի սոյն ժամանակս զհնձան մի եւս Ղազարենց Աբրահամ ծախէ սրբոյ Աթոռոյս՝ վեց հազար դիանի, ի ՌՃԾԸ թուոջն մերում: Գիտ զհայերէն ղաբալայն: Ի սոյն գեօղս զհնձան մի եւս Աստուածատուրի որդի Խաչատուրն վախմ տայ սրբոյ Աթոռոյս ի տաճկաց թուին ՌՀԸ: Որոյ կողմունքն են գեղն, առուն, Միրաղի պաղճայն եւ Ղօչաղի հնձանն: Գի՛տ զղաբալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ ի սոյն գեօղ, զերկուս մարաքս եւս ունի սուրբ Աթոռս, յորոց զմին Կիրակոսի որդիքն ծախեն մէկ թումանի ի ՌՃՀԱ թուոջն մերում. եւ զմին Տէր Մարուքն եւ իւր եղբարքն ծախեն տասն եւ ութ հազար դիանի՝ ի ՌՃՁԷ թուին մերոյ: Զորոյ զղաբալայսն. գի՛տ հայերէն գրեցեալք:

Դարձեալ սոյն գեօղացի Ղեւոնդենց Խեչումի որդի Գրիգորն ծախէ սրբոյն Գայիանէի առաջնորդ Եղիազար վարդապետին երկու շիրախանայ1) տասն տուճ, երկու թաղման, եւ մի աքաշ թաղման՝ հինգ հազար տասն շահու. ի ՌՄ թուին մերոյ: Գիտ զհայերէն ղաբալայն:

Դարձեալ ի ՌՃՂԴ թուին մերոյ ի ժամանակս Ղազար կաթուղիկոսին ճահկեցւոյ՝ նորին սպասաւոր գառնեցի Նիկողայոս վարդապետն տասն եւ չորս հազար դիան տայ Յօշականցի Թումանի որդի Յարութիւնին վատայով, եւ երկու տախտակ այգի եւ մէկ շիրախանայ կարասօքն գրաւ առնու՝ այսու պայմանաւ թէ՝ եթէ վատային չկարիցեմ վճարել զդրամն, իւրն լինի իմ այգին եւ իմ շիրախանէն: Ի չվճարելն, մնայ այգին եւ շիրախանէն Նիկողայոս վարդապետին: երկու գիր գոյ հայերէն, գի՛տ եւ տե՛ս:

ՅԱշտարակ այգիք:

Նախապէս ի գեօղս Աշտարակ Մովսէս կաթուղիկոսն առնու զայգի մի յԵրեւանցի Մուրատի դուստր Հատիէն՝ հինգ թումանի: Որոյ սահմանքն են, Յօշականայ ճանապարհն, Գասպարի եւ Շահնազարի այգիքն, եւ բայիրն 2), ի թուին տաճկաց ՌԴ: Զորոյ զղաբալայն գի՛տ ցուցակաւն:

Դարձեալ ի գեօղս յայս Սաղմոսավանքին մէկ այգի է լեալ վախուպ, որոյ կողմունքն են, ... Գէորգի եւ Շմաւօնի այգիքն, եւ քիւչէն: Զայս այգիս Յակովբ կաթուղիկոսն Ջուղայեցի առնու ի ... կոչեցեալ տաճկէ՝ տասն եւ չորս թումանի, եւ տայ Սաղմոսավանիցն յիշատակ, ի յառաջնորդութեան նոյնոյ վանից Գաբրիէլ վարդապետին, ի թուին տաճկաց ...: Զորոյ զղաբալայն եւ զվախմնամայն գի՛տ ցուցակաւն, յորոց վերայ չորից կաթուղիկոսաց կնիք գոյ: Զոր յետոյ վերստին եւ սուրբ Աթոռս զաւթէ ի յամայանալն վանօրէից:

Դարձեալ ի Ղազախու երկրէն տղայ մի Գրիգոր անուն եկեալ յԱշտարակ, կին առնու եւ քահանայ լինի: Կինն ի հայրենեաց իւրոց եւ ինքն եւս ստանալով՝ զերիս կտոր այգիս են ունեցեալ: Յետոյ ի ժամանակս Աղէքսանդր կաթուղիկոսին պօլսեցւոյ՝ մեռանին երէցն եւ կինն անզաւակ. վասն որոյ սուրբ Աթոռս զաւթէ զերես կտոր այգիսն եւս: Որոց մինն է ի ձորոջն յեզր գետոյն, որ Ցռահորիկ ասի, որոյ կողմունքն են, արեւելեան կողմն՝ ղըրն, արեւմտեան կողմն՝ Տէր Խաչատրի այգին, Հիւսիսային կողմն քարափն, եւ հարաւային կողմն՝ գետն: Իսկ միւս այգին եւս ի սոյն Ցռահորիկ ձորոջս է, որոյ կողմունքն են, հարաւային կողմն՝ գետն, հիւսիսային կողմն՝ քարափն, արեւմտեան կողմն՝ այգին եւ արեւելեան կողմն ... :

Իսկ միւս կտորն գոյ մօտ գեղջն որոյ կողմունքն են, արեւելեան եւ հարաւային կողմունքն՝ Տէր Յարութիւնի այգիքն, արեւմտեան կողմն՝ Մահմատ-ղուլի տաճկի այգին, իսկ հիւսիսային կողմն ՝ ղըրն եւ ճանապարհն: Որք են շէն եւ ընդ ձեռամբ մերով:

Այգիք ի Փարաքար:

Արդ ունի սուրբ Աթոռս ի գեօղս յայս Փարաքար զայգի մեծ ... պարսպաւ պատեցեալ, որոյ կողմունքն են այժմ ... :

Քանզի աստի եւ անտի առեալ լուսահոգեացն՝ խառնեալ են ի մի եւ մեծացուցեալ, որպէս վասն այլոցն ասացաւ: Զորոյ զորպէսն այսպէս իմա՛: Նախապէս Աբրահամ վարդապետ մի լեալ փարաքարցի, որոյ այգի է մի լեալ ընդ ամենն վեց թումանի. որոյ ի վախճանելն, կամեցեալ է Փիլիպպոս կաթուղիկոսն զաւթել զայգին. սակայն Աբրահամ վարդապետին քեռորդի է մի լեալ տաճկացեալ, անունն Մուհամատ, զայգին կամեցեալ է եւ սա զաւթել. յետոյ որպէս եւ իցէ, զերից բաժնէն մէկ բաժինն կաթուղիկոսն է զաւթեալ, եւ զերկուս բաժինն յիշեցեալ տաճիկն: Եւ մինչ այսպէս լինի, ապա Փիլիպպոս կաթուղիկոսն տայ եւ զչորս թուման սոյն տաճկիս, առնու եւ զերկու բաժինսն եւս, որոյ լրման այգին լինի սրբոյ Աթոռոյս: Զորոյ զտաճկերէն ղաբալայն գի՛տ ցուցակաւն՝ գրեցեալ ի տաճկաց թուին ՌԽԶ: Եւ յետ միոյ ամի, զսոյնամիա գիր մի եւս առնու Փիլիպպոս կաթուղիկոսն ի սոյն Մուհամատ տաճկէս՝ գրեցուցանելով զայս անցս՝ զորս գրեցաք, ի ՌԽԷ թուին տաճկաց: Դարձեալ յեռ ԺԷ ամի սոյն տաճիկս եւս եկեալ դաւ յարուցանէ ընդ Աթոռոյս. յետոյ որպէս եւ իցէ՝ տասնեւերկու հազար դիան եւս տան սմա, եւ ի գլուխ սոյնոյ երկրորդի թղթոյս կրկին բաթիլնամայ1) գրեցուցեալ շարին ի ՌԿԴ թուին տաճկաց, եւ զերծանին: Գի՛տ եւ զայլս գիրս յերեսսն գրեցեալ ցուցակաւն: Կողմունքն այգւոյս են, Սաֆարի այգին, Փարաքարու մեծ առուն՝ որ ի Զանկի գետոյն ելեալ անցանէ զգլխով գեղջս, Մելիք-Եաղուպի այգին, եւ Այվազի եօնճալըղն: Զայսոսիկ յիշեցեալ կողմունքս եւս առեալ յետոյ խառնեալ եմք ի մի, որպէս տեսանես ի ստորեւդ: Յետոյ Ջուղայեցի Յակովբ կաթուղիկոսն առնու զերկուս այգիս՝ կից սոյն այգւոյս, զմին ի վերոյ յիշեալ Սաֆարի որդի Միքայէլէն՝ հինգ թումանի, որոյ կողմունքն են, մեր վերոյիշեալ այգին, Անտօնի, Սահակի, եւ Մկրտչի այգիքն: Եւ զմիւսն յԻսկանդարի որդի Մկրտչէն (որ է ի վերոյիշեցեալ տեղդ, ) երկու թումանիւ: Որոյ կողմունքն են, Խաչկի այգին, վերոյիշեցեալք Սաֆարի այգին, Այվազի եօնճալուղն, եւ մեծ առուն: Լինի այս ի ՌՀԶ թուին տաճկաց: Զորոյ զղաբալայն գի՛տ ցուցակաւն: Յետոյ վերոյիշեցեալ Սահակի որդի Վարդանն զիւր այգին (որ ի վերդ սահման գրեցաւ մեր ի Սաֆարէն առեալ այգւոյն, ) ծախէ ի նոյն գեօղն Թադէոսին եւ նորին որդի Սիմէօնին՝ ութ թումանի: Եւ այս Թադէոս զայս այգիս յետոյ վախմ տայ սրբոյ Աթոռոյս գրեցուցանելով ի գլուխ նոյնոյ ղաբալային զվախմնամայն ի ՌՃԺԴ թուին տաճկաց: Որոյ կողմունքն են, նոյն գեօղի գերեզմանքն, Երեւանու ճանապարհն, Տէր Փիլիպպոսի այգին, եւ սրբոյ Աթոռոյս վերոյիշեցեալ այգիքն: Գիտ զայս ղաբալայս եւ վախմնամայս ցուցակաւն:

Դարձեալ վերոյիշեցեալ Մկրտչի որդիք Գրիգորն եւ Պետրոսն զայգի մի եւս ունելով՝ կից այգւոյն՝ զոր Աթոռոյս ծախեաց Մկրտիչ հայրն իւրեանց (որպէս ասացաք ի վերդ), ծախեն զսոյն այգիս ի նոյն գեօղն Սարգսի որդի Տէր Ղուկասին՝ եօթն թումանի, ի ՌՃԶ թուին տաճկաց: Որոյ կողմունքն են, գիւղի քիւչէն, Նազարի եօնճալուղն, սրբոյ Աթոռոյս վերոյիշեցեալ այգիքն, եւ սոյն Տէր Ղուկասիս այգին: Եւ յետոյ զսոյն այգիս նոյն Տէր Ղուկասի որդի Մանասէն եւ իւր եղբօրորդի Իսրայէլն տան սրբոյ Աթոռոյս, եւ առնուն չորս թուման եւ հինգ հազար դիան դրամ, երեք սօմար ցորեան եւ մէկ այգի, (զորմէ յետոյ ասելոց եմք)՝ ի ժամանակս Աբրահամ կաթուղիկոսին թրակեցւոյ ի ՌՃՁԵ թուոջն մերում՝ հայերէն ղապալայիւ, տան եւ զհին ղապալայն իւրեանց՝ տաճկերէն՝ զոր ի Մկրտչի յորդւոցն առեալ էին, զոր գտցես ցուցակօքն: Դարձեալ զվերոյիշեցեալ Այվազի եօնճալուղն ի ՌՃՀԸ թուոջն մերում՝ սոյն Այվազի որդի Թադէոսն ծախէ սրբոյ Աթոռոյս՝ երեք թումանի՝ ի ժամանակս Կարապետ կաթուղիկոսին զէյթունցւոյ, որ գոյր ի մէջ մեր յիշեցեալ այգւոյն: Զորոյ զղապալայն գի՛տ հայերէն գրեցեալ:

Զայս ամենայն այգիքս՝ զորս ասացաք, զամենայն խառնեալ ի մի միաւորեն, եւ պարսպով պատեն նախնի երանելիքն մեր, զոր ունիմք այժմ ի ձեռս մեր, բայց աւեր հանդերձ գեօղի ամենայն այգեստանեօքն: Բայց զայս վերոյգրեցեալ մեծ այգիս, (մինչ յաւուրս Նատր-շահին աւերեցեալ խոպանացաւ, որպէս եւ այլք շատ այգիք) Երեւանու Ղաճար-հիւսէին-ալի խանն զաւթեալ էր ժամանակս ինչ, եւ եօնճայ եւ պոստան ցանէր ինքն: Ապա ի ՌՄԺԳ թուոջն մերում՝ մեք յետս առաք ի խանէն, եւ այժմ մեք ունիմք որպէս յառաջն:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս ի գեօղս յայս զայգի մի՝ զոր նոյն գեղացի Պետրոսի որդի Ղարագեօզն ինքն եւ իւր ընտանիքն հաստատուն տաճկերէն վախմնամայիւ տան սրբոյ Աթոռոյս յիշատակ՝ յաւուրս Յակովբայ կաթուղիկոսին ջուղայեցւոյ՝ ի տաճկաց թուին ՌՁԱ: Որոյ կողմունքն են, Երիցու, Գասպարի, Եաղուպի, եւ Էնեաթի այգիքն: Գի՛տ զվախմնամայն ցուցակաւն: Դարձեալ ի սոյն գեօղս՝ Մարկոսի դուստր Եղսումն զայգի մի յիշատակ տայ սրբոյ Աթոռոյս, որ է երեք տախտակ, որոյ կողմունքն են, Մողնու վանից, Տէր Ստեփաննոսի, Մինասի եւ Սարգսի այգիքն, ի ժամանակս Աղէքսանդր կաթուղիկոսին ջուղայեցւոյ, ի տաճկաց թուին ՌՃԻԶ: Զայս այգիս տայ Աբրահամ կաթուղիկոսն Տէր Ղուկասի որդւոցն, զոր ի վերդ յիշեցաք: Դարձեալ ի ՌՃՂԹ թուոջն մերում, ի ժամանակս Ղազար կաթուղիկոսին ճահկեցւոյ, սոյն գեօղացի Առաքելի որդի Յովհաննէսն գոլով ինքն ի յՈւռումէլի՝ զիւր հայրենական այգին վախմ տայ սրբոյ Աթոռոյս՝ ձեռամբ սրբոյ Աթոռոյս նուիրակ Մովսէս վարդապետին: Գի՛տ զղապալայն հայերէն գրեցեալ:

Դարձեալ սուրբ Հռիփսիմէի առաջնորդ Անանիա վարդապետն Ստամպօլցի ի սոյն գեօղս առնու ի Մանուկի որդի Տիրտնէն զայգի մի՝ եօթն թումանի՝ ի մեր թուոջն ՌՃՂԴ, եւ ի տաճկաց ՌՃԾԸ: Որոյ կողմունքն են, Բարդուղիմէոսի, Էլիկենց Չաթաղի, Պետրոսի այգիքն, եւ քիւչէն: Գի՛տ զղապալայն հայերէն գրեցեալ:

Դարձեալ սոյն Անանիա վարդապետս ի սոյն գեօղս ի սոյն թուոջս առնու ի Յովսէփի որդի Տիրացու Նիկողայոսէն զայգետեղ մի, որոյ կողմունքն են, Անտօնի, Յովհաննիսի այգիքն, եւ քիւչէն: Եւ զկանանչ արտ մի ի ներքոյ Կեօք-քիւմբէթի ջրոյն, զորոյ զղապալայս գի՛տ ցուցակօքն:

Այգիք յԵրեւան քաղաքն:

Նախապէս ի ժամանակս Փիլիպպոս կաթուղիկոսին՝ քանաքեռցի Ղազարի որդի Միքայէլ վարդապետն ի յԵրեւան առնու զայգի մի ի Դօլվաթկեալտի կոչեցեալ տաճկէ միոջէ ԼԵ թումանի՝ ի տաճկաց թուին ՌԿԲ: Որոյ կողմունքն են Քալանթար մելիք Մոհսունի այգին, Մաղսուտ բէգի այգին, Նուրճու-օղլի Մըսր-խանի այգին, եւ Քեօթոյի որդի Յովաննէսի այգին:

Զայս այգիս նախապէս սոյն Միքայէլ վարդապետս ծախէ սոյնոյ տաճկիս ի ՌԽԱ թուին տաճկաց ԼԵ թումանի: Յետոյ ի նոյն տաճկէն վերստին յետս առնու նոյն գնովն ի վերոյգրեալ թուոջն: Վասն որոյ եւ զիւր տուեալ հին ղապալայն եւս առնու ընդ այգւոյս: Գտցես զայս հին ղապալայս ի յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն: Այլ եւ ընդ սոյն այգւոյս առնու սոյն Միքայէլ վարդապետս ի նոյն տաճկէն զայգի մի եւս ԻԷ թումանի, կից նոյնոյ այգւոյն. որոյ կողմունքն են, նոյն մելիք Մոհսունի այգին, Մըսր-խանի այգին, Մահմատ աղայի այգին, եւ Ղաճարտոնտար բէկի այգին. այս երկուց այգեաց մի է ղապալայն, որ գրի ի ՌԿԲ թուին տաճկաց, զորս գտցես ցուցակաւն: Զորս ի յառնուլն՝ յիշատակ տայ սրբոյ Աթոռոյս:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս յԵրեւան զայգի մի զոր Մըսրխանենց այգի կոչեն, որ ի վերդ յիշեցաւ: Որոյ սահմանքն են, սրբոյ Աթոռոյս վախմ Միքայէլ վարդապետի այգին, սարն, ճանապարհն, եւ Ամիրբէկի այգին: Զայգիս զայս խօճայ Սէթի որդի Յակոբն է տուեալ վախմ սրբոյ Աթոռոյս ընդ Նորագեղու եւ Եղուարդայ մլքիցն ի ՌԿԹ թուին տաճկաց յաւուրս Յակովբայ կաթուղիկոսին, որպէս ասացաւ ի ... գլուխն: Այլ եւ ընդ սոցին տուեալ է նոյն Յակովբն զայգի մի եւս ի Ձորագեղ, զոր Թորոսենց այգի ասեն. որոյ սահմանքն են, առուն որ ի Հրազդան գետոյն ելանէ, եւ նոյն գեղացւոց այգիքն:

Այլ եւ ի սոյն գեօղս զջրաղաց մի եւս է տուեալ սրբոյ Աթոռոյս նոյն Յակոբն, զոր յիւրում տեղւոջն ասասցուք: Սոցա վախումնամայն երկուք են, եւ մեծ, եւ մի եւ նոյն, զորս գտցես յերեսն գրեցեալ ցուցակօքն ..... եւ ( ) նշանօք:

Դարձեալ այս յիշեցեալ Սեթիս թոռն Քալանթար Սահակն առնու յԵրեւան զայգի մի ի խօճայ Գրիգորի դուստր Զամանէն ԿԵ թումանի՝ ի ՌԿ թուին տաճկաց, որ կոչի Ղարաղաշենց այգի: Յետոյ սոյն Սահակի որդի խօճայ Աբրահամն զսոյն այգիս վախմ տայ սրբոյ Աթոռոյս ի ՌՁՂ թուին տաճկաց յաւուրս Յակովբայ կաթուղիկոսին Ջուղայեցւոյ՝ հաստատուն տաճկական գրով: Իսկ այս Աբրահամիս ազգական Սարգիսն (որ տաճկացեալ Սարու-խան կոչեցաւ, զորմէ յիշեցաք ի ... գլուխն, ) եթէ վասն ազգական գոլոյն Աբրահամին, եւ եթէ որով կերպիւ եւ իցէ դաւ յարուցանէ ընդ Յակովբայ կաթուղիկոսին վասն այգւոյս այսորիկ. վասն որոյ եւ Յակովբ կաթուղիկոսն Լ թուման տուեալ այս Սարու-խանիս, կրկին ղապալայ առնու ի նմանէ ի նոյն թուոջն ՌՁԶ տաճկաց: Գի՛տ զայս ղապալայս եւ զԱբրահամի տուեալ վախմնամայն, նա եւ զհին ղապալայն՝ զոր քեալանթար Սահակն ի Զամանէն առեալ է, յերեսն գրեցեալ ցուցակօքն: Կողմունք այգւոյս գրին, Նամաթի այգին, Հայրապետի այգին, Եկեղեցին եւ ի նմին գերեզմանքն, եւ ճանապարհն, որ է Երեւանու վերի եկեղեցւոյ ի վեր կոյս կից այգին, որ այժմ շէն է եւ տնաւոր:

Եւ յետ եօթն ամի ի ՌՂԳ թուոջն տաճկաց՝ մինչ Յակովբ կաթուղիկոսն գնացեալ ի Պօլիս վախճանի անդ, տաճիկ ոմն Երեւանցի Միրզա-Մահմատ-Թաղի կոչեցեալ դաւ յարուցանէ ընդ Աթոռոյս վասն այգւոյս այսորիկ: Վասն որոյ եւ սրբոյ Աթոռոյս լուսարար եւ վերակացու Ստեփաննոս վարդապետն ելանէ ընդ նմա ի դատարանն յԵրեւան, եւ հաստատեն զայգին գոլ սրբոյ Աթոռոյս, եւ զհինգ թուման տան յիշեալ տաճկին, եւ ի բերանոյն հուճէթ մի առնուն: Զոր գտցես ցուցակաւն, գրեցեալ ի թուին տաճկաց ՌՂԳ:

Դարձեալ ունի սուրբ Աթոռս յԵրեւան զայգի մի, զոր Աստուածատուր կաթուղիկոսն է առեալ ձեռամբ Երեւանցի Սիմէօն վարդապետին՝ երկու ձեռք աւեր տամբք, մէկ հնձանաւ, եւ մէկ սառնատամբ, տասն թումանի, ի Ջիմշիտ անուն տաճկէ, որ եւ Ջիմշիտենց այգի կոչի, ի ՌՃԼԹ թուին տաճկաց. որոյ սահամնքն են, երկու կողմանքն քուչէ, եւ երկու կողմանքն վարելահողք, որ է կից Անանիայ առաքելոյ անապատին, եւ է այժմ աւեր: Գի՛տ զղապալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ Աստուածատուր կաթուղիկոսն համատանցի յԵրեւան զերիս հնձանս գնէ երեք թումանի ի Հաճի-իմամ-ղուլի որդի Հաճի-Մահմատ-քեարիմէն՝ ի տաճկաց թիւն ՌՃԼ: Զորոյ զղապալայն գտցես ցուցակաւն: Դարձեալ Երեւանցի Աւետիքի որդիք խօճա Թորոսն եւ խօճա Մանուկն գոլով իւրեանք ի յԱսպահան՝ զմէկ այգին իւրեանց ի յԵրեւան տան վախմ Փիլիպպոս կաթուղիկոսին, եւ Փիլիպպոս կաթուղիկոսն եւս տայ վախմ սրբոյն Անանիայ առաքելոյ անապատին ի ՌԾԴ թուին տաճկաց: Որոյ սահմանքն են, խօճա Թադէոսի եւ խօճա Մատթէոսի այգին. (զոր եւս էառ Փիլիպպոս կաթուղիկոսն դրամով, եւ սոյն անապատիս ետ): Սոյն անապատի պարիսպն, Հաճիղարի այգին եւ Կոզռան բլուրն: Գի՛տ զղապալայն ցուցակաւն:

Դարձեալ սոյն Աւետիքի որդիք խօճա Մատթէոսն եւ խօճա Թաթէոսն զսոյն յիշեալ այգւոյս կից կէս այգի եւս ծախեն նոյն Փիլիպպոս կաթուղիկոսին՝ տասն եւ հինգ թումանի՝ ի սոյն թուոջս տաճկաց ՌԾԴ: Եւ նոյն կաթուղիկոսն զայս այգիս եւս վախմ տայ նոյն Անանիայ առաքելոյ անապատին: Որոյ կողմունքն են վերոյիշեալ այգին, Հաճիղարի այգին, եւ Կոզռան բլուրն: Գի՛տ զղապալայն ցուցակաւն:

Ապա յետ ԻԶ ամաց ի ժամանակս Յակովբ կաթուղիկոսին Ջուղայեցւոյ՝ տաճիկ ոմն Շահ-ղուլի կոչեցեալ եւ Ղուշչի խանն դաւ յարուցանէ վասն սոյն այգւոյս թէ իմ է, տեղս ջրաղաց եւս ունէաք մեք, եւ նախնիքն իմ զՄամռի կոչեցեալ առուն եւս որ (ի Զանգի գետոյն ելանէ, որոյ մէկ կողմն սարի ճանապարհն է եւ մէկ կողմն սոյն այգիս, ) վասն այս այգւոյս եւ ջրաղացին են հանեալ, զղապալայն եւս ունելով ի ձեռին: Ապա Յակովբ կաթուղիկոսն ձեռամբ վէքիլին իւրոյ ի շարն տարեալ՝ տայ նմա զերկուս թուման դրամս եւ զմէկ քուրթուկցու չուխայ, եւ զմէկ գիր առնու ի նմանէ: Այս լինի ի ՌՁ թուին տաճկաց: Գի՛տ զայս գիրս ցուցակաւն:

Այգի ի Նորագեօղ:

Աղէքսանդր կաթուղիկոսն Ջուղայեցի ի Նորագեօղ զայգի մի առնու (որ է երկու տախտակ իւր հնձանովն եւ մէկ չարտախով, ) ի Դամուր-բուլաղցի Քեարիմ-ալի որդի Հասան աղայէն տասն թումանով, ի թուին տաճկաց ՌՃԻԶ: Որոյ կողմունքն են, Սահակի այգին, քիւչէն, եւ նոյն Հասանի այգին: Գի՛տ զղապալայն ցուցակաւն: Սորա հին ղապալայն եւս գի՛տ ցուցակաւն, որ նոյն Հասանն առեալ է ի Քեալբալայ-Փիրուցն ի ՌՃԻԱ թուին տաճկաց:

Ձորագեղացի Արիստակիսի դուստր Սիրի-խան անուն կին ոմն այրի՝ ի Հայրենեաց մնացեալ զայգի մի ի Նորագեօղ (որոյ կողմունքն են, ձորագեղացի Հաճի-Մուհամատ-վէլու այգին, ձորագեղցի Կարապետի այգին, նորագեղցի Դաւթի այգին, եւ Երեւանցի Իսրայէլի այգին): Այլ եւ զտուն մի բաղչայով ի յԵրեւան քաղաքն, որոյ կողմունքն են, քարտաշ Պետրոսի տունն, Ջալալենց տունն, Խուպոնց տունն, եւ ուստա Աղապապի տունն, վախմ տայ սրբոյ Աթոռոյս ի ՌՃԻԴ թուին տաճկաց, եւ ի մեր թուոջն ՌՃԿ ի ժամանակս Ջուղայեցի Աղէքսանդր կաթուղիկոսին: Երկուց վախուպնամայն մի է, զոր գտցես յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն: Որոյ բաղչայումն եղեալ տունքն են այսոքիկ. մէկ այվան1) , մէկ թանապի2) , մէկ սանտուխխանայ3) , երկու զերզամբի4) , մէկ աշխանայ5) , մէկ մառան, մէկ թաւլայ6) եւ մէկ մարաք: Այսպէս գրի ի վախուպնամայոջն թէ՝ զայսոսիկ վերոյիշեցեալ տունքս հանդերձ ի միջի իւրեանց կահիւքն եւ ամենայն ընչիւքն՝ զամենայն վախմ ետու սրբոյ Էջմիածնի: Եւ յետ միոյ ամի ի ՌՃԻԵ թուին տաճկաց, ի յայս Սիրի-խանի ազգէն կին ոմն անուն Համազ, դուստր Յակովբայ ձորագեղցւոյ, վախմ տայ զայգի մի եւս սրբոյ Աթոռոյս ի նոյն գեօղն Նորագիւղ, որոյ կողմունքն են, դամուր-բուլաղցի Հասան աղայի այգին, քիւչէն, Երեւանցի Իսրայէլի եւ նորագեղցի Յօհանի այգիքն:

Ապա ի յայս Սիրի-խանի եւ Համազի ազգէն կին ոմն տաճկացեալ, անունն Ֆաթմայ, դաւ յարուցեալ ընդ սրբոյ Աթոռոյս, խանին արզ առնէ թէ՝ իմ հայրենի այգիքն Էջմիածնի խալիֆայն զաւթեալ ուտէ, պարտիս առնուլ եւ տալ ինձ: Եւ խանն ի շարն հրաւիրէ, եւ շարն ի մէնջ զվկայս եւ զհաստատութիւնս խնդրէ. եւ Աղէքսանդր կաթուղիկոսն զերկուս վախուպնամայն հանեալ ցուցանէ, մին ի ՌՃԻԴ թուին տաճկաց գրեցեալ վասն միոյ այգւոյ եւ միոյ տան, զոր Սիրի-խանն տայ վախմ սրբոյ Աթոռոյս, զոր ի վերդ ասացաք, եւ միւսն ի ՌՃԻԵ թուին տաճկաց գրեցեալ վասն միոյ այգւոյ՝ զոր Համազն տայ վախմ սրբոյ Աթոռոյս, զոր եւս ի վերդ ասացաք: Ապա ի տեսանելն շարին զայսոսիկ հաստատուն վախումնամայս, ի Ֆաթմայէն զվկայս խնդրէ, եւ նա ոչ գտանէ զվկայս, այլ սուտ ելանէ վասն որոյ եւ շարն զհիւճէթ մի գրեալ տայ սրբոյ Աթոռոյս, եւ զՖաթմայն ի բաց վանէ: Լինի այս ի ՌՃԻԶ թուին տաճկաց: Եւ յետ երկուց ամաց ի ժամանակս Աստուածատուր կաթուղիկոսին համատանցւոյ նոյն Ֆաթման եւս դաւ յարուցանէ վասն վերոյիշեալ այգեացն. եւ Աստուածատուր կաթուղիկոսն ի հատանել զձայն նորին՝ ի ձեռն Աթոռակալ Վրթանէս վարդապետին գիտութեամբ շարին՝ ԺԵ սօմար ցորեան տան Ֆաթմային, եւ ի գլուխ նոյնոյ վերոյիշեալ հուճէթին կրկին հուճէթ գրէ շարն եւ տայ Աթոռոյս ի ՌՃԻԸ թուին տաճկաց: Գիտ զայս կրկնաբար հուճէթս յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն: Դարձեալ յառաջ քան զվերոյիշեալ Համազին վախմ տալն սրբոյ Աթոռոյս զայդ այգիդ՝ որ ի վերդ ասացաւ, սոյն Ֆաթմայ կինս ընդ Համազին դաւ յարուցանէ վասն երկուց այգեաց. (որոց մին այդ է զոր սրբոյ Աթոռոյս տայ Համազն): Որ եւ խանին արզ արարեալ զմուհասիլ1) հանէ եւ զՀամազն ի շարն հրաւիրէ: Եւ շարն իՖաթմայէն զվկայս խնդրէ, եւ նա թէպէտ բերէ զքանի վկայս, բայց սուտ ելանեն: Վասն որոյ եւ շարն զՖաթմայն ի բաց վարէ, եւ զհուճէթ մի գրեալ տայ Համազին, ի ՌՃԻԳ թուին տաճկաց: Զոր գտցես յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն: Քանզի ի վախմ տալն Համազին զայդ այգին սրբոյ Աթոռոյս, տայ եւ զայս հուճէթս ընդ նմին:

Դարձեալ ի ՌՃԼԱ թուին տաճկաց, վասն որոյ Համազի տուեալ այգւոյս ոմն Հաճի-բէկլու Մահմատ Ղասում-բէկ անուն տաճիկ՝ (թէ՝ ազգական է լեալ նոյն Ֆաթմային, եւ թէ ո՞րպէս, չեղեւ յայտնի մեզ, ) դաւ յարուցանէ Աստուածատուր կաթուղիկոսին համատանցւոյ, ասելով թէ՝ մեր է այդ այգիդ: Ապա Աստուածատուր կաթուղիկոսն ի ձեռն Աթոռակալ Վրդանէս վարդապետին յիսուն ոսկի տայ գիտութեամբ շարին նոյնոյ Մահմատ Ղասում բէկին, եւ ի բերանոյ նորին զհաստատուն հուճէթ մի առնու ի շարէն: Գիտ զայս հուճէթս յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն: Յորում անուն այգւոյս այսորիկ Քեօշկի-համզա-բաղ ... գրի : Դարձեալ ի յերկիրն Վրացտանու, ի գեօղն Շուշաւէր, Ջհանշիրի որդիք տանուտէր Թահմազն եւ Բայրամն՝ եւ Թահմազի որդիք Ռէյվազն, Բայինդուրն եւ Զալն, ի նոյն գեօղն զմի մեծ այգի տան յիշատակ սրբոյ Աթոռոյս ի ձեռն Ջուղայեցի Յակովբ կաթուղիկոսին, շէն եւ ապրշումեայ ծառօք եւ այլովք լի, ի ՌՃԻԷ թուոջն մերում: Գիտ զվախմնամայն վրացերէն գրեցեալ, յերեսն գրեցեալ ցուցակաւն:

Այգի ի Ձորագեօղ:

Ի գեօղս այս զայգի մի տայ սրբոյ Աթոռոյս յիշատակ խօճայ Սէթի որդի խօճայ Յակովբն (զոր է վերդ բազմիցս յիշեալ եմ, ) ընդ Եղուարդայ եւ ընդ Նորագեղու մլքիցն: Որպէս ի վերդ ասացաք ի ճառս Երեւանու այգեացն. այգին կոչի Թորոսենց այգի, եւ ... որոյ կողմունքն են, առուն որ ի Զանկի գետոյն ելանէ, եւ ի նոյն գիւղի այգիքն: Սորա վախումնամայն մի է ընդ վերոյիշեալ գեօղօրէից մլքիցն, եւ երկու հատ: Զորս գտցես ցուցակօքն:

Դարձեալ ի Դաւրէժ քաղաքն այգի մի գոյր սրբոյ Աթոռոյս, որ ի վաղուց հետէ ամայի եւ անշէն անկեալ գոյր. զոր այս եւ այն արտատեղ արարեալ սերմն ցանէին, եւ մեզ անօգուտ. ի պղտորմանէ ժամանակին ձեռք մեր ոչ հասանէին կամ ի նորոգել եւ կամ ի տիրել: Ապա ի ժամանակս մեր Միրզա-շէֆի ոմն անուն մեծ իշխան տաճիկ ի Դաւրէժ՝ կից նոյն այգւոյն մերոյ զայգի ունելով՝ կամեցաւ զի պարսպաւ պատիցէ զայգին իւր, բայց ճանապարհք եւ անցք նորին էր մեր այգետեղն, ուստի գրեաց մեզ թէ՝ որովհետեւ դուք տիրութիւն ո՛չ առնէք այգւոյն ձերոյ, կամ ծախեցէք ինձ, եւ կամ իճարով տուք, զի ընդ այգւոյն իմոյ պարսպեալ նորոգեցից. եւ մեր ոչ կամելով ծախել՝ ետուք իճարայ, որ ի տարին հարիւր լիտր Թարվիզու ցորեան տայցէ Սրբոյ Աթոռոյս, եւ զայգին նորոգեալ ընդ այգւոյն իւրոյ շէն պահեսցէ: Բայց ի միջոցիս՝ յորում նա մեզ գրէր եւ մեք նմա, Միրզա-շէֆին անկեալ մեռաւ: Վասն որոյ նորին որդի Միրզա-Ռաֆին հուճէթ մի գրեալ եւ կնքեալ ինքն՝ եւ տեղւոյ Շխ-իսլամին եւս կնքեցուցեալ առաքէ առ մեզ, եւ հուճէթ մի եւս մեք գրեալ առաքեցաք առ նա այսու պայմանաւ թէ՝ ի տարին սրբոյ Աթոռոյս Ճ լիտր ցորեան տայցէ, եւ զայգին մեր ի շինութեան պահելով՝ վայելեսցէ՝ մինչեւ ի ՂԹ տարին: Գիտ զայս հիւճէթս, եւ Միրզա-շէֆու եւ Միրզա-Ռաֆու բարեւագրեանքն յերեսսն գրեցեալ ցուցակօքն, որք գրին ի տաճկաց թուին ՌՃՁ, եւ ի մեր ՌՄԺԵ թուոջն, եւ երկու գիր եւս հայերէն ի պարոն Սաֆարէն թիլֆիզեցւոյ գրեցեալք վասն այնորիկ, որոյ միջնորդութեամբն եղեւ այս գործ:

Դարձեալ զմեծ այգի մի եւս ի Դուխուրղան գեօղն ունի սուրբ Աթոռս, որ է ի կողմն Դաւրիժու: Զորոյ զորպէսն այսպէս գիտեա՛: Ջուղայեցի Յակոբ կաթուղիկոսն նախապէս առնու սոյն այգւոյս զբաժին մի ի Նաւրուզի որդի Մահմատ ալիէն իւր վէքիլ Գեօլասարի ձեռօքն՝ չորս թումանի: Որոյ սահմանքն գրին, ճանապարհն եւ Միրզա Մուհամատի այգին: Յետոյ զեօթն հազար տասն շահի եւս տայ, որ լինի չորս թուման եօթն հազար տասն շահի: Զորոյ զղաբալայն գիտ ցուցակաւն, որ գրի ի ՌԿԵ թիւն տաճկաց:

Դարձեալ առնու զբաժին այգի մի եւս կից սոյն այգւոյս յԱհմատի որդի Մահմատէն՝ եօթն թուման մէկ հազար հինգ շահու, անուամբ վերոյիշեալ Գեօլասարին: Որոյ կողմունքն գրին, նմանապէս Միրզա-մահմատի այգին եւ ճանապարհն ի տաճկաց Թուին ՌԿԷ, զորոյ զղապալայն եւս գիտ ցուցակաւն:

Եւ դարձեալ սոյն թուոջս նոյն Յակովբ կաթուղիկոսն առնու ի սոյն տեղւոջս զմեծ բաժին այգի մի եւս ի թարվիզեցի Ահմատի որդի Մահմատէն տասն եւ չորս թուման երկու հազար եւ տասն շահու, որոյ կողմունքն եւս գրին Միրզա Մահմատի այգին եւ ճանապարհն: Զորոյ զղապալայն եւս գիտ ցուցակաւն յերեսն գրեցեալ: Եւ ապա զերեսինս զայսոսիկ միացուցեալ՝ շինէ զմեծ այգի մի, որ կայ այժմ շէն եւ ընդ ձեռամբ սրբոյ Աթոռոյս:

Դարձեալ ի մերումս ժամանակի, ի ՌՄԺԶ թուոջն մերում Թիլֆիզեցի Լօյինենց Բէժանի հանգուցեալ Սիմէօնի կողակից Խանումն գոլով ինքն այրի եւ անզաւակ՝ զիւր մէկ այգետեղն՝ որ ի Թիլֆիզ ի Տափիթաղ կոչեցեալ մահլէն՝ ետ յիշատակ սրբոյ Աթոռոյս՝ միջնորդութեամբ նոյնոյ քաղաքացի Տէր Պետրոսին (զոր բանադրեալ բերեալ էաք ի սուրբ Աթոռս): Գի՛տ սորին զերկուս վախուպնամայսն վրացերէն գրեալ, եւ յերեսն հայերէն գրեցեալք: