Գիրք քարոզութեան որ կոչի ամարան հատոր

Յայլմէ քարոզ Աստուծածնին. ի բանն Սողոմօնի։ (Եղեւ նա իբրեւ զնաւ շահաբեր. որ ի հեռաստանե ժողովէ զմեծութիւնս։) Առակ. 31. 14։ (Գլուխ. ՃԼԱ)

Զամենապայծառ եւ զպատուական գեղեցկութիւն սուրբ եւ մաքուր Աստուածածին կուսին՝ աղեղանն որ է ծիածան երկնից բաղդատեն վարդապետք բազում պատճառաւ։ Առաջին՝ որպէս ծիածանն ոչ երեւի ի ժամանակս պարզ եւ յերաշտ. այլ յորժամ լինի ամպ եւ մութն. այսպէս ի պարզ ժամանակս յորժամ ուրախանան մարդիկ մարմնական ուրախութեամբ, եւ երաշտանան ի բարի գործոց, ոչ երեւի սուրբ կոյսն ի մէջ նոցա. այլ յորժամ տրտմին եւ տխրին վասն մեղաց իւրեացն՝ եւ ցօղեն արասուս, յայնժամ երեւի ի մէջ նոցա։ Երկրորդ պատճառ՝ յորժամս լինի ամպն փոս, եւ սակաւ սակաւ ցօղէ, եւ արեգակն ծագէ ի վերայ նորա, յայնժամ երեւի աղեղն։ Այսպէս սուրբ կոյսն՝ էր փոս եւ խոնարհ. եեւ հանապազ ցօղէր զողորմութիւնն իւր ի վերայ ամենեցուն. եւ ոչ ինչ մեղք անկանի ի մէջ ինքեան եւ արեգականն արդարութեան Քրիստոսի. վասն այն ծագէ ի նա եւ գեղեցիկ երեւի. ալ որ է հպարտ եւ անողորմ, եւ ունի մեղս, արգիլէ զարեգակն եւ ոչ ծագէ ի նա։ Երրորդ պատճառ՝ ի ծիածանն երեք գոյն կայ՝ վերին կոյսն կարմիր. մէջն դեղին. եւ ներքին կոյսն կանաչ։ Եւ երկու ցեղ մեկնեն։ Առաջին՝ զի երեք գոյնն ցուցանէ զերեք առաքինութիւն նորին։ Կարիմիրն զսէրն աստուածային. որ վառեալ էր որպէս հրով։ Եւ դեղինն՝ զի պարկեշտ էր եւ առաքինի։ Կանաչն ցուցանէ զկուսութիւնն նորին. եւ վասն այս առաքինութեանս՝ բնակեցաւ արեգակն Քրիստոսի ի նմա։ Երկրորդ՝ մեկնեն այսպէս։ Ամպ աստուածածինն. եւ ծիածանն Քրիստոսի որ երեւի ի նմա։ Կարմիր գոյնն՝ ցուցանէ զաստուածութիւնն. դեղինն զբանական հոգին. եւ կանաչն զմարմինն։ Եւ զի ասէ Արիստոտէլ թէ՝ ոչ ոք կարէ նկարել զծիածանն դեղով՝ որ նման լինի նմա. նոյնպէս ոչ ոք կարէ պատմել զամենայն առաքինութիւն սուրբ կուսին. եւ ոչ ոք կարէ կատարելապէս իմանալ զմիաւորութիւնն Քրիստոսի։ Եւ որպէս կոյսն սուրբ է աղեղն երկնից՝ եւ ունի յինքն զերկնային առաքինութիւնն. նոյնպէս որ ունի յինքն զհպարտութիւնն, զագահութիւնն, զբղջախոհութիւնն, է աղեղն դժոխոց. եւ պիղծ դեւք երեւին ի նա։ Չորրորդ պատճառ՝ զի աղեղն այն յորժամ երեւի, է նշան հաշտութեան Աստուծոյ. որպէս ասաց Աստուած Նոյի. (եդից զաղեղն իմ յամպս. եւ յիշեցից զուխտն իմ եւ ոչ ապականեցից զերկիր։) Նոյնպէս կոյսն սուրբ՝ է նշան հաշտութեան Աստուծոյ զի մինչ դեռ չէր ծնեալ կոյսն սուրբ՝ մեծ խռովութիւն էր ի մէջ մարդկանց եւ Աստուծոյ. այլ յոր ժամ ծնաւ նա, եղեւ հաշտութիւն եւ սէր։ Եւ զի է նշան հաշտութեան՝ ձեւ աղեղանն այն ցուցանէ. զի աղեղան կոյսն է դէպ ի վեր. եւ յարին կոյսն է դէպ ի վայր։ Զի թէ երկու մարդ թշնամիք միմեանց՝ մինն ունի աղեղն ի ձեռն. յորժամ աղեղան կոյսն դէպ ի թշնամին լինի, եւ լարն դէպ ի յինքն, խռովութիւն նշանակէ. զի կամի նետ ձգել։ Եւ թէ լարն դէպ ի դուրս է, եւ աղեղն ի յինքն, հաշտութիւն նշանակէ. զի չկամի նետ ձգել։ Այսպէս աստուածութիւնն որ է պինտ իբրեւ զաղեղն՝ ի վեր կոյս է. եւ մարմինն զոր էառ ի կուսէն՝ ի մեր կոյս. եւ այս է նշան հաշտութեան։ Եւ այժմ է աղեղան լարն ի մեր ձեռս. եւ կարեմք նետ ձգել յԱստուած. այսինքն զաղօթս, զողորմութիւն, եւ զայլ առաքինութիւնս որք հեշտ թուին Աստուծոյ։ Այլ են ոմանք որք ձգեն նեա եւ խոցեն զԱստուած. այսինքն, որք բազում մեղս գործեն ընդդէմ Աստուծոյ. վասն որոյ Աստուած յաւուրն դատաստանի՝ խոցէ զնոսա նետիւ բարկութեան իւրոյ։ Հինգերորդ պատճառ՝ զի յորժամ երեւի աղեղն, ոչ ոք կարծէ թէ՝ հեղեղ գալոց է. ոչ հրեղէն, եւ ոչ ջրեղէն։ Զի ասեն իմաստունք թէ՝ երկու գոյնն որ երեւի ի նա՝ կարմիրն եւ կանաչն՝ կարմիրն զհուրն նշանակէ. եւ կանաչն զջուրն. թէ մին գոյնն երեւէր, յաննժամ մինն յաղթէր. զի հակառակ են միմեանց. եւ երկիւղ լինէր ջրոյ կամ հրոյ հեղեղ գալոյ. այլ յորժամ երկու գոյնն երեւի, գիտեմք որ ոչ լինի ցասումն Աստուծոյ։ Նոյնպէս որ ի միտս եւ ի հոգիս իւր տպաւորեալ է զկոյսն սուրբ, որ է նման աղեղան, ոչ գայ ի վերայ նորա ցասումն Աստուծոյ. ոչ հոգեկան, եւ ոչ մարմնական։ Վասն այն տօնեմք զտօն ծննդեան կամ փոխման՝ կամ զայլ Աստուծածին կուսին՝ որ է միջնորդ հաշտութեան եւ բարեխօս առ Աստուած։ Եւ բազում շահ բարութիւն եւ օգտութիւն առ մեզ հասանի. որպէս ասէ իմաստունն։ (Եղեւ նա իբրեւ զնաւ շահաբեր՝ որ ի հեռաստանէ ժողովէ զմեծութիւն։) Եւ վասն տասն պատճառի Աստուածածին կոյսն ի նաւ համեմատի։ Առաջին՝ զի յորժամ թագաւորք ոք թշնամի է երկրի, ցնաւս վաճառականաց արգիլէ որք շահաբերք են. եւ զանաւս պատերազմողաց առաքէ անդր. եւ այս նշանակ է խռովութեան. այլ նաւ վաճառականացն՝ է նշան հաշտութեան։ Նոյնպէս երկնաւոր թագաւորն Աստուած յորժամ ի խռովութեան էր ընդ աշխարհիս, նաւ բարկութեան առաքէր աշխարհի. որպէս զհրեշտակն սատակիչ անդրանկացն յԵգիպտոս։ Եւ յաւուրս Դաւիթ ել հրեշտակն եւ ի փոքր ժամանակս՝ կոտորեաց Հ հազար։ Եւ յաւուրս Եզեկիայ՝ եկն բարկութեան եւ պատերազմի նաւ՝ եւ կոտորեաց յասորոցն հարիւր ութսուն եւ հինգ հազար մարդ. եւ այլ բազում այսպիսի. զի շահաբեր նաւ եւ վաճառաց՝ յԱստուծոյ ոչ գայր յաշխարհս։ Վասն այն յորժամ աղաղակեցին նահապետքն եւ մարգարէքն առ Աստուած մեծաձայն, խնդրելով զհաշտութիւն եւ զողորմութիւն, յայնժամ զԱստուածածին կոյսն կազմեաց իբրեւ նաւ գեղեցիկ. եւ ելից զանազան բարութեամբ. եւ առատ. վաճառականաւ հոգւովն սրբով առաքեաց յաշխարհս. որ եղեւ նշան հաշտութեան. եւ լցոյց զմեզ ամենայն բարութեամբ։ Երկորդ պատճառ՝ զի նաւն ի ներքուստ կողմանէ փակեալ է ամենեւին. զի ոչ մտանէ անդ ջուր. այլ ի վերուստ կուսէ բաց է՝ որք լնուն զնաւն կումաշով։ Այսպէս կոյսն սուրբ՝ ի կողմանէ աշխարհիս որ է ծով մեղաց, ամենեւին փակեալ էր. որ ոչ եմուտ ի նա ցանկութիւն, կամ հեշտութիւն գէջ, կամ այլ ինչ մեղք։ Զի էր նման տապանին Նոյի՝ յոր ոչ եմուտ անդ ջուր. զի էր ծեփեալ ներքոյ եւ արտաքոյ կպրաձիթով։ Այսպէս սուրբ կոյսն՝ աստուածային սիրովն ամրացեալ էր հոգւով եւ մարմնով. յոր ոչ եմուտ չար խորհուրդ ի նմա։ Բայց ի վերուստ կողմանէ բաց էր. զի ամենայն կարօտութիւն եւ դիտաւորութիւն նորա էր առ Աստուած. եւ լցեալ էր ամենայն շնորհօքն Աստուծոյ։ Այս է նաւ երկնային եւ աստուածային. այլ են մեղաւորք նաւ սատանայի. եւ տանին զբերռինս մեղաց ի դժոխս. որք ի ներքուստ կուսէ բաց են ամենեւիմբ. այսինքն, կամք եւ սիրտք իւրեանց ի մեղս են եւ յաշխարհս. այլ ընդդէմ աստուածային բարեացն՝ փակեալ են, որ ոչ ինչ մտանէ առ նոսա յաստուածային շնորհացն. եւ ոչ խոկան աղօթել կամ խոստովանիլ։ Այլեւ են բազում նաւք որք խաղաղութեամբ երթան ի ծովն. այլ մարդ թշնամի ի ներքոյ անցեալ ծակէ շաղափով. եւ լնանի անդ ջուր եւ ընկղմի նաւն. վասն այն ճարտար նաւավարքն՝ շուտով կալնուն զնա եւ ապրին։ Այսպէս բազումք են սուրբք ի մէջ ծովու աշխարհիս՝ որ փակեալեն զինքեանս ընդդէմ ամենայն մեղաց. այլ թշնամին սատանայ երթեալ գաղտ ծակէ զնա մեղօք. զոր զգաստ մարդիկ ի մանան եւ կալնուն խոստովանութեամբ եւ ապաշխարութեամբ, եւ ոչ ընկղմին։ Որպէս Դաւիթ յօրժամ անկաւ յերկու մեծամեծ մեղս ի շնութիւն եւ ի սպանութիւն, եւ յորժամ իմացաւ, աղաղակեաց. (կեցո զիս Աստուած. զի հասին ջուրք յանձն իմ. ընկլայ ես ի խորս անդնդոց. ) վասն այն ապրեցաւ։ Այլեւ բազում նաւք թէպէտ ոչ ծակի, այլ զջուրն քարշէ ծածկապէս. եւ թէ զայն ի դուրս չձգեն, կամ հոտի կամ ծանրանայ եւ ընկղմի։ Այսպէս բազումք են սուրբք ամրացեալք. եւ ոչ մտանեն ի նոսա մահու չափ մեղք. այլ ընդ զգայութիւնսն ծածկապէս մտանեն մեղք ներելիք. եւ զայն պարտ է սրբել. զի կամ հատի. կամ շատանայ եւ լինի մահու չափ. որպէս մին մին աւազ ժողովեալ ծանրանայ յորժ։ Այլ կոյսն սուրբ՝ այնպէս ամրացեալէր՝ զի ոչ մահու չափ, եւ ոչ ներելի մեղք ամենեւին ի մուտ ի նա։ Երրորդ պատճառ՝ զի բարձած նաւն՝ խաղաղութեամբ երթայ ի վերայ դառն ջրոյն՝ քան ի վերայ քաղցր ջրոյ. զի ի քաղցր ջուրն երկիւղ կայ ընկղմելոյ. քանզի ասեն թէ՝ որ զողջ ձուն ձգեն ի քաղցր ջուրն՝ յատակն իջանէ. եւ թէ ի դառն ջուրն, ի վերայ երեսին լեղայ։ Եւ այս է պատճառն՝ զի քաղցր ջուրն թոյլ է եւ չկարէ պնտել զծանր իրսն. եւ դառն ջուրն թանձր է եւ պինտ. եւ որչափ խիստ դառն է ջուրն՝ աւելի ուժով է։ Քաղցր ջուր է հաշտութիւն աշխարհիս. եւ որք գնան ի վերայ սորա՝ ընկղմին ի դժոխս։ Վասն այն իմաստուն վաճառականն Աստուծոյ՝ եբարձ զկոյսն սուրբ եւ ելից ամենայն առաքինութեամբ. եւ ոչ եդ ի մեծութիւն եւ ի փառս աշխարհի. զի մի ընկղմեսցի. այլ ի վերայ դառն ծովու՝ այսինքն, յապաշխարհութիւն, ի ժուժկալութիւն, եւ յաղաքատութիւն. վասն որոյ խաղաղութեամբ եհաս յերկնային նաւահանգիստն։ Ապա յայտ է յայսմանէ թէ՝ որք են յաղքատութիւնս եւ ի հալածանս, ոչ է պարտ յուսահատիլ եւ ասել թէ, Աստուած թողեալ է զմեզ ի ձեռաց. զի գիտեմք որ Քրիստոս ստոյգ սիրէր զմայրն իւր. եւ ոչ ետ նմա մեծութիւն եւ փառս. այլ աղքատութիւն եւ հալածումն. վասն այն պարտ է ուրախանալ ընդ աղքատութիւն մեր։ Չորրորդ պատճառ՝ զի ասեն վարդապետք թէ՝ կայ ի վիշապ մի որ ի յօդս թռչի եւ ի ցամաքն սողայ. եւ ի ծովս լեղայ. եւ այնպէս ջերմ է՝ բնութեամբ՝ որ հուր շնչէ. եւ խիստ սիրէ զքամին եւ յինքն ծծէ. եւ ուր քամին լինի՝ անդ հասանի. եւ յորժամ տեսանէ ի հեռու զարմիսն նաւին որ լցեալ է փքով՝ անդր թռչի եւ անկանի ի վերայ նաւին եւ ընկղմէ զնա. եւ յորժամ իմանան նաւավարքն, ի վայր առ նուն զարմիոնն. եւ այնպէս փրկին։ Այն վիշապն՝ ցուցանէ զսատանայ. զի երեք կենցաղ է. յերեք մեղս հանգչին նա. ի յօդս որ է հպարտութիւն. ի ցամաքն որ է ագահութիւն. ի ջուրն որ է գէջ ցանկութիւն։ Եւ է ջերմային. զի ի բերանոյ նորա ելանէ հուր դժոխոցն. եւ սիրէ զքամի. այսինքն, զմեծութիւնն եւ զփառս աշխարհի. եւ թռչի ի նոսա եւ ընկղմէ զնոսա։ Վասն այն երկնաւոր նաւավարն ետես զվասն վիշապին՝ ոչ եթող ի կոյսն սուրբ զմեծութիւն եւ զփառս մարմնական. այլ խոնարհութիւն եւ աղքատութիւն. որպէս ասէ. (հայեցաւ ի խոնարհութիւն աղախնոյ իւրոյ. ) վասն ոչ փութացաւ ի նա չար վիշապն։ Նոյնպէս որք խոնարհութեամբ եւ աղքատութեամբ կան՝ զերծանին ի չար վիշապէն. եւ ոչ ընկղմին ի դժոխս։ Հինգերորդ պատճառ՝ զի ասէ Արիստոտէլ թէ՝ քաղաք որ յեզր ծովու է, բազում օգնութիւն ունի քան զայն՝ որ հեռի է. զի նաւով երթայ յայլ քաղաքս եւ լնու զպէտսն իւր. որպէս եւ ելից Սողոմօն զԵրուսաղէմ բազում մեծութեամբ. որպէս ասէ ի թագաւորութիւնսն թէ՝ եդ արքայ Սողոմօն զոսկի եւ զարծաթ յԵրուսաղէմ իբրեւ զքարինս. զի նաւ թարսսացի էր նմա ի ծովու. եւ բերէր նմա ոսկի եւ արծաթ. եւ ժանիս փղոց. եւ կապիկս եւ սիրամարգս։ Սողոմօն նշանակէ զԱստուած. եւ Երուսաղէմ զաշխարհս որ կարօտ էր յամենայն մեծութեան։ Եւ սուրբ կոյսն Մարիամ որպէս զնաւ եկն բազում մեծութեամբ. եւ փարթամացոյց զեկեղեցի. զի թարսիսն ուրախութիւն թարգմանի. եւ է ի հարաւոյ կոյս. նշանակէ զարքայութիւնն երկնից որ է ուրախութիւն հրեշտակաց եւ ի լոյս ընթացեալ։

Եւ եբեր նաւս այս հինգ ցեղիրս։ Առաջինն ոսկի որ է Յիսուս Քրիստոս անապական մարմնով. եւ աշխարհս էր քարուտ կռապաշտութեամբ լցեալ անհաւատութեամբ եւ քարեղէն եւ կաւեղէն աստուծօք. եւ ի գալուստ սուրս կուսին՝ որ եբեր զՔրիստոսի յաշխարհս. զցաք ոսկւով. այսինքն, ճշմարիտ հաւատովն. որ պատուական է քան զոսկի։ Երկրորդ՝ եբեր արծաթ բազում՝ որ քաղցր ձայնտայ. ցուցանէ զառաքեալս եւ զվարդապետս եկեղեցւոյ. որք քաղցր վարդապետութեամբն իւրեանց՝ նորոգեցին զաշխարհս։ Երրորդ՝ եբեր նաւս այս ժանիս փղոյ. որ նշանակէ զդասս կուսաաց. զի նախ քան զսուրբ կոյսն՝ չէին սովոր մարդիկ ի կուսութիւն. այլ յորժամ եկն նա՝ բազմացան կուսանք յարանց եւ ի կանանց ի մէջ Քրիստոնէից։ Եւ զի՝ ժանիք փղին դուրս է՝ եւ մէջն սպիտակ է. ցուցանէ զմաքուր կուսութիւնն հոգւով եւ մարմնով։ Այլեւ ատամն փղին ցուրտ է բնութեամբ. զի պարտ է կուսին ցուրտ լինիլ. ի պոռնկական ջերմութենէն։ Եւ դարձեալ՝ զի ոսկրն այն կարծր է եւ պինտ է կուսին հաստատ մնալ յուխտ կուսութեան իւրոյ. եւ ոչ երբէք թուլանալ։ Չորրորդ՝ եբեր նաւս այս սիրամարգ. այսինքն է. զդասս սրբոցն՝ որք արժանի եղեն բազում շնորհաց եւ զանազան գիտութեան հոգւոյն սրբոյ. եւ զարդարեցան իբրեւ զսիրամարգս. քանզի ասեն իմաստունք թէ՝ սիրամարգն տարածէ առաջի իւր զգեղեցիկ փետուրսն, եւ յոյժ ուրախանայ եւ փառասիրի. բայց յետոյ հայր ի վերայ ոտիցն զի սեւ է եւ գարշ. ապա զիջանի ի փառասիրութենէն եւ տրտմի. եւ յինքն ծածկէ զփետուրսն։ Այսպէս եւ հրեշտակք առաջին՝ զարդարեալ էին յամենայն կողմանց գեղեցիկ փառօք. եւ չկայր պակասութիւն նոսա։ Վասն այն հայեցեալ ի բազում փառս իւրեանց՝ հպարտացեալ կորեան։ Այլ դասք սրբոցն առաջնորդք եկեղեցւոյ՝ որք զարդարեցան մեծապէս փառօք, եւ զի մի հպարտասցին, տուաւ նոցա մարմին եւ տկարութիւն մամնոյ. որպէս Պօղոս յետ պատմելոյ զփառս իւր՝ ի կորնթացւոցն ասէ. (տուաւ ինձ խայթ մարմնոյ հրեշտակ սատան կռփել զիս. զի մի հպարտացայց։) Հինգերորդ՝ եբեր նաւս այս կապիկս. զի որպէս սիրամարգն ցուցանէ զգլխաւորս եւ զառաջնորդս եկեզեւոյ որք ճոխացեալ են փառօք. այսպէս կապիկքն ցուցանեն զխոնարհս եւ զյետինս եւ զհետեւօղս նոցին առաջնորդացն. զի կապին սովորութիւն է՝ որ զինչ տեսանէ զոր առնէ մարդ եւ գործէ՝ զնոյն եւ ինքն առնէ։ Նոյնպէս ժողովուրդքն զոր ինչ տեսանեն յառաջնորդն՝ զնոյն եւ ինքեանք գործեն զբարիս։ Այլ են ոմանք կապիք սատանայի. եւ զոր ինչ չար տեսանեն՝ զայն առնեն։ Եւ այսպէս նաւս այս՝ բազում բարկութեամբ եկն առ մեզ. եւ լցոյց զմեզ երկնային պարգեւօք. վասն այն ասէ Սողոմօն թէ՝ (եղեւ նա իբրեւ զնաւ շահաբեր. որ ի հեռաստանէ ժողովէ զմեծութիւն։) *Վեցերորդ պատճառ՝ զի որք նաւ կազմեն՝ թէ փայտ նաւին թաց եւ ծանր լինի եւ գերան ոչ ունի. այլ թեւօք վարեն, դժւար երթան. եւ ոչ հասանին ի նաւահանգիստն. այլ ոք կազմեն նաւ ի չոր եւ ի թեթեւ փայտէ, եւ լինի ի մէջն գերան եւ արմիոն խաղաղութեամբ ի նաւահանգիստն հասանին վարեալ հողմով։ Նոյնպէս որք էին ի հին օրէնս՝ եւ նոքա երթային նաւով. այլ զի թաց էին սկզբնական մեղօքն Ադամայ՝ եւ ծանրացեալ օրինօք անդամոցն որք զինին ընդդէմ մտացն. եւ չունէին զգերանն որ է խաչն Քրիստոսի. եւ ոչ արմիոն որ լցեալ լինէր հողմով հոգւոյն սրբոյն. այլ թեւօք վարէին. այսինքն, իւրեանց ջանիւքն. նոքա ոչ հասին ի նաւահանգիստն երկնից. այլ ի դժոխս իջին, մինչեւ Քրիստոս փրկեաց զնոսա։ Այլ նաւ սուրբ կուսին՝ էր ի չոր փայտէ եւ թեթեւ. զի սրբեցաւ իսկզբնական մեղացն յորովայնէ. եւ խլեցան ի նմանէ օրէնք անդամոցն. եւ ունէր տնկեալ ի սրտի զխաչն Քրիստոսի. եւ բեւեռեալ Քրիստոսի ի նմա լցեալ հողմով հոգւոյն սրբոյ. վասն որոյ փութով եհաս ի նաւահանգիստն երկինց։ Եօթներորդ ասէ Սողոմօն։ (Ոյք նաւով անցանեն Ընդ ծովս՝ նոքա յայտնեն զդժուարութիւնն եւ զորոգայթս ի նմա. ) զի զանազան որոգայթ կայ ի ծովն։ Առաջին՝ է ի հողմոյն եւ ի յալեացն. եւ յայսմանէ բազում նաւք ընկղմին։ Երկրորդ որոգայթ է. զի բազում աւազ լինի ժողոված ի տեղի մի. անդ խրի նաւն եւ այլ ոչ շարժի։ Երրորդ որոգայթ. զի անկանի ի պտոյտ ինչ եւ ի վայր ընկղմի։ Չորրորդ որոգայթ զի վէմ լինի թաքուցեալ ի ջուրն. ի նա դիպի նաւն եւ բեկի։ Հինգերորդ որոգայթ. յաւազակաց լինի. որք ալափեն զնաւն եւ գերեն։ Վեցերորդ որոգայթ. մօտ ի նաւահանգիստն շտապ գնալովն՝ դիպին յեզր ծովուն. եւ վնասի նաւն։ Այսպէս ի կեանս յայս որ նման է ծովու՝ Զ ցեղ որոգայթ հանդիպի. եւ բազում հոգիք կորնչին։ Առաջին որոգայթ քրիստոնէից է ալէկոծութիւն հողմոց. այսինքն, հալածումն անօրինաց եւ նախատինք. որք հալածեն եւ չարչարեն զքրիստոնեայս. եւ բազումք ուրանան զՔրիստոս. եւ ընկղմին ի դժոխս։ Երկրորդ՝ ագահութիւն աշխարհիս. որ իբրեւ զաւազ անպտուղ է. եւ ծանարանայ սիրտ արծաթասիրին. եւ ագահի ի սէր աշխարհիս. եւ այլ ոչ կարէ ելանել։ Երրորդ՝ որկրամոլութիւնն եգէջ ցանկութիւնն. զի որ անկանի ի մէջ սոցա՝ իբրեւ ի պտոյտ շրջի եւ յանկարծակի ընկղմի ի դժոխս։ Չորրորդ որոգայթ. խռովութիւն՝ նախանձ ոխակալութիւն՝ խստասրտութիւն՝ որք ոչ հաշտին ընդ ընկերս իւրեանց. եւ թաքուցանեն զխռովութիւնն ի սիրտս իւրեանց. եւ թաքուցանեն զխռովութիւն՝ ի սիրտս իւրեանց իբրեւ զքար ի մէջ ջրոյն. եւ բեկեալ զհոգիս իջանեն ի դժոխս։ Հինգերորդ յաւազակաց՝ որք են դեւք. որ հասեալ ի վերայ մարդկան, կողոպտեն զամենայն բարի գործս. եւ գերեն զմարդիկ ի դժոխս։ Վեցերորդ որոգայթ՝ պատահի ի ժամ մահու. կամ յանկարծամահ լինի. կամ յուսահատի. կամ առանց խոստովանութեան մեռանի. եւ այնպէս ի մէջ զանազան որոգայթից եմք ի կեանս յայս. վասն այն ողորմածն Աստուած՝ կազմեաց գեղեցիկ նաւ մի եւ ամուր զԱստուածածին կոյսն. եւ եդ զմեզ անդ. զի անվնաս նաւեսցուք նովաւ ի նաւահանգիստն երկնից։ Զի սուրբ երբէք հոգայ կամ ընկղմի. զի եւ ոչ երբէք երկմտեցաւ ի Քրիստոսէ ի հալածմանէ անհաւատիցն։ Եւ ոչ սիրեաց զագահութիւն. եւ ոչ յաղթեցաւ յորկրամոլութենէ կամ ի ցանկութեանց։ Եւ ոչ ունէր ընդ ումեք ոխ կամ խռովութիւն։ Եւ ոչ կարաց ինչ կողոպտել սատանայ ի նմանէ։ Եւ ոչ երբէք յուսահատեցաւ ի ժամ մահւանն. այլ մեծաւ յուսով եմուտ ի նաւահանգիստն երկնից։ Եւ արար մեծ շահ եւ օգուտ երկնաւոր թագաւորին. զի զամենայն զգերրեալսն ի սատանայէ զմարդիկ բարձեալ ի յինքն նաւս այս՝ տարաւ յերկինս. վասն որոյ ասէ։ (Եղեւ նա իբրեւ զնաւ շահաբեր. որ ի հեռաստանէ ժողովէ զմեծութիւն։) *Ութներորդ պատճառ՝ զի յորժամ կամին կանգնեցուցանել զնաւն, ձգեն խարիսխ երկաթի յամենայն կողմանց եւ հաստատեն. որպէս ի գործս առաքելոցն է գրեալ. (նաւն որ տանէր զՊօղոս ի Հռօմ՝ արկին խարիսխս ի չորս կողմանց. եւ կանգնեցուցին զնա։) Եւ չորս խարիսխն այն՝ ցուցանէ զչորս հաստատութիւնս՝ որք հաստատեն զհոգիս։ Առաջին շնորհքն Աստուծոյ. որպէս ասէ Պօղոս յեբրայեցւոց. (լաւ է շնորհօք հաստատել զսիրտս եւ ոչ կերակրօք. որք ոչ օգտեցան որք այնպէսն գնացին։) Երկրորդ համբերութիւնն. որպէս ասէ յաւետարանին. (որ համբերէ իսպառ, նա կեցցէ։) Երրորդ՝ խարիսխ է աղօթքն. որպէս ասէ Քրիստոս. (յամենայն ժամ յաղօթս կացէք չմտանել ի փորձութիւն։) Չորրորդ՝ յոյս հանդերձեալ կենացն. որպէս ասէ Պօղոս յեբրայեցւոց. (հաստատուն մխիթարութիւն ունիմք զհանդերձեալ յոյսն. եւ իբրեւ զխարիսխ հաստատուն անձանց մերոց. որեւ մտանիցէ ի ներքին կողմն վարագուրին՝ ուր Կարապետն մեր Յիսուս եմուտ վասն մեր։) Այլ չորս խարիսխքս այս՝ կային ի սուրբ կոյսն. զի լի էր շնորհօքն Աստուծոյ եւ համբերօղ. եւ հանապազ աղօթօղ. եւ յոյս նորահաստատ կայր յերկինս ուր էր որդին իւր։ Եւ զի սովորութիւն է նաւավարաց՝ յորժամ կամին հասանիլ ի նաւահանգիստն եւ ոչ կարեն, յայնժամ ձգեն զխարիսխն ի ցամաք. եւ պնտեն յոյժ. եւ ապա կալով ի նաւին քարշեն զչուան խարիսխին յինքեանս. եւ այնպէս ինքեանք եւ նաւն հասանին յեզրն։ Այսպէս եւ նաւահանգիստ մեր՝ է արքայութիւնն երկնից՝ եւ Յիսուս Քրիստոս կայ անդ. եւ կոչէ զմեզ առ ինքն. եւ պարտ է մեզ զխարիսխս մեր ձգեալ եւ պնտել. այսինքն, զյոյսս մեր. եւ չուանօք քարշել զմեզ անդ. այսինքն, բարի գործօք։ Եւ դարձեալ սովորութիւն է նաւավարաց՝ յորժամ ծանրութիւն նաւին զցորեան զբեռն եւ զամենայն ինչ ի ծովն ընկենուն եւ զերծանին։ Այսպէս պարտտ է մեզ թողուլ զծանրութիւն հոգոց աշխարհի. եւ զմարմնաւոր ինչս մեր բաշխել աղքատաց. զի լաւ է որ ինքն միայն փրկի, քան թէ մարմնավան ագահութեամբն ի դժոխս իջանէ։ Այսպէս սուրբ կոյսն թեթեւացեալ էր յամենայն ընչից եւ ի հայրենեաց. եւ թեւօք հոգւոյն եհաս յերկինս։ *Իններորդ՝ զի որք ընտրեն զնաւս թէ որ է ամուր եւ հաստատ՝ յառաջն հային ի գերան արմիոնին որ ի մէջ նաւին թէ հաստատ է եւ ամուր. եւ չէ ճեղք կամ կոտորած. յայնժամ առանց երկիւղի մտանեն ի նաւն յայն. զի ամենայն պատրաստութիւն եւ լարքն նաւին՝ են ի գերանն յայն։ Այլ ի նաւ սուրբ կուսին՝ գերանս այս յոյժ գեղեցիկ եւ բարձր էր. այսինքն, խոնարհութիւնն հաստատեալ ի մէջ հոգւոյ նորա։ Վաս որոյ որդին Աստուծոյ որ կամեցաւ նաւել ի յաշխարհս՝ նախ հայեցաւ ի գերան նաւիս այս եւ հաճեցաւ. որպէս ասէ կոյսն յերգն իւր. (զի հայեցաւ ի խոնարհութիւն աղախնոյ իւրոյ։) Վասն զի ամենայն առաքինութիւնք յօդեալ են ի խոնարհութիւնն. զի խոնարհութիւնն մայր է ամենայն առաքինութեանց։ Զի ասեն վարդապետք թէ՝ ամենայն առաքինութիւն առանց խոնարհութեան՝ այնպէս ցրուի, որպէս փոշի առաջի հողմոյ. զի հպարտութիւնն նման է հողմոյ՝ որ ցրուէ զառաքինութիւնս։ Եւ որդին Աստուծոյ հաճեցաւ յոյժ ընդ խոնարհութիւն նորա, քան ընդ այլ առաքինութիւնս. վասն այն խոնարհեցաւ որդին Աստուծոյ եւ էջ յերկինից. եւ հանգեաւ յարգանդի սուրբ կուսին։ Նաեւ մեք կամիմք նաւել յերկինս. մտցուք ի նաւս յայս. զի յոյժ խաղաղութիւն է աստ։ Վասն զի ասեն իմաստունք թէ՝ է կենդանի ինչ ի ծովն՝ որ ի միջացն ի վեր ունի զկերպարանս գեղեցիկ կնոջ. եւ ի վայր կոյս՝ իբրեւ զճանկ արծուոյ. եւ ունի քաղցր ձայն. զի յորժամ լսեն նաւավարքն. ի քաղցրութենէն ննջեն. եւ յորժամ ի մանայ գազանն թէ ի քուն են, գայ եւ յափշտակէ զմարդն ի նաւէն եւ տանի պատառէ եւ ուտէ։ Իսկ իմաստունքն խնուն զականջս իւրեանց. եւ կապեն զինքեանս ի գերան արմիոնին. եւ այնպէս փրկին։ Գազանս այս՝ ցուցանէ զպոռնիկ կանայս. որք գեցեղիկ երեւին. եւ քաղցր խօսիւ խաբեն զմարդիկ եւ ննջեն ի հեշտութիւն մեղացն. այլ պտուղ նորա ի մահ եւ ի կորուստ եւ պատառումն է հոգւոց։ Իսկ իմաստունքն՝ խնուն ականջս իւրեանց երկիւղիւն Աստուծոյ. եւ մտանեն ի նաւ սուրբ կուսին. եւ կապեն զինքեանս ի գերան նաւիս այս յուսալով ի խոնարհութիւն սուրբ կուսին՝ եւ փրկին ի չար գազանէն այն։ Տասներորդ՝ զի նաւորդք որք երկնչին յաւազակաց՝ շինեն չորս անկիւնի բերդ ի յետ կոյս նաւին. եւ նստի ղեկավարն անդ. զի թէ յառաջ կոյս նստի՝ ոչ կարէ ուղղել զնաւն. եւ երկու թեւ նաւին ի ձեռին իւրում յաջ եւ յահեակ. եւ յորժամ ծռի նաւն, զմին թեւն ի յինքն քարշէ. եւ զմիսն ի բաց մղէ յինքենէ. եւ այնպէս ուղղէ զնաւն։ Այսպէս պարտ է զի լինիցի բերդ ի նաւս մեր. որ է չորս առաքնութիւն հոգւոյն, այսինքն, բանականութիւն. արիութիւն. ողջախոհութիւն. եւ արդարութիւն։ Եւ նստցի բանկանութիւնն յետ կոյս որ է վերջին օր մահուն մերոյ. զի տեսանիցեմք զմեզ մահկանացու եւ տկար եւ աղքատ. եւ մի հայեսցուք յառաջ կոյս. այսինքն, ի ծնունդն մեր հպարտանալով, թէ որդի եմք մեծատան եւ թագաւորի. թէ զայս խորհիմք նստելով յառաջ կոյս նաւիս մերոյ, ոչ կարեմք ուղղել զսա. զի որ հայի ի ծնունդն թէ ես պարոնի որդի եմ, ոչ կարէ տեսանել զմեղս իւր եւ զմահ։ Եւ երկու թեւն՝ ցուցանէ զերկու գործս զչարս եւ զբարիս. զի պարտ է զբարին առ ինքն մօտեցուցանել. եւ զչարն հեռացուցանել. որպէս ասէ Դաւիթ. (խոտորեա ի չարէ եւ արա զբարի։) Այսպէս սուրբ կոյսն Աստուածածին՝ էր նաւ հոգեւոր. եւ կռոի ընդդէմ դիւաց. եւ կայ բերդի նմա շինեալ չորիւք առաքինութեամբ։ Եւ թէպէտ էր ի մեծ զարմէ թագաւորաց եւ մարգարէից եւ քահանայից, յայն ոչ հայէր, այլ այլյոյժ խնարհութեամբ կայր. եւ իբրեւ զղեկավար ճարտար ուղղէր զնաւս իւր. (խոտորելով ի չարէ եւ առնելով զբարի։) Եւ որ կամի կռուիլ ընդդէմ սատանայի եւ մեղաց. նստցի ի նաւս յայս՝ եւ կռուսցի ընդ նոսա. ի յօգնութիւն սուրբ կուսին ապաւինեալ։ Այլ սովորութիւն է նաւավարաց՝ որք կամին յԵրուսաղէմ նաւել՝ յորժամ լինի ժամանակ նաւելոյ. աղաղակեն առ ուխտաւորսն. եկայք շուտով՝ զի հասեալ է ժամանակ նաւելոյ. որք փութով երթան՝ առնուն տեղի ընդարձակ եւ հանգիստ. եւ որք յատոյ մտանեն ի նաւն, լինին նոցա տեղիքն նեղի։ Եւ որք երթան եւ հանգչին ի տունս իւրենց՝ եւ յետոյ գան, գտանեն զնաւն գգնացեալ անտի. եւ ինքեանք նման միայն։ Նոյնպէս որ կամի նաւել ի վերինն Երուսաղէմ, պատրաստէ նաւ. այսինքն, զբարեխօսութիւն սուրբ կուսին։ Եւ ժամանակ նաւելոյ՝ ապաշխարութիւն գործել. եւ որ շուտով մտանէ ի նաւս յայս՝ այսինքն ի աղայութենէ ի վեր, գտանէ յերկինս տեղի արձակ եւ հանգիստ։ Եւ որք ի ծերութեանն գան, գտանեն տեղի նեղ. զի նեղ եւ դժւար է ի ծերեութեանն ապաշխարութիւնն. զի ծանրացեալ է մարմինն եւ տակարացեալ։ Իսկ որ մինչ ի մահ ծուլութեամբ կենայ, անցանի ժամանակ ապաշխարութեանն. եւ մնայ ի դժոխս առանց ապաշխարելոյ։ Այլեւ նաւ մի փոքր կապեն ի մեծ նաւն. եւ է ծառայութուոր եւ սպասաւոր մեծ նաւին։ Եւ յորժամ լինի սաստիկ ալէկոծութիւն, առնուն եւ դնեն զնաւն փոքրիկ ի մէջ մեծ նաւուն։ Եւ որպէս նաւն մեծ ոչ երկնչի յալէկոծութենէ որ է սուրբ կոյսն. նոյնպէս եւ նաւն փոքրիկ այլ մարդիկ որք ծառայեն եւ սպասաւորեն սուրբ կուսին, ոչ երկնչին յալէկոծութենէ մեղաց։ Եւ զի ծով մեծ է աշխարհս այս. վասն պարտ է զմեզի նա կապել երեք կղի չուանով. այսինքն, հաւատով յուսով եւ սիրով։ Եւ յորժամ լինիցի սաստիկ ալէկոծութիւն, այսինքն ի ժամանակ մահւանն, Յայնժամ աղաղակսցուք. զի առցէ զմեզ առ ինքն եւ տարցէ ի նաւահանգիստն վերին արքայութիւնն երկնից առ Միածին Որդին իւր եւ Տէր ատուած Մէր։ Որում փառք եւ զօրութիւն եւ իշխանութիւն ընդ Հօր Իւրում եւ Ամենասուրբ Հօգւոյն, յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։

Դարձեալ յայլմէ քարոզ Աստուածածնին փոխման եւ աւետեաց. ի բանն Սողոմօնի որ ասէ յԵրգսն։ (Մտի ի պարտազ իմ քոյր Իմ հարսն։) Երգ երգոց. 4. 12։ (Գլուխ. ՃԼԲ)

Վարդապետք ասեն թէ՝ սուրբ Ատուածածին կոյսն՝ նման է դրախտին եդեմայ վասն կրկին պատճառի։ Առաջին՝ զի դրախտն յերրորդ օր ստեղծաւ. եւ եդաւ անդ մարդն՝ ոչ զօրութեամբ մարդոյ, այլ ձեռօք Աստուծոյ (գործել զնա եւ պահել։) Այսպէս սուրբ Աստուածածին որ է դրախտ հոգեւոր յերրորդում աւուր աշխարհի տնկեցաւ։ Մէկ օր ժամանակ բնական օրինացն. երկու օր գրաւորական օրինացն. երեք օր նոր օրինացս. յորում տնկեցաւ սուրբ կոյսն. եւ եդաւ անդ. երկրորդն Ադամ որդին Աստուծոյ. ոչ ի սերմանէ մարդոյ, այլ ի հոգւոյն սրբոյ յղացեալ։ Եւ անդ արար զփրկութեան մերոյ գործ. եւ այնպէս պահեաց պահեաց զնա՝ որ օձն սատանայ ոչ եմուտ անդ։ Երկրորդ պատճառ՝ զի ջրհեղեղն ոչ եհաս ի դրախտն վասն բարձրութեանն յաւուրսն Նոյի։ Եւ ոչ հեղեղն հրեղէն հասանելոց է անդ յաւուրն կատարածի։ Եւ այս գոլորշիքս որք ելանեն յերկրէ՝ եւ առնեն արձեւ ձիւն եւ կարկուտ, անդ ոչ հասանին վասն բարձրութեանն. եւ է բարեխառն. եւ ոչ աւելի ջերմ կամ ցուրտ։ Այսպէս իմանալի դրախտ սուրբ Աստուածածինն՝ յորժ բարձր է սրբութեամբ. եւ հեղեղ մեղաց ոչ եհաս ի նա։ Եւ այս գիտելի է՝ զի ծովու մեղաց երկու եզր է. մինն երկիւղ արդարութեանն Աստուծոյ. եւ միւսն սէր ողորմութեանն Աստուծոյ։ Վասն զի մարդն երկնչի ի մեղաց վասն ահի դատաստանին Աստուծոյ. եւ կամ վասն սիրոյ ողորմութեանն Աստուծոյ։ Եւ յորժամ սոքա երկոքին ծայրքն աւերեցան, յայնժամ ծով մեղացն ի դուրս հեղաւ եւ ապականեաց զերկիր. որպէս ասէ Ովսէէ. (զի ոչ գոյ արդարութիւն եւ ոչ ողորմութիւն. եւ ոչ գիտութիւն Աստուծոյ. այլ անէծք եւ սպանութիւն եւ շնութիւն հեղեալ ի վերայ երկրի, ընդմէր զբազումս։) Այլ որ կամիցի որոչ ընկղմեսցի ի հեղեղէ մեղաց՝ երթիցէ ի դրախտն իմանալի առ կոյսն սուրբ. զի ոչ եհաս ի նա բնաւ հեղեղ մեղաց. եւ բարձր է մինչեւ յերկինս։ Վասն այն ոչ եհաս անդ անձեւ փորձութեան, կամ կարկուտ մեղաց. այլ բարեխաւնութիւն հոգւոյն սրբոյն է անդ։ Եւ որ անդ հասանի՝ հանգչի. որպէս Ենովք եւ Եղիա ի դրախտն հանգեան։ Եւ սոքա զերկու վարս նշանակեն. այսինքն, զտեսականն եւ զգործնականն. եւ այս երկու ազգ մարդիկս հանգչին յայս իմանալի դրախտս. այս է՝ որք գործել զգործս բարիս. կամ խոկան մտօք զԱստուած. այլ որք ոչ ունին զտեսականն եւ ոչ զգործնականն. այլ դատարկ շրջին, նոքա ընկղմին ի հեղեղղղ մեղաց։ Վասն այն ասէ իմաստունն Սողոմօն։ (Մտի ի պարտէզ իմ քոյր իմ հարսն։) Եւ օրինակ՝ տան վարդապետք թէ՝ ոմն թագաւոր ունէր պարտէզ մի որ էր երեք բաժին։ Ի յառաջին բաժինն մտին խոզք եւ բովանդակ ապականեցին։ Եւ զերկրորդն ապականեցին՝ բայց յետոյ շրջեցին եւ նոր սերմանեցին։ Այլ երրորդ մասն ամենեւին գեղեցիկ էր եւ ամենայն բարութեամբ լի։ Եւ թագաւորն յորժամ ի զբօսանս երթայր, թողեալ զառաջին եւ զերկրորդն, եւ յերրորդն հանգչիւր։ Հոգեպէս թագաւորն զԱստուած նշանակէ. եւ պարտէզն զբնութիւնս մեր։ Եւ այս յերեք է բաժանած։ Առաջինն զնոսա ցուցանէ՝ որքկան ի մահու չափ մեղս. եւ խոզք դժոխոց ապականեցին զնոսա։ Եւ անդ ոչ եմուտ Քրիստոս. որպէս ասէ Սողոմօն. (յանձն չար արուեստ՝ իմաստութիւն ոչ մտանէ. եւ ոչ բնակի ի մարմնի վարեցելոյ մեղօք։) Երկրորդն զնոսա ցուցանէ՝ որք զղջացան ի մեղացն. եւ զապականեալն զղջմամբ նորոգեցին։ Եւ ոչ աստ եմուտ որդին Աստուծոյ. զի անպատշաճ էր մարմին առնուլլ յապականեալ անձնէ։ Զի պարտ էր որ մայրն Աստուած այնպէս սուրբ լինէր՝ որ ի մարդկային բնութիւնս այնպիսի սուրբ այլ ոչ ոք էր լեալ։ Եւ այս երրորդ պարտէզն՝ էր սուրբ Աստուածածինն՝ որ լի էր ամենայն բարութեամբ եւ արդարութեամբ. վասն այն եկն առ նա որդին Աստուծոյ. որպէս ասէ։ (Մտի ի պարտէզ իմ քոյր իմ հարսն։) *Այլ ասեն իմաստունք թէ՝ իրն որ կորուսեալ է, պիտի խնդրօղն յայն տեղին խնդրէ՝ ուր կորոյս։ Զի թէ ի ջուր է կորուսեալ՝ չէ պարտ ի ցամաքի խնդրել. եւ թէ ի ցամաքի՝ ի ջուրս. ապա թէ ոչ՝ չկարէ գտանել։ Իսկ մարդկութիւնս կորուսեալ էր ի դրախտին. եւ խնդրէին նահատետքն յայլ տեղի. զի Ադամ ի դրախտին կորեաւ. ոպէս ասէ. (ո՞ւր ես Ադամ. ) պարտ էր նոցա անդր խնդրել. որպէս խնդրեցին՝ Նոյ. Աբրահամ. եւ ոչ գտին։ Նոյնպէս կորուսին զՔրիստոս ի յերկինս. նա ի քնիշտ ջհտնոյն խնդրէին. այլ Աստուած որ կորուսեալ էր զմարդն՝ անդ խնդրեաց ի պերտէզ դրախտին ի սուրբ Աստուածածինն՝ եւ եգիտ։ Օրինակ. որպէս այն որ ձգէ նետ մի ի պարտէզ մի՝ ե ւ այն կորնչի, պարտ է որ զհետ այն նետին մին այլ ձգէ՝ եւ ապա կարէ զառաջինն գտանել։ Նոյնպէս Աստուած Ա նետ ձգեաց զԱդամ ի դրախտն. եւ այն կորեաւ. դարձեալ ձգեաց զերկրորդն Ադամ ի դրախտ սուրբ կուսին. եւ եդին անդ զմարդն զոր կորոյս. վասն այն ասէ։ (Մտի ի պարտէզ իմ քոյր իմ հարսն։) Դարձեալ՝ Յուդա եգիտ զՔրիստոս ի պարտիզին. զի Քրիստոս անդ գնաց որ զմարդն խնդրէր։ *Եւ արդ վասն պարտի զիս՝ այս՝ երկու ինչ ասելի է։ Նախ՝ ասելի է վասն գեղեցկութեան պարտիզին։ Երկրորդ՝ ասելի է վասն յատկութեանց պարտիզին։ Եւ զառաջինն գիտելի է՝ որ բազում ինչ պիտոյ է պարտիզին՝ որ վայելէ թագաւորին։ Եւ ասեմ հինգ իր գլխաւոր։ Նախ՝ պարտ է որ բոլորն ցանգած լինի. ուրրգազանք լկարեն մտանել եւ աւերել. որպէս զառապար դաշտս։ Նոյնպէս անհաւատքն նման են առապար դաշտի. որ ընդարձակ յամենայն կողմանէ մտանէ սատանայ։ Բայց սուրբ կոյսն՝ էր արտէզ փակեալ կրկին պարսպով. որպէս ասէ յերգսն։ (Պարտեզ փակեալ քոյր իմ հարսն. պարտէզ փակեալ. ) երկու անգամ ասաց. որ ցուցանէ թէ՝ բնութեանն օրինօք փակեալ էր սուրբ կոյսն. կամ ի պահպանութենէ հրեշտակացն եւ առաքելոցն։ Բայց լինի երբէք՝ թէ դուռն այսպիսի պարտիզիս ի բաց մնաց մնայ, եւ մտանէ անասուն ի ներս, եւ դարձեալ փակի եւ արգիլի անասունն, նա առաւել վնասէ. կոխէ եւ ուտէ առաւել քան զայն՝ որ դուռն ի բաց էր։ Նոյնպէս կուսանք եւ կրօնաւորք որք ուխտեալեն զկուսութիւն եւ զառաքինութիւն, եւ մտանէ ի նոսա ցանկութիւն ինչ, լաւ էր թէ արձակ էր դուռն նոցա. եւ ամուսնացեալք էին. զի առաւել ջերմացուցանէ ծածկեալ ցանկութիւնն ի միտսն. որպէս ասէ Պօղոս. (լաւ է ամուսնանալ քան զջեռնուլ։) Իսկ սուրբ կոյսն Մարիամ՝ այնպէս փակեալ էր, որ ամենեւին ոչ բացաւ. վասն այն ասէ Սողոմօն երկու անգամ, պարտէզ փակեալ։ Դարձեալ՝ պարտէզս այս երեք փակով փակեցաւ. եւ երեք պարիսպ էած Աստուած. զի զառաջին դրախտն ոչ էր փակեալ՝ վասն այն վնասակարն եմուտ ի ներքս։ Այս է Գ փակն. զի սատանայ երեք բանալի ունի. մէկ զօրութիւն ընդդէմ տկարացն. երկրորդ՝ իմաստութիւն ընդդէմ տգիտացն. երրորդ՝ չարկամք ընդդէմ բարեացն։ Եւ այս է երեք փակն ընդդէմ նորա. զի զօրութիւնն հօր պատեաց զսուրբ կոյսն. եւ իմաստութիւնն որդի իմաստութեամբ փակեաց. եւ հոգին սուրբ բարի եւ սուրբ կամօք ելից եւ պարսպեաց զնա։ Եւ այնպէս ամուր պարսպեաց զնա՝ որ թէպէտ անմարմին բնութիւն է սատանայ, ամենեւին մուտ մտանելոյ ոչ եգիտ ի կոյսն սուրբ։ Երկրորդ՝ պարտ է որ ի պարտէզ թագաւորին աղբիւն լինի՝ որ բազում առնէ պտուղ. իսկ անջրդի պարտէզն ոչ բերէ պտուղ։ Այսպէս սիրտք մեղաւորաց՝ անջրդի եւ անպտուղ են. որպէս ի դեմս նոցա ասէ Դաւիթ. (անձն իմ որպէս երկիր ծարաւի է առ քեզ։) Իսկ կոյսն սուրբ՝ աղբիւրով պարտէզ է երկնաւոր թագաւորին. որպէս ասէ Սողոմօն. (պարտէզ փակեալ եւ աղբիւր կնքեալ։) Ասեն իմաստունք թէ՝ հանդիպի որ յակն աղբերն օձ մտանէ. եւ զթոյնսն անդ թափէ. եւ կամ մարդ թշնամի դեղէ զջուրն. վասն այն թագաւորք առանձին աղբիւր զուգեն՝ ի պարտէզն եւ մատնէ հարեն՝ զոր թշնամիք եւ օձք ոչ կարեն վնասել։ Արդ՝ մեղաւորք եւ թոյլ մարդիկ իբրեւ զծովակ են՝ ուր ամենայն ազգ զեռուն ի ներս մտանէ եւ ապականէ. եւ որք ըմպեն՝ նոքա եւս ապականին. զի սատանայ զանազան մեղօք զնոսա ապականէ. եւ այլք բազումք ի նոցանէ ապականին։ Իսկ զկոյսն Մարիամ աղբիւր կնքեաց Աստուած՝ յոր ոչ կարաց սատանայ արկանել անդ զթոյնս մեղաց։ Վասն այն ի նմանէ էառ մարմին. եւ ըմպեաց զկաթն ստեացն. եւ մարդիկ ըմպեն ի նմանէ շնորհ եւ ողորմութիւն։ Դարձեալ՝ կնքեալ է. զի մարմնաւոր օրինակաւ ծածկեալ էր առաջնոցն. զի յանապատին զհաց հրեշտակաց զմնանայն ետ նոցա ձրի առանց աշխատանաց։ Նոյնպէս սուրբ Աստուածածինն՝ ետ զհացն կենաց Քրիստոս մարդկան առանց գործոց մարդկան։ Որպէս գրեալ էր ի տախտակն Մովսէսի առանց գրչի պատուիրանն կենաց գրեալ մատամբն Աստուծոյ։ Նոյնպէս իմաստութիւնն հօր առանց առն՝ գրեալ ի կոյսն Մարիամ ի յուսուսն հաւատացելոց կենաց ճանապարհին։ Դարձեալ պարտէզ փակեալ՝ զի զխորհուրդ մարդեղութեանն Քրիստոսի ոչ ոք կարէ գիտել. բայց միայն Աստուած եւ իւրքն. որպէս ասէ Եսայի. (խորհուրդ իմ ինձ եւ իմոցն։) Եւ այս պարտէզ ոչ թէ զաղբիւրն միայն իւրն ունի բաւական, այլեւ այլոց. որպէս ասէ Սողոմօն թէ՝ (նա է աղբիւր պարտիզաց. ջրհոր ջրոյ կենդանւոյ հոսեցելոյ ի Լիբանանէ. ) այսինքն, յարքայութենէն։ Երրորդ՝ պարտ է որ ի պարտէզ թագաւորին լինի զանազան կանաչ ի կերակուր եւ ի բժշկութիւն։ Եւ վասն այն ասի կոյսն սուրբ պարտէզ. զի զանազան առաքինութիւն ունի՝ որ յոյժ օգուտ է աչաց եւ ամենայն ցաւոց. որպէս ասէ Էզեկիէլն. (արդ երկիրն առանց խնամելոյ եղեւ իբրեւ զպարտէզ փափկութեան։) Դարձեալ ասէ Մովսէս. (բուսուսցէ երկիր զբանջար խոտոյ։) Երկիր է սուրբ Աստուածածինն. որ բուսոյց խոտ անուշութեան զՅիսուս Քրիստոս։ Եւ որպէս երկիր առանց վարելոյ ի զօրութենէ արեգականն բուսուցանէ խոտ. նոյնպէս սուրբ Աստուածածինն առանց սերման ի զօրութենէ սուրբ հոգւոյն ծնաւ զբժշկական բոյսն զՔրիստոս։ Եւ օրինակ բերեն թէ՝ անողորմ մարդիկ խաղղ առնաեն եւ զծիծռան ծագուն հանեն զաչսն. յայնժամ գնայ մայրն եւ բերէ այնպիսի խոտ մի բժշկական. եւ դնէ յաչս ձագուն եւ ողջանայ։ Նոյնպէս անողորմ սատանայ կուրացոյց զմիտս մարդկան ի դրախտին. իսկ մայրն բնութեանս սուրբ կոյսն՝ եբեր զխոտն կենաց Քրիստոսի լոյս մարդկան։ Դարձեալ՝ խոտս այս կերակուր է անասնոց. այսինքն, մեղաւորաց. վասն այն յորժամ ծնաւ. ի մսուր յանբանից եդաւ. զի (մարդ ի պատուի էր եւ ոչ իմացաւ. հաւասարեցաւ անասնոց անբանից։) Վասն այն որչափ ի դրախտին էր՝ զհաց հեշտակաց ուտէր զտեսութիւնն Աստուծոյ. եւ յոր ժամ անասուն եղեւ, եբեր կոյսն զմարմին որդւոյն Աստուծոյ զի կերիցեն եւ կենդանասցին։ Չորրորդ՝ պարտ է որ ի պարտէզ թագաւորին բարեխառն եւ քաղցր օդ լինի, զի բժիշկք ասեն թէ՝ ժահահոտ եւ խառնակ օդն՝ վնասակար է աւելի քան զչար կերակուրն. զի վատ կերակուրն ի փորն գնայ. բայց ի սիրտն ոչ հասանի։ Իսկ դառն կոտն՝ ի սիրտն գնայ եւ առաւել վնասէ զմարդ։ Նոյնպէս չար օրինակն՝ աւելի զմարդն սպանանէ իբրեւ զչար հոտ։ Արդ՝ ի պարտէզ սուրբ կուսին՝ օդն քաղցրախառն էր. զի վարք սուրբ կուսին օրինակ բարի էր. որ քաղցրացոյց զսիրտ սրբոցն. որպէս ասէ յերգն։ (Արի հիւսիս. եւ եկ հարաւ շնչեա ի պարտէզ իմ. եւ բուրեսցին խունկք մեր. ) այս է՝ թէ արի սատանայ ի սառն նախանձ. եւ եկ ջերմութիւն սուրբ հոգւոյդ ի սիրտս մեր. եւ բուրեսցին զանազան առատինութիւնք եւ սքանչելիք։ Հինգերորդ՝ պարտ է որ ի պարտէզ թագաւորին լինին զանազան ծաղկունք անուշահոտք։ Նոյնպէս եւ ի սուրբ Աստուածածինն՝ զանազան անուշահոտութիւնք. որպէս ասէ Սողոմօն. (սիրելին ի մէջ պարտիզաց եւ ի դաշտս խնկող, հովուել ի բուրաստանս՝ եւ ժողովել շուշանս։) Այսպէս եւ ի սուրբ կոյսն գտանի մանուշակ խոնարհութեան՝ որ քաղցր է Աստուած. որպէս ասէ. (հայեցաւ ի խոնարհութիւն աղախնոյ իւրոյ։) Եւ գտանի վարդ կարմիր վասն կուսութեան ամօթոյն. եւ վասն ջերմն սիրոյն որ առ Աստուած։ Եւ ծաղիկ նարգէզ. որ զգոյնն պահէ հանապազ զմիշտ կուսութիւնն ցուցեալ. եւ շուշան՝ զի ասէ Սողոմօն. (որպէս շուշան ի մէջ փշոց. այնպէս քոյր իմ հարսն ի մէջ դաշտաց։) Եւ որպէս շուշան ի մէջ փշոցն թէպէտ խածանի ի նոցանէ՝ զգեղեցկութիւն սպիտակութենն ոչ թողու. եւ առաւել բարձրանայ քան զծով եւ զամենայն բանջար։ Այսպէս զսուրբն Մարիամ թէպէտ շատ չարախօսեցին եւ խածանէին, այլ ամենեւին ոչ խոնարհեցաւ ի մեղս. եւ ոչ եթող զպայծառ մաքրութինն իւր։ Դարձեալ գեղեցկութիւնն շուշանին մնայ ի մէջ փշոցն։ այսպէս գեղեցկութիւն սուրբ կուսին՝ ծածկեցաւ ի մէջ աղքատութեան եւ խոնարհութեան. բայց յիմար կուսանքն որք արտաքոյ ելանեն ի փշոյ վարուց առաքինութեան, ապականին յանասնաբարոյիցն։ Այս առաջին գլուխն։ Երկրորդ գլուխն՝ ասելի է վասն յատկութեանց պատիզին։ Գիտելի է՝ որ պարտէզս այս ունի երեք յատկութիւն պատւական որ գովելեացն։ Առաջին՝ որ ազգի ազգի գեղեցիկ տեսով՝ եւ քաղցր եղանակաւ թռչունք լինի։ Երկրորդ՝ որ զանազն պտուղք լինին։ Երրորդ՝ որ օդն բարեխառն լինի։ Վասն առաջնոյն ասէ Սողոմօն յերգսն. (ձայն տատրակի լսելի եղեւ յերկրի մերում։) Եւ աստ միայն զութն երգեցօղսն յիշեմք։ Նախ որպէս տատրակ՝ երգեաց նահապետն Յակօբ վասն մարմնոյն Քրիստոսի եւ ասէ. (մի պակասեսցի իշխան յուդայ. եւ մի պետ յերանաց նորա, մինչեւ եկեսցէ այն որ իւրն է թագաւորութիւնն. զի նա է ակնկալութիւնն հեթանոսաց։) Եւ այս կատարեցաւ. զի Մարիամ էր յազգէն Յուդայի. եւ պակասեցաւ իշխանութիւնն Իսրայէլի։ Երկրորդ՝ Մովսէս որպէս պլպուլ մարգարէացաւ թէ՝ (մարգաէ յարուսցէ ձեզ Տէր Աստուած ձեր յեղբարց ձերոց իբրեւ զիս՝ նմա լուիջիք. եւ որ ոչ լուիցէ նմա՝ սպանցի։) Եւ այս կատարեցաւ. զի Մարիամ էր Հրէայ. եւ որք ոչ հաւատացին՝ սատակեցան ի Տիտոսէ եւ ի վեսպիանոսէ։ Երրորդ՝ Դաւիթ (իջցէ որպէս զանձրեւ ի վերեյ գեղման եւ որպէս զցօղ։) Եւ գեղէօն նշան խնդրեաց թէ, (իջցէ որպէս ցօղ ի վերայ գզաթոյն. եւ ամենայն երկիր մնասցէ ցամաք. ապա գիտացից թէ փրկես զԻսրայէլ։) Եւ այս կատարեցաւ. զի ցօղն կենաց էջ ի գզաթն Մարիամ ի յօր աւետեաց կուսին. եւ ամենայն երկիր մնաց ցամաք։ Չորրորդ՝ Սողոմօն ասէ. (իմաստութիւն շինեաց իւր տուն. եւ կանգնեաց սիւնս եօթն. էզեն զզենլիս. եւ խառնեաց ի խառնելիս զգինի իւր. եւ պատրաստեաց զսեղան իւր։) Այս է՝ իմաստութիւնն հօր Յիստուսի շինեաց իւր տուն զսուրբ կոյսն. եւ եօթն սիւն կանգնեաց ի նմա զեօթն շնորհս հոգւոյն. եւ յայս տունս խառնեաց զԱստուածութիւն եւ զմարդկութիւն իւր. եւ պատրաստեաց զինքն սեղան խաւատացելոց։ Հինգերորդ՝ Եսայի ասէ. (ահա կոյս յղասցի եւ ծնցի որդի. եւ կոչեսցեն զանուն նորա Էմանուէլ։) Եւ այս կատարեցաւ. զի կուսութեամբ ծնաւ. եւ Աստուածն ամենայնի եղեւ ընդ մեզ մարդ։ Վեցերորդ դարձեալ՝ Բաղաամ այլազգեաց մագարէացաւ ասելով. (ծագեսցի աստեղք ի Յակօբայ. եւ ելցէ այր յԻսրայէլէ. եւ հարցէ զիշխանն Մովաբու։) Եւ այս կատարեցաւ. զի Մարիամ որպէս պայծառ աստղ ծագեցաւ յազգէն Յակօբայ. եւ յայս աստեղէ ծնաւ Քրիստոս եւ եհար զսատանայ։ Եօթներորդ՝ Էզեկիէլ ասէ. (դուռնս այս փակեալ կացցէ. եւ ոչ ոք մտցէ եւ ելցէ ընդ սա. բայց Տէր Աստուած Իսրայէլի։) Եւ այսս կատարեցաւ. զի յօր աւետեացն էջ Տէր Աստուած յարգանդ կուսին. եւ ել ծննդեամբ. եւ դուռն որ է նշան կուսութեան՝ անխախտ մնաց։ Ութներորդ՝ Դանիէլ (վէմ ասէ առանց ձեռին հատեալ ի լեռնէն. եւ եհար զպատկերն ի վերայ երկրի։) Լեառն սուրբ կոյսն. եւ առանց ձեռն՝ այս է, առանց գործակցութեան մարդկան ի հոգւոյն սրբոյն յղացաւ. եւ զպատկեր կռոցն փշրեաց։ Այս առաջին յատկութիւն պարտիզին՝ որ ազգի ազգի թռչնօք՝ քաղցր եղանակաւ երգէին։ Երկրորդ յատկութիւն՝ որ զանազան պտղօք լինին։ Եւ վասն այս պտղոցս՝ ասէ Սողոմօն յերգսն. (ամենայն մրգաբերք նոր առ հնովն պահեսցի քեզ։) Եւ գիտելի է՝ զի ոմանք զմիրգ պտղոց իւրեանց զտղայութեան եւ զծերութեան՝ ընդ վայր կորուսանեն եւ տան սատանայի։ Եւ ոմանք զնոր պտուղն Աստուծոյ տան. եւ զհինն սատանայի. զի ի տղայութեանն բարի են. եւ ի ծերութեանն չար։ Իսկ ոմանք զտղայութեանն սատանայի, եւ զծերութեանն Աստուծոյ. բայց սուրբ կոյսն՝ զտղայութեան եւ զծերութեան պտուղն ետ Աստուծոյ. այս է նոր պտուղն առ հնովն։ Դարձեալ՝ ասէ յերգսն. (իջի ի պարտէզ ի մ հայիլ ի խնծորս հովտաց. տեսանել թէ ծաղկեա՞լ իցէ որթն. կամ պտղաբե՞ր իցեն նռնենիք։) Այս է՝ զի Գ կարգ է յեկեղեցի. երեք՝ եպիսկոպոսացն։ Վասն այն էջ բանն Աստուած՝ զի տեսանէ եւ հովուեսցէ զխնծորս խոնարհութեան գործեն զառաքինութիւն։ Երկրորդն՝ զի հայսեսցի թէ որթքն ծաղիկ եւ պտուղ ունին. այս է, վարդապետք՝ քահանայք՝ ճշմարիտ քարոզս եւ կատարեալ գործս ունիցի՞ն։ Երրորդն՝ թէ նռնենիքն պտուղ ունին. այս է՝ ծերք եւ առաջնորդք ի կատարումն են հասեալ։ Եւ պտուղ նռանն երեք իր ունի. արտաքուստ դառն է. եւ ի ներքուստ քաղցր. եւ հատն կարմիր, եւ սպիտակն ի նմին խառնեալ։ Նոյնպէս պարտ է առաջնորդաց եկեղեցւոյ լինիլ արտաքուստ դառն ապաշխարութեամբ. եւ ի ներքոյ քաղցր խոկմամբ աստուածային. եւ կարմրութեամբ որ է սէրն։ Արդ՝ այս ամենայն միրգքս գտանին ի սուրբ Աստուածածինն. զի նման խնծորոյ ունէր գեղեցիկ գոյն՝ որ վարք առաքինութեան. եւ անուշահոտ համբաւ բարի. եւ անուշահամ՝ որ սիրով եւ յօժարութեամբ կատարեալ էր։ Եւ յորժամ եղեւ տասն եւ չորս ամաց, ծաղկեցաւ իբրեւ որթ. եւ յղացաւ զբանն Աստուած։ Եւ յետ չարչարանացն Քրիստոիս՝ եղեւ կոյսն իբրեւ պտուղ նռնենի կատրեալ։ Այս երկրորդ յատկութիւն։ *Երրոր յատկութիւն պարտիզին այն է՝ որ բարեխառն օդ լինի, որ ոչ լինի առաւել ջերմ տեղի եւ ոչ առաւել պաղ. այլ բարեխառն՝ որ կարէ պտուղ բերեալ։ Զի ասեն իմաստունք թէ՝ երկիրս երեք մասն ունի. եւ մինն տայ պտուղ. երկուսն ոչ։ Բեւեռն հիւսիսոյ առաւել պաղ է եւ անպտուղ։ Եւ հարաւոյն ջերմ առաւել եւ անպտուղ։ Եւ հարաւոյն ջերմ առաւել՝ եւ անպտուղ։ Իսկ մին մասն ի մէջն առաւել բարեխառն. վասն այն տայ պտուղ յոյժ։ Նոյնպէս ի մարդկանէ ոմանք անպտուղք. զի պաղեալեն ի նախանձսուէ եւ յագահութենէ։ Նման են օձի. զի ազգ մի օձն կայ՝ որ յետ անձրեւ գայ. զի յայնժամ ծնանի. եւ այնպէս պաղ է բնութեամբ՝ որ թէ հարկանէ զոտն մարդոյ, առ ժամայն ժահրն հաւասարի եւ մեռանի։ Այսպէս չարաբարոյքն եւ ագահքն որ զայլոց զրկեն, եւ կամ զչարն ուսուցանեն, զինքեանս սպանանեն, եւ զմերձակայսն իւրեանց. եւ են անպտուղ։ Եւ ոմանք ունին զջերմութիւն պոռնկութեան. եւ նման են ծծմբի. զի զհով ջուրն հոտեցուցանէ եւ ջերմացուցանէ. եւ հոտն զգոյն խնծորին տանի։ Այսպէս վաւաշոտք զկուսանսն թէ ի մօտ անկանին. զկուսութեան հովութիւնն իջերմութիւն պոռնկութեան շարժեն. եւ զգոյն գեղեցկութեան բարի համբաւոյն կորուսանեն։ Եւ սուրբք են անպտուղ. ապա ուրեմն սուրբ կոյսն գեղեցիկ պարտէզ էր Աստուծոյ. զի ոչ ունէր այսպիսի ջերմութիւն եւ կամ պաղութիւն առաւել. վասն այն եբեր պտուղ զամենօր հնեալն Աստուած։ Ապա յայտ է թէ՝ որպէս ունէր զյատկութիւն պարտիզին։ *Եւ ոչ միայն պարտէզ կոյսն Աստուածածին, այլեւ աղբիւր պարտիզաց. որպէս ասէ յերգսն։ (Աղբիւր պարտիզաց ջրհոր ջրոյ կենդանւոյ ի Լիբանանէ։) Եւ վասն Գ պատձառի կոչի աղբիւր։ Առաջին՝ զի որ հայի յաղբիւրս՝ զպատկերս իւր տեսանէ անդ. եւ որչափ խաղաղ է աղբիւրն՝ անսխալ երեւի պատկերն. այլ ի շարժմանն ոչ երեւի պատկեր մարդոյն պարզ։ Այսպէս սիրտ մեղաւորաց է իբրեւ զաղբիւր ամբոխեալ ի զանազան հողմաց բարկութեան, հպարտութեան, եւ այլ փորձութեամբ. վասն այն պատկերն Աստուծոյ ոչ երեւի ի նոսա։ Այլ սուրբ Աստուածածինն՝ նման է խաղաղ աղբիւր. որ ամբոխումն հողմոց կամ շարժումն՝ ոչ գոյ ի նմա։ Վասն այն որդին Աստուծոյ որ է պատկեր հօր՝ երեւեցաւ ի նմա. վասն զի էջ յարգանդ նորա եւ եղեւ մարդ։ Բայց զպատկերս զայս ոչ ոք տեսանէ. բայց նոքա որք մերձ են նմա. եւ երկու աչօք հային ի նա։ Վասն այն պարտ է մեզ ընթանալ առ կոյսն սուրբ եւ երկու աչօքն ի նա հայիլ. այսինքն, հանճարով եւ կամօք. զի հանճարով իմանամք զնա մայր Աստուծոյ եւ հաւատամք. եւ կամօք սիրեմք զինքն եւ զորին իւր միածին. ապա նովաւ կարեմք տեսանել զլոյս արքայութեանն երկնից։ Երկրորդ պատճառ՝ զի աղբիւրն այն որ չափովն որ դար ի վայր գայ, նոյն չափովն դար ի վեր կարէ գնալ փողրակով։ Եւ զի Աստուածածին կոյսն խոնարհեցաւ քան զամենայն ստեղծուածս. եւ ասաց զինքն աղախին։ Վասն այն բարձրացաւ. ի վերոյ քան զինն դասս հրեշտակաց։ Բայց բազում զանազանութիւն է ի մէջ աղբերաց եւ սուրբ կուսին. զի այլ աղբերք ի խորոց երկրէ առնուն զջուրս. եւ դէպ ի վեր մղեն զելս իւրեանց։ Այլ սուրբ կոյսն՝ ի վերուստ է առեալ զջուր շնորհացն ի հոգւոյն սրբոյ. եւե ի վերայ հեղու ի մեղաւորսս զողորմութիւն իւր։ Վասն նորա ասէ թէ՝ (աղբիւր է պարտիզաց, եւ ջրհոր կենչդանւոյ հասեցելոյ ի Լիբանանէ։) Զի Աստուածածին կոյսն՝ աղբիւր է պարտիզացս եկեղեցւոյ հոսեցելոյ ի Լիբանանէ. այսինքն, ի հոգւոյն սրբոյ։ Այլ ջրհորս այս խոր է, եւ մեք դոյլ ոչ ունիմք, որպէս կարեմք հանել ջուր։ Եւ այս է հնարն. զի սիրտս մեր արասցուք դոյլ փոս եւ խոնարհ. եւ չուան երեք կղի կապեսցուք ի դոյլն. այսինքն, զաղօթս առ կոյսն սուրբն։ Զի աղօթքն երեք կուղս ունին. այսինքն, մտօք, բանիւ, եւ գործով. յայնժամ սիրտք մեր լնանին շնորհօք նորա։ Երրորդ պատճառ՝զի աղբիւրն խիստ քաղցր է չորս ցեղ մարդկան. մէկ ճանապարհորդաց. երկրորդ՝ աշխատողոց. երրորդ՝աղքատաց որք գինի ոչ ունին չորրորդ՝ որք ջերմանան եւ շոգին։ Այսպէս սուրբ Աստուածածինն քաղցր աղբիւր է այնոցիկ՝ որք ընթանան ի ճանապարհս սուրբս. եւ ոչ կամին հեշտանալ յաշխարհի. այլ կամին հասանիլ յարքայութիւնն երկնից։ Այլեւ քաղցր է աշխատողաց. այսինքն, որք գործեն զպատուիրանս Աստուծոյ։ Այլեւ յոյժ քաղցր է աղքատաց. այսինքն, որք աղքատք են ի հոգոր բարեաց. բայց ճանաչեն զպակասութիւնս իւրեանց. եւ իբրեւ զմուրացիկ երթան առ կոյսն սուրբ եւ խնդրեն ողորմութիւն։ Այլեւ յոյժ քաղցր է նոցա՝ որք ջերմացեալք են ակամայ՝ մեղաց ցանկութեամբ. եւ աղաղակեն առ սուրբ կոյսն՝ եւ շիջանի տապ ցանկութեան նոցա։ Այլեւ Սողոմօն խրատ է զմեզ ոչ յապաղել առնուլ ջուր շնորհաց յայսմ աղբերէ. քանզի ասէ։ (Յիշեա զարարիչն քո յաւուր մանկութեան քոյ. մինչչեւ կործանեալ իցէ լար արծաթոյն. եւ խորտակեալ մանկեակ ոսկւոյն. եւ մանրեալ սափորն յաղբիւրն. եւ ընկրկեալ անիւն ի գուբն։) Զի մարդիկ ի տղայութեան իւրեանց կարեն հեշտ հանել ջուր ի յաղբերէ սուրբ Աստուածածնին. զի ունին զսափորն ողջ այսինքս, զսիրտս՝ որ պատրաստ է յամենայն ուսմունս։ Եւ լար արծաթի ունին. զի ունին լուսաւոր իմացուած ի միտս տեսօղ։ Եւ ունին մանեակ ոսկի. զի պատրաստ է ողորմութիւնն Աստուծոյ։ Եւ ունին անիւ որ շուտ շրջի. այսինքն, զնթացս կենաց որ ոչ դադարի։ Եւ աղբիւր է սուրբ Աստուածածինն. եւ գուբ որդին իւր ունելով ի գիրկս։ Այլ բազումք ծուլանան ի ժամ երիտասարդութեան. եւ յապաղեն ապաշխարել մինչեւ յօր մահուն իւրեանց. յայնժամ դժւար է ապաշխարել. զի կարեալ է լար արծաթին. զի յօր մահուն խաւարի հանճար մարդոյն. եւ կուրանայ միտքն. եւ պակասի խելքն. եւ ոչ կարէ ի միտ ածել զմեղս իւր եւ կարգաւ խոստովանիլ։ Այլեւ անիւ կեանք մարդոյն խորտակի. զի մահն ի վերայ հասանի. եւ մանեակ ոսկին մանրի. զի ժամանակ ողորմութեանն Աստուծոյ փոխի ի ժամանակ դատաստանի։ Եւ կոտորի սափորն. զի բեկի սիրտ մեղաւորին. եւ ունայն մնայ ի շնորհացն Աստուծոյ։ Վասն այն պարտ է փութալ առ կոյսն սուրբ. եւ բարեխօս արկանել եւ միջնորդ հաշտութեան առՄիածին Որդին։ Զի նորին բարեխոսութեամբն՝ եւ անդառնալի հայցուածովն՝ փրկեսցէ զեկեղեցի Իւր Սուրբ այեւժմ ի զանազան փորձութեանց մեղաց. եւ հանդերձեալն ազատեսցէ ի յաւիտենից տանջանացն։ Եւ Նմա եւ Հօր Իւրում եւ Ամենասուրբ Հօւոյն՝ փառք եւ զօրութիւն եւ երկրպագութիւն յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։

Յայլմէ քարոզ Փոխման Աստուածածին Կուսին. տեսիլն ասէ։ (Նշան մեծ երեւեցաւ յերկինս. կին մի արկեալ զիւրեաւ զարեգակն. եւ զլուսինն ի ներքոյ ոտից նորա. եւ ի վերայ գլխոյ նորա պսակ երկոտասն աստեղաց։) Յայտ. 12. 1։ (Գլուխ. ՃԼԳ)

Չոգաւ Դաւիթ եւ եհան զտապանակն Տէառն ի տանեն Աբիաթարայ ի քաղաք Դաւթի ուրախութեամբ. եւ եօթն դասք պարուց էին ընդ նմա. որպէս գրեալ է յերկրորդ թագաւորութիւնսն։) Դաւիթ թարգմանի բաւականաձեւռն. կամ սիրեցեալ։ Նշանակէ զՔրիստոս որ է ամենակարօղ եւ սիրեցեալ ի հօրէ։ Իսկ տապանակն զսուրբ կոյսն. զի տապանակն ունէր չորս օղ. եւ երկու լծակ։ Չորս օղն նշանակէ զչորս բարոյական առաքինութիւնսն։ Եւ երկու լծակն զսէրն Աստուծոյ եւ ընկերին։ Ի տապանակն կայր գաւազանն Մովսէսի խրատական. մանանայն քաղցրութեան. բուրվառն ոսկի անուշութեան։ Եւ տախտակք քարեղէն ուսումնական. եւ փառքն Աստուծոյ Իսրայէլի էր ի վերայ տապանակին։ Եւ տունն Աբիթարայ օրհնեալ եղեւ ընդ մտանել տապանակին։ Արդ՝ Երուսաղէմն նշանակէ զերկիրնն. եւ եօթն դաս պարուցն՝ զեօթն դաս սրբոցն։ Զի որպէս անհնազանդութիւնն է պատճառ անկման. նոյնպէս խոնարհութիւնն է պատճառ բարձրութեան։ Որպէս ասէ. (նշան մեծ երեւեցաւ յերկնիս։) Այսինքն, ոչ ի վերայ օդոյ կամ ջրոյ կամ հողոյ, այլ ի երկինս։ Եւ որպէս թագուհին արտաշէսի ոչ եկն ի հարսանիսն՝ անարգեցաւ. եւ մեծարեցաւ Եսթեր վասն խոնարհութեանն զի թարգմանի թաքուցեալ. որք նշանակեն զհէայս եւ զհեթանոսս։ Ապա ուրեմն կոյսն թագուհի երկնից։ Եւ թագուհւոյն՝ չորս ինչ պիտոյ է. այսինքն, աթոռ որ երկինքն։ Երկրորդ՝ պատուանդան՝ որ է լուսին ի ներքոյ ոտից նորա։ Երրորդ՝ զգեստ՝ որ է արգակն։ Չորրորդ՝ թագ՝ որք են եկոտասան աստեղք։ Սուրբքն քան զերկինս՝ ինն աստիճանաւ բարձր են։ Եւ սուրբ կոյսն՝ քան զամենայն դասս հրեշտակաց բարձր է։ Եւ վեց վկայութեամբ հաստատի՝ որ սուրբ կոյսն հոգւով եւ մարմնով ի յերրկինս է. որպէս ասէ սաղմոսն. (կացցէ դշխոյ ընդաջմէ քումմէ, ի հանդերձս ոսկէ հուռս զարդարեալ։) Նախզի՝ զանազան են գոլորշիք. զի է որ յոյժ թանձր է եւ ի սիրտ երկրի. եւ ոչ կարէ ելանել արտաքս. եւ ոչ կարէ անդ լինիլ, գետնաշարժ եղանի։ Եւ այս ցուցանէ զագահսն. որք կապին ի սէր աշխարհիս. միշտ ի դողման են ի յափշտակիլոյ ընչիցն։ Երկրորդ գոլորշի՝ որ սակաւ ինչ անօսր է. եւ բարձրանայ մինչեւ յառաջին մասն օդոյդ. եւ անդէն անկանի ի խոնարհ. եւ նշանակէ զհպարտսն։ Երրորդ՝ է որ բարձրանայ մինչեւ յերկրորդ մասն օդոյդ. եւ լինի անձրեւ եւ ձիւն։ Եւ նշանակէ զգիջասէրսն։ Չորրորդ՝ է անօսրագոյն. եւ ջերմութիւն շատ ունի. եւ հասանի մինչեւ ի չորս տապաղայ օդոյդ մերձ ի բոլորակ հրոյն։ Եւ յայնմանէ լինի աստղ աքեւոր. որ է նշան անկման թագաւորաց. եւ ոմանց կանգնիլոյ։ Հոգեւորապէս՝ գոլորշիս այս նշանակէ զսուրբ կոյսն. որ էր ամպ թեթեւացեալ յերկրային ցանկութեանց. եւ ջեմացեալ Աստուածային հրովն. զի զարգակն զՔրիստոս զգեցեալ էր։ Վասն որոյ ասէ սաղմոսն։ (Արի Տէր ի հանգիստ քո. դու եւ տապանակ կտակի սրբութեան քոյ։) Վասն այսորիկ ասէ. (նշան երեւեցաւ. ) այսինքն, աստղս որ է սուրբ կոյսն։ Եւ նշանակեաց զանկումն սատանայի. որպէս ասէ. (այժմիկ դատաստան է աշխարհիս այսորիկ. ընկեսցի արտաքս։) Որ նշանակէ զվիշապն՝ որ անկաւ յերկնից. (եւ տտամբն քարշեաց ընդ իւր զերեք մասն աստեղացն. ) իսկ սուրբ կոյսն յոյժ բարձրացաւ յերկինս. եւ զբազումս ընդ իւր ձգեաց։ Երկրորդ՝ զի Տէրն հրամայեաց պատուել զհայր եւ զմայր. եւս առաւել պատուեաց զմայր իւր. զի հոգւով եւ մարմնով փառաւորեաց։ Երրորդ՝ զի ծնօղքն առաւել պատուելիք են՝ քան զծառայս ըստ կարգի բնութեանն։ Արդ՝ հաւատամք թէ Տէրն զՅօհաննէս աւետարանիչն հոգւով եւ մարմնով փառաւորեաց եւ փոխեաց յերկինս. եւս առաւել զմայրն իւր։ Եւս՝ եւ ոչ գտանի ի նշխարաց նորա յերկրի որպէս այլ սրբոցն. բայց միայն ի հերացն եւ ի հանդերձիցն։ Չորրորդ՝ Տէրն ասէ. (որով չափով չափէք՝ չափեսցի ձեզ։) Եւ զի յորժամ որդին Աստուծոյ եկն յաշխարհս. սուրբ կոյսն պատուեաց զնա. ապա ուրեմն եւ յետ մահու մօրն՝ պարտ էր որդւոյն հոգւով եւ մարմնով փառաւորել զնա։ Հինգերորդ՝ եթէ մարդիկ անմեղ մնացաել էին ի դրախտին՝ հոգւով եւ մարմնով փառաւորիլոց էին յերկինս. արդ՝ սուրբ կոյսն էր հոգեւոր դրախտ։ Վեցերորդ՝ զի թագաւոր որ ի հանդերձէ ինչ կտրէ զգեստ՝ զմնացելն ոչ թողու ընկեցեալ։ Արդ՝ Տէրն էառ մարմին ի կուսէն. եւ զայն կարի իմն պատուեաց. զի միաւորեաց ընդ իւրում Աստուածութեանն. եւ զմնացեալն՝ այսինքն, զմարմին մօրն պարտ էր պատուել։ *Իսկ երկոտասան աստեղքն՝ նշանակեն զերկոտասան կերպ փառաց նորա։ Որ երեք պսակ ունի ի կողմանէ սուրբ երրորդութեանն։ Զառաջին պսակն՝ ունի ի հօրէ. զի որպէս ծնաւ հայր զորդի յաւիտենականապէս. նոյնպէս սուրբ կոյսն ծնաւ ի ժամանակի. եւ նոյն է որդին Աստուծոյ եւ որդի կուսին։ Երկրորդ աստղն ի յորդւոյն եդաւ. զի պատուեաց զնա հոգւով եւ մարմնով. այն զի ըստ բնութեան որդին՝ հնազանդի ծնողացն։ Երրորդ՝ եդ պսակ հոգին սուրբ. զի որպէս հոգին սուրբ ողորմութեան աղբիւր է. այսպէս սուրբ կոյսն ողորմութեան մայր է։ Չորրորդ՝ փառս ունի ի կողմանէ հրեշտակացն. այսինքն, զի Աստուած էառ զբնութիւն մարդկան՝ եւ ոչ զհրեշտակաց. (զի զզաւակէն Աբրահամու բուռն եհար։) Հինգերորդ՝ զի ի ձեռն կուսին կայանք հրեշտակացն լցան ընտրելօքն։ Վեցերորդ՝ զի ոչ միայն էացն ի վեր քան զմի դասս հրեշտակաց. այլեւ քան զքերովբէսն եւ զսերովբէսն մերձ երրորդութեանն։ Եօթներորդ ի կողմանէ մարդկան. զի ամենեքեան էաք որդիք բարկութեան. իսկ շնորհօք սուրբ կուսին՝ եղաք ժառանգորդք տանն Աստուծոյ։ Ութներորդ՝ զի ամենեքեան ծնաք մեղօքն Ադամայ. եւ ի ծառայութիւն մատնեցաք սատանայի. իսկ սուրբ կուսիւն ազատեացաք։ Իններորդ՝ ամենեքեան ի նեղութիւն մատեցաք. իսկ սուրբ կուսիւն՝ հասաք ի հանգիստն յաւիտենական։ Տասներորդ՝ ունի փառս ի կողմանէ դիւաց։ Նախզի՝ էին նոքա անմեղք եւ կորուսին. զոր եգիտ սուրբ կոյսն։ Երկրորդ՝ զշնորհս նոցա եգիտ. որպէս ասէ. (գտեր շնորհս յԱստուծոյ։) Երրորդ՝ ունէին զօրութիւն եւ կորուսին. զոր եգիտ սուրբ կոյսն։ Զի այժմ դողան յանուանէ նորա դեւք. Որպէս գրեալ է ի դատաւորաց ինն. թագաւորն Աբիմելէք գնայր պատերազմիլ ընդ քաղաքս Իսրայէլացւոց. եւ քաղաքացիքն մտին ի բերթ. եւ նա երթալ պատերազմէլ եւ կամէր յաղթել։ Կին ոմն՝ բեկտոր երկանի ընկէց ի վերայ գլխոյ նորա եւ սատակեաց։ Կինս այս՝ նշանակէ զսուրբ կոյսն. քարն զՔրիստոս. բերթն եկեղեցի. աբիմելէք զսատանայ։ Գիտելի է՝ զի ոչ ոք յեօթն դասուց սրբոցն արժանի համարեցաւ լինիլ ասպնջական կուսին. որպէս եւ ասի օրինակ ինչ թէ՝ ձկնորս ոմն որսայր ձուկն. եւ եկն այր մի եւ ասէ. զոր ինչ որսայցես՝ ես գնեցից։ Եւ ձգեալ զվարմն, եգիտ սեղան ոսկի. եւ վիճէին ընդ միամենս։ Եւ էին ի ժամանակին յայնմիկ եօթն իմաստունք. ասեն՝ տացուք նոցա զի մեք ոչ եմք լայեղ։ Եւ տարան առ առաջինն. եւ ոչ էառ նա. եւ առ եօթանեսինն՝ եւ նոքա զանարժանաւորութիւնս խոստովանեցան։ Յայնժամ տարեալ դրին ի տուն Աստուծոյն իւրեանց. զի հասարակ լիցի։ Ծովն աշխարհս է. եւ ձկնորսք ազգ սուրբ կուսին. գնօղքն հաւատացեալ հեթանոսք։ Եօթն իմաստունքն՝ եօթն դաս սրբոցն. զի ոչ ոք արժանի համարեցաւ զսեղան ոսկի որ է սուրբ կոյսն ընդունիլ առ ինքն. այլ եդին ի գանձն Քրիստոսի։ Դշխոյն հարաւոյ եկն ի տեսութիւն Սողոմօնի. եւ եբեր նմա բարձեալ ուղտօք ոսկի արծաթ եւ ակունս պատուականս. եւ խունկս անուշս. եւ ասաց՝ ոչ ոք է. լուեալ զկէս փառաց քոց զոր այժմ տեսի։ Հարաւն նշանակէ զաշխարհս. դշխոյն զսուրբ կոյսն. Երուսաղէմն զերկինս։ Սողոմօն զՔրիստոս. ուղտքն զմեղաւորս։ Զոր բարձեալ սուրբ կոյսն զանազան գործօք բարեաց՝ տարաւ յերկինս այսօր։ Որով եւ զմեզ արժանաւորեսցէ Քրիստոս. եւ նմա փառք յաւիտեանս ամէն։

Դրախտ շնչաւոր եդեմական. յորմէ բղխեաց Յիսուս Քրիստոս աղբիւրն կենաց. բաժանեալ ի չորս գետս աւետարանչացն։ Նոյեան տապան. զի ի նմա մտին մարդիկ եւ ապրեցան ի ջրհեղեղէն։ Իսկ սա զբոլոր տիեզերս փրկեաց։ Մորենի ան կիզելի. զի հուրն ծախիչ՝ լուսով աստուածութեանն բնակեցաւ յորովայն նորա. եւ ոչ բոցակիզեաց։ Հապանակ ուխտի. որ կրեաց զանպարագրելի բանն Աստուծոյ. որ առաջնորդեաց՝ ոչ միայն որդւոցն Իսրայէլի յերկիրն աւետեաց. այլ բոլոր ազգի մարդկան ի վերինն Երուսաղէմ։ Սափոր ոսկի. որ կրեաց զբանն ի հօրէ զկենաց մանանայն. Զոր ոչ միայն զԻսրայէլ կերակրեաց. այլ զբոլոր տիեզերս։ Գաւազան ծաղկեալ յարմատոյն յԵսսեայ. ըստ Յակօբայ. (ի շառաւիղէ ելեր. ընծայեցար մեզ ողկոյզ յուրախութիւն տրտմեցելոց։) Աշտանակ ձոյլ ոսկի. որ զմարմնացեալ բանն Աստուծոյ ճրագ լուցեալ ջահ տիեզերաց. եւ եօթն բերան ճրագացն՝ եօթնարփեան շնորհք հոգւոյն սրբոյ. երկու ձիթենիք ընդաջմէ եւ ընդ ահեկէ՝ հին եւ նոր կտակարանք։ Արեւելք. որ ծագեաց զարգակն արդարութեան. որ հալածեաց զխաւար աղջամղջին. եւ լոյս ծագեաց որք ըստէին ի խաւարի եւ ի ստուերս մահու։ Լեառն վիմածին. յորմէ վէմն առանց ձեռին հատաւ բանն Աստուած միացեալ ի մարմնի առանց սերման։ Գեղմն իմանալի. յոր էջ բանն Աստուած անպարագրելի որպէս ցօղ. եւ միշտ հասեալ ելից զտիեզերս ջրովն կենդանի։ Զսա Եսայի ետես թեթեւ ամպ՝ յորում նստեալ Բանն Աստուած եկն յԵգիպտոս. եւ կործանեաց զբազմ աստուած մոլորութիւն նոցա եւ այլն։ *Երկին վեհագոյն. յորում Աստուած բնակեցաւ։ Արեւելք. ուստի արեգակն արդարութեան ծագեցաւ մեզ։ Լոյս՝ որով խաւարեալք լուսաւորեցան։ Դրախտ՝ յորմէ զԵդեմայ տնկօղն տեսաք։ Ծառ՝ ուստի զանթառամ ծաղիկն վայելեցաք։ Բարունակ՝ յորմէ զքաղցր ողկոյլն կթեցաք։ Ողկոյզ՝ ուստի ուրախարար գինին բղխեաց։ Երկիր. ուստի ճշմարտութիւնն բուսաւ։ Երկին. յորմէ արդարութիւն երեւեցաւ։ Տախտակի բանաւոր. յորմում Աստուած նկարեցաւ։ Մորենի անկիզելի, յորում Աստուած տեսաւորեցաւ։ Գաւազան ծաղկաբեր. յորում Աստուած տպաւորեցաւ։ Քաղաք կենդանի. յորում Աստուած բնակեցաւ։ Թեման հարաւային. ուստի եկն Աստուած։ Դուռն փակեալ. ընդ որ եմուտ Աստուած։ Աղբիւր կնքեալ. որ զԱստուած արբուցեր։ Որովայն աստուածակրօղ։ Մայր Աստուածածնօղ՝ սրբուհի եւ միշտ կոյս։ Դշխոյ երկնից. եւ պարագլուխ ամենայն սրբոց հրասեռից եւ հեղեղինաց. զամենեսեան ընդ քեզ միաբանեալ հայցեսցես յորդւոյ քոյ եւ Աստուծոյ մերոյ զփրկութիւն տօնողացս զոր յիշատակի վերափոխման քոյ ի լուսաճեմ խորանսն. յարփիահրաշ առագաստն. յանտրտում ուրախութիւնսն. զոր տիրապէս նա միայն գիտէ՝ որ պատրաստեացն քեզ զայսոսիկ եւ ընկալաւ ի նոյն։ Վասն որոյ՝ մաղթեա աշխարհի զխաղաղութիւն։ Եկեղեցւոյ հաստատութիւն։ Քահանայից պաշտպանութիւն։ Սարկաւագաց սրբութիւն։ Վարդապետաց ուղղութիւն։ Աշակերտաց հնազանդութիւն։ Ժողովրդոց ունկնդրութիւն։ Մեղաւորաց դարձ եւ ապաշխարութիւն։ Այլեւ հիւանդաց առողջութիւն։ Սգաւորաց մխիթարութիւն։ Նեղելոց անդորրութիւն։ Վտանգելոց փրկութիւն։ Ննջեցելոցն թողութիւն մեղաց. եւ հանգիստ յարքայութիւնն երկնից։ Այլեւ հարկաւոր պիտոյից մերոց լրումն։ Ամպոց քաղցրութիւն։ Օդոց բարեխառնութիւն։ Անդոց պտղաբերութիւն։ Անասնոց աճողութիւն։ Եւ ամենայն պատահարաց մերոց յարդար իրաւանցն Աստուծոյ բարձումն։ Զի խաղաղութեամբ եւ հանդարտութեամբ վարսեցուք զկեանս մեր ամենայն աստուածապաշտութեամբ. եւ հանդերձելոց բարեացդ հասցուք շնորհօք եւ մարդասիրութեամբ Տեառն մերոյ Յիսուս Քրիստոսի. ընդ որում հօր միանգամայն եւ հոգւոյն սրբոյ փառք պատիւ եւ զօրութիւն եւ երկրպագութիւն յամեանայնի լիականապէս յիմնալեաց եւ ի զգալեաց. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։ Այլ դու ով գերապատուեալ յերկնաւորաց եւ յերկրաւորաց։ Աստուած ընկալ հարսն։ Աստուածաբնակ տաճար։ Նախահօրն փրկիչ։ Նախամօրն ազատիչ։ Մարգարէից նախաձայնութիւն։ Գուշակելոց լրումն։ Օրինաց աւարտումն։ Ստուերին դադարումն։ Ճշմարտութեանն հաստատութիւն։ Բնակողին երկնից բնակարան։ Հայրական բանին ծնօղ։ Ստեղծողին էից աթոռ։ Անհարսնացեալ հարսն։ Երկնային առագաստ։ Կուսանաց զարդ։ Ամուսնացելոց աղջախոհութիւն։ Գլորելոց կանգնումն։ Մեղաւորաց յոյս։ Նեղելոց ապաւէն։ Արտասուաց փարատիչ։ Տրտմեցելոց ուրախութիւն։ Վշտացելոց մխիթարութիւն։ Եկեղեցւոյ պարծանք։ Հաւատացելոց առ Աստուած աղերս։ Վասն որոյ յամենեցեան քեւ բարեգործելոցն այսօր՝ համաձայնեալ վերապատութիւնս։ Քանզի եկեղեցիք տօնեն։ Քահանայք օրհնեն։ Քահանայապետք մեծացուցանեն։ Սարգաւագունք սպասաւորեն։ Կրօնաւորք փառաւորեն։ Կուսանք մեծարեն։ Հաւատացեալ ժողովրդք բարեբանեն։ Արք բարեհամբաւեն։ Կանայք ծունր կրկնեն։ Ծերք խոստովանին։ Տղայք երկրպագանեն. եւ ամենեքեան առհասարակ փառաւորեն զանկարօտդ ամենայն փառաց եւ պատուոյ։ Վասն որոյ ամենեցունց հայցեա ի բոլորիցն Տեառնէ զներումն եւ զհաշտութիւն. զխորին խաղաղութիւն. եւ զանշարժ հաստատութիւն աստի կենցաաղավարութեան. եւ անտի կենացն երկնայնոցն դասակցութեան։ Որք ընդ հրանիւթիցն սեռս այսօր հանդիսացեալ վերապատւեմք զօր յիշատակի վերափոխման քոյ ի ստորինս Երուսաղէմէ, ի վերինն Սիօն՝ յազատն՝ ի մայրն մեր ամենեցուն։ (Ի քաղաք Տեառն զօրութեանց. եւ ի քաղաք թագաւորին մեծի։ Յեկեղեցիս անդրանկաց յոգիս արդարոց կատարելոցն։) Զի բարեխօսութեամբ անդառնալի հայցուածոց քոց՝ որպէս մայր առ որդի՝ արժանի լիցուք տեսանել զքեզ յանզուգական փառս փառաւորել. եւ քոյին միջնորդական պարգեւօք՝ զպարգեւաբաշն օրհնել, գովել, եւ փառաւորել անլռելի բարեբանութեամբ ի բարձունս Հօր եւ Որդւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։