Ճառք

ՃԱՌ ԵՐՐՈՐԴ
Վասն կրօնից եւ մկրտութեան, եւ զՄովսես եւ զԱհարոն եւ զերկոտասան ականցն  առ լանջսն բերելոյ, եւ այլ եւս երկուցն ականցն օրինակս բերեալ սրբոյն Սեբերիանոսի Եբեսու եպիսկոպոսի:

Երբեմն զմեզ կենարարին վերանալ` վայելուչ եւ տօնական պսակօք պսակեաց. զի զմարդկեղէն բնութիւնս վերացոյց եւ յերկինս տնկեաց. այն իսկ էր սկիզբն ճառին, թէ փրկիչն զամենայն շահս մեզ շահեցավ. ո'չ իւր ինչ շնորհեաց, այլ մեզ փրկութիւն պարգեւեաց. զի զհողեղէն բնութիւնս երկնաւոր կատարեաց, եւ զգերեզմանակուր հողս` մասն յերկնիս բնութից հաստատեաց: Քանզի գիտէ իսկ աստուածային առաքեալ պատկեր հողեղէն կոչել, եւ պատկեր երկնաւոր. եւ 'ի նորին բանից է լսել, եղեւ, ասէ մարդն առաջին յերկրէ հողեղէն, երկրորդ մարդն` տէր 'ի յերկնից եւ 'ի նոյն յարէ, թէ որպէս հողեղէնն, նոյնպես եւ հողեղէնքս. եւ որպէս երկնաւորն, նոյնպէս եւ երկնաւորքն: Եւ հողեղէն ո'չ այնու զի յերկրէ եղեւ` կոչէ հողեղէն, այլ վասն զհողեղէն գործն գործելոյ. եւ երկնաւորն` ո'չ վասն յերկնից ինչ զմարմինն ունելոյ, քանզի 'ի կուսէ եւ յերկրէ կալաւ զմարմինն, այլ երկնաւոր` վասն զառաքինութիւն յանձին ունելոյ, եւ երկնաւորին մարմին լինելոյ. որ ո'չ բնութեամբ երկնաւոր կոչէր, այլ վասն երկնաւորին` որ նա զգեցաւ:

Առաջին մարդն 'ի հողոյ եղեւ, եւ հողեղէն գործովք շրջեցաւ. հող կոչի փոշին` որ յառնէ, եւ երկիր` որ զպտուղ բերէ: Եւ արդ չկոչէ լոկ զմարդն յերկրաւոր, այլ հողեղէն ընդ փոշի մեղացն եկեալ: Որպէս հանդերձք եւ աչք 'ի փոշւոյ վնասին, նոյնպէս եւ ոգիք 'ի մեղաց. զոր օրինակ յորժամ փոշին թափիցի` սրբին հանդերձքն եւ երեսք, նոյնպէս եւ յորժամ զմեղս քո ընկենուցուս` սրբին եւ թեթեւանան հոգիք: Որպէս եւ երանելին Դաւիթ ասէ, եթէ որպէս նետք 'ի ձեռս հզօրի, այնպէս են եւ որդիք թօթափելոց. եւ որխէս զԵրուսաղէմ ասէ, թէ արի' եւ թօթափեա զփոշիդ 'ի քէն: Ըստ հողեղինին մարդոյն որ հողեղէն գործովք զգածեալ իցէ, նոյնպէս եւ երկինք կերպարանին. յորժամ մարդիկ իբրեւ ընդ փոշի մեղօք թաթաւիցին, եւ երկինք հող մաղեն: Եւ չէ' ինչ օտար բանս` թէ երկնից փոշի մաղեսցի, ո'չ երկնից ինչ բնութենէ, այլ յունդենելեացն արժանաւորութենէ: Եւ ո՞վ վկայիցէ բանիցս, աստուած 'ի ձեռն Մովսէսի, որ ասաց, եթէ ո'չ լուիցեք օրինաց տն աստուծոյ ձերոյ, անձրեւ ձեր եղիցի ձեզ 'ի փոշի, եւ հող յերկնից իջցէ. եթէ ոչ կայցէք յօրէնս տն աստուծոյ ձերոյ, եղիցի անձրեւ ձեր 'ի փոշի, եւ հող յերկնից իջցէ. եւ հողեղինին հող մաղի, քանզի փոշով մեղացն զգածաւ:

Ու զոր օրինակ այնպիսեացն զայն օրինակ 'ի մէջ բերէ, թէ հողեղինին` երկինք հող տեղասցեն, նոյնպէս ըստ իւրաքանչիւր կամաց պատշաճն. եթէ խիստ միտս տեսանիցէ. ըստ խստութեանն գնայ. եւ եթէ կակուղ, ըստ կակղութեանն: Նա եւ բազումք խիստ եւ բիրտ են իբրեւ զերկաթ եւ զպղինձ. որպէս եւ Եսայի զԻսրայէլէ ասէ, ոս ծանեայ` զի խիստ ես դու, եւ ձիլք երկաթիք պարանոց քո, եւ ճակատ քո պղնձի: Ջիլք երկաթի` զանհնազանդ պարանոցս ասէ, որ տաղտկայցէ եւ խուսափիցի մտանել ընդ լծով աստուածպաշտութեան, որ յօրինացն խրտնուցու. ըստ այնմ, եթէ երինջ լծընկէց եղեւ Եփրեմ, եւ չառ զլուծն: Եւ յորժամ յայնպիսի խստութեան եւ յանհնազանդութեան յանհաւանութեան կայցեն մարդիկ, եւ աստուած զարարածս ըստ նմին շրջէ: Եւ եթէ ո'չ լուիջիք օրինաց իմոց, եդից զերկինս 'ի վերայ ձեր պղնձիս, եւ զերիկիր 'ի ներքոյ ձեր երկաթի, այն իսկ է, զի անսերմն եւ անպտուղ առնէ:

Ըստ հողեղինին` նոյնպես եւ արարածք կերպարանին առնուլ վրէժս չարեաց նոցա, եւ զարհամարհանաց օրինաց արաչին: Իսկ որ զկերպարանս երկնաւորին բերիցէ, ըստ այնմ թէ որպէս զգեցաք զպատկեր երկնաւորին, ըստ նմին եւ երկինք կերպարանին. եւ որոյ միտք կակուղ իցեն` անձրեւ քաղցրութեան յորդէ նմա: Եւ զի կատարեաց զաստուածեղէն պատգամսն` լնու զանդս նորա երկնային ցօղովն. դու ընկալ, ասէ, զցօղ պատգամաց իմոց, եւ ես ածից քեզ զցօղ անձրեւոյն: Եթէ ոռոգանիցին ոգիք մեր աստուածային պատգամօքն, ոռոգանե եւ զանդս մեր շահեկան անձրեւովք: Եթէ լուիցէք օրինաց տն այձերոյ, երկինք տայցեն զցօղ իւրեանց, եւ երկիրզպտուղ իւր. բերէ երկիր վասն հնազանդից:

Զգեցցո՛ւք այսուհետեւ զպատկեր երկնաւորին: Կոչէ զկենարարն երկնաւոր, ո'չ միայն զի յերկնից իցէ, զի այն յայտ իսկ է, զի բանն աստուած ոչ միայն երկնաւոր է, այլ եւ երկնից տէր է եւ հրետակաց, այլ եւ ըստ մարմնոյ, զի յերկրի զերկնից առաքինութիւնն առաքինացաւ: Զի թէ վասն զի միայն յերկնից է կենարարն` կոչէ զնա երկնաւոր, զիա՞րդ եւ ցայլսն կոչէ երկնաւոր, որ ո'չ յերկնից ունէին զբնութիւնն: Նոյնպէս եւ երանելին Դաւիթ կոչէ զնա երկնաւոր. քանզի գտանեմ զանունն զայն եւ 'ի հնումն միանգամ 'ի կիր արկեալ, եւ 'ի նորումս: Պաւղոս ասէ, զգեցցո՛ւք զպատկեր երկնաւորին. եւ Դաւիէ` թէ 'ի զատանել երկնաւորին զթագաւորս 'ի վերայ նորա: 'Ի վերայ նորա, յո՞յր. յերկրի:

Եւ զի 'ի կենարարն եհան զբանն Դաւիթ զերկնաւորն, եւ չէ բռնազբօսութիւն ինչ բանից, եւ ո'չ անուանց անուանակցութիւն, այլ արդեանց ճշմարտութեամբ վկայելոց միաբանութիւն, անդստին 'ի կարգէն ուսիր, զի զկենարարն կոչէ Դաւիթ երկնաւոր. 'ի զատանել, ասէ, երկնաւորին 'ի վերայ նորա` ձիւնասցի 'ի Սաղմոն, լեառն այ, լեառն պարարտ, լեառն մեծեալ, լեառն պարարտ; Ասացից զկարգն մի ըստ միոջէ, զի մի' բռնազբօսութիւն ինչ մտածին բանից կարծեսցի. վասն զի եւ 'ի կենարարն զանուն երկնաւորին հանեմք. յալ յայտնի եւ առանց խառնակ ինչ շփոթութեան յառաջ խաղասցէ կարգն եւ բանք ասողացս. եւ մի' ոք բռնազբոսութիւն կարծիցէ, այլ ճշմարիտ պատշաճութիւն: 'Ի զատանել, ասէ, երկնաւորին զթագաւորս 'ի վերայ նորա` ձիւնասցին, ասէ, եւ զի՞նչ զատանել երկնաւորին զթագաւորս 'ի վերայ երկրի:

Թագաւորս երկրի կոչէ աստ` ո'չ զայնոսիկ, որ աշխարհական պատուովն են, այլ որ երկնային մտօք պայծառացեալ իցեն, զսուրբսն. զորոց ասէ Պաւղոս, եթէ չարչարիմք, ընդ նմին եւ թագաւորեսցուք: Ճառէ Պաւղոս զթագաւորութենէ սրբոցն, ո'չ վայրապար մեծամեծ ինչ բանիւք, եւ յաճախութեան պատուոյ` որ հպարտացուցանէ զլսողս. քանզի մարթի բազում անագամ աւելիս ինչ խօսել, զի զլսելիս լսողացն մեծամեծս կոտորելով խախտիցէ ածել յիրս ինչ որ առաջի կայցեն: Բայց Պաւղոս ո'չ եթէ մեծամեծս ինչ կոտորելով պատրէ: Նա' եւ արժանի ըստ խոստմանցն չէ' ատակ ասել. եւ վկայէ ինքն իսկ, եթէ զոր ակն ոչ ետես, եւ ունկն ո'չ լուաւ, եւ 'ի սիրտ մարդոյ ոչ անկաւ, պատրաստեաց աստուած սիրելեաց իւրոց: Արքայութիւն տալոց է սրբոց, ո'չ աշխարհականս, այլ զերկնաւորն. ըստ այնմ նմանութեան` զոր կենարարն ունի, որ հարցաւն 'ի Պիղատոսէ, եթէ դու՞ ես թագաւոր հրէից. եւ նա ասէ, արքայութիւն իմ չէ յայսմ աշխարհի. եթէ յայսմ աշխարհի էր, մարտնչէին վասն իմ պաշտօնեայքն իմ: Արքայութիւն տալոց է սրբոց, որպէս Պաւղոս ասէ, եւ Դանիէլ նմին միաբան. յետ այնորիկ, ասէ, յարուսցէ աստուած թագաւորութիւն մեծ եւ սաստիկ, որ կայցէ մնասցէ յաւիտեանս. եւ դարձեալ` եթէ առցեն զարքայութիւնն սուրբքն բարձրելոյն: Եւ աստ, ասէ, 'ի զատանել երկնաւորին զթագաւորս 'ի վերայ նորա:

Զի՞նչ իցէ զատանելն. որոշել, մեկնել: Զիա՞րդ որոշեսցէ զթագաւորսն: Այն իսկ է, զի Պաւղոսի հրաման տուեալ լինել քարոզ արքայութեանն, յԵրուսաղեմէ մինչեւ 'ի կողմանս լիւրիկացւոց առաքեաց քարոզ արքայութեանն. եւ զոմն 'ի Հնդիկս, զոմն 'ի կողմանս արեւելից, զոմն 'ի կոմանս արեւմտից, զոմն 'ի հարաւ, եւ զայլսն 'ի հիւսիսի: 'Ի զատանելն, այսինքն յորոշել եւ 'ի մեկնել, թէ որո'ց կամ ո՛ւմ պարտ իցէ հաւանել, եւ ո'յք ո՛ւմ լսիցեն եւ հաւատասցեն. ըստ իւրաքանչիւր պատշաճից, նոյնպէս եւ զքարոզսն առաքեաց: 'Ի զատանել ասէ, երկնաւորին չթագաւորս 'ի վերայ նորա, ձիւնասցին 'ի Սաղմոն, այսինքն սպիտակասցին: Քանզի քարոզութիւն առաքելոցն սպիտակացոյց զտիեզերս, եւ առաւել քան զձիւն եցոյց սպիտակ զերկիր. քանզի լուաց բանիւ ճշմարտութեանն, եւ ջնջեալ մաքրեաց ըստ բանին, թէ լուասցես զիս, եւ քան զձիւն սպիտակ եղէց:  Մի'տ դիր կարգին. 'ի զատանել երկնաւորին զթագաւորս 'ի վերայ նորա, ձիւնասցին 'ի Սաղմոն: Սաղմոն եբրայեցի է, եւ թարգմանի պաղաղութիւն, փոխանակ ասելոյ` թե սրբեսցին 'ի խաղաղութեան: Իբրեւ կոչեաց զկենարարն երկնաւոր, գուշակէ ապա եւ զմարմնաւոր տեսչութենէն, այնու` զի լեառն կոչէ զնա. լեառն այ, լեառն պարարտ: Զերկնաւոր անունն 'ի լերին անուն փոխեաց. ո'չ եթէ ինքն ինչ 'ի ճշմարտութենէն փոխեցաւ, այլ ըստ իւրում տնտեսութեանն, նոյնպէս եւ զանուանսն գումարէ յանձն: Կոչի կենարարն մեր` աստուած, եւ տէր, եւ արարիչ, եւ ամենակալ, եւ երկնաւոր, եւ թագաւոր, եւ լեառն: Զայսմ լեռնէ, ասէ, երանելին Եսայի մարգարէ, եթէ եղիցի յաւուրս յետինս, ասէ, տէր` յայտնի լեառն տն եւ տուն աստուծոյ 'ի վերայ գլխոց լերանց. եւ երթիցեն ազգք բազումք, եւ ասասցեն, եկա'յք երթիցուք 'ի լեառն տն, եւ 'ի տուն աստուծոյ Յակովբայ. զի 'ի Սիոնէ ելցեն օրէնք եւ բան տն յԵրուսաղեմէ, եւ դատեսցի 'ի մէջ ազգաց բազմաց:

Զայս լեառն եւ երանելին Դանիէլ յառաջագոյն փառաւորէ, մինչ զպատկերն բազմախառն յազգի ազգի նիւթոց մեկնէր, որ յոսկւոյ եւ յարծաթոյ եւ 'ի պղնձոյ եւ յերկաթոյ եւ 'ի խեցոյ հաստատեալ կայր. եւ 'ի վախճանին ասէ, թէ հատաւ վէմ առանց ձեռին, հար զպատկերն եւ մանրեաց, եւ վէմն եղեւ լեառն մե, եւ ելից զամենայն տիեզերս: Տե'ս, զիա'րդ չմիաբանին բանք ինչ որ մանրապէս ասիցեն` հոգեւոր մեկնութեանց. զի եթէ զյայտնի ինչ լեռնէ ասէր, եթէ եղեւ վէմն 'ի լեառն մեծ, եւ ելից զտիեզերս, լնուլն արդիւնս ինչ յայտ առնէ. եւ լեառն յորժամ ամենայնի լինիցի, չլնու, այլ ծածկէ: Եւ յայտ է թէ զկենարարին տնտեսութիւնն կոչէ լեառն, զի քան զամենայն շահաւետ հնարս` այն բարձրագոյն է, քան զօրինացն եւ զմարգարէիցն առաւելութիւն, քան զաստուածախօսացն` որք զօրհնութիւնս գրեցին: Բարձրասցի, ասէ, քան զամենայն բլուրս; Եւ աստ իսկ կենարարին ճառեալ զեկեղեցւոյ` ասէզառաքեալսն, թէ ո'չ կարէ քաղաք թաքչել որ 'ի վերայ լերին կայցէ: Ո՞ր քաղաք. եկեղեցի. Երուսաղէմ շինեալ որպես քաղաք. զոր եւ մարգարէն տուն կոչէ 'ի վերայ գլխոց լերանց: Ո՞ր տուն. եկեղեցի: Այլ զգո'յշ լեր, գուցէ այլ այլս ինչ խօսիցիմք, եւ բռնազբօսիցեմք զճշմարտութիւնն. տեսցո՛ւք եւ վկայութիւն ինչ սմին պատշաճական, թէ արդարեւ տուն կոչի եկեղեցի: Լո՛ւր Պաւղոոսի որ գրէ առ  Տիմոթէոս, զի գիտասցես` թէ ո'րպես պարտի իցէ քեզ 'ի տան աստուծոյ շրջել, որ է եկեղեցի աստուծոյ կենդանւոյ: Եւ եթէ տուն աստուծոյ կենդանւոյ է եկեղեցի, ապ ուրեմն բարիոք ասաց մարգարէն, թէ տուն աստուծոյ 'ի վերոց գլխոց լերանց. այս իսկ է, զի 'ի վերոյ քան զամենայն բարձրութիւնս է եկեղեցի: Եւ երթիցեն ազգք բազում 'ի տունն. քանզի ո'չ թէ 'ի հրեականն փափապն ընթանան ազգք բազումք, այլ յեկեղեցի: Եւ ասասցեն, եկաք ելցուք 'ի լեառն տն եւ 'ի տուն աստուծոյ Յակովբայ: Ասացաք բազում անգամ, թէ ո'վ է աստուածն Յակոբայ, ըստ մտաց բանին, զի երեւեցաւ աստուած Յակոբայ, աստուած եւ մարդ:

Եւ արդ ասէ երանելլին Դաւիթ, եթէ 'ի զատանել երկնաւորին զթագաւորսն 'ի վերայ նորա` ձիւնասցի 'ի Սաղմոն, լեառն այ, լեառն պարարտ: Զտնտեսութիւն կենարարին կոչէ լեառն պարարտ, այն իսկ է, թէ գէր եւ զօրաւոր եւ ամենածաղիկ է. զի պարարտն զամենայն ծաղիկ ծննդական յայտ աառնէ, որպէս եւ 'ի միում վայրի ասէ, թէ պարարտասցի գեղեցկութիւն անապատի. եւ դարձեալ` թէ սոքա են որդիք պարարտութեան: Լեառն մածեալ կոչէ. զցիրն եւ զլոյծն եւ զջրին ժողովէ եւ հաստատէ. զոր օրինակ զկաթին զլոյծ բնութիւնն խախացն ժողովէ եւ պնդէ. եւ 'ի մի միաբանութիւն զմեղկն եւ զտարածն ածէ. եւ չէ հնար այնուհետեւ մեկնելոյ յայնմանէ յորում միացաւն, ո'չ սա 'ի նմանէ, եւ ո'չ սա 'ի սմանէ. նոյնպէս եւ Քրիստոս յորմէ հետէ միացաւ ընդ ոգիս մեր` իբրեւ խախաց ընդ կաթին, չքակի եւ չլուծանի: Այնպիսի' էր եւ Պաւղոսի ոգին. երբեմն էր իբրեւ զկաթն լոյծ, եւ յորմէ հետէ միացաւ ընդ Քրիստոսի` ասէր, ո~ մեկն է զմեզ 'ի սիրոյն Քրիստոսի: Լեառն այ, լեառն պարարտ, լեառն մածեալ: Լեառն պարարտ` զկենարարն կոչէ, որպէս եւ զմարգարէսն լերինս կոչեն գիրք: Հիմունք նորա, ասէ, 'ի լերինս սուրբս: Եւ 'ի միւսում վայրի` նոյն, թէ լուսատու ես դու սքնչելապէս լերանցն յաւիտենից: Լերինս զյաւիտենականս կոչէ զմարգարէսն. ըստ այնմ, թէ Օրհնեալ է տէր աստուած Իսրայէլի, զի յայց ել, եւ արար փրկութիւն ժողովրդեան իւրոյ, որպէս խօսեցաւ 'ի բերան մարգարէիցն` որք յաւիտենիցն էին: Եւ վասն այնորիկ լուսաւորես դու սքանչելապէս լերանցն յաւիւտենից: Հիմունք նորա. ո՞յր. կենարարին. 'ի լերինս սուրբս. քանզի հիմունք աւետարանական քարոզութեանս` մարգարէականքն են: Նմին իրի իսկ եւ առաքելոյ յայտնագոյն զբանն արարեալ` ասէ, դուք եք տաճար աստուծոյ կենդանւոյ, շինեալ 'ի վերայ հիման առաքելոց եւ մարգարէից, որոյ է գլուխ անկեան Յիսուս Քրիստոս: Եւ յայն սակս կոչին լերինք` մարգարէքն, զի որպէս լեառն յերկրէ է, եւ անցանէ բարձրութեամբ ըստ երկիր. 'ի նմանէ է, եւ 'ի վեր քան զնա. նոյնպէս եւ մարգարէքն, քանզի 'ի մարդկանէ էին, եւ 'ի վեր քան զմարդիկ, կոչէին լերինք: Ասի եւ կենարարն լեառն. քանզի ունի ազգակտութիւն ընդ նոսա ըստ մարմնոյ, եւ անցանէ ըստ ամենայն մարմին, եւ ըստ բնաւ միտս մարդկան աստուածութեամբն: Եւ զի մարգարէքն` լերինք կոչեցան, եւ կենարարն լեառն, համարեցան` եթէ մի ոք 'ի մարգարէիցն իցէ. որպէս եւ ինք ասէ, եթէ զո՞ ոք ասեն զինէն մարդիկ, թէ իցեմ, զորդիս մարդոյ: Եւ նոքա ասեն, եթէ ոմանք ասեն զՀովհաննէս մկրտիչ, եւ ոմանք զԵրեմիայ, եւ ոմանք զԵղիայ, եւ ոմանք զմի ոք 'ի մարգարէիցն. եւ կարծէին զսուրբ լեառն` եթէ մի ոք 'ի մարգարէիցն իցէ: Երանելին Դաւիթ ասէ յառաջագոյն, թէ զի՞ կարծէք լերինք մածեալս զլեառն յորում հաճեցաւ աստուած բնակիլ 'ի նմա: Զո՞ ասեն մարդիկն զորդւոյ մարդոյ: Պատասխանի ետուն եւ ասեն, ոմանք զԵրեմիայ, եւ ոմանք զԵղիայ, եւ ոմանք զՅովհաննէս մկրտիչ: Տեսանե՞ս, զիա'րդ յառաջագոյն ասէ մարգարէն զկարծիսն. զի՞, ասէ, կարծէք լերինս մածեալս զլեառն յորում աստուած հաճեցաւ բնակիլ 'ի նմա: Եւ զիա՞րդ բնակեաց. քանզի այսպէս 'ի մարգարէսն ո'չ բնակեաց, որպէս եւ աստ ասէ, թէ տէր բնակեսցէ 'ի նմա 'ի սպառ. անդ ժամանակաւ արար ասպնջականութիւն, եւ աստ յաւիտենական բնակութիւն:

Եւ մի'տ դիր կարգին, զիա'րդ ցուցանէ գիրն զնոյն երկնաւոր, զնոյն` լեառն, զնոյն եւ աստուած, զնոյն եւ փրկիչ տիեզերաց. զնոյն, զմին որ երեւեցաւ յաշխարհի. քանզի եւ տէր, ասէ, բնակեսցէ 'ի սպառ. եւ ապա` թէ կառք աստուծոյ բիւրապատիկ են: Նախ կոչեաց զնա երկնաւոր, ապա լեառն, ապա եւ աստուած. կառք աստուծոյ բիւրապատիկ են, հազարք ուղղիչ, եւ տէր 'ի նոսա 'ի Սինայ 'ի սրբութեան. ել 'ի բարձունս, գերեաց զգերութիւն: Մարգարէն զայ խօսի, որոյ կառքն բիւրապատիկ են, եւ հազարք ուղղիչ, ել 'ի բարձունս, գերեաց զգերութիւն, եւ ետ պարգեւս որդւոց մարդկան. եւ Պաւղոսի առեալ հաստատուբ զմարգարէական դիտաւորութիւնն յաւետարանական միտս ածէ, թէ իւրաքանչիւր ումեք տուեալ են շնորհք ըստ չափոյ պարգեւացն Քրիստոսի. յարէ 'ի նոյն եւ զմարգարէին վկայութիւն. քանզի ասէ իսկ, ել 'ի բարձունս: Ո՞վ է աստուածն` որ ելն. որոյ կառքն բիւրապատիկ են, եւ հազար ուղղիչ. ո՞վ իցէ որ ելն. զորմէ ասաց, թէ 'ի զատանել երկնաւորին զթագաւորս 'ի վերայ նոցա. քանզի ասէ, ել 'ի բարձունս, եւ գերեաց զգերութիւն: Եդ զբանն առաջի, եւ ինքն մեկնէ, ելն, ասէ, զի՞նչ է, եթէ ոչ զի էջն նախ 'ի ստորին կոզմ երկրի. որ էջ, նոյն է, եւ որ ելն 'ի վերոյ քան զերկինս: Մարգարէն. ասէ թէ ետ պարգեւս մարդկան. եւ առաքեալ մեկնէ, թէ ո'վ ետ զպարգեւսն. որ ելն, ասէ, 'ի վերոյ քան զերկինս, նա ետ: Որպէս անդ ասէ, թէ ետ, նոյնպէս եւ աստ, եթէ զոմանս առաքեալս, զոմանս մարգարէս, զոմանս աւետարանիչս: Տե'ս զճոխութիւն աստուածութեանն. տե'ս զիշխանութիւն փաառաց փառաւորին: Նա ետ ասէ, չխնդրեաց, այլ ետ:

Ել 'ի բարձունս, եւ գերեաց զգերութիւն: Ո՞ր գերութիւն կայր 'ի բարձունս. բարձունս աստ զխաչն կոչէ. ըստ այնմ, թէ որպէս Մովսէս բարձրացոյց զօձն յանապատին, նոյնպէս բարձրանալ պարտ է որդւոյ մարդոյ: Ապա յայտ է եթէ բարձունս զխաչն կոչեն. քանզի 'ի խաչին ձգեաց առ ինքն զամենայն մարդկութիւնս, զորս վտարանդեալ ունէր սատանայ իբրեւ զգերի: Վասն այնորիկ զխաչն բարձունս անուանէ, զի 'ի խաչին զբռնաւորութիւն բռնաւորեացն քակեաց, եւ զգերեալսն դարձոյց. ըստ այնմ, եթէ կոչեսցես զգերիս 'ի թողութիւն. զնոյն գերեալսն գերեաց Քրիստոս: Ա'յլ ազգ գերեաց սատանայ, եւ այլ ազգ Քրիստոս. նա յազատութենէ 'ի ծառայութիւն, իսկ Քրիստոս 'ի ծառայութենէ յազատութիւն, յանհաւանութենէ 'ի հաւանութիւն: Եւ զի կանխակալ էր սովորութիւնն, եւ սոսկալի անուն գերութեանն, կարծէր աշխարհ` եթէ 'ի բռնութենէ բռնաւորի ուրուք գերեսցի. քանզի չէր գիտակ ճշմարտութեանն, 'ի կռիւ պատրաստեցաւ ընդ աւետարանին: Իսկ կենարարին ծածկեալ զդիտաւորութիւն մարդասիրութեանն, ճակատու պայմանաւ յառաջ մատուցեալ` փայլատակունս արձակէ 'ի թշնամիսն. նետս տեղայ 'ի հոգւոյն աղեղանէ. ըստ այնմ զոր առաքեալ ասէ, թէ զէն զինուորութեան մերոյ ոչ է մարմնաւոր, այլ զօրաւոր, քակել զխորհուրդս ամրացեալս, եւ զամենայն հպարտութիւն բարձրացեալ ընդդեմ գիտութեանն Քրիստոսի. եւ գերեմք զամենայն միտս 'ի հնազանդութիւն Քրիստոսի: Եւ քանզի զգերութիւնն բռնազբօսեաց մարդասիրութիւնն, եւ կարծէր աշխարհ` եթէ ել 'ի բարձունս 'ի խաչն, եւ գերեաց զգերութիւն, եւ ետ պարգեւս մարդկան: Մարդիկ յորժամ գերեսցեն, զինչս յափշտակեն. իսկ մեծի թագաւորի գերութեան գէտակն մարդասիրութեանն կալեալ` չէառ ինչ 'ի գերեացն, այլ եւ ետ եւս:

Այնպիսի էր Պաւղոս. գերէր երբեմն մինչ յանգիութենէն պատրեալ էր, եւ յետոյ գերեցաւ զօրութեամբն Քրիստոսի. եւ խոստովան լինէր զբարւոք գերութիւնն. ողջոյն տայ ձեզ, ասէ, Մարկոս գեղեցիկ իմ: Դարձաւ 'ի դառն գերութենէն, եւ եկն 'ի սուրբ գերութիւնն. եւ շրջեցուցաներ զնա կենարարն աւետարանին կապանօք` 'ի ցոյց եւ յօրինակ. ոչ որպէս թէ ձաղիցէ, այլ զի փառաաւոր առնիցէ: Եւ այնպէս հեշտ զգերութիւնն համարէր, մինչեւ պարծել եւս 'ի կապանս գերութեանն. եւ լո՛ւր նմին, աղաչեմ զձեզ ես Պաւղոս ծերացեալ, բայց այժմ կապեալ եւս Յիսուսի Քրիստոսի. եւ այլուր` շղթայքն 'ի յանձն, եւ ասէր, վասն յուսոյն Իսրայէլի ունիմ զշղթայսս. եւ առ Տիմոթէոս գրէ, թէ չարչարակից լեր աւետարանին, վասն որոյ եւ ես չարչարիմ կապանօք իբրեւ զչարագործ: Բայց տե'ս զհամարձակութիւն ընտիր ոգւոյն. այլ բանն այ, ասէ, ո'չ թէ կապեալ իցէ. զամենայն ինչ կրեմ վասն ընտրելոցն, զի ինձ նախանձաւորք լիցին:

Տեսանե՞ս, որպիսի գերութիւն գերեաց. ել, ասէ, 'ի բարձունս, եւ գերեաց զգերութիւն: Ուստի՞. 'ի սատանայէ. քանզի անօթ սատանայի էին մարմինք մարդկան, եւ անօթք ազգի ազգի; Եւ որպէս 'ի տան` այլ անօթ իւղոյ է, եւ այլ գինոյ, եւ այլ քացախոյ, եւ այլ անօթ ինչ երկաթի, կամ յայլմէ ինչ նիւթոյ. եւ ամենայն միոյ տն է: Նոյնպէս եւ սատանայ` էառ զմարդկութիւնն եւ ազգի ազգի ամանս գործեաց. զոմն ամանս պոռնկութեան, զոմն շնութեան, զոմն խաբեութեան, զոմն բռնաւորութեան, զոմն ագահութեան, զոմն անաստուածութեան, զոմն հայհոյութեան, զոմն խառնախօսութեան, զոմն անարգութեան: Եկն եւ ետես կենարարն գրաւեալ զամենեսեան. ասէ ցաշակերտսն, ոչ ոք կարէ 'ի տուն հզօրի մտանել, եւ զարմանս նորա յափշտակել: Հզօր զսատանայ կոչէ. ո'չ եթէ առնա ինչ հզօր էր, այլ առ մարդիկ որ ընդ նմա պատերազմ տային: Եթէ ո'չ նախ զհղօրն կապեսցէ, եւ ապա զամանս նորա յափշտակեսցէ: Տեսանե՞ս, զի եւ կենարարն յափշտակեաց զյափշտակեալսն, եւ գերեաց զգերեալսն:

Եւ յիրաւի' իսկ` զոր ասացն արար. քանզի ո'չ ուրեք գտանես զկենարարն եթէ ձեռն 'ի գործ արկ 'ի վարդապետութիւն մարդկան, եւ ետ հանգա մանս բանին ճշմարտութեան, կամ ձգեաց զոք 'ի ճանապարհս փրկութեան, եթէ ո'չ նախ զբանսարկուն կապեաց: Յորժամ զկենարար մկրտութիւնն առ յանձն` որ զամենեսին սրբէ, եւ խառնեաց զբարիոք խմորն ընդ ջուրն` զիւր սրբութիւնն, եւ արկ զանձն ընդ ջրով, զի ծածկեսցէ ընդ ջրովն զզօրութիւն խմորոյն. մկրտեցաւ, եւ իսկ ր իսկ ելանէ 'ի Յորդանանէ յանապատն փորձել 'ի սատանայէ: Մի'տ դիր այսմ քաջ, աղաչեմ, զիա'րդ միաբան է ընդ այսմ, չկարէ ոք յափշտակել զանօթս հզօրին` եթէ ոչ նախ զհզօրն կապիցէ: Չերեւի ուրեք փրկիչն` թէ ուսոյց, եւ կամ նշանս ինչ արար, մինչ նախ զսատանայ կապեաց յանապատին, ընդ նմա եւ զամենայն չարութիւնս նորա: Եւ ապա դարձեալ յանապատէն` սկիզբն առնէ յաստուածային պատգամացն, եւ յափշտակէ զյափշտակեալսն 'ի սատանայէ, ո'չ աստուածական զօրութեամբն, այլ մարմնաւոր տեսչութեամբն: Քանզի այն իսկ կայր առաջի, զի մարմնուվ յաղթեսցէ սատանային, եւ ոչ աստուածութեամբն. զի այն` նախատանաց պատերազմ էր եւ յաղթութիւն, եթէ աստուած ընդ սատանայի 'ի կռիւ մտանիցէ. այլ որպէս բազում անգամ ասացի, քանզի ընդ մարդկան էր կռիւ թշնամւոյն, զմարդկան բնութիւն վառէ յինքեան ընդդեմ ախոյանին. զի որու խոցեցաւն` զնոյն խոցեսցէ:

Եւ արդ առեալ 'ի նմանէ զամանս, այսինքն զոգիս մարդկան, որք մոլորեալ եւ գայթակղեալ շրջէին ընդ ամենայն չարիս, առաքէ այնուհետեւ իբրեւ զիւր անօթս զոգիս մարդկան զթառամեալս յամենայն չարիս, ախոյեան սմին` յորմէ եհանն: Աման ճարեաց էր եւ հալածիչն Պաւղոս, թշնամանիչ եւ աստուածամարտ. քանզի աստուածամարտ էր` որ ընդ քնին մարտնչէր. որ զորդի ուրանայ, ասէ, եւ զհայր անարգէ: Մի'տ դիր, զիարդ եւ ինքն իսկ առաքեալ զվայրովք ածէ զկանխակալ անգիտութիւն յուր. հաւատարիմ է, ասէ, բանս զի Յիսուս Քրիստոս եկն յաշխարհս փրկել զմեղաւորս որոց առաջին ես իսկ եմ: Առնու զաստուածամարտն եւ զնախանձախնդիր օրիացն, որ ընդ Քրիստոսի յանգէտս տայր զպատերազմ, զամանն լի անգիտութեամբ եւ նախանձու, եւ կատարէ անօթ ընտրութեան. եւ լուր նմին իսկ` որ ասէ ցԱնանիա, թէ երթ, զի անօթ ընտրութենէ է նա ինձ: Տեսնե՞ս, զիարդ 'ի չարեաց ամանոց` արար անօթ ընտրութեան: Եւ այլուր Պաւղոս կոչէ զմարդիկ ամանս. եթէ կամէր, ասէ, աստուած ցուցնել զբարկութիւն, եւ յայտնի առնել զզօրութիւն, զոր համբեր բազում երկայնմտութեամբ ; ի վերայ ամանոցն բարկութեան: Ամանս բարկութեան` զանհաւանիցն ոգիսն կոչէ. զի ցուցցէ զմեծութիւն ողորմութեան իւրոյ 'ի վերայ ամանոցն ողորմութեան, զորս յառաջագոյն պատրաստեաց զմեզ անօթս ողորմութեան. զայնցանէ ասէ, որք արժանի մարդասիրութեան եղեն, եւ անոթ ընտրութեան. եւ այն իսկ է ելն 'ի բարձունս եւ գերեաց զգերութիւն: Նա եւ ինքն իսկ զնոյն ակնարկէ. ես, ասէ, յորժամ բարձրացայց, այս իսկ է` յորժամ 'ի խաչ ելից, զամենեսեան զգեցից առ իս: Ապա ուրեմն եհան 'ի յիւր զյափշտակելսն, եւ դարձոյց զգերեալսն. ազտեաց զվտարանդիսն, եւ բժշկեաց զախտացեալսն. եւ խզեաց զկապանս, զոր մեղքն կապեցին, եւ փոխանակ այնր` եդ պսակն 'ի գլուխ կապելոցն: Եւ զի մեղքն կապանք են, լուր գրոյն` որ ասէ, 'ի տոռունս մեղաց իւրոց, ասէ, կապի իւրաքանչիւր ոք: Եւ քանզի զմեղս եգիտ կապանս, խզեաց զմեղս գառն այ, որ եբարձ զմեղս աշխարհի: Ո~ մարդասիրութիւն բարերարին եւ տն: Տէր ոք յորժամ զծառայի փախուցելոյ զհետ երթիցէ եւ հասանէ, եթէ արձակ գտանիցէ` կապէ. եւ եթէ առողջ` գան հարկանէ. եւ եթէ 'ի լոյս` խաւարաբանդ արգել առնէ. եւ փրկիչն զհետ եղեւ փախստական բնութեան մարդկան 'ի ճշմարտութենէ եւ 'ի բարերարութենէ, եւ յօրինաց, եւ 'ի պատուիրանաց. եգիտ ոչ արձակ, այլ կապեալ, եւ արձակեաց. մերկ եւ զգեցոյց. որք միանգամ, ասէ, 'ի Քրիստոս մկրտեցայք` զՔրիստոս զգեցեալ էք:  'Ի բանդի եգիտ զամենեսեան, եւ եհան 'ի բանդէն. 'ի խաւարի, եւ լուսաւորեաց. երկիր, ասէ, Զաբողովնի եւ Նեփթաղիմայ խանապարհ ծովու` յայնկոյս Յորդանանու, ժողովուրդ որ նստէր 'ի խաւարի` ետես լոյս մեծ:

Եւ ու՞ր եգիտ կապեալս, եւ արձակեաց: 'Ի բազմաստուածեան մոլորութեանն, իբրեւ 'ի գբի ինչ եւ 'ի ներքին վիրապի: Եւ զի գուբ` կռոցն երկրպագութիւնն է, լուր Երեմիայի մարգարէին, հիացան, ասէ, երկինք, եւ զարհուրեցաւ երկիր զերկու չարիս արար ժողովուրդն. զիս թողին, ասէ, զաղբիւրս ջուրց կենդանութեան, եւ փորեցին իւրեացն գուբս ծակոտկեանս: Աղբիւր կոչէ զանձն, զի աղբիւրն իւրոց ականցն բղխէ զջուրն. եւ գումն` մուրացածոյ եւ եկամուտ զջուրն ունի. եւ քանզի զբուն աստուածն թողին, եւ 'ի պիտակսն զառածան. եւ որպէս եւ Պաւղոս ասէ, եթէ մինչ ոչն գիտէիք զաստուած, ծառայէիք այնոցիկ` որ ոչ էին 'ի բնէ աստուածք. 'ի գբի անգիտութեան կապեալ կայիք 'ի կռապաշտութեան վիրապի: Ուստի Դաւիթ իսկ զբողոք բարձեալ աղաղակէ, թէ փրկեա զիս յայնցանէ` որք իջանեն 'ի գուբ:  Ուստի եւ երանելին Եսային ասէ, եթէ ժողուուրդ, որ նստեր 'ի խաւարի` ետես լոյս մեծ. եւ զի մեկնէ իսկ` թէ յորում մթի էին, ածէ զնովիմբ, թէ ժողուուրդ` որ նստէր 'ի խաւարի եւ ստուերս մահու: Իսկ միւսն` եւ 'ի դեմս իսկ կենարարին խօսի, եթէ դու արեամբ ուխտի քո արձակեցեր զկապեալս 'ի գբոյ անջրդոյ: Արեան ուղտի զթողութիւն մեղացն ասէ. եւ կապեալս` որպէս Պաւղոս կապեալ Յիսուսի Քրիստոսի, ոչ 'ի գբոյ անջրդոյ. եւ զիա՞րդ արեամբ ուխտին. այն իսկ է, թէ այս է արիւն իմ նորոյ ուխտի` հեղեալ վասն ձեր 'ի թողութիւն մեղաց:

  Եւ մի'տ դիր հաւաստեաւ: Դաւիթ ասէ, թէ ել 'ի բարձրունս եւ գերեաց զգերութիւն, եւ ետ պարգեւս մարդկան. եւ պարտ է ամենայն իսկ մարգարէիցն միաբան խօսել, քանզի մի հոգի էր յամենեսին: Սա ասէ, թէ արձակեցեր զկապեալսն յանջրդի գբոյն. եւ միւս` թէ ուրախ լիցին առաջի քո, որպէս ուրախ լինի յաւուրս ամարայնոյ. արձակեալքն, ասէ, իբրեւ յամարայնոյ ուրախ լիցին: Ուստի եւ փրկիչն իսկ ասէր` եթէ հունձք բազում են եւ մշակք սակաւ, աղաչեցէ'ք զտէր հնձոց` զի հանցէ մշակս 'ի հունձ իւր 'ի գործ: Այնպէս, ասէ, ուրախ լինիցի փրկեալքն քո, որպէս որք ուրախ լինի 'ի հունձս, որ զպտուղս իւրեանց վաստակոցն ժողովեն, կամ իբրեւ որք զավարն բաժանեն: Բազում աւար առնուն բռնաւոր 'ի պատերազմի, ոսկի եւ արծաթ եւ հանդերձք. եւ ամենայն իսկ առն` աւար կոչի, քանզի ցիր եւ վայրավատին կայ ամենայն խառն, հանդերձքն զէնն եւ սուրն, ոսկին եւ արծաթն եւ հացն, եւ ամենայն զինչ եւ իցէ. նոյնպէս եւ սատանայի առեալ զամենեսեան, եւ ընդ միմեանս խառնակեալ: Եկն Քրիստոս, եւ խուռն զամենեսեան յափշտակեաց 'ի նմանէ, զարփեցողս եւ զագահս եւ զյափշտակողս. վասն այնորիկ ասէ, ուրախ լինիցին առաջի քո, զոր օրինակ ուրախ լինին յամարայնի, եւ զոր օրինակ որք բաժանեն զաւար. որպէս եւ Դաւիթ ասէ, թէ ցնծացայց ես 'ի բանս քո, որպէս զայն` որ գտանէ աւար բազում:

Տե'ս զարմանալիս, զոր օրինակ որ յանգն յաղթիցէ, եւ զապաստամբսն կապիցէ եւ զըմռնեալսն յապստամէն թափիցէ, եւ ապստամբն միշտ զմահն առաջի աչաց նկարէ, եւ վտարանդիքն ուրախ լինի, զի 'ի բռնաւորութենէն արձակեցան, եւ 'ի թագաւորութիւն եկին: Բայց սակայն եւ ապստամբն, որ մեռանելոցն իցէ, եւ նոքա որ ազատելոցն իցէն, 'ի ցոյց շրջին վասն յաղթութեան թագաւորին. նոյնպէս եւ կենարան կալաւ զսատանայ 'ի պատերազմի եւ զդեւս, եւ զնոսա որ 'ի նմանէ ըմբռնեալ էին, եւ 'ի միասին 'ի ցոյց շրջեցուցանէ: Եւ զերկոսին Պաւղոս ասէ, Քրիստոսէ, ասէ, խաղաղութիւն մեր, որ արար զերկոսեան մի . եւ զկրճիմն ցանկոյն քակեաց զթշնամութիւն 'ի մարմնի իւրում, ելոյց եւ զօրենս պատւիրանաց իւրովք հրամանովքն, խափանեաց եւ եբարձ 'ի միջոյ զդատակնիքն մերոյ հակառակութեան եւ բեւեռեաց ընդ խաչին, եւ մերկեաց զիշխանութիւնսն եւ զպետութիւնսն, եւ յայտ յանդիման խայտառակեաց զնոսա: Որպէս զձողոյ ինչ նշան յաղթութեան կապիցեն, կամ սաղաւարտ կամ զրահս եւ կամ այլ ինչ զնշխարհ կոտորելոցն` եւ շրջեցուցանիցեն. նոյնպէս իբրեւ յարքունի նշանի կապեաց զզէն սատանայի. եւ արար խայտառակ զդեւս 'ի խաչին: Այլ դեւքն ձաղին եւ 'ի սպասումն պահին. նա' եւ յափտակեալքն նախ ձաղին, եւ ապա յազատութիւն ելանեն. եւ լո՛ւր Պաւղոսի, շնորհք, ասէ, աստուծոյ որ յամենայն ժամ հռչակն հարկանէ զմէնջ 'ի Քրիստոս, եւ բուրէ 'ի մէնջ զհոտ գիտութեան իւրոյ: Ձաղի ապստամբն, ձաղիմք եւ մեք որ ընդ ապստամբաւն էաք. զի յայտնի լիզի, թէ ո'վ յաղթեաց, եւ ո'վ ապստամբն էր, եւ ո' ոք ընդ ապստամբաւն. եւ քանզի զմին կալաւ եւ սպանանելոց է, եւ զայլսն թափեաց եւ ազատեաց, հա'րկ է եւ սոցա առ անգամ մի եւ ընդ նմին ձաղել` որ մահապարտն իցէ, եւ 'ի մահ երթայցէ: Եւ զայնպիսի զձաղելոցն եւ զկալանաւորացն` ասէ Եսայի, եթէ վաստսակ եղեւ երկիրն եգիպտացւոց, եւ վաճառականք եթոպացւոց, եւ սաբայացիքն` արք մեծամեծք առ քեզ եկեսցեն, եւ զկնի քո շրջեսցին կապեալք 'ի ձեռակապս, եւ 'ի քեզ աղօթս արասցեն: Զի ցուցցէ թէ գան 'ի գերութիւնն, ո'չ 'ի կորուստ, այլ 'ի դիւրութիւն. զկնի քո, ասէ, շրջեսցին կապեալք 'ի ձեռակապս, եւ 'ի քեզ յաղօթս կայցեն, զի 'ի քեզ աստուած գոյ, եւ չիք աստուած բայց 'ի քէն:

  Ձաղին դեւք, ձաղին եւ առաքեալք. նոքա ընդ պարտութիւնն զամօթի հարեալք, եւ սոքա զյաղթութիւն թագաւորին հռչակն հարկանել: Ձաղեցան յայնժամ դեւքն, ձաղին եւ այժմ հերձուածողք, որք 'ի դէմս ընտանեաց զթշնամեաց գործս գործեն: Զոր օրինակ քան զամենայն պատերազմ, ընտանի պատերազմն չար է. նոյնպէս քան զամենայն մոլորութիւնս` հերձուածողացն մոլորութիւն: Հեթանոսն եթէ թշնամանիցէ ինչ զՔրիստոս, չհամարիմ ինչ օտարուոթի, քանզի թշնամի' է խաչին. զհրեայն չգրեմ ինչ, քանզի յայտնի' իսկ թշնամի է: Հերձուածողն` որ պատճառի դաւանել զՔրիստոս, եւ ուրանայ 'ի Քրիստոսէ. որ բարրի քարոզել զհոգին սուրբ, եւ հայհոյէ զսուրբ հոգին, այն պատերազմ տագնապէ զիս իբրեւ զընտանի պատերազմ: Որպէս որ 'ի քաղաքի կռիւ լինիցի, քան զամենայն կռիւս չա'ր է. եւ քան զամենայն կռիւս քաղաքի` որ աղմուկ 'ի տանն լինիցի` դառն է. եւ քան զքաղաքին եւ զտան` այն չար խռովութիւն է, որ ընդ այր եւ ընդ կին կայցէ, եւ քան զայն եւս դժնդակ ծուխ` որ ընդ մէջ մորութիւնն եւ ըրջուաց ծխիցի. եւ եւս չար աաղմուկ այն` որ 'ի մէջ յօրային եւ խորթիցն կայցէ: 'Ի մի'տ առ զընտանի թշնամութիւնն: Զմտաւ աստուած զայր` որ 'ի հրապարակէ 'ի տուն գայցէ, եւ կարէձմեռն զերեսօք կայցէ. յորժամ սեղանոյն ժամ իցէ եւ ուրախութեան, յայնժամ 'ի պատերազմի հասանիցէ կալ. հոգք եւ տրտմութիւնք յաճախիցեն, եւ հողմակոծ զնաւահանգիստս  առնիցեն, եւ իբրեւ 'ի ծովու կայցէ 'ի ծփանս 'ի տանն. զտունն թողուցուն, եւ 'ի հրապարակն իբրեւ 'ի նաւահանգիստ դիմեսցեն: Այնպիսի խռովութեանց տարան վասն Քրիստոսի արք աստուածապաշտք, զորոց ասէր Քրիստոս, եթէ մատնեսցէ եղբայր զեղբայր 'ի մահ, եւ հայր զորդի, եւ յարիցեն որդիք 'ի վերայ հարց: Բաժանեսցի որդի 'ի հօրէ, եւ հայր որդւոյ, մայր 'ի դստերէ, սկեսուր 'ի նուոյ, եւ նու 'ի զկեսրէ, եւ թշնամիք տանուտեառն` ընտանիք իւր իցեն: Զոր օրինակ քան զամենայն պատերազմ` տան պատերազմդժնդա'կ է, նոյնպէս քան զամենայն մոլորութիւն` հերձուածողացն մոլորութիւն. որ թուին թէ զնոյն ընտանութիւն ունիցի, եւ զնոյն խոստումն աստուածպաշտութեան, զգեցեալ զկերպարանս աստուածպաշտութեան, եւ մարտնչիցի ընդ ճշմարտութեանն. զորոց ասէ Պաւղոս, եթէ զկերպարանս ճշմարտութեանն ունին, եւ 'ի զօրու, թէ ուրացեալ են:

Եւ արդ եթէ զնոյն ասիցեմք, մի' ոք ընդ այն դժկամակ լինիցի. քանզի ո'չ եթէ այնր ինչ խնդիր է, եթէ եւեթ նորս ասիցեմք, այլ եթէ ճշմարիտ ինչ մարթի` զնոյն ասել, եւ ա'յլ ազգ մեկնել. թէպէտ եւ միաբան իցէ` բազմադիմի մեկնութիւնք են բանին: Նա եւ աստուած մի է, եւ բազում մասամբք եւ բազում օրինակօք խօսեցաւ ընդ հարս մեր մարգարէսն եւ ընդ առաքեալսն. ո'չ զի նոյն հոգի սուրբ խօսեցաւ 'ի նոսա եւ 'ի սոսա, խորշիցիմք ինչ յառաջջնոցն եւ յերկրորդէն, այլ տեսանեմք մի զօրութիւն եւ ազգի ազգի ազդմունս: Եւ յորժամ խօսիցի հայր 'ի մարգարէսն, որդի խօսի, եւ յորժամ խօսիցի որդի յառաքեալսն, հայր խօսի. եւ յորժամ խօսիցի հոգին սուրբ 'ի մարգարէսն եւ յառաքեալսն, հայր եւ որդի խօսին. չի'ք անդ բաժինք, եւ ո'չ հատանել զանհատ բնութիւնն, եւ ո'չ բաժանել զառանց բաժանելոյ թագաւորութիւնն:

Կամիցի՞ս գիել` թէ զիա՚րդ անբաժին իցէ, լո՛ւր այ` որ ասէրն ցՄովսէս, յորժամ դանդաղէրն երթալ յերկիրն եգիպտացւոց. չեմ բաւական, ասէ, մտանել 'ի տուն Փարաւոնի` զի նրբաձայն եմ եւ ծանրալեզու. աղաչեմ տէր, զայլ ոք ա'ռ 'ի ձեռին: Իբրեւ ետես զան, եթէ վարան տկարութեան տաղտկայ ընդ հրաման հրամանատուին, ցուցանէ նմա, թէ ո'վ է ճարտարապետն, եւ ո'վ է կարող զանդամն յօրինել, ասէ, ո՞վ ետ բերան մարդոյ, եւ կամ ո՞վ արար զաչեայսն եւ զկոյրս. ո՞չ ապաքէն ես տէր. ես ետու ամենեցուն բերան, եւ քեզ կարիցեմ տալ. որ ամենեցուն շնորհեցի, զիմ մարգարէդ զրկե՞մ 'ի պարգեւացն: Ո՞ ետ բերան մարդոյ , ո՞չ ապաքէն ես տէր աստուած: Եւ զԵզեկիէլ ասէ, որդի' մարդոյ ահաւասիկ յարուցից եղջիւր ամենայն տանն Իսրայէլի, եւ քեզ տաց բերան բաց: Ոչ եթէ բերան տայր նմա` զոր 'ի ծնէն ուներ, այլ զհամարձակութիւնն բերան կոչէ: Եւ խնդրեսցուք զայս յաւետարանի, ո՞վ տայ զբերանն. յորժամ տանիցեն զձեզ, ասէ, յատեանս, մի' հոգայցէք` թէ զի'նչ խօսիցիք, զի ես տաց ձեզ բերան եւ իմաստութիւն: Եւ յայտ է` թէ որ Մովսէսին ասաց թէ ո՞վ ետ բերան մարդկան, եւ ցԵզեկիել ասէ, թէ ես տաց քեզ բերան: Բայց ինքն է որ 'ի հնումն խօսեցաւ, եւ 'ի մարգարէսն ազդեաց, եւ յառաքեալսն արկ զիւր զօրութիւնն:

Դարձեալ կոչեն գիրք շրթունս` ո'չ զերեւելի շրթունս, այլ զհամարձակութիւնն. յորժամ ասիցէ Դաւիթ, տէր եթէ զշրթունս բացցես, ո'չ եթէ շրթունքն փակեալ էին, այլ զհամարձակութիւնն զոր կորոյս` խնդրէ. եւ եթէ զայն իսկ զիա՞րդ կարէր ասել, տէր եթէ զշրթունս իմ բացցես: Եւ 'ի հին կտակարանս` մինչչեւ խառնակեալ էր, մի լեզու էր 'ի բազում լեզուս, կամեցաւ Մովսէս ցուցանել` եթէ մի խօսք եւ մի լեզու էր. եւ ասէ, երկիր ամենայն մի շուրթն. մի եթէ մի շու՞րթն էր ամենայն մարդկան. ոչ ապաքէն զմի խօսս բերանոյ կոչեաց մի շուրթն. ամենայն երկիր, ասէ, մի շուրթն եւ մի բարբառ էր. եւ յայտ է թէ մի խօսք էին ամենեցուն:

Ես, ասէ. տաց բերան եւ իմաստութիւն. եւ ու՞ր գտանիի` թէ ետ: Թէ միում գտանիցեմք տուեալ,  ապա եւ յայլոցն չլինիցիմք երկմիտ: Յարեան, ասէ, ոմանք 'ի կիւրենացւոց եւ յաղէքսանդրացւոց. եւ 'ի հարց եւ 'ի խնդիր մտին ընդ Ստեփաննոսի. յիշեա', զի ես տաց բերան եւ իմաստութիւն, եւ չկարիցեն 'ի դիմի հարկանել. եւ ո'չ կարէին զդէմ ունել իմաստութեան եւ հոգւոյն որով խօսէր: Տե'ս, զիա'րդ տայ աստուած բերան մարգարէից, եւ բանայ Քրիստոս զբերանս առաքելոց, եւ խօսի 'ի նոսա հոգին սուրբ:

Այլ զի մի' ոք համարիցի, թէ որդին տայ, եւ հոգին զազդումն գործէ. որպէս թէ այլոյ տալն իցէ, եւ այլոյ զազդումն գործել, հարկ է յանդիման կացուցանել, թէ եւ հոգին սուրբ տայցէ. որպէս եւ 'ի հնումն ասէ` եթէ տայ. եւ յաւետարանին ցառաքեալսն Քրիստոս, թէ ես տաց ձեզ բերան: Հա'րկ է խնդրել, թէ ա՞յլ է որ տայցէն, եւ ա՞յլ որ բերիցէ: Նա եւ թագաւորք այժմ յորժամ պարգեւս տայցեն. սպսաւորքն զպարգեւն տանիցին, չէ ընդ մի համար: Տեսցո՛ւք, գուցէ որդի տայցէ, եւ հոգին իբրեւ սպասաւո՞ր արբանեակ լինիցի: Այլ զի ուսանիցիս, թէ որպէս որդի ըայ զբանն մարգարէից եւ առաքելոց, նոյնպէս եւ հոգին չլինի արբանեակ, այլ տայ ճոխութեամբ, ասէ 'ի գործս առաքելոցն. իբրեւ եկն էջ 'ի վերայ նոցա հոգին սուրբ, խօսէին 'ի պէսպէս լեզուս, որպէս հոգին տայ նոցա բարբառել: Պաւղոս, ասէ, զայս ամենայն ազդէ մի եւ նոյն հոգի, եւ բաժանէ իւրաքանչիւր ումեք, որպէս եւ ինքն կամի: Որպէս կամի, եւ ո'չ որպէս հրաման առնու: Եւ զի ցուցցէ դարձեալ փրկիչն, թէ զոր ինքն տայ` նոյն եւ հոգւոյն սրբոյ տուրք են, եւ զոր ինքն զադէ` նոյն եւ հոգւոյն ազդեցութիւն է, ասէ ցառաքեալսն. յորժամ տանիցին զձեզ յատեանս, մի' հոգայցէք թէ զի'նչ խօսիցիք. զի ոչ եթէ դուք իցէք որ խօսիցիքն, այլ հոգին սուրբ ուսուցանէ զձեզ 'ի ժամուն յայնմիկզի'նչ խօսիցիք: Տեսանե՞ս, զի ուր հայր ազդէ, ազդեցութիւն է որդւոյ, ճոխութիւն հոգւոյն սրբոյ:

Ուր վարդապետութիւն իցէ եւ լուսաւորութիւն եւ աստուածապաշտ կրօնից ճառք, չգտանի ուրեք անդ արարած ինչ բնութիւն` որ ազդիցէ, այլ միայն անարար բնութիւնն Եթէ 'ի մկրտութեանն լուսաւորութեանն, եւ եթէ յանճառ խորհուրդսն` չէ իշխանութիւն հրեշտակի լուսաւորել եւ սրբել, այլ տէրունական իշխանութեանն սրբոյ եւ անարար բնութեանն: Յորժամ 'ի մարգարէսն խօսի, չխօսի արարած ինչ բնութիւն, այլ ախն անարար. ըստ այնմ, եթէ որպէս խօսեցաւ 'ի բերան սրբոց իւրոց մարգարէից` որ յաւիտենիցն էին: Բայց յորժամ 'ի վշտաց ապրեցուցանել իցէ, առաքէ աստուած հրեշտակս. կամ յառիւծուց ապրեցուցանել, կամ 'ի հրոյ փրկել, լինին այնպիսի փրկութեան սպասաւոր հրեշտակք. որպէս եւ Պաւղոս ասէ, թէ ո՞չ ամենեքեան ոգիք հարկաւորք են 'ի պաշտօնն առաքելութեան, վասն այնոցիկ որ ժառանգելոցն են զփրկութիւն: Իսկ հոգին սուրբ անդր երեւի, յորժամ զխորհուրդսն կատարել իցէ, յորժամ զճոխութիւն վարդապետութեանն պարգեւել իցէ, յորժամ զմկրտութեան զանճառ խորհուրդսն բաւանդակել:

եւ մի' ուրեք զմիտս խարխարիցէ ջրովն եւ հոգւովն զսրբութիւնն ընդունել: Զի եթէ 'ի լուսաւորութիւն մկրտութեանն, ասեն, անարար բնութիւնն գայցէ, ջրոյն` որ արարած է, զի՞նչ պէտք իցեն. եւ ընդէ՞ր իսկ, ասեն, փրկիչն զանարար բնութիւնն ընդ արարեալ բնութեանն յօդեաց. եթէ ոչ մկրտեսջիք, ասէ, 'ի ջրոյ եւ 'ի հոգւոյ, ոչ մտանէք յարքայութիւնն երկնից: Եւ ո՞ ո'չ գիտիցէ, թէ ջուրն արարած է. բայց թէ որո'վ բանիւ, եւ յո'ր սակս ջուրն արարած` ընդ անարար հոգւոյն յօդիցի, հա'րկ է յանդիման կացուցանել: Աղաչեմ, մի' ձանձրանայք զլսելն, եւ յշտեմարանս մտացդ զմփոփեա' զիմաստս խօսիցս, զի մի' վայրապար առ լսելեօքդ հոսեսցին. որպէս ջուր ընդ վայր ծաւալեալ` չմտանէ ընդ երկիր, եւ չարբուցանէ զանդս. այլ յորժամ յառու անկանիցի, եւ ընդ կորիսն գնայցէ` չծախի ընդ վայր, այլ զանդսն ոռոգանէ. եւ այժմ մի' ցրուեսցին բանքս, այլ ոռոգանիցեն զանդս մտաց ձերոյ իմաստք բանիցս:

Բազում ինչ ետ աստուած մարդկան. եւ ինքն այնու` զոր ետն, չէ կարօտ. այլ քանզի մահկանացու բնութիւնս չէ բաւական ընդունել զաներեւոյթ պարգեւսն, երեւելի իրօք ընդելացուցանէ ընդ այնօիսի ինչ: Կարէր կենարարն առանց ջրոյ տալ թողութիւն մեղաց, եւ բաւական էր հոգւոյն յայտնութիւնն լուանալ զյանգուցեալն, մաքրել զաղտեղին, սրբել զպիղծն, յորդէգրութիւն ածել զտարագիրն. այլ քանզի բնութիւն մարդկան զերեւելեացս իմն կղկղայ, թէ եւ սակաւաւոր եւ նուազագոյն է մտացն աչօք ընդունել զաստուածականսն, դիւրին ինչ երեսօք վասն սոցա որ չկարեն այնչափ 'ի վեր ամբառնալ` եւ զաներեւոյթսն տեսանել, տանի հասուցանէ յայն, եդ առաջի երեւելի ինչ օրինակ, զի յայտնի հաստատութեամբ աչացն` առնուցուն հաւանութիւն ոգիքն աներեւոյթ: Այսպիսի' ինչ. աստուած յորժամ զերանելին Ահարովն զեղբայրն Մովսէսի առ` իւր 'ի քահանայութիւն, ասէ, զգեցո' դմա պատմուճան ծաղկեայ 'ի խառնուածոյ նարօտից, գործեալ 'ի ծիրանւոյ 'ի կարմրոյ, եւ 'ի բեհեզէ եւ 'ի կապուտակէ: Կապուտակն եւ կարմիր եւ ծիրանի ամենեցուն յայտ է. թէ զի'նչ է բեհեզն, սպիտակ իբրեւ զկտաւ: 'Ի չորեցունց նիւթոցս երանգոյս այսոսիկ նիւթեցին եւ անգին զպատմուճանն. եւ ընդ նմին ոսկի եւ ականս պատուականս ընդելուզեալ, եւ խոյր քահանային 'ի գլուխ, եւ թիթեղն ոսկի 'ի ճակատն, որ բերէ զօրինակ հոգւոյն սրբոյ. եւ 'ի կամարի քահանային երկոտասան ակն` յականց պատուականաց, սարդիովն եւ տպազիովն եւ զմրուխտ` ասկն եւ շափիւղայն եւ յասպիս` գոճազմ եւ ակատ եւ կարկեհան` ոսկեակն եւ բիւրեղ եւ եղենգնաքար: Հրաման ետ աստուած զերկոտասանեսեան ականսն ընդելուզանել. յառաջին կարգին զսարդիոնն եւ զտպազիոնն եւ զմրուխտն. եւ յերկրորդում զասկնն եւ զշափիղայն եւ զյասպիսն. եւ յերրորդումնզգոչազմն եւ զյակատ եւ զկարկեհան. եւ 'ի չորրոդումն զոսկեակն եւ զբիւրիղ եւ զեղնգաքարն: Եւ յիւրաքանչիւր յականց վերայ զանուանս ազգացն Իսրայէլի հրամայեաց գրել. յառաջնում զազգին Ռուբենի, եւ յերկրորդում զազգին Շմաւոնի, եւ յերրորդումն զազգին Ղեւեայ. եւ զայլոցն եւս ամենեցուն մի ըստ միոջէ: Եւ հրաման տայ ածել ընդ մէջ քահանային զկամարն, եւ զվակասն զուսովքն պատեալ, եւ զլանջօքն բաժանեալ, 'ի նիւթոյ կարմրոյ եւ 'ի բեհեզոյ եւ 'ի ծիրանոյ եւ 'ի կապուտակէ: Եւ դիցես, ասէ, երկուս ակունս յուսոցն 'ի վերայ` մի ընդ աջմէ, եւ մի ընդ ահեկէ. եւ գրեսցե'ս 'ի միումն զվեց ազգաց անուանս, եւ 'ի միւսումն զայլոցն վեցից: Եւ ընդէ՞ր կրկնակի հրամայէ գրել զանուանս որդւոցն Իսրայէլի. չէ՞ր բաւական յուսոցն միայն վերայ, այլ 'եւ 'ի լանջացն եւս. վասն զաղփաղփուն մտաց նոցա` կրկին հրամայէ: Դարձեալ եւ 'ի պատմուճանին առ օձէօքն ասէ, նռնաձեւ ծաղիկս. եւ այնպէս հրամայէր քահանային մտանել յարտաքին սրբութիւնսն:

Եւ զայն ամենայն վասն տխմարութեան նոցա հրամայեաց աստուած, զի գէթ այնպիսի ինչ շքով` ահագին համարեսցին զսրբութիւնսն: Բայց քահանայի պատիւ` ո'չ ծիրան եւ կարմիր եւ բեհեզ եւ կապուտակն են, այլ արդարութիւնն. որպէս եւ Դաւիթ իսկ ասէ. թէ քահանայք քո զգեզզին զարդարութիւն. այլ քանզի արդարութեան հանդերձն` մտացն աչացն եւեթ երեւի, եւ աստուծոյ դիտաւորութիւնն ո'չ այն միայն է, զի կատարելոցն յաւելուած առնիցէ, այլ զի եւ զամենեսեան առ հասարակ կեցուցանէ, յորժամ տեսանիցեն զմեծ աստուածաշուք քահանային, զմտաւ ածիցեն` թէ մէծին աստուծոյ քահանայ է: Եւ զի ցուցցէ` թէ պատմուճանն այնպիսի` ո'չ 'ի պէտս ինչ աստուծոյ պաշտամանն գործեցաւ, այլ 'ի փառս տեսօղացն, եւ չէ ինչ կարօտ այնու, այլ զմիամտութիւն ոգւոցն խնդրէ, եւ ընդ սրբութիւն սրտին ուրախ լինի, զի այն իսկ է ծիրանի արքունական` եւ ծաղիկն հաւատոց. որ զփթթեալ առաքինութիւնսն յանձին ունիցի: Հրամման ետ Մովսէսի, թէ յորժամ մտանիցէ Ահարոն 'ի սրբութիւն սրբոցն, մերկասցի զպատմուճանն` որ 'ի բեհեզէն եւ 'ի կարմրոյ եւ 'ի ծիրանոյ եւ 'ի կապուտակէ նիւթոյ իցէ, եւ ագանիցի կտաւի պատմուճան, եւ մտանիցէ 'ի սրբութիւնն: Ուր աստուած տեսանիցէ, անդ չեն ինչ պէտք կերպարանաց, եւ ո'չ պէսպէս պատմուճանաց. եւ զոր ինքն պատմուճան ետ գործել` վասն այլոց ինչ պիտոյիս, եւ զայն եւս հրամեաց 'ի բաց մերկանալ. բայց զի մի' մերկութեամբ մարմնոյն զսրբութիւնն թշնամանիցէ, հրամայէ զկտաւի պատմուճանն զգենուլ եւ կտաւի կօշիկս, զլոկն եւ զառանց պատմուճանաց: Վասն այնորիկ զլոկն խնդրէ, զի այնու ուրախ առնի աստուած, եւ ո'չ պաճուճանօքն: Բայց սակայն եղբարք թէպէտ եւ ետ զպատմուճանն Ահարոնի վասն տեսօղացն մեծարանաց, այլ տնկէ ինչ անդ եւ օրինակ զհանդերձելոց, զի ամենեւին մի' ինչ իցէ դատարկ, եւ զսիրտս այնոցիկ որ յապայն լինելոց իցեն` լուսաւորեսցէ: Առնու զպատմուճանն զայն երանելին Ահարոն, եւ զգենու իբրեւ զպարեգօտս զամենայն աշխարհս միանգամայն. քանզի եւ աշխարհս 'ի չորից բնութեանց հաստատեալ կայ, 'ի յերկրէ, ; ի հրոյ, 'ի ջրոյ, եւ հօդոյ: Յերկրէ, բեհեզն քաղցրագոյն` 'ի հանդարտ երկրէ, եւ 'ի ծովէ` ծիրանին, եւ կարմիր` 'ի հրոյ նմանութիւն, եւ կապուտակն` օդոյ. քանզի կապուտակին բազում անգամ օդք: Այլ զայս որպէս զիա'րդ եւ կամիցի ոք ընգալցի, բայց միայն աստուածապաշտ մտօք:

Այլ որ ինչ առաջին կայ` զայն տեսցուք, թէ ւնդէ'ր յերկանս ետ տպաւորել զանուանս: Քանզի քահանայն մտանէր առաջի սեղանոյն, եւ ժողովուրդն արտաքոյ կայր եւ չիշխէր մօտ երթալ` տրտմութիւն էր, որ մին միայն մտեալ վայելէր 'ի սրբութեանն` եւ ամենքեան արտաքոյ կային, յարդարէ աստուած հնարս մխիթարութենէ տարակուսելոցն մտաց ակամբք գրելովք: Չկարես, ասէ, քեզէն մտանել, ես զքեզ տարայց անուամբք գրելովք յականսն: Մտանէր քահանայն, եւ բարձեալ ունէր զերկոտասանեսին ասգսն, եւ մատուցանէր զամենեսին այ: Գործ քահանային` մատուցանել զժողովուրդն այ, քանզի միջնորդ աստուծոյ եւ մարդկան է. յայ զօրհնութիւնսն ընդունի եւ տայ, եւ 'ի ժողովրդենէն զաղօթսն առնու` եւ մատուցանէ այ: Ասաց, ասէ, տէր զՄովսէս, է'ջ եւ դի'ր վկայութիւն ժողովրդեանն: Տե'ս զիա'րդ լինի միջնորդ յայ առ մարդիկ, եւ զպատգամսն աստուծոյ ժողովրդեանն պատմէ: Դարձեալ ասէ, թէ հան Մովսէս զաղօթս ժողովրդեանն առ աստուած, եւ եբեր զպատգամսն աստուծոյ առ ժողովուրդսն: Վասն այնորիկ յորժամ զկարգ քահանայութեանն մեկնէր Մաղաքիա մարգարէ, ասէ, շրթունք քահանայի պատմեն զգիտութիւն, եւ օրէնս խնդրեսցեն 'ի բերանոյ նորա, զի հրեշտակ տն ամենակալի է: Հրեշտակ ասի, ո'չ եթէ զհրեշտակաց բնութիւն ունիցի: Հրեշտակ կոչեն գիրք զպատգամաւոր պատգամացն. եւ հրեշտակք` վասն այնորիկ կոչին հրեշտակք, զի պատմեն աշխարհի զկամսն այ: Հրեշտակի անունն ո'չ բնութեանն է, այլ սպասաւորութեանն է անուն. եւ զի հասարակաց է անուն, յորժամ առաքեաց Սաւուղ առ մարրգարէն, ասէ, առաքեաց հրեշտակս` պատմել նմա զիրս թագաւորին. ը ա'յլ ուր, թէ առաքեաց Դաւիթ հրեշտակս առ Աբիգեա կին Նաբաղայ` պատմել նմա զխորհուրդս Դաւթի:

Բայց առաջի այն կայ` ցուցանել, զի միջնորդ էր քահանայ, եւ առնոյր զժողուուրդսն այ, եւ բառնալ զտկարութիւն ժողովրդեանն: Որ պատարագ մատուցանիցէ, 'ի լանջս առեալ` մատուցանէ զպատարագն. քանզի այն առանձինն կերպարանք են ընծայաւորացն. եւ որ զտկարութիւնն բառնայցէ, յուսոցն վերայ բառնայ. վասն այնորիկ դրոշմէ զանուանս ժողովրդեանն յուս քահանային, զի ուսուսցէ քահանային, թէ քեզ որ հզօրդ ես` պարտ է կրել զտկարութիւն տկարաց. զորս եւ Պաւղոս ասէ, դուք որ հզօրդ էք` զտկարութիւն տկարացն բարձէ'ք: Եւ էր քահանայն այն օրինակ Քրիստոսի. նա առնոյր անուամբք զերկոտասան ազգսն Իսրայէլի` զբնաւ իսկ ժողովուրդսն. եւ սա առաւել կրէ 'ի մարմնի իւրում զամենայն աշխարհ. բառնայ եւ 'ի լանջս իւր. քանզի իւրովի հանգոյց զմարդկութիւնն 'ի վերայ լանջացն իւրոց: եւ զի յուս եւս բառնայ զմարդկութիւն, լո՛ւր տէրունական իսկ առակին, ո՞ է ձէնջ ասէ, որոյ իցէ հարիւր ոչխար, եթէնմոլորիցի մի 'ի նոցանէն, ո՞չ թողուցու զիննսուն եւ զինն ոչխարսն 'ի լերինս, եւ երթայցէ խնդրիցէ զմոլորեալն. եթէ գտանիցէ, ամէն ասեմ ձեզ, եւ 'ի վերայ ուսոց իւրոց դնիցէ զնա: Վասն այնորիկ եւ զխաչն բառնայ յուս կենարարն, զի նովաւ եբարձ զամենայն տիեզերս: Եւ ել ասէ, Յիսուս, եւ ունէր զխաչն յուս: Եւ վասն է՞ր յուս. զի մի' Եսայի ստեսցէ, որ ասէր, թէ մանուկ ծնաւ մեզ, եւ որդի տուաւ, ոորոյ իշխանութիւն 'ի վերայ ուսոց իւրոց: Բառնայ քահանայն 'ի իրկս եւ յուս. քանզի գործ քահանայի մատուցանել զժողովուրդն է եւ բառնալ զտկարութիւն ժողովրդեանն: Բայց որ ինչ առաջիս կայ` յա'յս եկեսցուք:

Զայն յուշ արարաաք ցուցանել, եթէթ ւնդէ՞ր ջուրն ընդ հոգւոյն լծիցի: Որպէս անդ պատմուճան տուաւ քահանային 'ի պէսպէս ծաղկանց կազմեալ, եւ չէին ինչ պիտոյ աստուծոյ պէսպէս գոյնքն ծաղկանցն. զի զնոցա աչս որ ընդ դաստիարակութեամբն էին` խտղտիցէ, եւ երեւելի փառօք յաներեւոյթսն յորդորեսցին: Նոյնպէս եւ աստուածն մեր խելամուտ էր, եթէ բնութիւն հոգւոյն անարար է, խառնեաց ընդ անարար բնութեանն` զարդարեալ բնութիւնն. զի աչք տխմարացն որ ընդ ջուրն նայիցին, իբրեւ 'ի ջուր զարեւ տեսանիցեն զհոգին սուրբ: Թէ չիցե՞ս տեղեակ, որ ընդ արեգականն մերկ չկարիցեն հայել, նային ընդ ջուրն` եւ զամենայն ընդ զանիւն տեսանին. չտեսեր քեզէն, տե'ս գէթ ջրովդ. եւ անտի իսկ գտանես զառաքեալսն ո'չ ջրով մկրտեալս: Բայց մի' ինչ վայրապար խծբըծիցեն, այլ անսա' 'ի գլուխ հանելոյ. զի առաքեալքն` քանզի կատարեալք էին, եւ նախ քան զխաչն կենարարին ընկալան զկատարումն, չմկրտեցան 'ի ջուր, այլ բաւական եղեւ նոցա շնորհք հոգւոյն սրբոյ:

Բայց ընդդէմ գան վաղվաղակի հակառակորդքն. մկրտեցան ասեն. եւ վկայէ փրկիչն, որ լուաւ 'ի Պետրոսէ, թէ մի' միայն զոտս, այլ եւ զգլուխ. ասէ ցնա, թէ լուացեալն չէ կարօտ լուանալոյ. եւ յայտ է թէ առեալ էր զմկրտութիւնն: Եւ զայն չիմանան, թէ մկրտութիւն առաքելոցն`ո'չ զջուրն կոչեաց, այլ զբանն. դուք, ասէ, արդէն իսկ սուրբ էք վասն բանին զոր խօսեցայ ընդ ձեզ: Եւ զի լուացեալ` ո'չ զջրովն մկրտեալ, այլ զբանին լուսաւորել` ասէ, այնու յայտ է, զի նախ քան զչարչարանսն ասէ, եթէ լուացեալնչէ կարօտ լուանալոյ. եւ յետ չարչարանացն եւ խաչին եւ յարութեանն, յորժամ մօտ 'ի վերանալն էր` հարցին զնա աշակերտքն 'ի մի վայր եկեալ, եւ ասեն, տէր ե՞րբ կացուցանիցես զթագաւորութիւնն Իսրայէլի. ասէ ցնոսա, ո'չ ձեր է ճանաչել զժամանակս կամ զժամս, զոր հայր եդ յիւրում իշխանութեանն, այլ առնուցուք զօրութիւն 'ի գալ հոգւոյն սրբոյ 'ի վերայ ձեր: Եւ յետ այնր զի՞նչ ասիցէ. Յովհաննէս մկրտեաց, ասէ, 'ի ջուր, բայց դուք մկրտիցիք. եւ չասաց թէ մկրտեցայք. զայս յետ յարութեանն ասաց. եւ յառաջ քան զյարութիւնն` զլուացեալն. զի եթէ յառաջ քան զչարչարանս մկրտեալ էին, ապա եւ չասէր իսկ միանգամ լուսաւորելոցն, եթէ դուք մկրտիցիք 'ի հոգին սուրբ ո'չ յետ բազում աւուրց: Եւ զիա՞րդ ոչ յետ բազում աւուրց. քանզի 'ի կատարել քառասուն աւուրն յետ յարութեանն վերացաւ. եւ յետ տասն աւուր 'ի լնուլ պենտակոստէիցն` երեւեցաւ հոգին սուրբ: Եւ նմանագոյնս իսկ ասաց կենարարն, եթէ դուք մկրտիցիք ո'չ յետ բազում աւուրցս այսոցիկ. այն իսկ է, թէ յետ տասն աւուրն. դուք, ասէ, մկրտիցիք ի հոգին սուրբ. չասաց թէ 'ի ջուր, այլ թէ 'ի հոգին. զի կատարելոյն եւ սրբելոյ` բաւական է հոգւոյն միայն հաղորդութիւն: Իբրեւ եկն, ասէ, եհաս հոգին սուրբ, եւ ելից զտունն` ուր նստէինն, չգոյր ուրեք անդ ջուր. զի յայտ արասցէ, թէ ուր աստուածեղէն զօրութիւնն երեւի, չեն ինչ անդ պէտք գործոյ եւ նիւթոյ. այլ բաւական է հոգին եւ առանց ջրոյ կատարեալ զլուսաւորութիւնն:

Բայց չկամի աստուած կատարմանն պատճառանօք անարգել զաւանդն խորհրդոցն. զի մի' ասիցես, թէ որովհետեւ մտօք բաւակն եմ հասանել, զի՞ պիտոյ իցէ մկրտութիւն ջրոյ. եւ մեր այնու ուշ եդեալ է` ցուցանել, թէ աստուած կարող է եւ առանց ջրոյ տալ զպարգեւսն զշնորհսն. նա բաւական է եւ առանց ջրոյն լուսաւորել, բայց մեք չեմք բաւական առանց ջրոյն առնուլ զլուսաւորութիւնն: Եւ զի վասն մերոյ վարդապետութեան եղեւ փրկչին դաստիարակութիւն, պարտիմք 'ի միտ առնուլ, թէպէտ եւ կատարեալք իցեմք, այլ քան Զքրիստոս ոք չէ աւելի կատարեալ. կամեցաւ կենարարն զամենայն պատճառս 'ի միջոյ բառնալ, զի մի' թողուցու քեզ բարուրս 'ի ջրոյն փախչելոյ, նախ ինքն մկրտի 'ի Յորդանան գետ: Այլ այսրէն որ առաջիս կայ եկեսցո՛ւք:

Հոգին յորժամ 'ի վերայ հանգչիցի, մկրտէ զմարդն, թէպէտ եւ չեւ իցէ մկրտեալ 'ի ջուր. եւ չասեմ թէ միայն զառաքեալսն, այլ եւ 'ի Կոռնիելի տանն` իբրեւ զոգաւ Պետրոս, մինչդեռ խօսէր, եկն հանգեաւ հոգին 'ի վերայ Կոռնիելեանց: Եւ ո'չ թէ վայրապար ինչ. այլ քանզի գիտէր հոգին սուրբ` եթէ միտքն Պետրոսի խղճէին, եւ դանդաղէր մկրտել զնոսա որ 'ի հեթանոսացն էին. քանզի այնպէս թուէր առաքելոցն յայնժամ, եթէ շնորհքն Քրիստոսի` միայն հրէից ժողովրդեանն տուեալ իցեն` խորշէին եւ խղչէին նոցա տալ մկրտութիւն որ 'ի հեթանոսացն էին:  Կամեցաւ ցուցանել աստուածեղէն հոգին, թէ չեն ձեռնհաս մարդկեղէն միտք արգելուլ զայ պարգեւն, հանգեաւ 'ի վերայ նոցա նախ քան զմկրտութիւնն, յառաջ քան զխրատել եւ 'ի գիր արկանել: Իսկ Պետրոս իբրեւ ետես զհոգին իջեալ եւ հանգուցեալ, ասէ, միթէ կարիցե՞մ զջուրն արգելուլ 'ի սոցանէ, որք արդէն իսկ ընկալան զհոգին սուրբ, որպէս եւ մեք առանց ջրոյն: Դարձեալ նոյն Պետրոս ցուցանէր զիրացն հանգամանս առաքելոցն` որ յՅերուսաղէմ էին. քանզի խղճէին 'ի նմանէ եւ ասէին, եթէ ըբդ հեթանոսս եկեր եւ արբ. եւ Պետրոս կարգէր եւ դնէր առաջի զիրաւացն պատասխանին, եւ ասէր. 'ի Յոպպէ քաղաքի էի, կոչեցին զիս անդր. մինչդէռ խօսէի ընդ նոսա զբանն, եկն հոգին սուրբ եւ հանգեաւ 'ի վերայ նոցա եւ յիշեցի զբանն տն զոր ասաց, եթէ Յովհաննէս մկրտեաց 'ի ջուր, բայց դուք մկրտեցիք 'ի հոգին սուրբ:

Տեսանե՞ս, զիա'րդ վասն կարեւոր իմն մարդկեղէն մտաց հաստատութեան տուեալ է ջուրն. քանզի եւ որ լուսաւորելոցն իսկ իցէ, կրկին է` բուէ 'ի մարմնոյ եւ 'ի հոգւոյ. եւ հոգւոյն բնութիւն աներեւույթ է, եւ մարմնոյն` երեւելի կազմած. ետ աստուած երկոցունց կողմանցն կրկին պարգեւ. զջուրն յայտնի երեւելի մարմնոյն. եւ զհոգւույն սրբոյ զաներեւույթ պարգեւն` ծածուկ ոգւոյն մարդոյն: Եւ որպէս արքունի ինչ պարգեւք, եւ կենդանի ձեռօք եւ մեռեալ անօթովք պարգեւին, քանզի եղեգն եւ սեւադեղն մեռեալ գործի են, եւ ձէռն թագաւորին կենդանի է. եւ ոչ վասն զի պէտք ձեռին թագաւորին են եւ եղեգանն եւ սեւադեղոյ, հանգիտապատիւ ինչ եղեգն եւ սեւադեղն` ձէռին թագաւորին իցեն: Նոյնպէս թէպէտ եւ պետք ջրոյ իցեն` իբրեւ դեղոյն թանաքի, զի երեւելի ջրովն դրոշմիցի գիրն աստուածեղէն, հանգիտապատի՞ւ ինչ ջուրն հոգւոյն իցէ. այլ այնպէս պարտ է իմանալ, եթէ հոգին սուրբ ջրովն գրէ զբարերարութիւնն: Բազում անգամ գիր պաղատանաց մատուցանէին թագաւորաց. եւ մինչդէռ 'ի ձեռս մատուցանելեացն իցէ գիրն, պաղատանաց գիր կոչի. եւ յորժամ թագաւորն ձէռն արկանիցէ, պարգեւաց մուրհակ անուանի: Յառաջ քան զթագաւորին ձեռագիրն արկանելոյ` քարտէզ է, դեռեւս տասն լումայի արժանի. եւ յորժամ էագաւորն ձեռն արկանիցէ եւ հաստատիցէ, բազում կշռոց ոսկոյ արժանի, եւ մեծագին` փոքրագին լինի. եւ որ սակաւուն վաճառէր,  մեծաց գնոց վաճառի. թէպէտ եւ ձրիառ, այլ շնորհն եցոյց զչափն բարերարութեանն: Զոր օրինակ անդ քարտեզէն եւ սեւադեղ եւ եղեգնն, մինչչեւ թագաւորին ձեռն արկեալ իցէ, թեթեւագին են, եւ յոժարամ թագաւորն հաստատիցէ, չնայիս այնուհետեւ 'ի քարտն եւ եղեգն, այլ 'ի պարգեւն ձեռին թագաւորին, որ գրեաց. նոյնպէս եւ յորժամ զջուրն առանձինն տեսանիցես, 'ի մահ թէ` եւ դանգի միոջ գինք չէն. ապա եթէ ահոգին իջեալ հանգուցեալ 'ի վերայ ջուրցն տեսանիցես, 'ի միտ առնուցուս` թէ աներեւոյթ աչն է իշխանական բռնութեանն տէրունական շնորհօքն. եւ որ երեւի ջուր է, գործի աներեւոյթ շնորհացն:

Վասն այնորիկ ջուր, ո'չ զի ընդ հոգւոյն թուիցի, այլ զի քեզ առ աներեւոյթն առաջնորդեսցէ: Ուր աներեւոյթ բնութիւնն այնորիկ իցէ` որ առ իւր կոչիցէ, անդ երեւելի միջնորդի պէտք են, զի երեւելեաւն առ աներեւոյթսն մերձայցեն: Եւ բերից օրինակ ինչ հին 'ի մէջ: Զաստուած քարոզէին օրէնքն, այլ աներեւոյթ էր իբրեւ զաստուած. ետ օրէնս, զի մի' երեւելի օրինօքն, այլ աներեւոյթ էր իբրեւ զաստուած. ետ օրէնս, զի մի' երեւելի օրինօքնարհամարհեալ զաներեւոյթսն ուսանիցին, լինի Մովսէս միջնորդ աստուծոյ եւ մարդկան, զի որք զաստուած չտեսանիցեն` ընդ երեսս Մովսէսի հայիցին, եւ նովաւ զաներեւոյթն տեսանիցեն: Լծի Մովսէս ընդ այ, ո'չ իբրեւ զհանգիտապատիւ ոք, այլ որպէս մահկանացու` երեսօքն լինիցի առաջնորդ անմահ բնութեանն. Հաւատային աստուծոյ ընդ Մովսէսի, եւ Մովսէսի , եւ Մովսէսի ընդ այ: Բայց Մովսէսի չէր պարտ հաւատալ առանց այ. քանզի չհաւատայր ոք 'ի մարդ, եւ ո'չ առանց Մովսէսի պարտ էր հաւատալ այ. քանզի առանց միջնորդի` մահկանացու բնութիւնն չառաջնորդէր: Վասն այնորիկ, ասէ երանելին Պաւղոս, թէ օրէնք տուան` կարգեալ հրեշտակօք 'ի ձեռն միջնորդին. եւ միջնորդ աստուծոյ եւ ժողովրդեանն Մովսէս էր:

Եւ տե'ս զզարմանալիսն. ասէ գիր, թէ հաւատաց ժողովուրդն յաստուած եւ 'ի Մովսէս ծառայ նորա. մի թէ, վասն զի ասաց` թէ ժողովուրդն հաւատայ յաստուած եւ 'ի Մովսէս, հանգիտապաի՞ւ ինչ Մովսէս աստուծոյ իցէ: Եթէ Մովսէս ընդ աստուծոյ թուեալ` չէ հանգիտապատիւ հոգւոյն սրբոյ: Եւ այլ ուր ասէ գիր, եթէ ամենայն ժողովուրդն երկնչէր յայ եւ 'ի Սամուէլէ. մի թէ զասացն` թէ եւ 'ի Սամուէլէ երկնչէր, հանգիտապատի՞ւ ինչ Սամուէլ իցէ այ. այլ 'ի միոյն 'ի տնէ երկնչէին, եւ 'ի միւսմէն իբրեւ 'ի միջնորդէ: Նոյնպէս յորժամ լուիցես` 'ի ջրոյ եւ 'ի հոգւոյ զխորհուրդն, զճոխութիւն հոգւոյն աստուած զմտաւ, իբրեւ զճշմարիտ պարգեւս, իբրեւ զանեղ շնորհս, իբրեւ զանվախճան արքայութիւն. յորժամ տեսանիցես զջուրն, ծանի'ր զմիջնորդութիւն երեւելոյն առ աներեւոյթ եւ աստուածեղէն բնութիւնն. ըստ այնմ, թէ հաւատաց ժողովուրդն Մովսէսի եւ այ. եւ երկեաւ 'ի տնէ եւ 'ի Սամուէլէ: Եւ այլ ուր, թէ սուր տն եւ Գեդէոնի. քանզի Գեդէոն զօրավար էր նոցա, եւ աստուած` պաշտպան, ասէ, սուրն տն եւ Գեդէովնի. միոյն իբրեւ թագաւորի, եւ միւսոյն իբրեւ միջնորդի:

Զայս ամենայն ասեմ, զի մի' վայրապար եւ խառն 'ի խուռն զմիտս ածիցէք, եւ չիմանայցէք զազգի զագի դէմս մտաց բանիցն եւ զիրաց: Որք զայսպիսի ինչ բանս եւ զանուանս եւ զկարդս ընդ միմեանց, բազմախաղաղ ինչ նիւթոց ընդ միմեանս խառնելոյ նման են. որպէս ոք թէ զոսկին եւ զարծաթն եւ զերկաթ եւ զպղինձ եւ զկապար ընդ միմեանս խառնիցէ. նոյնպէս եւ որոյ միտքն շփոթեալ իցեն, եւ չկարիցէ զիրսն 'ի միմեանց զատանել, թէպէտ եւ պատարագ մատուցանիցէ, չէ ընդունելի: Որպէս եւ աստուած իսկ ասէ, եթէ ուղեղ մատուցանիցես, եւ ուղիւղ ոչ բաժանես, մեղար. առ քեզ լիցի դարձ նորա: Չէ պարտ միայն ուղեղ մատուցանել, այլ եւ ուղիղ բաժանել: Զի՞նչ իցէ բաժանելն. 'ի միտ առնուլ զհոգւոյն իշխանութիւն, ճանաչել եւ զջրոյն միջնորդութիւն. ապա թէ զամենայն ընդ միմեանս խառնիցես, եւ զՄովսէս եւ զաստուած, եւ զՍամուէլ եւ զտէր, եւ զջուրն եւ զհոգին սուրբ, գտանիցիս այնուհետեւ զբազմախաղաղ նիւթս ընդ միմեանս խառնեալ: Որպէս եւ աստուած իսկ ասէ. որդի' մարդոյ, տունդ Իսրայէլի խառնեցին զպղինձ եւ զկապար եւ զերկաթ. վասն այնորիկ ասա', փոխանակ զի խառնեցին զոսկին եւ զարծաթն եւ զերկաթ եւ զկապար ընդ միմեանս, ահաւասիկ ընգալայց զձեզ իբրեւ զբովս հալոցաց, եւ ձուլեցից զձեզ 'ի սրբութիւն, եւ մի' եւս լիցիք խառնակեալք:

Այլ չգտնաեմք, ասեն, զհոգին սուրբ իբրեւ զաստուածական ինչ իշխանութիւն, այլ իբրեւ զպարգեւն արքունական ճոխութեան: Քանզի գրեալ է, թէ հոգին սուրբ օծումն է. Յիսուս, ասէ, 'ի Նազարեթէ, զոր օծն աստուած հոգւովն սվբ. մի թէ ա՞ծ իցէ հոգին. ահաւանիկ օծումն է. եւ որպէս ա'յլ կերպարանք օծմանն են, եւ այ'յլ օծանելեացն, նեյնպէս ասեն, եւ այ` որ օծն, ա'յլ էութիւն է, եւ հոգւոյն` որ օծումնն է, ա'յլ բնութիւն: Եւ քանզի որսան հերձուածողքն ցմանսն միայն թուել, եւ զմիտսն չքննել, զբանսն եւեթ տաննել ածել, եւ մարդկեղէն խորհրդովք զաստուածպաշտութեան կարգսն եղծանել. տացուք եւ մեք նոցա պատասխանի, թէ ահաւադիկ դու իսկ ասես, ա'յլ բնութիւն օծման է, եւ ա'յլ օծանելեացն, եւ զայն խոստովանիցիս, թէ ա'յլ բնութիւն ձկնորսի է, եւ այլ բնութիւն ձկան. ա'յլ բնութիւն հանդերձին է, եւ ա'յլ ոստայնանգին. ա'յլ բնութիւն հովութիւնն է, եւ ա'յլ բնութիւն ոչխարին. ա'յլ մշակին, եւ ա'յլ աայգւոյն. ո՞չ ապաքէն զատ 'ի միմեանց երեւեսցին իւրաքանչիւր տեարք: Ապա մի'տ դիր. ասէ կենարարն զառաքեալսն, եկայք զկնի իմ, եւ արարից զձեզ որսորդս մարդկան. առաքեալքն որսորդ են, եւ որ յորսն ըմբռնիցին` մարդի են. եւ արդ ասասցէ' հերջուցաողն. որպէս ա'յլ բնութիւն ձկանցն է, եւ ա'յլ մարդկան, նոյնպէս եւ ա'յլ ինչ բնութիւն մարդկանն իցէ, եւ ա'յլ ինչ առաքելոցն քարոզաց. որպէ'ս այլ բնութիւն ձկնորսին է, եւ ա'յլ ձկանն. նոյնպէս ա'յլ բնութիւն ուսանելեացնէ, եւ ա'յլ ուսուցանելեացն: Եւ զայնպիսի զառանցելոց բանս գզելոց ո'վ իցէ որ յանձն առնուցու, եւ ո'չ գիտիցէ, թէ ուսուցիչքն յաշխարէս էին, եւ ուսօղքն 'ի մարդկանէ: Նա եւ առաքեալ ասէ, եթէ աստուծոյ շինած էք, աստուծոյ հողագործութիւն: Եւ ո՞չ գիտիցէք, թէ այլ բնույթի շինածոյն է, եւ այլ շինողին: Եւ դարձեալ` թէ ես իբրեւ զճարտարապետ հիմն եդի. Եթէ Պաւղոս ճարտարապետ էր, եւ նոքա շինուած, մի թէ այլ եւ այ՞լ ինչ բնութիւնք ճարտարպետին եւ շինածոյն էին: Եթէ զբանիցն եւեթ զհետ երթայցես, տե'ս որչափ ընդարձակի մոլորութիւնն: Ասէ դարձեալ առաքեալ. ես տնկեցի, Ապաւղոս ջուր ետ, այլ աստուած աճեցոյց. եւ ահաւանիկ տեսանեմք, զի ա'յլ կարգ տնկելեացն է, եւ ա'յլ ոռոգենելեացն է. ա'յլ դարձեալ տնկելեացն, եւ ա'յլ տնկոյն: Մի թէ ա՞յլ բնութիւնն Պաւղոսի իցէ` որ տնկեացն, եւ այլ բնութիւն կորնթացւոցն` որ 'ի նմանէ տնկեցան. ընդէ՞ր գայթակղիցես 'ի բանսն, եւ չհայիցիս յիմաստն: Oծումն կոչի հոգին սուրբ, զի երեւելի անուամբն զաներեւոյթ շնորհսն քարոզեսցէ. քանզի զառաջինն թագաւորք իւղով եղջերն սրբով օծանէին, եւ քահանայք եւ մարգարէք. իսկ հոգին սուրբ որ էջ հանգեաւ 'ի վերայ կենարարին, յօրինակ, եւ ո'չ 'ի կարօտութիւն ինչ, առանց իւղոյ երեւեցաւ. նա եւ յետոյ զբազումս առանս ջրոյ լուսաւորեաց, եւ առանց իւղոյ զբազումս էօծ: Եւ մի'տ դիր աղաչեմ, յորժամ կամիցի հոգին սուրբ արդիւնս ցուցանել, եւ առանց իւղոյ օծանէ. ուստի՞ ընկալաւ Մովսէս օծանել զԱհարոն` որ ինքն չէր օծեալ. այլ քանզի կատարեալ էր Մովսէս, առանց իւղոյ ընկալաւ զհանգիստն հոգւոյն սրբոյ. քանզի էր 'ի Մովսէս, եւ վասն այնորիկ չեղեւ կարօտ իւղոյ: Նոյնպէս եւ առաքեալքն մկրտեցին ջրով եւ հոգւով, եւ ինքեանք ջչով ո'չ մկրտեցան, այլ հոգւովն. . նոյնպէս եւ Մովսէս` որ չէր օծեալ իւղով, այլ հոգւովն, օծ սրբով իւղովն զԱհարովն: