ՃԱՌ ՏԱՍՆԵՐՈՐԴ
  Նորին սրբոյն Սեբերիանոսի 'ի հրաւիրեալս 'ի մկրտութիւն:

ՈԶԻ իմաստուն էր Սողոմոն, ըստ իրս ախարհիս կենաց զժամանակս յայտնի արար. իւրաքանչիւր որ լինելոցն էր զդէպսն ժամանակսն մեկնեաց. ասաց, ամենայնի ժամանակք են, եւ ժամ է ամենայն իրաց, ժամ է ծնանելոյ, եւ ժամ է մեռանելոյ: Բայց ես զիմաստնոյն զպատասխանիմ փոխեցից եւ ասացից եւ քարոզեցից ձեզ փրկութեանն քարոզութիւն, եթէ ժամ է մեռանելոյ, եւ ժամ է ծնանելոյ: Իսկ զի՞նչ է բն յեղափոխելոյս ընդ միմեանս. վասն զի որ մարմնոյս ծնունդք ապականութեան խօսի զմարմնոյ սրբութենէ, զծնունդն կանխաւ առնել է քան զմահ. քանզի ո'չ է հնար զփորձ մահու առնուլ, եթէ ո'չ յառաջ նախ ծնեալ. այլ ես զհոգւոցն վերստին ծննդենէ ճառեմ, վասն այնորիկ զմահ կանխաւ կարդացի քան զկեանս. վասն զի 'ի մեռանել մարմնեյս հաստատի 'ի մեզ ծնանել ոգւոց. որպէս ասաց ինքն տէրն. ես սպանանեմ, եւ ես  կեցուցանեմ: Մեռուսցո՛ւք զմարմինս մեր, զի ընդ նմա կենդանի եղիսցո՛ւք. սպանցո՛ւք զխորհուրդս մարմնոյս, որ ո'չ կարէ հնազանդել օրինացն այ, զի խորհուրդք հոգւոյ հզօր եղիցին 'ի մեզ. յոյր ձեռն կեանքն եւ խաղաղութիւն հաստատուն լինին 'ի մեզ: Թաղեալք եղիցուք ընդ Քրիստոսի` որ վասն մեր մեռաաւ, զի ընդ նմա յաչիցո'ւք, որ մեզ յարութեան առաջնորդ եղեւ:

Բայց ժամս այլոց այլ ինչ դիպող իցէ, իւր ժամ քնոյ է, իւր ժամ հսկելոյ է. իւր ժամ պատերազմի է, իւր ժամ խաղաղութեան. իսկ մկրտութեան ամենայն ժամ է 'ի կեանս մարդկան: Ո'չ մարմնոյ կեանք են առանց շնչոյ, եւ ո'չ հոգւոյ հանգիստ` առանց ճանաչելոյ զարարիչն իւր. վասն զի մահ է հոգւոյ` որք զաստուած ո'չ ճանաչեն: Իսկ որ ո'չ է մկրտեալ, նորա զլոյս ո'չ է առեալ. եւ առանց լուսոյ ո'չ ակն զիւր մասն տեսանէ, եւ ո'չ ոգի զայ տեսիլ ընդունել կարէ: Ամենայն ժամանակ դէպ 'ի մկրտութեան փրկութիւն. թէ ասես գիշերի, թէ 'ի տուընջեան, թէ 'ի ժամու, թէ 'ի կէս ժամու, կարի յոյր բարիոք, եւ արժանի եւ 'ի ներքին ընդանէբար քան զօրն զատկի: Զի՞նչ այլ ազնիւ է 'ի մանկութիւն, վասն զի է եւ յիշատակ յարութեան նորա. իսկ մկրտութիւնն զօրութիւն է յարութեանն. իսկ արտ 'ի կանգնութեան նորա յաւուր` զյարութեան շնորհս ընկալցուք: Վասն այսորիկ 'ի հեռաստանէ եկեղեցին զսնուցեալս իւր 'ի բարձր քարոզութիւն կոչէ. զի զոր կանխաւն երկնեաց, զի յայնժամ ծնցի եւ սնուսցէ, եւ մեկնեսցէ 'ի կաթանէ զնոսա 'ի բանս ուսմանն, զի 'ի կարգս հաստատուն կերակրոյն հասցեն:

Յովաննէս քարոզէր զմկրտութիւն ապաշխարութեան, եւ ելանէին երթային առ նա ամենայն հրէաստան: Տէր քարոզէ զմկրտութիւն որդէգրութեան, եւ ո՞վ իցէ յայսցանէ` որ 'ի նա յուսացեալ իցէ, եւ ո'չհնազանդի. զի այն մկրտութիւն առաջնորդ էր. իսկ այս կատարեալ է. նորայն որոշումն էր ՚ի մեղաց, իսկ այս մկրտութիւն ընդանի է լինել այ: Միոյ առն էր Յովաննու քարոզութիւնն, եւ զամենեսին ձգէր յապաշխարութիւն. իսկ դու 'ի մարգարէից ունիս, զի ասէ. լուացարո՛ւք, սրբեցարո՛ւք. 'ի սղմոսաց խրատիս. մատիք առ տէր եւ առէ'ք զլոյս. յառաքելոց աւետարանիս. ապաշխարեցէ'ք եւ մկրտեցարո՛ւք իւրաքանչիւր յանուն ան մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի 'ի թողութիւն մեղաց, եւ առէ'ք զպարգեւս հոգւոյն սրբոյ: 'Ի նմին 'ի տնէ ընդունելի ես, զի ինքն ասէ. եկա'յք առ իս ամենեքեան` ոյք վաստակեալ էք, եւ ունիք զբեռինս ծանունս, եւ ես հանգուցանեմ զձեզ: Այս ամենայն այսօր 'ի մի ժողով ատգամաց պատահեցին, եւ դանդաղի՞ս եւ խորհի՞ս եւ հեղգա՞ս. եւ 'ի տղայութենէ զբանն ուսանիս, եւ չեւ միաբանեցեր ընդ ստուգութեան, յամ ժամ ուսանիս, եւ երբէք ո'չ եկիր 'ի գիտութիւն. փորձիջես կենաց լրտես մինչ 'ի խերութիւն. ե՞րբ ծանիցուք իբրեւ զմեր: Հերու այսմ ամի սպասէիր, այս ամ 'ի միւս ամ առնես: Տեսջի'ր մի' գուցէ գտանիցիս հեռացեալ 'ի կենաց. հանապազ զխօստումն առնէս, եւ գիտես ո'չ զինչ բերէ քեզ վաղիւն. մի խոստանար որ ո'է քո են: 'Ի կեանս կարդամք զքեզ, ո'վ մարդ զի հարցական փախչիս 'ի կոչոյ. 'ի բարութեան բնութիւն կոչեմք զքեզ, զի՞ զանցուցանես զքեւ զպարգեւս. արքայութիւնւն երկնից բացեալ է. եւ որ կոչէն` չէ սուտ. եւճանապարհ դիւրին է. ո'չ ժամանակք բազում, ո'չ ծախք, ո'չ վաճառոյ ինչ պէտք: Զի՞ հեղգաս, զի՞ անպահակիս, ընդէ՞ր երկնչիս 'ի լծոյ իբրեւ ընջուղ տրմուղ. քաղցր է, թեթեւ է. ո'չ հարկանէ զվիզս, այլ փառաւորէ. ո'չ պնդեն սամետէք զպարանոց. անձնիշխան է, խնդրէ զայն որ ընդ մտանէ, եւ ձգէ: Տեսանես, զի չարախօսէս զԵփրեմայ իբրեւ զաւանդող երնջի ստահակութիւն մոլորէ. այս է, զի զօրինացն լուծն անարգեաց: Արա' 'ի ներքոյ լծոյ զտչմուղ վիզս, եւ լե'ր անդրուար Քրիստոսի. զի մի' 'ի բացեայ գտանիցիս 'ի սամեաց, եւ մի' յազատութիւն կենաց աշխարհիս, եւ դիւրին լինիցիս կերակուր գազանաց:

Ճաշակեցէ'ք եւ տեսէ'ք, զի քաղցր է տէր զքաղցրութիւն մեղուի զիա՞րդ պատմեցի ձեզ, որ տգէտք էք` ճաշակեցէ'ք. հանչար բանի ամենայնի հզօր է առ փորձ: Հրեայն զթլպատութիւն ո'չ զանցուցանէ` վասն սպասավորութեան օրինացն. եւ այն զի ասացաւն, ամենայն անձ որ ո'չ թլպատեսցի յաւուր ութերորդի, սատակեսցի'ի ժողովրդենէ աստի յայս մանէ. եւ դուզառանց ձեռաց առնելոյ թլպատութիւն յապաղե'ս, 'ի մերկանալ զմարմնոյ մկրտութեամբ կատարեալ լինել: Լուա'ր 'ի նմին տնէ. արդարեւ ասեմ ձեզ, եթէ ոչ միւս անգամ վերստին ծնջիք 'ի ջրոյ եւ 'ի հոգւոյ, մի' մտջիք յարքայութիւնն երկնից: Յայնմ թլպատութեան ցաւք են եւ կեղք.. իսկ յայսմ ցօղ, եւ սրտի վիրաց բժշկութիւն: Երկի'ր պագ այնմ, որ վասն քո մեռաւ. այսուհետեւ առանձնեա' թաղել մկրտութեամբ. եթէ ոչ` տնկակից լինիս նմանութեան մահու նորա, զիա՞րդ հաւասարւորդ  լինիցիս յարութեան նորա:

Իսրայէլ 'ի Մովսիսէ մկրտեցաւ յամպն եւ 'ի ծովն. քեզ օրինակ ետ, եւ նշանակեաց զկնի ժամանակց ցուցանել քեզ զճշմարտութիւն. բայց դու խուսխուսես 'ի մկրտութենէ. ո'չ 'ի ծով օրինակեալ, այլ 'ի ճշմարտութիւն կատարեալ. ո'չ 'ի ծով օրինակեալ, այլ 'ի ճշմարտութիւն կատարեալ. ո'չ յամպ, այլ 'ի հոգի. ո'չ 'ի Մովսէս ծառայակից, այլ յարարիչն: Իսրայէլի եթէ ո'չ անցեալ էր ընդ ծովն, ոճ մեկնեալ էր 'ի Փարաւոնէ. եւ դու եթէ ո'չ աննցես ընդ ջուր աւազանին, ո'չ մեկնեսցիս 'ի դառնութենէ բռնութեան սատանայի: Ո'չ էր արբեալ նորա 'ի հոգեւոր վիմէ անտի, եթէ ո'չ օրինակաւ մկրտեալ էր. եւ ո'չ էեզ ոք տայ ճշմարիտն ըմելի, եթէ ո'չ ճշմարտութեամբ մկրտիս: Եկեր նա զհաց հրեշտակաց յետ մկրտութեանն. եւ դու ո'չ կարես ուտել զկենդանին հաց, եթէ ո'չ ընկալցիս զմկրտութիւն: Եմուտ նա յերկիրն պարգեւաց յաղագս մկրտութեանն. եւ դու զիա՞րդ դարձցիս 'ի դրախտն, եթէ ո'չ դրոշմեսցիս աւաղանաւն. ո՞չ գիտես` եթէ հրեղեն արանց հրաման տուեալ է պահել զճանապրհս ծառոյն կենաց: Թերահաւատիցն ահեղ բոց է. իսկ հաւատացելոց հմուտ է, եւ ընդանէբար լոյս տայ: Շրջել հրամայեաց նմա տէր. յորժամ տեսանէ զհաւատացեալսն, թիկունս շրջէ. յորժամ տեսանէ զոք յանդրոշմած, համարձակապէս յառաջ պատահէ:

Եղիա ընդ կառաց հրեղինաց եւ 'ի ձիոց հրեղինաց ո'չ զարհուրեցաւ, այլ յիղձս ճանապարհին վերնոյ` յահաւորսն համարձակեցաւ, եւ ել 'ի բոցեղէն կառսն. ո'չ մարմնով կենդանեաց այսօր: Իսկ դու ո'չ եթէ 'ի հրեղէն կառս հանդերձեալ ես ելանել, այլ ջրով եւ հոգւով ելանես յերկինս, եւ ո՞չ ընթանաս 'ի կոչն: Եցո՞յց Եղիա զմկրտութեանն զօրութիւն 'ի վերայ ողջակիզացն. ո'չ 'ի ձեռն հրոյ, այլ 'ի ձեռն ջրոյ զպատարագս ողջակիզեաց: Եւ յայլ ժամ բնակս հրոյ բնութիւն ընդ ջուր մարտնչի. քանզի խորհրդով զջուրն երիցս յայնժամ 'ի վերայ սեղանոյն հեղաւ. եղեւ կարապետ հրոյ, եւ վառեաց զջուր իբրեւ զձէթ. առէ'ք ինձ, ասէ, սափորս, եւ հեղէ'ք 'ի վերայ ողջակիզացն եւ շերտիցն եւ ասէ. կրկնեցէ'ք, եւ կրկնեցին: ցուցանէ զբանս, եթէ մկրտութեամբն` աստուծոյ ընդանի լինի, որ մերձենայ. եւ լոյս մաքուր երկնաւոր փայլէ յանձինս այնց` որ մերձենան հաւատովք Երրորդութեանն:

Եթէ զոսկին եկեղեցւոյս բաշխէի, ո'չ ասէիր ինձ` եթէ վաղիւ եկից, եւ վաղիւ տացես ինձ, այլ արդէն իսկ ստիպէիր եւ պահանջէիր զպարգեւսն, եւ դժուարէիր` եթէ վաղիւ ոք առնէր. արդ ո'չ եթէ երկրաւոր ինչ վայելուչ, այլ հոգւոյ մաքրութիւն կարկառու քեզ մեծապարգեւն. պատճա՞ռս ստեղծուս, եւ բարու՞րս թուես. զի արժանե ընդ առաջ ընթանալ պարգեւացն: Ո~ սքանչելիք. որ առանց ձուլելոյ եւ պարզելոյ նորոգիս. ռանց փշրելոյ նոր ստեղծուած լինիս. բժշկիս առանց դեղոց, եւ ո՞չ համարիս շնորհս: Եթէ ծառայէիր մարկան, եւ կանխաւ գնեալ էր ծառայից զազատութիւն, եւ ո՞չ փութայիր հասանել 'ի հաստատութիւն, եւ ո'չ վարձէիր քեզ բարեխօսս, եւ դատաւորս աղաչէիր, եւ ամենայն հնարիւք ջանայիր զերծանել 'ի յազատութիւն: Թերեւս ապտակս եւս, եւ որ 'ի կատարած ծառայից վերջին գան է, փոխանակ այնր զի յետ այնորիկ 'ի սանգաստականաց 'ի բաց լինելոյ, առանձնէիր զապտակն վերջին: Արդ քանզի ծառայ ես դու, ո'չ եթէ մարդկան` այլ մեղաց, եւ քարոզն կոչէ զքեզ յապաշխարութիւն, զի արձակեսցէ զքեզ 'ի գերութենէ, եւ արսցէ քաղաքակից հրեշտակաց, եւ որդի ցուցցէ զքեզ այ` զի լեալ ես շնորհօք, եւ ժառանգ բարութեան Քրիստոսի. եւ ասես, չէ ժամ ընդունել որ տանն քեզ: Ո՜վ չարեաց խափանութեան, ո՜վ զազիր եւ վատթար անպարապութեան: Մինչեւ յե՞րբ ցանկութիւնք: Բազում   ժամանակս կեցաք յաշխարհիս, կեցցո՛ւք եւ այդ անձանց մերոց: Զի՞նչ է որ զանձն արժէ. զի՞նչ կշռորդ է արքայութեանն երկնից: Ո՞ հաւատարմագոյն է քեզ քան զխորհրդակից այ. ո՞ գիտագոյն է քեզ, քան զիմաստուն. ո՞ օգտակարագոյն է քեզ քան զբարի. ո՞ ընդանի է քեզ քան զարարիչն: Այլ ո'չ Եւային ինչ եղեւ օգուտ օձին խրատ. զի առանձնեաց առաւել քան զտն:

Ո~ անկարգութիւն բանից. ո՞չ պարապ ես ողջանալ. մի' երբէք ցուցաներ ինձ զլոյս, եւ մի' այրեր զիս, արքայ: Ո՞չ զայս ասես եւ դիպան այսմ, այլ եւս առաւել եւս քան զայս 'ի վայր: Զքեզ եթէ էր գրեալ 'ի պարտս արքունի, եւ ելանէր պարգեւ թողուլ զպարտսն, եւ յանկարծ ոք առ եպերելն իւրում անբաժին թեւակոխէր առնել զքեզ 'ի թողութենէ անտի, գազանանայիր, աղաղկէիր, բողոքէիր. զի որ անդ էր քեզ` 'ի հասարակաց շնորհաց անտի յայնմանէ չզրկէր : արդ քանզի ո'չ միայն թողութիւնն անցանէ 'ի քէն, այլ եւ պարգեւքն որ հանդերձեալ էր տալ քեզ, որ կանխաւն քարոզեցաւ. արդ աւադիկ քեզէն զանձն քո զլանաս. զի ո'չ ոք 'ի թշնամեաց քոց եպերեաց առնել քեզ զայդ. համարիս լաւ խորհել քեզ, եւ դիւրին իմանաս վասն անձին քո, զի ո'չ ընդունիս զթողութիւն, այլ մեռանիս 'ի պարտսն: Եւ զայս գիտեմ ես, զի որ բիւրն քանքարի պարտականն էր, եհաս թողութեան. եթէ ո'չ` ինքնին անձամբ իւրով զպահանջանս խոշտանգանաց 'ի ծառայակիցն իւր եցոյց զվայրենութիւն անողորմութեան, եւ նորոգեաց դարձեալ զպարտսն իւր. զի յայսմանէ եւ մեզ եղիցի պահել եւ զգուշանալ. գուցէ եւ ընդ մեզ նո'յնպէս անցանիցէ, յորժամ զպարգեւսն առնումք, եւ ո'չ թողուցումք պարտականաց մերոց զի պարգեւն մեզ հաստատապէս մնասցէ: Մո՛ւթ յըշտեմարանս հոգւոյ քո, եւ յուզեա' զյիշատակ գործոց քոց. եւ եթէ բազում են մեղանք քո, մի' զանգիտեր 'ի բազմութենէ անտի. վասն զի ուստի յաւելան մեղքն առաւել եղեն շնորհքն, եթէ ընդունիս զշնորհսն, վասն զի որ պարտի շատ, շատ եւ թողցի նմա, զի եւ աւելի սիրեսցէ զայն որ թողուն: Ապա եթէ սակաւիկ եւ փոքրիկեն, եւ ո'չ մինչեւ 'ի մահ մեղքն, զի՞ յոգիս ապաստան լինիս վասն յառաջ եւս. զի ցայսքան ո'չ անրժանութեամբ եղէր որ անցուցէր զժամանակսն, եւ այս մինչչեւ առաջնորդեցար յօրինաց: Արդ իբրեւ 'ի կշիռս կալ հմարիս զանձն քո աստի հրեշտակաց` որ ձգեն զքեզ, եւ անտի դիւաց. ու՞մ արդեւք տացես զմէտս սրտի քո. ո՞ յաղթեսցէ քեզ արդեօք. ցանկութի՞ւն մարմնոյ, եթէ սրբութիւն հոգւոյ. վայե՞լք առժամայս, եթէ ցանկութիւն կենացն յաւիտենից. հրեշտա՞կք առցեն զքեզ իւրեանս, եթէ կալցեն` ոյք ունին:

'Ի վերայ հանդիսի զօրագլուխք զօրաց, որ ընդ ինքեամբք են` պարգեւ են, զի եւ բարեկամքն դիւրաւ դարձցին 'ի նոսա. եւ առ թշնամիսն 'ի խառնուրդս անդ ընդ խառնէինն, եւ դիւրաւ առնի մեկնել զնոսա 'ի նշանէ անտի: Զքզ ոք ո'չ ճանաչէ, մե՞ր ես, եթէ թշնամեաց, եթէ ո'չ խորհրդու ինչ եւ նշանակաւ ցուցանես զնմանութիւն. եւ ո'չ նշանի 'ի քեզ լոյս երեսաց տն, զիա՞րդ 'ի թիկունս իջցէ քո` հրեշտակն, կամ ո՞րպպէս թափեսցէ զքեզ 'ի թշնամեաց, եթէ ո'չ ծանիցէ զդրոշմն. եւ կամ դու զիա՞րդ ասասցես` եթէ ես աստուծոյ եմ, զի ոչ ունիս 'ի քեզ ծանօթս ինչ: Եթէ ո'չ գիտես, զկնքելովք տամքն  սատակիչն անցանէր, եւ յանկնիսն մտանէր, եւ կոտորէր զանդրանիկսն: Ոսկի առանց կնքոյ դիւրին է գողոց, եւ ոչխար անդրոշմ առանց պատժի է եթէ նենգի:

Մանու՞կ ես, զգուշացիր մանկութեան քում 'ի մկրտութեան սանձս. անցեա՞լ ես ընդ իրօք, մի' զեղծիր 'ի պաշարէ, մի' կորուսանէր զպահապանն: Մի' զմետասան ժամն իբրեւ զառաջին ժամն խորհիր. զի ում արժանն է, եւ ունի 'ի միտ զսկիզբն կենաց աշխարհիս, առաջի աչաց իւրոց իբրեւ զկատարած ունի: Եթէ ոք 'ի գիտնոց բժշկաց հնարօք ինչ եւ պատճառանօք խոստանայր քեզ դարձեալ 'ի ծերութենէ յերիտասարդութիւն դարձուցանել, ո՞չ ցանկայիր յօրն յայն` յորում զքեզ յերիտասարդութիւն տեսանէիր. արդ քանզի հոգւոյն զուարթանալ խոստացեալ է մկրտութեանն, զոր դու հնացուցէր եւ ախտեղացուցէր յանօրէնութեանց եւ շաղախեցէր, արհամարհէ՞ս զերախտաւորն, եւ ո՞չ միտ դնես աւետեացն: Ո՞չ ցանկաս տեսանել զմեծ սքանչելիս պարգեւացն, զիա'րդ առանց մօր ծնանի վերստին մարդ. որ ծերացեալ եւ ախականեալ ըստ ցանկութեան պատրանաց, զիա'րդ զուարճանայ եւ փթթի, եւ 'ի ճշմարիտ ծաղիկն մանկութենէ դառնայ մկրտութեամբն:

Մկրտութիւն` գերեաց փրկանք, պարտեաց թողութիւն, մեղաց մահ, միւս անգամ ծնունդ, նորոգութիւն հոգւոյ, զգեստ լուսաւոր, կնիք առանց նենգելոց, կառք ընդ երկինս, արքայութեանն առաջնորդ, որդէգրութեան շնորհք: Ա'յսչափ բարութեանց, եւ ա'յսքան պարգեւաց մեծաց 'ի վե՞ր համարիս զցանկութիւն թշուառութեան: Իմանա՞մ զյապաղելդ քո, թէպէտ եւ դու խորշիս բանիւք, այլ իրքն ինքնին աղաղակեն, թէ եւ բարբառն լուռ կայ. թո'ղ, ասես, վարեցից զմարմինս 'ի վայելս զազիրս, թաւալեցայց 'ի տիղմ ցանկութեանց, զձեռս շաղախեցից յարեան, զերծից զայլոց, նենգութեամբ գնացից եւ ստեցից, սուտ երդուայց, եւ ապա առից զմկրտութիւն յորժամ երբէք կասեցայց 'ի չարեաց անտի: Եթէ բարիոք են մեղք, պի'նդ կաց 'ի նոյն, ապա եթէ վնաս են այնոցիկ ոյք առնեն, զի՞ ստիպեալ կաս մնաս սատակելոյ: Ո'չ մարթի այնմ, որ խնդրէ 'ի փորէ անտի պարզել զմաղձն, եւ փութայ զնիւթս մաղձի եւ զախտս բազում առնել. այլ օրէն է այնոցիկ ոյք տրտմեցուցանեն զմարմինս, զի մի' յինքեանս պատրաստեսցեն զհիւանդութիւն առաւել քան զզօրութիւն: Նաւ մինչ յայնքան ժուժէ ծանրութիւն, ալեաց համբերել ո'րչափ կարէ. իբր աւելի քան չափն ծանրէ, ընկղմի. եւ դու մի' կարի առաւել քան զմեղս առնես զթողութիւն, եւ վրիպեսցես զթողութիւն 'ի յուսոյ անտի. յաստեաց նաւաբեկ գտանիցիս: Ո՞չ տեսանէ աստուած զոր լինի, կամ ո՞չ իմանայ զխորհուրդս քո, եւ կամ գործակի՞ց է անօրէնութեան քում. զի ասէ. կարծեցեր, անօրէն, եթէ եւ ես քեզ նմանիցեմ:  Դու առն մահկանացուի բարեկամութիւն 'ի վախճանի առնես. յաղագս երախտեացն զնա յառաջ ունիս. զայն ասես եւ առնես` որ 'ի խնդութեանն իմանաս: Իսկ արդ դու աստուծոյ ընդանի ես, եւ 'ի կարգս որդւոյ յուսացեալ ես` եթէ ընկալցի, զայն գործ գործես, որ աստուծոյ թշնամի թուի, եւ յայլ ազգս օրինաց յանցութեան անարգես զնա. յորմէ առաւել եւս հարկանիս ընդդէմ, անտի՞ յուսաս ընդանի լինել: Տեսջի'ր մի' 'ի յոյս փրկութեանն բազում չարի ժողովես յանձին քում. զմեղս ժողովես, եւ 'ի թողութենէ անտի վրիպեսցիս. աստուած ոչ` զեղծչի, մի' իբրեւ զվաճառ համարիր զշնորհսն:

Մի' ասէր. բարիոք են օրէնք, այլ քաղցր են մեղք: Ցանկութիւն կարթ է սատանայի, 'ի կորուստ ձգէ. ցանկութիւն մայր է մեղաց, իսկ մեղքղ խայթոց են մահու. ցանկութիւն դայեակ է որդանց, որ յաւիտենից է. առժամ մի' քաղցրանայր այնց, որ վայելեն, եւ ետոյ դառնագոյն քան զլեղի ցուցանէ զպտուղ: Յապաղութիւն ո'չ այլ ինչ աղաղակէ քան զայս. թագաւորեսցեն յիս յառաջ մեղք եւ ապա երբէք թագաւորեսցէ յիս տէր. հնազանդեցից զանդամս իմ զէն մեղաց եւ անօրէնութեան, ապա երբեք ուրեք հնազանդեցուցից զէն արդարութեան 'ի տէր: Այսպէս եւ Կայէն զպատարագս մատուցանէր, զառաջինն իւրում ծառոյ 'ի վերայ ելեալ. զերկրորդն այ, այնմ` որ հաստատեաց զնա եւ շնորհեաց նմա զբարութիւն: Յորժամ կարող ես գործովք, զմանկութիւն քո յանօրէնութիւն վարես. եւ յորժամ խոնջի մարմին քո եւ ծերանաս, յայնժամ մատուցանես այ. յորժամ յոչ ինչ պիտոյ լինի քեզ այնուհետեւ, այլ հարկ է նմա դադարել եւ կալ` ըստ բազում ժամանակացն թառամեալ եւ լուծեալ 'ի զօրութենէ: Ծերութեան հանդարտութին ո'չ է հանդարտութիւն, այլ տկարութիւն ընդ արձակն գնալոյ: Դի ո'չ պսակի, եւ ո'չ արդարանալ ոք կարէ վասն տկարութեան 'ի չարութեան: Մինչ է 'ի քեզ զօրութիւն բանի, ժուժեա 'ի մեղաց. զի այս է արուեստ. խոտորեա' 'ի չարէ, եւ արա' զբարի: Իսկ իբրեւ վարէ ոք 'ի չարութեան, ո'չ գովութեան արժանի լինի, ոչ տանջանաց ինչ գործ կարէ գործել: Եթէ յաղագս ծերութեան դադարեալ եմ 'ի մեղաց անտի, այն տկարութեանն շնորհ է: Գովեմք մեք որ կամօք իւրովք բարի լինի, ո'չ եթէ զայնոսիկ, որ 'ի վշտաց ինչ կամ հարկաւ յօրինի բարին:

  Ո՞վ արկ քեզ սահման կենաց, կամ ո՞վ ետ էեզ ժամանակ ծերութեան, կամ ո՞վ այնքան հաւատարիմ է քեզ, զի երաշխաւոր լինի այնմ որ գալոցն է 'ի վերայ քո: Ո՞չ տեսանես զտղայսն, ո'րպէս յափշտակին. ո՞չ զաւագս` ո'չպէս տանին. ո'չ ունի աշխարհս մի սահման: Զի՞ մնաս եւ անսաս տապոյն, կաշառ առնել քեզ զմկրտութիւն, յորժամ եւ ո'չ կարասցես բարբառել զփրկութեանն բան. թերեւս եւ ո'չ  լսես մաքրապէս. հրաման եղիցի քեզ, զի 'ի գլուխ անդ բնակեալ իցէ ախտն. ո'չ զձեռս կարասցես համբառնալ ընդ երկինս. ո'չ յոտս կարասցես կանգնել. ո'չ ծունր կարասցես խոնարհեցուցանել յերկրպագութիւն. եւ ո'չ ուսանել կարասցես ստուգապէս զհաւատոց բանս, եւ ո'չ դաւանել կարասցես ճշմարտութեամբ. ո'չ ուխտ դնել ընդ այ, եւ ո'չ հրաժարել 'ի թշնամւոյն. եւ ո'չ կարգօք զգետ երթալ խորհրդոյն ուսման: Երկմտութեամբ է այնոցիկ որ առ քեզն գան. ասասցեն, արդարեւ իմացա՞ւ զշնորհսն, եթէ անզգայ իցէ, եւ ո'չ իմացաւ զոր առն: Բայց թէպէտ եւեւ իմաստութեամբ ընկալար զշնորհսն, զքանքարն ահա ունիս, զշահ ետ քանքարին ո'չ տանիս ընդ քեզ: Նմանեա' ներքինոյն, յորժամ եգիտ նա զուսուցիչն, ո'չ անփոյթ արար զուսմանն. 'ի կառս անդ եհան զտնանկն` մեծն, եւ որ յաչս մարդկան արհամարհեալ էր` հպարտն եւ փառաւորեալն. իբրեւ ուսաւ 'ի նմանէ զաւետարանն արքայութեան, ընկալաւ զհաւատսն սրտիւ, եւ ո'չ ապաղեաց զդրոշմն հոգւոյն. իբրեւ դիպեցան 'ի ջուր ինչ, ասէ. ահա ջուր. խնդրութեամբ է բանն, եւ ասէ. ահա զոր խնդրէաաքն. արդ զի՞նչ արգելու զիս 'ի մկրտելոյ:

Ուր կամք պատրաստ են, չիք որ խափանէ. որ կոչէն` մարդասէր է. պաշտօնեայ` պատրաստ. շնորհք` առանց չարակնելոյ. յօժարութիւն 'ի ձեզ գտցի, եւ չէ ոք որ խափանէ: Այն որ ցանկեաց 'ի մէնջ զկենաց ճանապարհն, նմա աղօթեսցուք իմաստութեամբ. ն զվեհերութիւն առնէ 'ի մեզ, եւ մեք զուարթասցո՛ւք 'ի գործ. նա սնոտիս խոստանայ մեզ եւ պատրել զմեզ, մեք մի' տգէտք եղիցուք 'ի մտաց նորա: Եթէ ո՞չ իմանայք, զի զմեղսն այսօր հրապուրէ առնել, եւ զարդարութիւն 'ի վաղիւ հաճէ զմեզ պահել. վասն այսորիկ տէր լուծանէ զնորա խորհուրդն ճարութեան: Այսօր եթէ ձայնի նորա լուիցէք. նա ասէ, զայսօրն ինձ, եւ զվաղիւն այ. իսկ տէր ձայնատու լինի, այսօր ձայնի իմում լուարուք: Իմացաւ թշնամին, ո'չ համարձակի բնաւին խրատ տալ քեզ, զի ապստամբեսցես յայ. գօտէ, զի ծանր է այս լսել քրիստոնէից. այլ 'ի ճարտարութիւնս 'ի պատւրս մեքենայել թեւակողէ. գիտուն է 'ի չարութիւն: Տեսանէ ընդ մեզ, զի յաշխարհի աստ կան մարդիկ, եւ ամենայն գործք մեր յաշխարհի աստ գործին, եւ զայսր աւուրն մեքենայիւք իւրովք գողանայ, եւ զյոյսն մեր հապա 'ի վաղիւ առնէ: Իսկ յորժամ վաղիւն գայ, դարձեալ չարն`բաժանիչն մեր` աղաչէ զայսօր իւր առնել, եւ զվաղիւն տն. այսպէս հանապազ զառ աւուրն 'ի ցանկութիւն վարէ, եւ զյոյսն ապա առնէ 'ի մէնջ. ծածկեալ է այդ, զի արգելու 'ի կենաց: Այսպիսի տեսի ես երբեմն կեղծաւորութիւն հաւու մեքենաւոր. զի ձագք մատաղ լինի, եւ դիւրին իմն երեւեցուցանէ զանձն իւր. յորժամ տեսանէ նա զորսորդ, զանձն իւր առաջի դնէ որսորդաց, թրթռէ, երթայ, ո'չ ունել տայ որսորդացն, եւ ո'չ բնաւ անյոյս առնէ, մինչեւ այնքան, որքան ձագուղն դիւրին եղիցի զերծանել, ապա յառնէ գնայ եւ ինքն: Երկի'ր արդ եւ դու, մի' 'ի նմանութիւն յայնր` որ ոչն երեւի քեզ յոյս` զյայտնիս մերժես:

Զամենայն անձն քո փոխեա' 'ի տէր կողմ. տո՛ւր ցիս զանուն քո, գրեա'ց դու զեկեղեցի: որ զինուորն է, 'ի ժողովն թուեալ է, ընդ պատերազմողս նա մարտնչի. որ հրապարակին մարդ է, գրի ընդ քաղաքացիս. արդ ամենայնի այսր ընդ պարտիւք ես, իբրեւ զինուոր Քրիստոսի, իբրեւ նահատակ արդարութեան, իբրեւ քաղաք ունիցիս յերկինս: Գրեա'ց 'ի նմին դպրութեան, զի դարձեալ եղիցի քեզ 'ի կոչն վերին: Ուսի'ր, խելամո՛ւտ լեր աւետարնին գնացից. ստացի'ր համեստութիւն, աչաց հաստատութիւն, լեզուի ժուժկալութիւն, մարմնոյ զծառայութիւն, խորհրդոց զխոնարհութիւն, մտաց զմաքրութիւն: Կորո' 'ի քէն զբարկութիւն. պահա՞կ ոք վարէ տարապարտուց, համբե'ր. զմիայն ոք մի' դատեր. ատէ՞ ոք, դու սիրեա'. հալածէ՞ ոք, անսա'. հայհոյէ՞ ոք, աղաչեա'. լե'ր մեռեալ 'ի մեղաց. ե'լ 'ի խաչ ընդ Քրիստոսի. զամենայն սէր քո փոխեա' 'ի տէր:

Ասես. չար է այդ. եւ բարեաց ո՞ր է դիւրին: Ո'չ է որ ննջէ, եւ զճակատս վանէ. ո՞ բարեկենդանութեամբ եւ փողովք` համբերուբ պսակաւ զարդարեցաւ. ո'չ ոք առանց ընթանալոյ առ զնպատակն: Վաստակք ծնանին զփառս. վաստակք պատրաստեն զպսակս: Բազում նեղուբ 'ի մտանել յարքայութիւն` ասեմ եւ ես. այլ զայս նեղութիւնս յարքայութեանն երկնից յերանութիւնս հանգուցանէ. իսկ զմեղաց վաստակս գեհենին տանջանք եւ պատիժք տրտմութեան սպասեն: Այլ ճշգրիտ որ միտ դնէ, սատանայի գործք գործեն զանօրէնութիւն, առանց վաստակոյ ո'չ լինի. ո՞ր քրտունք են հանդարտութեան. իսկ պոռնկին` համակ 'ի քրտան է, 'ի ցանկութեան, եւ 'ի մաշել. զի՞նչ այսչափ մաշէ 'ի մարմնոյ ժուժկալիցն, որչափ պղծութեան կտղուցք եւ ընդարձակգնացացն մաշէ զմարմինն: Գիշերք առանց քնոյ են այնոցիկ` որ հսկեն յաղօթս, այլ դժուարագույն եւս է այնոցիկ` որ հսկեն 'ի մեղս. քանի' օն երկեղ է այնոցիկ որ առ ընկերին կին ժպրհին 'ի ցանկութեանն աւիւնդ, եւ զամենայն հանգիստ ամենեւին 'ի բաց առնէ. իսկ նեղութիւն ճանապարհի` որ 'ի փրկութիւն ածէ, զընդարձակութիւն մեղաց 'ի բաց առնէ: Արդ երկնչիմ, մի' գուցէ մինչեւ 'ի կատարած զանդոյրն ճանպարհ գնայցես, եւ հուպ յայն ճանապարհ գտցես զիջեվանս:

Այլ զդժուարապահն գանձ հսկեա', եղբայր, եւ պհեա'. ունիս ընկերս, եթէ կամիս, զաղօթս պահպանակիցս գիշերոյ, պահս ընդանի, սաղմոս զուարթացուցիչս հոգւոյ. զսոսա ընդ ոե'զ առ. սոքա եղիղցին քեզ օթեւանաց կցորդ, պահպանակից պատուական գանձուց: ո՞ քաջ է, ասա'. մեծանա՞լ, վասն պահպանութեան պատուական գանձու՞ ճգնել, եթէ բնաւ սկիզբն ո'չ ունել զոր պահեսցուք:  Ո'չ  ոք վասն երկեղի պահելոյն զբարութիւնն մերժէ յանձնէ. այսպէս եւ ո'չ ոք 'ի մարդկութենէ կարէ կեալ, թէ իւրաքանչիւր վասն որոյ փութայրն, զվրիպածն համարէր: Կայ արդէն, եւ լինի դէպ վրիպել եւ նաւավարաց վաճառականաց. դէպ լինի եւ նաւաբել լինել, եւ առնակնութեան այրի լինել, եւ որ բազումս սնուցանէ որդիս, նորդութեան. բայց 'ի գործ անդր թեւակոխեմք. 'ի բարի յոյս անդր հաստատիմք: Բայց զյուսացելոյց զկատարած այնմ յանձն առնեմք, որ 'ի վերայ մեր խնամ ունի աստուած:

Բայց դու բանիւք միայն վերստին 'ի սրբութիւն, գործով ընդ ըստգտեալսն շրջիս: Տեսջի'ր, գուցէ զղջայնացես 'ի վերայ խորհրդոց չարեաց, յորժամ ո'չ ինչ օգուտ առնիցի քեզ 'ի հեղգանաց: Հանդարտեցուսցեն զքեզ եւ կուսանացն օրինակք. նոքա զձէթս յամանս իւրեանց ո'չ ունէին. յորժամ պարտ էր ընդ փեսային մտանել, յայնժամ երկիւղ կալան, եւ զվիշտսն 'ի միտ առին: Վասն այնորիկ եւ անիմաստս կարդայ զնոսա բանն. վասն զի 'ի ժամանակս պիտոյիցն ձիթոյ առնել շահել` ընդ վայր անցուցին. մոռացան զանձինս իւրեանց, եւ արգելան 'ի լրջմտութենէ եւ յուրախութենէ հարսանեացն: Մի' գուցէ եւ դու` ամ յամէ, ամիս յամսոյ, եւ օր յօրէ յապաղես, եւ ո'չ առնուս զձէթն` որ կերակուրն է լուսոյ, անկանիցիս` յոր ո'չ սպասիցես. յաւուր յորժամ պակասեսցեն քեզ այնուհետեւ եւ կենաց պատճառք, անպտուղ իցես յամենայն կողմանց. հասանիցէ նեղութիւն առանց սփոփանաց, արարեալ հանդերձեալ զքեզ բժշկաց 'ի մահ, բարձեալ 'ի քէն զյոյս ընդանեաց. յորժամ ստէպ հեծիցես ցամաքեալ բերանով. ստիպեսցէ զքեզ տապ ուժգին վառեալ 'ի փորի: Թառանչիցես եւ հեծիցես 'ի միջոյ սրտէ. եւ որ տրտմիցի ընդ քեզ`  ո'չ գտանի. եւ բարբառեսցես ընդ աղօտ ինչ աներեւոյթ. եւ զամենայն զոր խօսեսցիս` իբրեւ բաղբաջանս արհամարհեսցեն:

Ապա ո՞ տացէ յայնժամ մկրտութիւն, կամ ո՞ յիշեցուսցէ լեզուաւ. կապին` որ ընտանիքն են` 'ի տրտմութեան. որ 'ի բացեայ են 'ի կարեաց` արհամարհին. որ բարեկամն է, դանդաղի յիշեցուցանել վասն խռովութեան. թերեւս բժիշկն իսկ խաբէ. եւ ինքն իսկ ո'չ ունի ակն առ այն. զի բնութիւն մարմնոյս զաշխարհս սիրէ. բայց գիշեր, մինուի հասեալ է յօգնականաց. կամ կնքատուն ո'չ պատահիցէ, եւ մահ հասեալ է, եւ տանելիքն ստիպեն, եւ չիք ոք որ թափէ: Աստուա՞ծ, որ արհամարհեցաւն 'ի քէն. նա վաղ չլսէ քեզ յայնժամ, զի դդու եւ այժմ նմա չլսես: Ժամանա՞կս դնէ քեզ. քանի՞ բարիոք վարս վարեցեր: Մի' ոք պատրեսցէ զքեզ յընդունայն խօսս. հասցէ 'ի վերայ քո յանկարծօչէն սատակումն 'ի նմանութիւնն մրրկի. եկեսցէ հասցէ 'ի վերայ քո հրեշտակ խոժոռադէմ, եւ տանի զքեզ բռնութեամբ. քաղէ զոգի քո կապեալ մեղօք: Ստէպ դարձդարձիցես այսր անդր, բողոքիցես առանց ձայնի, ամանի քո այնուհետեւ ողբք արգելեալ են 'ի քէն: Ո~վ, քանի՞ անցուցեր ինչ ընդ անձն քո. քանի՞ հեծեսցես. անյագ լայցես 'ի խորհուրդս քո, յորժամ տեսցես զլրջամտանս արդարոց 'ի փայլիւնս բաշխելոյ պարգեւացն, եւ սուգ մեղավորացն 'ի խորն խաւարի. որպիսի՞ ասասցես 'ի ցաւս սրտի քո յայնժամ: զիա՞րդ չեն յընկենուլ յինէն զնանրութիւնս, զբեռինս մեղաց. զի այսպէս դիւրին էր 'ի բաց առնել. այլ շեղջեցի զչարիս, եւ ձգեցի ընդ իս, եւ ո'չ եղեւ ինձ լուանալ զծիղչս 'ի յինէն, այլ հաստատեալ կացի 'ի մեղս աստ այժմ: Այլ եւ ես ընդ արդարս այժմ, այլ եւ ես յերկնաւոր բարութիւնսն վայելէի: Ո՞վ խորհրդոց չարեաց, վասն առ ժամ մի մեղաց հաանգստեան` զանմահ տանջանս տանջիմ. վասն ցանկութեան մարմնոյ 'ի հուր մատնիմ: Արդար են դատաստանք այ` կարդային ինձ, եւ ես ո'չ դնէի միտ. վկայէին ինձ, եւ ես ծաղր առնէի: այս եւ այսպիսիս ասասցես, եւ լացցես զանձն քո, եթէ յառաջ քան զմկրտութիւնն յափշտակեսցիս:

Է~ մարդ, կամ 'ի գեհենէն երկի'ր, կամ զարքայութենէն պէ'տ արա. մի' անարգեր զկոչն. մի ասէր, եթէ հրաժարեալ ունիմ զիս վասն այսր, եւ վասն այսր. ո'չ մի պատճառք գոն քեզ 'ի հրաժարելն: Ինձ արտասուք գոն` յորժամ յիշեմ, զի զամօթոյ գործ յարգես քան զմեծութիւն փառացն այ. եւ յաղագս արձակն եւ համարձակն գնալոյ քաղցրանայ քեզ, անհնարին է քեզ հրաժարելդ 'ի մեղաց. եւ 'ի պարգեւացն բարութեան արգելուս զանձն քո, իբրեւ ո'չ կամիս տեսանել զբարութիւն Երուսաղեմի երկնաւորի. ուր բիւրք հրեշտակացն են, ժողուուրդն անդրանկացն, առքելոցն աթոռք, մարգարէիցն գահք, հարց նահապետաց գաւազանք իշխանութեան, մարտիրոսաց պսակք, արդարոց գովութիւնք: Ցանկալի՞ է ընդ նոսա թուել զանձն քո. լուա' զանձն քո, եւ սրբեա' ըստ պարգեւացն Քրիստոսի. զի նորա են փառք եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն: