Պատմագրութիւն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Եւ ի յերկրորդ աւուրն եկեալ հասինզօրք չաղաթային՝ որդին Շահռուհին Ջօնգայ անուն, ունելով ընդ ինքեան ԼՌ. (30. 000) ոգիս. եւ տեսեալզսպանեալքն ի ճանապարհին՝ զահի հարեալ ապշէին, եւոչ կամէին գնալ զհետ նոցին։ Եւ որդի նորա այպնհամարեալ զոչ գնալն զհետ նոցա՝ բարկութեամբ լցեալասէ դէմ յանդիման առաջի մեծամեծաց իւրոց. «Մի ոքիշխեսցէ ի զօրաց մերոց մնալ ի քաղաքի կամ ի լերինս, այլ ամենեքեան միաբանութեամբ սպառազինեսցուք զկնինոցաե։ Եւ նոքա ընթացեալ զկնի նոցա՝ հասին եւ առինզառ եւ զաւար եւ զամենայն կողոպուտ նոցա, բայց ոչկարացին մտանել ի մէջ նոցա, այլ մերձ ընդ մերձերթային մինչ ի յԱղշահր քաղաք, եւ ոչ կարացինըմբռնել զնա։ Եւ նա երթեալ բնակեցաւ ի Թօխաթ եւյերկիրն իւր, եւ պատիւս մեծամեծս ընկալաւ իյիշխանաց քաղաքայնոց եւ շրջակայից կողմանցնայնոցիկ։

Իսկ ի գարնանային եղանակն աւերեացզաշխարհս նոցին, եւ առեալ գնաց նստաւ ի յեզր գետիմիոջ, եւ ժողովեաց զօրս բազումս՝ աւելի քան զԽՌ. (40. 000), եւ եկեալ նստաւ մերձ առ նոսա, եւ ոչ ինչ կարացառնել նոցա։ Եւ նոցա տեսեալ զանարի գոլն նոցա՝ելեալ քակեցին եւ աւերեցին զաշխարհս նոցա։

Եւ եկեալ ի Սեբաստիա՝ նստաւ ի վերայ այրիմիոջ, որ փախուցեալ էին յահէ նոցին. եւ սուտերդմամբ խաբեաց զնոսա, եւ եհան յայրէն զբազմութիւնհաւատացելոցն։ Եւ գերեաց զկին եւ զորդի անմեղիցնեւ տառապեալ ազգիս հայոց, եւ զարքն չարչարեալ սրովեւ հրով եւ անասելի չարչարանօք։ Իսկ քրիստոնեայքն, որ կային ի Տիւրիկի, տեսին զչարչարեալքն եւզգերիքն, եւ լալով եւ ողբալով գնացին ընդ առաջ չարբռնաւորին եւ նեռինն կարապետի, անթիւ եւ անհամարգինս ետուն եւ գնեցին, եւ զբազումս ի նոցանէ բերեալհասուցին ի կողմանս վերին։

Եւ եկեալ ի վերայ Խարբերդու՝ աւերեացհրով ու սրով զամենայն երկիրն. եւ ի սուգսգաւորութեան նստոյց զամենայն բազմութիւն ողորմածեւ գթած գաւառին։ Եւ եկեալ անտի ի վերայ գաւառինԴերջանու. եւ եհան զամենեսեան կահիւք եւ կարասիւք, որդովք եւ դստերօք, կամեցաւ տանել յերկիրնԱյրարատեան եւ Սիւնեաց։ Եւ էին աւուրք դառնաշունչեւ դժնդակ օդոյն ձմեռնային. եւ յետ երկուց աւուրցյանկարծակի ձիւն սաստիկ եկն ի վերայ նոցա, եւ իգիշերին յայնմիկ սառեալ պաղեցաւ երկիրն, եւբազմութիւն քրիստոնէիցն սառեալ մեռանէին. որդի իհայրն գոչէր եւ հայր՝ յորդին. եւ սիրելի որդիք նոցաի գիրկս մարցն մեռանէին, եւ առեալ զորդիս ի գիրկսիւրեանց՝ ձայն բարձեալ աղաղակէին ի վեր առ Աստուած. «Տէր Յիսո՛ւս, վրէժխնդիր լեր արեանց ծառայից քոց, զի դու ես յոյս եւ ապաւէն մեր, ազատեա զմեզ եւզորդիս մեր ի ձեռաց գազանիսե։ Եւ մեռան ի սոյնաւուրս աւելի քան զԷՃ. (700) ոգիս անմեղ քրիստոնեայք իդառնաշունչ օդոյն. եւ ոչ գոյր ժամանակ թաղելոյզնոսա, զի կերակուր եղեն գազանաց. եւ ոչ գոյրշինութիւն գեղօրէից մերձ առ նոսա։ Եւ վերակացուացնոցա՝ հատեալ զականջս նոցա, տարեալ ցուցանէինՆեռին կարապետին, եւ նա ծիծաղելով ասէր. «Աստուածարար, ինձ զինչ է փոյթ, թող չէր տուեալ զդոքա ի ձեռնեւ ոչ ձիւն յերկնից առաքեալե։ Զայս չարիս գործեացանօրէն գազանն։

Եւ տգետք ոմանք վասն սակաւ սիրելոյնզհաւատացեալս, թէ «ազգ բարի էե, յերկարութիւնկենաց խնդրէին, զոր եւ կարծիք է մարդկան, թէ քանզաստեղս երկնից աւելի մարդիկ մեռեալք եղեն վասնսորին անհնազանդութեան եւ հպարտ բարուց, որ ոչհնազանդեցաւ թագաւորին արեւելից։ Վասն զի նախաղաղասէր էր, եւ ոչ կամէր խռովարար լինել, զի ետեսզհայր իւր. շան պէս ոռնայր ի գերեզմանի, եւ յոչկամաց կորոյս զազգս մեր։