Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

 

ԳԼՈՒԽ Լ
Վասն թագաւորելոյն Արտաւազդայ:

Արտաւազդ` որդի Տիգրանայ` թագաւորէ Հայոց: Սա այլինչ գործ արութեան եւ քաջութեան ո'չ գործեաց. այլ միայն ուտելեաց եւ ըմպելեաց պարապեալ` եւ որսոց ցռուց եւ վարազաց, զիմաստութենէ եւ զքաջութենէ անփոյթ արարեալ: Սա բարսեալ եւ բամբասեալ լինէր ի զօրաց իւրոց յաղագս սաստիկ որկրամոլութեան իւրոյ: Ապա իբրեւ այս լինէր ի զօրաց իւրոց, եհան ի նմանէզՄիջագետս Անտոնինոս: Զայրացեալ Արտաւազդայ`հրամայէ զօրս ժողովել յԱտրպատականէ` եւ զբնակիչս լերինն Կովկասու` եւ զզօրս Աղուանից եւ զՎրաց եւզԽախտեաց, եւ իջեալ նոքօք ի Միջագետս` հալածական եւ փախստական արար զզօրսն Հռովմայեցւոց: Զոր ապա մռնչեալ առիւծաբար Անտոնինոս, եւ առեալ զբազմութիւն զօրաց իւրոց` դիմէ ի վերայ Արտաւազդայ, եւ անցեալ ի Միջագետս` կոտորէ զզօրսն Հայոց, եւ ձերբակալ արար զԱրտաւազդ. պարգեւէ Կղերպատրի. զոր ո'չ գիտեմ` ինչ օրինակաւ լեալ մահ նորա: Եւ թագաւորէ յետ նորա Արշամ` որդի Արտաշիսի` հրամանաւ Արշէզի Պարսից արքայի: Առ սովաւ եղեւ սկիզբն Հայոց տալ մասնաւոր հարկ Հռովմայեցւոց: Զսա զայրացուցեալ Զուրայի նահապետին Գնթունեաց ի վերայ Ենանայ նախարարին Բագրատունւոյ. զոր զայրացեալ Արշամայ`հրամայէ տանջանս յարուցանել ի վերայ Ենանոսի, եւ վաղճան գործոյն այս ինչ` կամ թողուլ զօրէնս Հրէութեանն եւ երկիր պագանել կռոցն, կամ կախել զփայտէ եւ ջնջել զազգ նորա: Եւ սպանեալ զմի յազգականաց նորա առաջի նորա` Սարի անուն, եւ զՍաբատիայ եւ զԱզարիայ որդիս նորա ի տեղի սպանման մատուցեալ. զոր ապա յերկեղէ կատարէ զկամս արքային հանդերձ ազգատոհմիւ. եւ Ենան յառաջին պատիւն իւր հաստատի: Եւ Արշամ կեցեալ ամս քսան` մեռանի: Տիբերիոս թագաւորէ ամս քսան եւ երեք: Ի սորատասնեւհինգ (երորդ) ամի գայ ի Մկրտութիւն Յիսուս Քրիստոս ի Յորդանան առ Յովհաննէս. եւ ի տասնուվեց (երորդն) ամի գլխատեցաւ Մկրտիչն. եւ ի տասնեւութ (երորդն) ամի խաչեցաւ Քրիստոս ի Հրէիցն. եւ ի տասնեւին (երորդ) ամին քարկոծեցաւ Ստեփաննոս: Եւ ի նոյն ամի կոչեցաւ Պօղոս յառաքելութիւն: Եւ էր յԵրուսաղէմ Եպիսկոպոս Յակոբոս եղբայր Տեառն. եւ տեղեկացեալ Տիբերայ վասն սքանչելագործ նշանացն Քրիստոսի, խնդրեաց առ ինքն զՊիղատոս: Իսկ նորա երկուցեալ ի տանջանաց, մինչդեռ յՈվկիանոսի նաւէին, մարտ անձին իւրոյ եղեալ`ընկեցաւ ի ծով: Առ սովաւ էր Աբգար թագաւոր Հայոց յՈւռհա. որեւ գրեալ թուղթ առ Փրկիչն ի ժամանակի Խաչելութեանն, եւ ընկալաւ թուղթ պատասխանի`օրհնելով զքաղաքն` ցուցանելով նմա զկատարումն ելից նորա յԵրուսաղէմ, եւ ուխտադրեալ առաքել առ նա մի յաշակերտացն բժշկել զհիւանդութիւն նորա. զի էր նա պատագրոս յոտից իւրոց: