Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

 

ԳԼՈՒԽ ԿԱ
Յաղագս Քառասնից:

Մոռացումն եղեւ մեզ յիշատակել զնահատակութիւն սրբոց քառասնիցն` որ եղեւ յամբարիշտն Լեկիանէ. զոր եհարց երանելի սուրբ թագաւորն Կոստանդիանոս`զՄաքսիանոս եւ զՄաքսինդես, եւ զՄաքսիմոս, եւ զամբարիշտն Լեկիանէս: Սա յարոյց հալածանս ի վերայ եկեղեցեաց. եւ հրամայեաց հանել հրովարտակ ընդամենայն գաւառս իւրոյ իշխանութեանն. եւ հանեալ զհարիւրապետ ոմն հանդերձ գնդաւն իւրով ի գաւառն` որկոչի Կապուտակէք, եւ ի թեմն Թեւլախունէք, եւ Անատաւլիկէք, եւ Խարտանայք, եւ Արմենակք, եւԴազիմոն, զի զորս գտցեն ի Քրիստոնէից զորք`մատուսցեն ի պաշտօն կռոցն, եւ կամ սպանցեն չարչարանօք: Ապա իրազեկ եղեալ հաւատացեալքն անարժանն այն հրամա (նա) ցն, յարուցեալ յիւրաքանչիւր գաւառաց` դէմ եդեալ տարադէմ թաքչել ի տեղի ինչ թաքստեան, եւ եկեալ հասին ի սահմանս Սեբաստիոյ. դիմեն ըստ իւրաքանչիւր յաջողութեան`ոմանք ի Մելեսիտն, որ է ամրոց եւ լեռնակողմ, իսկ այլք ի Տախալասուն, որ եւ այն լեառն, եւ թափի ի կողմն Տիւկնոց, եւ են զերծ տեղիք եւ հեռագոյն եւ ամրոց: Իսկ հարիւրապետն այն` զորմէ ասացաքն` հանդերձ գնդաւն իւրով հետամուտ լեալ գայ հասանէ նոցա յիւրաքանչիւր ամրոցի. եւ բաժանեալ զզինուորսն`հրամայէ նոցա յերկուցս յայսցանէ ընտրել զոր կամին, կամ հաւանել հրամանացն Լիկիանէ (ի), եւ դառնալ յիւրաքանչիւր տեղի խաղաղութեամբ, եւ կամ մեռանել չարչարանօք: Ապա իբր (եւ) ո'չ հնազանդեցան անօրէն հրամանացն, սուր ի վերայ եդեալ կոտորեցին զբազումս. եւ այլք փախստական լեալք զերծան ի ձեռաց նոցա: Իսկ իտեղի սպանելոցն զկնի հալածանացն շինեցին եկեղեցիք բազում, որ այժմ կոչի Եկեղեցաձոր, եւ սակս այնորիկ տեղիք նահատակութեան նոցա պատուին եւ փառաւորին ի բնակչաց աշխարհին: Իսկ սուրբ քառասունքն ո'չ եղեն կատարիչք անօրէն հրամանացն Լիկիանէ (ի) առ իսպանումն հաւատացելոցն, եւ ո'չ հաղորդ անարժան սպանողացն, այլ հրաժարեալ ի նոցանէ երթեալ բնակէին յայրի մի յեզր գետոյն` որ կոչի Ալիս` ի տեղի մի ամրոցին, զի յայնմ ժամանակի ամայի էր լեալ տեղին այն, իսկ այժմ շէն, որ կոչի Քաջ-Վահանայ. որ դեռեւս տակաւին կայ տեղիք կայարանաց սրբոցն եւ գիր իւրաքանչիւր անուանցն գրեալ ի տախտակս քարանցն, եւ զնշան յաղթութեան խաչին տպաւորեալ ի նոյն յարձանս վիմացն, որ այժմ եւս պատուին տեղիք բնակութեանն նոցա Եկեղեցեօք եւ պաշտօնէիւք: Բայց հարիւրապետն ոչ գիտաց զտեղի բնակութեան նոցա, այլ երթայր պատմէր Լիկիանէ (ի) զիրսն եւ զեղեալսն միանգամայն եւ զդառնալ քառասնիցն եւ զոչ հնազանդիլն հրամանացն հարիւրապետին: Իսկ ապա յետոյ երթեալ պատմէին Լիկիանէ (ի) վասն սրբոցն, եւ նշան ածէին զտեղի բնակութեան նոցա: Եւ նորա հրաման տուեալ դքսին եւ դատաւորին` որք էին ի քաղաքին Սեբաստիայ, զի խնդիր արարեալ քառասնիցն` գտցեն եւ արկցեն ի չարչարանս, որ կամ ուրասցեն (գուցէ` անսասցեն) անարժան հրամանաց նորա` պաշտել զկուռսն, եւ կամ մեռցին չարչարանօք: Եւ երթեալ խնդրակքն գտին զնոսա ի տեղւոջն` զոր վերագոյնն ասացաք. եւ առեալ գնացին ի քաղաքն Սեբաստիայ: Եւ էր օրն` յորում հանին զնոսա ի բնակութենէ իւրեանց` տասն եւ հինգ Արեգ ամսոյ. զոր մեր ո'չ վարկպարազի ինչ` այլ ստուգիւ քննեալ յուսումնասիրաց ոմանց` որք էին մարդասէրք եւ Աստուածասէրք. եւ վասն այնորիկ կարգեցաք մեք զօրն զայն տօն սրբոց Քառասնիցն` տօնել ամ յամէ անխափան ի փառս Աստուծոյ:

Արդ որպէս ասացաք, ստուգիւ քննեալ մեր գտաքզսկիզբն չարչարանաց նոցա զօրն զայն` յորում կարգեցաք զտօն. իսկ կատարումն նահատակութեան նոցա եղեւ ի մարտի ինն կարգեալ ի սրբոց հարցն, զոր տօնեցաք եւ տօնեմք հանապազ ընդ ամենայն ուղղափառ Եկեղեցիս: Արդ զնոսա գովէ եւ երանելին Բարսեղ ի պատմութեան անդ իւրում, եւ ասէ, ո'վ հասու լիցի սոցա պատւոյս, զոր ո'չ մի լեզու միայն, այլ եւ ո'չ քառասուն լեզու բաւական լինին զայնչափ արանց առաքինութիւն օրհնել եւ գովել. վասն զի մեզ ոչ ընդմի վկայ է սքանչանալ` եւ ոչ ընդ երկուս` եւ ո'չ ի տասներորդ չափ վկայեցելոց, այլ ընդ քառասուն այր, որ իբրեւ զմի ոգի միաբանեալ ընդ միմեանս`նահատակեցան ի փառս Քրսիստոսի, որում փառք յաւիտեանս, ամէն:

Այլ մեք ի մերն դարձցո'ւք ոճ եւ ի ժամադրեալ տեղին` զոր խոստացաք ասել: