Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

ԳԼՈՒԽ ԾԸ
Թուղթ Մովսիսի Եպիսկոպոսին Ցուրտաւայ առ Տէր Սմբատ Վրկան Մարզպան:

 

Աստուածաշնորհ պատուով պայծառացելոյ ՏեառնՍմբատայ Վրկան Մարզպանի` եւ Տէրանց զինուորի, իՄովսիսէ Տէրամբ ողջոյն:

Զպատասխանիսն թղթոցն տեսի. զոր անօրէնութեամբ եւամբարշտութեամբ արարեալ էր Վրաց աւերիչԿաթուղիկոս անուանեալ` առ մեր Աստուածապատիւ ՏէրԿաթուղիկոս եւ առ քեզ Տէր իմ: Եւ յաղագս ՏեառնԿաթուղիկոսի` վասն իմ չէ սրտի պակասութիւն, զիտեղեկացեալ է, եւ բովանդակ ի վերայ հասեալ, թէ վասնէ՞ր կամ զի՞ հալածեցաւ. բայց վասն քո Տեառնդ կարիպակասութիւն է սրտի, գուցէ արդեւք ամբարիշտ թղթովք, զոր գրեաց առ ձեր փառաւորութիւնդ, երկմտեցոյց ինձզձեզ: Բայց Տեառնդ ձեռնհասութիւն է ողորմութեամբնԱստուծոյ: Եւ է եւ ի հեռագոյն տեղիս քննութիւն իմիքպէտք էին տեղեկանալ, թո'ղ թէ կարի ի մօտ է Հայք եւՎիրք, եւ սահմանակից են միմեանց, եւ շատք յԱզատաց եւյոլովք Իշխանականաց աստի անդր հասանեն եւ անտիայսր գան. յորոց մարթի տեղեկանալ, թէ արդարեւայդպէ՞ս գտանիմ որպէս առ ձեր սրբութիւնդ գրեալ է ինոցանէ, եւ ես այլտարազ ծանուցի ձեզ, եւ զայսպիսիՎարդապետս եւ զԻշխանս եւ զաշխարհս խաբեցի, պատուհաս զոր արժան է առնել ի վերայ իմ. զի որ յիսնայի, այլ չկարէ խաբել: Բայց թէ քննել հրամայէք, յուսամ յողորմութիւնն Աստուծոյ, թէ զամենայն բանսթղթոցն` որ վասն իմ գրեալն էր, սուտ գտանէք, մանաւանդ զի ի հալածանացն ժամ, զինն օր ի Տփխիս ինորա դրունս կացի եւ յանդիման չարար. եւ աշխարհնամենայն գիտէր, զի չար (ար) վասն այլ ինչ իրաց, բայց վասն հաւատոյ: Այլ ես բազում բանիւք ի ձեռնպատգամի խօսեցայ ընդ նա, եւ ծանուցի նմա զամենայնոր ինչ տեսեալ էր իմ զնոսա եւ իմացեալ` ոչինչզանգիտացեալ զնմանէ: Իսկ նա ոչ ետ ինձ պատասխանի եւոչ յանդիման արար զիս. եւ յետ ինն աւուր ինքն իՄցխիթայ գնաց. եւ ես այսր լուսով գնացի, եւ ոչ ընդխաւար, որպէս եւ նայն գրեաց: Եւ յորժամ նոքա գնացին, որ օր եւթն էր, ի սրբոյ Յովհաննու վանս եկի ես, յանձնարարաք զժողովուրդն շնորհաց Հոգւոյն. եւ չեմերթեալ առ Վարհամ, եւ ոչ նոքա կացուցանել կարենզայդ. այլեւ ես անգուման առնեմ զՏէրդ զՎարրամ. առ իս գրեալ էր, եթէ իմ սրտի մեծ պակասութիւն է ձեր իսրբոյ եկեղեցւոյն հեռանալ. բայց մինչ գնացէքդ`ճանապարհ առ մեզ պիտէր առնել. զի եւ եկեղեցւոյնմեծ բաժին կայ աստ, որով եւ զձեզ յանձն ունել մարթէր: Զայս թուղթ Տեառն Կաթողիկոսին տեսեալ է, եւ քեզՏեառնդ ցուցանեմ: Եւ ես անդրէն պատասխանի արարի եւասեմ, ապա անտի զի՞ գնայի` թէ առ քեզ գայի. զի հաւատձեր եւ նոցա մի է: Եւ որ վասն չար գործոց գրեալ էր` թէհալածեցաւ ի ծածուկ, քան զիս մարդ մեղաւոր չմարթիլինել. զմեղս իմ` զոր Աստուած միայն գիտէ եւ ես, բայցյայտնի չկարէ ցուցանել, եւ զպաշտօն զի փոխեցի` յայտէ: Եւ զԵպիսկոպոսն Նեստորական, զոր արարինդպրութիւն, զի եւ Վրացերէն գիտէ` որպէս արժանն է`թո'ղ թէ Հայերէն, եւ անյայտ է: Բայց փառաւորութեանդձերում տեղեկութիւն լիցի, զի այնպիսի չարութեանմեքենայս շատ գիտէ, եւ զձեզ հաւատացուցանել կամի եւզգործդ խափանել. բայց վասն Աստուծոյ եւ ձեր հոգւոյդջանացարո'ւք. որով եւ հնար է` ո՞ գիտէ` տառապեալաշխարհին փրկութիւն առնէ Տէր Աստուած ի ձեռնփառաւորութեան ձերոյ: Եւ դուք վարձս յԱստուծոյընդունիք եւ բարգաւաճանք ի մարդկանէ լինին. եւանարժանութիւնս իմ մինչեւ կենդանի է, Տեառն եւզորդեկիդ զփրկութիւն հոգոց եւ մարմնոց` որպէսզանձին իմում` խնդրեմ ի Տեառնէ Աստուծոյ: Ողջ լե'ր իՏէր: