Պատմութիւն Հայոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
">

ԳԼՈՒԽ ԿԵ
Թէ յորո՞ւմ ժամանակի հաւատացին Աղուանք յառաջքան զՀայք` ի պատմութենէ իւրեանց:

Լսելով զայս մեզ (ի) պատմագրացն Աղուանիցզարդար եւ զբուն եւ զառաջին հաւատալն աշխարհինիւրեանց հաւաստի մեզ պատմեալ. զի պատմութիւնճշմարիտ է. եւ առաւել քան զխոնարհելն զԱռանայ իՎաղարշակայ տանն Աղուանից, այլ ինչ գտաք` ասէպատմութիւնն` մինչեւ ցքաջն Վաջագան, որ միանգամայնտիրեաց կողմանցն Աղուանից: Իսկ ի հասանել ժամանակիարեգակ արդարութեան եւ ձայն ելանէր մերոյփրկութեան անքննին էութեան լոյսն փառաց, եւէութեան Հօր ծագումն զտնօրինականս կատարեալզամենիցս ամենայն, եւ յէականն նստաւ փառս, ուստիոչն էր մեկնեալ: Եւ զսուրբ եւ զցանկալի աշակերտսնիւր առաքեաց քարոզ տիեզերաց. որում եւ մերումարեւելեացս վիճակեցաւ սուրբ առաքեալն Թադէոս: Սաեկեալ ի Հայս յԱրտազ գաւառ, եւ անդ առնու զվախճանմարտիրոսութեան ի Սանատրկոյ արքայէն Հայոց: Եւաշակերտ նորին սուրբ Եղիշէ դառնայ յԵրուսաղէմ, եւպատմէ անդ մեծին Յակովբայ եղբօր Տեառն զտենչալինահատակութիւն առաքելակցաց նորա: Անդանօր ապայազդմանէ սուրբ Հոգւոյն ձեռնադրի Եղիշայ ի ձեռացսրբոյն Յակովբայ, որ էր առաջին ՀայրապետԵրուսաղէմի. վիճակ առեալ իւր Եղիշայ զարեւելս, ճանապարհ արարեալ յԵրուսաղէմէ ընդ Պարսս մտանէընդ Մասքութս, խոյս տուեալ ի Հայաստանեայցն. սկիզբնառնէր քարոզութեան ի Ճորայ, որ է Դարբանդ, եւ իտեղիս տեղիս բազումս աշակերտեալ` ծանոյց նոցազփրկութիւն: Եւ անտի եկեալ յՈւտի գաւառ ի Սոհառնքաղաք երիւք արամբք աշակերտելովք, որոյ հարազատք`անօրէնք ոմանք զկնի եկեալ` զմինն յաշակերտելոցնընկալեալ ի նոցանէ զնահատակութեան վախճան, եւերկուսն թողեալ զերանելին Եղիշէ, գնացին զկնիամբարիշտ եւ խողողիչ արանցն: Իսկ սուրբ ՀայրապետնԵղիշայ եկեալ ի Գիս` կանգնեաց անդ եկեղեցի, եւմատոյց զանարիւն պատարագն: Յայնմ տեղւոջ եղեւսկիզբն արեւելեաց եկեղեցեաց մայրաքաղաքաց, եւլուսաւորութեան տիեզերաց: Եւ անտի անցեալ ի դաշտնԶարգունի ի տեղիս զոհարանաց դիւամոլ կռապաշտիցն, եւ անդ էառ զնահատակութեան պսակն, անյայտ իմն եթէյումեմնէ եղեւ ելք կենաց սրբոյն. եւ անդէն ի գուբ միմահապարտաց ընկեցաւ պատուական նշխարք սրբոյն, եւծածկեցաւ ի տեղւոջն` որ կոչի Հոնեռնք` բազումժամանակ ի փառս Քրիստոսի Աստուծոյ: Արդ վասն այսրպատճառի ի պատեհ համարեալ Հայրապետն մեր Աբրահամտալ զԱրք Եպիսկոպոսութիւն` տանն Աղուանից, եւ տաննՎրաց` զՄետրապօլտութիւն. որում ո'չ հաւանեալԿիւրոնի բաժանեցաւ ի Հայոց, եւ ի բաց տարագրեցաւ: