Մեկնութիւն քերականի

[ԲԱՆ]

«Հասարակ վանգն լինի ըստ յեղանակս երիս»:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Հասարակ վանգս ի Հոմերոնի ասացածն, զի մի' միտս բանին ծածկեցին վասն դժուարաչափոցն: Եւ հասարակ է` որ առնու ի յերկայնիցն եւ սղիցն ըստ պիտելոյն: Եւ աւրինակս, ու յիշեալ է, չափածու բան է յիմաստնոց, զի թէպէտ եւ շա'տ շատ է, բայց հասարակ ամէնն վանգակոտոր չափած է. «ինձ, բնաւ, ոչ, ես, դուն»: Եչն յարուցեալ խորտակեաց զդայն: «Ի, րիք, պատ, ճառ, ա, րեւ, այլ, աս, տու, ածքնե: Տեսանե՞ս, զի յերկայնիցն եւ ի սղիցն է աստ ժողովեալ:

[ԲԱՆ]

<1> «Յորժամ ի ձայնաւոր յերկայն յանգիցի եւ զհետինն ունիցի ի ձայնորդէ հաւացեալ, որզան` ինձ, բնաւ, ոչ, ես, դուն, ի, րիք, պատ, ճառ, ա, րեւ, այլ աս, տու, ածքն»:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Պրիամոս Տրոյացւոյ հարճն առաւ ի հելլենացւոցն ծառայ, եւ ապականեալ թողին զնա պղծեալ. եւ Պարիս, որդի նորա, տեսեալ ասէ ցկինն` «Մի' ամաչեր, զի դու չես իրք արարեալ, այլ աստուածքն մատնեցին վասն մեղաց մերոց, որ չետուն մեզ յաղթութիւն. մի' ամաչեր, այլ եկեսջիր ի տուն քո»:

[ԲԱՆ]

<2> «Եւ կամ յորժամ աղաւտի եւ աղաւտացելոյ ձայնաւորի վերաբերիցին երկու ձայնորդք, որոց երկրորդն նայ է, իսկ առաջնորդն եզական ձայն, հիզան` «Պատ, րոկ, ղէ, ինձ, հի, քոյս, կա, րի, յոյժ, սի, րե, ցեալ անձ[ի]ն»:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Աղաւտ եւ աղաւտացեալ` այբն է, վասն զի երբեմն սուղ է, եւ երբեմն` երկայն, եւ այլ երկու ձայնորդքն, որ առան, սղացուցին զայբն: Իսկ այն, որ ասէ, թէ երկրորդ նու է, նա երկրորդ վանգն է` րոկղէն, զի րէն եւ ղատն ի նայիցն է, եւ նայն գէջ ձայնն է, որ են գէջքն` ղ, մ, ն, ր: «Եւ ինձ հիքիս կարի յոյժ սիրեցեալ անձ[ի]ն»: Եւ վանգիցն աւրինակ է` Պատրոկղէ, Աքիլլեւս. զի սա դայեկորդի էր եւ քաջութեամբ մեռաւ ի պատերազմի, եւ կինն, որ էր հարճն Աքիլլայ, զոր խոստացեալ էր տալ նմա, լայր զնա: Եւ Աքիլլեւս մխիթարել զնա կամելով ասէր, թէ` «Ինձ հիքիս, այսինքն` ողորմելւոյս, ա'յլ աւելի վնաս նորա մահն է. մի' լար, ոչ ատեամ զքեզ»:

[ԲԱՆ]

«Եւ կամ յորժամ սղիցի եւ եզերիցի ի մասն բանի եւ զհետինն ունիցի ի ձայնորդէ հաւացեալ, որպիսի` զՆես, տոր, ոչ, խա, բեաց, խաւ, շիւնն, թէ, պէտ, եւ, յումպ էր»:

[ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ]

Սուղ զեչն ասէ, զի ի սղիցն է, եւ բանի եզեր գայ ի յառաջսն, եւ է', որ զյետինն ունիցի, այսինքն` որ ի հետն գայ ի ձայնորդէ հաւացեալ. այսինքն յանձայն գրէ սկսեալ զՆեստորն` ի զայէ եւ ի նուէ, եւ յայսցանէ սկսանի զաւրինակն` «զՆեստոր ոչ խաբեաց» եւ այլն: Եւ աւրինակն պատմութիւն է բան չափածու. զի Նեստոր ոմն, ծեր եւ հմուտ ի պատերազմի, եւ հարաւ ի պատերազմին: Եւ ետուն զնա ի բժիշկ ոմն Մաք[աւ]ոն անուն, եւ նա ետ նմա հաց եւ սեաւ գինի: Եւ մինչդեռ ի յումպ էր` կազմեցան զաւրք գաղտնաբար ի նմանէ, զի չիմանայ եւ զհետ երթայցէ եւ մեռցի ի վիրացն: Եւ ոչ կարացին վասն արիութեան նորա, զի թէպէտ եւ յումպ էր` իմացաւ զխաւշիւնն, եւ ֆիլիսոֆայ ոմն ետես զայն այնպէս եւ նմա գով ասաց չափածու բանիւ: