Պատմութիւն

Բայց անկելոցն ՚ի մեծ պատերազմին մնացորդք՝ էին այսոքիկ. երկու որդիք Սմբատայ որդւոյ Աշոտի, որոց անուանքն՝ Աշոտ եւ Շապուհ. եւ Սամուելի եղբայր մի Շապուհ անուն. իսկ Մուշեղայ՝ երկու որդիք եւ չորս դստերք. անդրանկին Շապուհ անուն։ Որք անկան յերկիրն Վասպուրական. զորս եսպան զերկոսին Մեհրուժան Արծրունի, որպէս թէ ՚ի պատճառս հօրն նոցա եղեւ աղէտն մեծ. եւ մի ՚ի քերց նոցա ետ զինքն յամուսնութիւն Ջահապի ումեմն իսմայելացւոյ՝ թիկունս առնելով զնա։ Իսկ որդիքն Սմբատայ Աշոտ եւ Շապուհ, հասարակ բաժանեցին զհայրենիս իւրեանց. եւ զի Ջահապ յափշտակեալ էր մասն ինչ յԱրշարունեաց, եւ խորհէր տիրել ՚ի ձեռն կնոջն բոլոր աշխարհին, զայն առին յինքեանս Աշոտ եւ Շապուհ. եւ ելեալք զկողմամբքն Շիրակայ՝ հարին զզօրսն Իսմայելի՝ որ անդ, եւ գրաւեցին յինքեանս զՇիրակ եւ զԱշոցք, եւ զգաւառն Տայոց։ Եւ այսպէս ըստ բախտին ելեալ Աշոտի քաջի՝ շինէ զԿամախ, եւ բնակեցուցանէ ՚ի նմա զընտանիս իւր. եւ ինքն նմանեալ նախնոյն իւրոյ Սմբատայ, որդւոյ Բիւրատայ իշխանի Սմբատաւանայ, որ է Բեբերդ ՚ի Սպեր գաւառի։ Քանզի յաւուր միում պաշարեցին զնա թշնամիքն՝ մինչ կայր յաղօթս, եւ տեսեալ՝ ոչ խափանեաց զխօսելն ընդ Աստուծոյ մինչեւ ցկատարումն, եւ ապա ելեալ ընդդէմ նոցա, կտրէր յերկուս զգլխաւորն, որում անուն էր Լիպառոն Աբդլա, եւ հարկանէր իբրեւ արս հինգ հարիւր։ Առ սա բողոք կալեալ ազգին Գնունեաց՝ թափել զնոսա յԻսմայելացւոցն, որոյ երթեալ հազար արամբ յԱղիովիտ գաւառ, եւ առ ինքն գումարեալ զամենայն ազգն ախիւն իւրեանց, տանի բնակեցուցանէ ՚ի Տայս։

Յայնմ ժամանակի աղմկեալ Իսմայելի ընդ միմեանս, հանգչէր երկիրս Հայոց, եւ սկսան զօրանալ իշխանքն մեր յիւրաքանչիւր իւր տեղիս։ Եւ տայր իշխանն Իսմայելի Աշոտի որդւոյ Ատրներսեհի որդւոյ Վասակայ, որդւոյ Աշոտոյ Հայոց իշխանի՝ զերկիրն Վրաց. որոյ երթեալ հնազանդեցուցանէ ինքեան. եւ կայսրն առաքէ նմա պատիւ կիւրապաղատութեան։ Իսկ Ջահապն ապստամբեալ յիւրմէ իշխանէն, գայ նստի ՚ի Դուին բռնութեամբ, որդւով իւրով Աբդլայիւ։ Եւ իբրեւ ետես զայն կիւրապաղատն Աշոտ, առաքէր առ կայսրն Լեւոն օգնել նմա, եւ նա չէր պարապ. զի Միքայէլ ոմն ջանացեալ սպանանել զնա, եւ ոչ յաջողեալ գործոյն, այլ իմացեալ կայսերն՝ կամեցաւ սպանանել զնա, եւ աղաչեցեալ ՚ի թագուհւոյն՝ մինչեւ անցցէ զատկին օր, վասն որոյ եդաւ ՚ի բանտի. եւ էր բանտապահն բարեկամ Միքայելի, որ կաշառեաց զմանկլաւիկքն, որք են սենեկապանք արքայի եւ մօտակայք. եւ սոքա յանկարծակի սրովք դիմեցին ՚ի վերայ կայսերն յեկեղեցին ՚ի ժամ պատարագին, եւ նորա փախուցեալ առ սեղանն բուռն եհար զնմանէ. իսկ նոքա անողորմ գազանաբար սպանին զնա ՚ի տեղւոջն։ Եւ թագաւորեաց Միքայէլն. ելանէր ՚ի խնդիր մեծ զօրավարին Մանուելի մամիկոնենոյ. եւ նորա աճապարեալ հարիւր եւ յիսուն արամբք անկանի ՛ի Կամախ, եւ անտի առ Մամուն իշխանն Իսմայելի, որ սպանեալ զեղբայրն Մահմէտ՝ ինքն տիրէր Տաճկաց. եւ նորա յոյժ պատուեալ զնա, կտրեաց ռոճիկս աւուրն հազար երեքհարիւր եւ վեց կշիռ արծաթոյ, եւ զայլ օր ըստ օրէ պարգեւս անչափ եւ անկշիռ։ Բայց կիւրապաղատն Աշոտ տիրեաց ՚ի Կաղրջաց մինչեւ ՚ի Տփխիս, լեռնակողմամբն հանդերձ։ Բայց տունն Ջահապայ զօրացեալ ՚ի Դուին, իբրեւ հինգ հազարաւ կամեցան գնալ ՚ի Տարօն, յիշխանութիւնն Աշոտոյ որդւոյ Սմբատայ. իսկ ողջախոհն այն եւ քաջն հաւատացեալ՝ երկերիւր հեծելօք եւ երեքհարիւր հետեւակօք ել ընդդէմ նոցա չմնացեալ հաւաքման զօրացն, եւ կոտորեաց ՚ի նոցանէ զերեք հազարսն, եւ հասեալ ՚ի բանակս նոցա՝ էառ զամենայն մեծութիւնս նոցա, եւ դարձան խնդութեամբ փառաւորելով զՔրիստոս։ Եւ Շապուհ եղբայր նորա ասպատակեալ ՚ի կողմանս Դւնայ, եւ առեալ աւար բազում դառնայր. եւ թափեցաւ զօրն ՚ի քաղաքէն զհետ նորա, եւ քաղաքացիքն դիմեալք ՚ի վերայ Աբդլմէլքի, սպանին զնա, եւ ածին զդուռն քաղաքին. եւ դարձեալ զօրացն եւ իմացեալ զեղեալն, չքոտեցան եւ կորեան ՚ի միջոյ։