Պատմագրութիւն

Խուտաբանտս որդի էր Շահ-Թահմազին` եւ եղբայր Իսմայիլին. եւ հայր սորա Թահմազ` առաքեաց զսա ՚ի Խորասան, եւ յանձնեաց ՚ի նա զամենայն աշխարհն: Եւ նա երթեալ տիրեաց նոցա. եւ էր զեղխ` եւ լոյս աչացն պակաս: Եւ տեսեալ զօրացն` թէ ո'չ գոյ ժառանգ թագաւորութեան, գնացեալ բերին զնա եւ արարին թագաւոր, անարի եւ անփոյթ ՚ի պատերազմունս` ՚ի ՋԻԷ [1477] թուին: Ի սորա Բ [2] ամին` եկն Լալայ Փաշայն, եւ աւերեաց զԵրեւան, եւ գերեաց ԿՌ [60000] անձինս Քրիստոնէից եւ Տաճկաց: Յետ Լալային եկն Ֆահրատ փաշայն, եւ շինեաց բերդ յԵրեւան. եւ ելեալ գնաց ՚ի Գանձակ Աղուանից, եւ էառ զնա: Առին զԹաւրէզ եւ զՇամախի եւ զԴամուր-ղափը, որ է տուն (դուռն) Ալանաց, եւ մինչ ՚ի Խուտաֆրին տիրեցին Օսմացիք: Իսկ թագաւորն Պարսից Խուտաբանտ ժողովեաց զզօրս իւր. եւ գնաց ՚ի վերայ Գանձակայ. եւ (մինչ) մերձ էր առնուլ, անիծեալ ազգն Պարսից արարին անաստուածութիւն. զի որդի մի էր նորա, որ ՚ի տեղի թագաւորի պահէր զնա` Ամիր-Համզայ անուն. եւ հարին զնա եւ սպանին. եւ եղեւ կրկին կուրութիւն նմա: Եթող զգործս պատերազմին, եւ ելեալ գնաց ՚ի Խորասան առ միւս որդին իւր Աբաս. եւ մեռաւ անդ` թագաւորեալ ամս Գ [3]. եւ ոմանք Թ [9] ամ ասեն: Բայց վասն մահուան սորա` ասեն, գնացեալ ՚ի բաղանիս` զերծին զգլուխն. յորժամ ՚ի ներքոյ ծնօտին կամէին հարթել, ածելեաւ հատին զպարանոցն: Եւ վասն անարի լինելոյ նորա` գովիչք Պարսից ասացին նմա երգ արհամարհանաց. եւ ՚ի մէջ երգոյն ասացին, քակեցիր զԹաւրէզ, եւ բեցիր ՚ի Մարանդ: Նաեւ առասպելս յօդեցին …այսպէս, թէ ասէին, թագաւո'ր` այս ինչ քաղաք առին Օսմանցիք, … լի կաս նստեալ: Իսկ նա սաստէր նոցա ասելով, լուռ լերո'ւք, զի հարսանիս են կատուաց. եւ ինքն զարդարէր զկատուսն` դիպակ հանդերձիւ, եւ կախէր զանգակ ՚ի պարանոցէ կատուացն, եւ հրամայէր փողս հնչել. եւ ինքն ծափս հարկանէր եւ խնդայր: Զայս առասպելեցին վասն տկար եւ անարի գոլոյն, որ նշանակէ թէ` որպէս կատու ՚ի տուն բնակի, եւ ոչ ելանէ արտաքս, նոյնպէս եւ սա որպէս կատու անկեալ էր ՚ի տան, ո'չ ունէր փոյթ վասն աշխարհին: Այլ միւս եւս յօդեցին բան վասն կուրութեանն. զի յորժամ ելանէր արտաքս` եւ հեծնոյր ՚ի ձի` եւ շրջէր յարձակ դաշտի, եւ որք ընդ նմա էին` ծաղր առնելով կատակէին եւ ասէին, թագաւո'ր, պրակ է եւ մայրի, խոնարհեցո' զգլուխդ, զի մի' հարցի ընդ ծառս. եւ նա խոնարհ առնէր զգլուխն մինչեւ ցօգուտ ժամս: Եւ այսպէս վարեաց զկեանս իւր անարգութեամբ մինչեւ ցմահ: