Բերդի յիշատակարան

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

[ԲԵՐԴԻ ՅԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ]

1863 թիւ

Յունուարի 11-ին	յայտնեցին ինձ գործի ծերակոյտ տրուելը:
13-ին տեսութիւն	պ. Սուլթանշահի, եղբօրս եւ ուրիշների հետ:
Փետրուարի 1-ին	վերջին անգամ տեսութիւն եղբօրս հետ:
12-ին	առաջին անգամ կանչեցին ինձ ծերակոյտ:
13-ին	ծերակոյտի հրամանը` տեսութիւն թոյլ տալու համար:
Մարտի 5-ին	ըստ գերագոյն հրամանի` սկզբնաւորութիւն տեսութեան: Եղբայրս եւ Ա[նանիա] Ս[ուլթանշահը] եկան ինձ այցելութեան:
13-ին	նամակ գրեցի եղբօրս․ պատասխան չստանալով, 17-ին կրկնեցի:
21-ին	վերստին կրկնեցի: Այսօր ինձ յայտնեցին, թէ տեսութիւնը դարձեալ դադարացրած է եւ թէ վերստին խնդրւում է թոյլտւութիւն: Խելքս չէ հասնում այս հակասական խօսքերին:
23-ին	երեկոյեան ստացայ երկու նամակ, մինը 22-ից, իսկ միւսը 23-ից:
24-ին	գրեցի պատասխանը, որ կ՚երթայ 25-ին:
27-ին	ստացայ մի նամակ եւ պատասխանը գրեցի նոյն օրը, որ կ՚երթայ 28-ին:
28-ին	ստացայ մի նամակ. պատ[ասխանը] գրեցի 29-ին, որ կ՚երթայ 30-ին: Այսօր ինձ յայտնեցին, թէ Զատկին տեսութիւն թոյլ կը տան:
Ապրիլի 1-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ այլոց:
3-ին	նամակ ստացայ հանդերձ 1 ֆ[ունտ] թաբ[ակով] եւ թղթով եւ պատասխանեցի 4-ին: Ժողովրդական քերականութեան վերայ սկսեցի աշխատել ապրիլի 1-ից:
7-ին	նամակ ստացայ երկու հատ, մինը 4-ից, իսկ միւսը 6-ից եւ պատասխանեցի 8-ին, որ գնաց նոյն օրը:
9-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ եւ Յովհանն[էսի]:
11-ին	նամակ ստացայ. պատասխանեցի 12-ին, որ կ՚երթայ 13-ին:
14-ին	նամակ ստացայ, պատաս[խանեցի] նոյն օրը, կ՚երթայ 15-ին (12 շիշ գինի):
15 -ին	յայտնեցին, թէ գինին ինձի չէ, այլ բոլոր բանտարկելոց:
16-ին	տեսութիւն եղբօրս, Սուլթանշահի, Նազարեանցի եւ Լ[ազար] Իլի[չի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 25-ին:
18-ին	ստացայ նամակ եւ պակսիմատ. 19-ին պատասխանեցի, որ գնաց 20-ին:
22-ին	նամակ ստացայ, ուր յայտնում են, թէ այսօր-էգուց պիտի պատասխան ընդունեն, պիտի ընդունուի՞ ռնգեղջիւրը, թէ չէ: Նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 23-ին:
25-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Եզեանցի հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է մայիսի 3-ին:
28-ին	նամակ ստացայ 27-ից գրուած, պատասխանեցի եւ գրեցի մի առանձին նամակ մեր տունը, որ կ՚երթայ 29-ին:
29-ին	նամակ ստացայ առանց ամսաթուի: Սիգար հարիւր հատ, ընտիր ծաղիկ, Ուպմանից:
Մայիսի 1-ին	նամակ գրեցի եղբօրս` ապրիլի 29-ին ստացածիս պատասխանը:
2-ին	նամակ ստացայ 1-ից գրած, եղբօրս եւ օրիորդ Մագդալինէի ստորագրութեամբ: Ստացայ նաեւ 1 ֆունտ թաբակ:
3-ին	տեսութիւն եղբօրս, տէրտէրի, Մարի[ա] Աթանաս[եւնայի] եւ Մագդ[ալինէի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը յայտնի չէ:
7-ին	նամակ ստացայ 7-ից գրուած, որով ուղարկում են պակսիմաթ եւ ասում են, թէ Կալկաթայի երեսփոխանութեան թուղթը պիտի երթայ եղած մայիսի 1-ին: 7-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 8-ին:
9-ին	նամակ ստացայ եւ Բոկլի գիրքը, ուր գրում են, թէ տեսութիւնը նշանակուած է 10-ին, այսինքն վաղը:
10-ին	տեսութիւն եղբօրս, Յովհ[աննէսի] եւ Աջ[եմեանի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է մայիսի 20-ին:
13-ին	նամակ ստացայ 12-ից Ա[նանիա] Ս[ուլթանշահ]ից եւ 10 նարինջ:
18-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚երթայ 19-ին:
20-ին	տեսութիւն եղբօրս, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] եւ տէր Մատթէոսի հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է մայիսի 27-ին:
22-ին	նամակ ստացայ 21-ից գրուած, որով ուղարկեցին ռնգեղջիւրի մասին դուրս եկած թղթի պատճէնը եւ 10 նարինջ:
23-ին	նամակ գրեցի Ղազարոս եւ Սերոբ եղբարցս, որ կ՚երթայ 24-ին. Սերոբի նամակը թուեալ է մայիսի 26-ից, փոշտի պատճառով:
25-ին	100 հատ սիգար-ծաղիկ ուպմանեան: Նամակ ստացայ եղբօրիցս, նոյն թուականից: Այսօր աւելորդ շորերը տուին նորան:
27-ին	տեսութիւն եղբօրս, Լ[ազար] Ի[լյիչի] եւ Վ[արդերեսի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է յունիսի 3-ին:
29-ին	նամակ ստացայ 28-ից գրուած, որով ուղարկեցին 2 մունդշտուկ եւ նարինջ 10 հատ, որ եւ ընծայեցի:
30-ին	նամակ գրեցի եղբօրս կուպոնների մասին, որ գնաց նոյն օրը:
Յունիսի 2-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 1-ից գրուած, որով յայտնում են ռնգեղջիւրի վէրք ստանալը եւ ճար են խնդրում:
3-ին	տեսութիւն եղբարցս հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 10-ին:
5-ին	ստացայ երկու նամակ, մինը նոյն թուականից, երկրորդը առանց թուականի, որով ուղարկեցին թաբակ, նարինջ եւ խաւիար:
6-ին	նամակ գրեցի եղբօրս եւ Սուլթանին նամակին պատասխան միեւնոյն նամակի մէջ:
10-ին	տեսութիւն եղբօրս, տէր Մատթէոսի եւ Ալեքսանդրի հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 17-ին:
12-ին	նամակ ստացայ 2 հատ. մինը եղբօրիցս նոյն թուականից, իսկ միւսը մեր տունից յունիսի 4-ից, որ գրուած էր հօրս եւ մօրս բերնից, մի շատ յիմար եւ անշնորհք գիր: Ինչ է նէ, Աստուած ընդունելի անէ:
13-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, մեր տունը եւ Մատթէոս սրբազանին, որ կ՚երթայ 14-ին: Սրբազանի նամակը սխալմամբ թուեալ է 12-ից:
16-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 15-ից գրուած, ուր յայտնում են 13-ից գրած նամակներիս ստացուելը:
17-ին	տեսութիւն եղբօրս, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] եւ Միքայէլի հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է յունիսի 24-ին:
19-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն օրից գրած եւ նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 21-ին:
22-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն օրից գրած, որով ուղարկեց ձուկ, բակսիմատ եւ փոշտի թուղթ եւ այլն:
24-ին	տեսութիւն եղբօրս, Լ[ազար] Ի[լյիչի] եւ Յովհ[աննէսի] հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է յուլիսի 1-ին: Այսօր սկսեցի սիգարը, որ առնուած է Ուպմանից. 100 հատ:
26-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, նոյն թուականից:
27-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 28-ին:
29-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, 28-ից գրուած: Այսօր առողջութիւնս լաւ է, քան թէ երէկ:
30-ին	այսօր քինա սկսեցի ընդունել, եւ առողջութիւնս անհամեմատ լաւ է, քան թէ երէկ:
[Յուլիսի] 1-ին	տեսութիւն եղբօրս, Մարտին Մակարիչի, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] եւ Մ[ոիսէյ] Զ[ախարիչի] հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 8-ին: Այսօր առողջութիւնս լաւ էր, քան թէ երէկ: Երեկոյեան գլուխս էր ցաւում եւ թուլութիւն ունէի:
2-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս Սուլթանի նամակի զօրութեամբ: Առողջութիւնս ուղղւում է կամաց-կամաց:
3-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚երթայ 4-ին:
7-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, 6-ից գրուած:
8-ին	տեսութիւն եղբօրս, Յովհ[աննէսի], Ալեքս[անդրի], Սուլթ[անշահի], Կարապ[ետի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 15-ին: Այսօր ինձ ասացին, թէ Կարապետ Մարգարեանցը պիտի գայ 12-ին: Այսօր իմացայ, թէ [ճանապարհին] է: Ցնծա՛:
10-ին	ստացայ Քոլբի վիճակագրութիւնը եւ Լուիսի գիրքը, նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚երթայ վաղը: Այս նամակը պատռեցի, չուղարկեցի:
11-ին	առողջութիւնս թէեւ լաւ է, քան թէ առաջ, բայց տակաւին շատ տկար եմ. լերդս եւ գլուխս ցաւում են: Նամակ չստանալուս համար աղբաթս էլ խառնուած է:
12-ին	այսօր նամակ գրեցի եղբօրս, որ եւ կ՚երթայ իսկ: Նամակ ստացայ եղբօրիցս 10-ից արձակած, երեւի թէ սխալ դրել են թուականը: 12-ին երեկոյեան 10 ժամին նամակ ստացայ Աւետիք քեռորդուցս:
13-ին	նամակ գրեցի եղբօրս` 10-ից գրածին պատասխան: Այսօր վերակացուի ձեռքով ուղարկեցի կոմենդանտին խնդիր միջատների մասին, որ անդադար ապականում էին կերակուրքը եւ թէյը: Երեկոյեան ինձ յայտնեց վերակացուն, թէ խնդիրը տուել է կոմենդանտին եւ թէ նա հրամայել է մաքրել խոհանոցը:
[Յուլիսի] 14-ին	այսօր տարեգլուխ է բանտարկութեանս (14 յուլիս, 1862-ից սկսած):
15-ին	տեսութիւն եղբօրս, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի], Սուլթ[անշահի] եւ Բաղդասարի հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 22-ին: Այսօր նամակ գրեցի եղբօրս գրքերի մասին եւ մի նամակ դրի մէջը մեր տունը ուղարկելու համար Աւետիքի անունով, սորա թուականը դրուած է 17-ը, որովհետեւ փոշտի օր է:
17-ին	առաւօտ կանուխ բերին ինձ եղբօրս ուղարկած գրքերը, որ չէի ուզել. աղբաթս խառնուեցաւ, նոյն րոպէին հետ դարձուցի. չգիտեմ կառնո՞ւ այսօր, թէ ոչ: Նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով: 18-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 19-ին:
20-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ գրքեր:
22-ին	տեսութիւն եղբօրս, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] եւ Սուլթանի հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 29-ին:
24-ին	սկսեցի սիգարը 100 հատ. տկար եմ: Նամակ ստացայ եղբօրիցս, անթուական, կլուբնիկա եւ մալինայով, որով յայտնում է Կ[արապետ] Մ[արգարեանի] գալուստը: Իսկոյն պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 25-ին:
28-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 27-ից գրուած:
29-ին	տեսութիւն եղբօրս, Կ[արապետ] Մ[արգարեանի], Դ[անիէլ] Թ[որոսիչի] եւ Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է օգոստոսի 5-ին:
31-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով եւ մի ֆունտ թաբակ:
Օգոստոսի 1-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚երթայ 2-ին: Տկա՛ր եմ:
4-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ Բոկլի գիրքը: Նամակը թուեալ է 2-ից եւ մէջը կար մեր Գաբրիէլի նամակը յուլիսի 26-ից գրուած:
5-ին	տեսութիւն եղբօրս, Դ[անիէլ] Թ[որոսիչի] եւ Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է թէեւ 12-ին, բայց յոյս կայ, որ առաջ էլ տեսնուինք: Այս երեկոյ, լոյս 6, սաստիկ տկարացայ, ջերմ ունէի եւ 12 անգամ փորս լուծեց:
6-ին	լուծողութիւնը շարունակւում է, թէեւ փոշին չեմ ընդունում, թէեւ երէկ էլ միայն մի անգամ եմ ընդունել: Սաստիկ թոյլ եմ: Կէսօր: Երեկոյեան մի փոքր լաւ էի:
7-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրից, հանդերձ մրգօք: Գրում են, թէ մերոնք ողջով առողջ են. փառք Աստծոյ: Ես էլ լաւ եմ այսօր: Պատասխան գրեցի եղբօրս, որ վաղը կ՚առնու: 7-ին ի լոյս 8 սաստիկ տկարացայ որովայնալուծութեամբ, մինչեւ առաւօտ 16 անգամ լուծողութիւն արիւնախառն:
8-ին	շարունակւում է տկարութիւնս, չնայելով որ գործ եմ դնում սաստիկ հնարներ, ինչ որ ցոյց է տալիս բժշկութիւնը:
9-ին	շարունակւում է, բայց մի փոքր թեթեւ:
10-ին	մինչեւ կէսօր շարունակուեցաւ, կէսօրից մինչեւ երեկոյ ժամը 10, որ այս տողերս գրում եմ, հանգիստ եմ: Այս րոպէիս նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրից թուականով, որով ուղարկում են մրգեր, թամա՜մ:
12-ին	առողջութիւնս գրեթէ ուղղուեցաւ: Տեսութիւն եղբօրս, Մ[արիա] Ա[ֆանասեւնայի], Մագդաղ[ինէի], Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի], Յովհանն[էս] խանի եւ Ալեքսանդրի հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 19-ին:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 13-ից գրուած, որով ուղարկեց մի ֆունտ թաբակ: 15-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը: Առողջութիւնս բաւական միջակ է:
17-ին	նամակ ստացայ Աւետիքից, 9-ից գրուած. պատասխան գրեցի նոյն օրը, որ եղբօրս տամ երկուշաբթի:
19-ին	տեսութիւն եղբօրս, Լ[ազար] Ի[լյիչի] եւ Վարդ[երեսի] հետ: Վադուժի նամակը տուի. եւ ինձ բերել էր Լ[ազար] Ի[լյիչը] հարիւր հատ սիգար: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 26-ին:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն թուականով գրուած. 22-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը եւ խնդրեցի շերամադարմանութիւն եւ պակսիմատ:
24-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն թուականից եւ պակսիմատ:
25-ին	փոքր-ինչ տկարութիւն զգում եմ լերդի գրգռականութիւնից:
26-ին	տկարութիւնս շարունակւում է: Տեսութիւն եղբօրս հետ եւ Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի], Յովհ[աննէսի] եւ Յովակիմի հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է սեպտեմբերի 2-ին:
28-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 27-ից, հանդ[երձ] 1 ֆ[ունտ] թաբակ[ով], կազմ[ած] Բոկլ եւ շերամադարմանութիւն. նոյն օրը պատասխանեցի:
31-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ Բերբերեանից 23 թուականից օգոստոսի, որին պատրաստեցի պատասխան սեպտեմբերի 1-ին, որ 2-ին եղբօրս տամ, տեսութեան ժամանակ, փոշտ ձգելու համար:
[Սեպտեմբերի] 2-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Յովհ[աննէսի] հետ: Բերբ[երեանի] նամակը տուի: Օգոստոսի 28-ից գրած նամակս եղբայրս չէ ստացել: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է սեպտեմբերի 9-ին:
4-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ Սուլթանից, երկուքն էլ անթուական:
5-ին	պատասխան գրեցի, որ տուի առաւօտ 6-ին:
6-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 5-ից գրուած, այլեւ պակսիմատ եւ Ռանքէ:
9-ին	տեսութիւն եղբօրս, Լ[ազար] Ի[լյիչի] եւ Սուլթանշահի հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 16-ին:
12-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով եւ 1 ֆ[ունտ] թաբակ: Պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը առաւօտ, այսինքն 13-ին:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով, որով ուղարկեց պակսիմատ եւ «հասարակաց շահի» տպած գրքերի ցուցակը:
16-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Յովհ[աննէսի] հետ, բերել էին պակսիմատ եւ Ռանքէի գիրքը՝ կազմած: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 23-ին:
18-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով, հանդերձ տետրակներով եւ խաղողով:
19-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 20-ին:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս երէկուայ թուականով, որով ուղարկեց «հասարակաց շահի» հաշիւը, պակսիմատ, այլեւ տեղեկութիւն տուեց Սերոբի որդու մահուան մասին:
23-ին	տեսութիւն եղբօրս, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] եւ Ա. Սուլթ[անշահի] հետ. գրքերի հաշուացուցակը տուի: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 30-ին: Այսօր բերեց ինձ շերամադարմանութիւնը եւ սորգոյի մասին գրուած գիրքը: Նոյնպէս բերեց եւ խաղող:
25-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 24-ից գրուած, որով յայտնում է իր տկարութիւնը: 26-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
27-ին	երեկոյեան նամակ ստացայ եղբօրիցս, որով ուղարկեց պակսիմատ եւ խաղող, եւ որով յայտնեց Վարդերեսի հիւանդութիւնը:
30-ին	առաւօտ խաղող ստացայ եւ տանձ: Տեսութիւն եղբօրս եւ Յովհաննէսին հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է հոկտեմբերի 7-ին: Սեպտեմբերի 30-ին երեկոյեան 1 ֆունտ թաբակ ստացայ:
[Հոկտեմբերի] 2-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 1-ից գրուած որով ուղարկեց պակսիմատ:
5-ին	զուր տեղը նամակի սպասեցի:
7-ին	տեսութիւն եղբօրս, Լ[ազար] Ի[լյիչի], տէր Գրիգ[որի], Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] եւ Սարգսի հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 14-ին:
9-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 8-ից գրուած, որով յայտնում է, թէ տանից ոչ լուր կայ եւ ոչ նամակ. այս շատ զարմացնում է ինձ:
10-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 11-ին:
12-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով, որով ուղարկեց 1 ֆունտ թաբակ եւ օրգանական քիմիայ Մենդելեեւի. գրում է, թէ 10-ի նամակը չէ ստացել, այլեւ յայտնում է, թէ տանից նամակ չկայ եւ թէ ինքը ուզում է տեսութեան գնալ:
14-ին	տեսութիւն եղբօրս, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի], Մ[արիա] Ա[ֆանասեւնայի], Մագդ[աղինէի] եւ Յովհաննէսի հետ. այսօր: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 21-ին:
16-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով եւ խաղող: 17-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը, այսինքն 18-ին:
19-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով, որով յայտնում է․ ա) թէ 17-ից գրած նամակս դեռ չէ ստացել. երեւի այս էլ 10-ի նամակիս քովն է գնացել: Այլեւ յայտնում է, թէ տունից նամակ է ստացել, ուր մեր ծնողաց մասին լաւ չեն գրում, այս շատ խուլ լուրը ինձ ստիպում է մի անբախտութիւն ենթադրել: 17-ին ուզում էր անպատճառ հեռագիր ուղարկել, ինչի՞ չէ ուղարկում եւ սպասում է եւ 18-ին, որպէս թէ, նամակ ստացել է Գաբրիէլից: Այս բոլորը ինձ կասկածի տակ է ձգում: Տեսնենք վաղը ինչ կ՚ասէ:
21-ին	տեսութիւն եղբօրս, Վարդ[երեսի], Յովհ[աննէսի] եւ Միք[այէլի] հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 28-ին:
23-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրուայ թուականով, որով ուղարկեց Վադուժի նամակը:
24-ին	պատասխան գրեցի թէ եղբօրս եւ թէ Վադուժին. կ՚երթայ 25-ին:
28-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Բուդաղեանցի հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է նոյեմբերի 4-ին:
30-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ 1 ֆ[ունտ] թաբակ: 30-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 31-ին:
Նոյեմբերի 4-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ եւ այլոց․ առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 11-ին: Այսօր երեկոյեան նամակ գրեցի եղբօրս եւ գրքեր ուզեցի:
6-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ իսկոյն պատասխանեցի: Այսօր ուղարկել էր ինձ հին հեղինակները:
11-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ եւ այլոց, առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 18-ին:
14-ին	նամակ ստացայ 13-ից գրուած, որին նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 15-ին:
16-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն օրից գրուած:
18-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ եւ Յովհ[աննէսի], եւ Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի]: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 25-ին: Այսօր բերին բառարանները:
20-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս հանդերձ թաբակով եւ մունշտուկներով, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
24-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 21-ից գրուած:
25-ին	տեսութիւն եղբօրս, Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] եւ Լ[ազար] Ի[լյիչի] հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է դեկտեմբերի 2-ին: Այսօր իմացայ, թէ վեհափառ կաթողիկոսը ընծայի ընդունելութիւն է արել Այվազին:
28-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 27-ից գրուած: 26-ին նամակ էի գրել եւ թողել բերդակալի մօտ, կարծելով թէ 27-ին եղբայրս կը գայ կ՚առնու, բայց չեկաւ, նամակն էլ այնտեղ մեռելկոխ եղաւ:
29-ին	նամակ գրեցի եղբօրս 28-ից ստացածիս պատասխան, որ կ՚երթայ վաղը:
Դեկտեմբերի 1-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյեմբերի 30-ից, որով յայտնում է Չերքեզեանցի մահը:
2-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ այլոց հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է դեկտեմբերի 9-ին:
3-ին	նամակ գրեցի եղբօրս 6 թերթի վրայ հնդկական գործի եւ դպրոցի մասին:
4-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս հանդերձ քեռորդուոց նամակներով, նոյն օրը պատասխանեցի եղբօրս, Աւտուշին, Գաբրիէլին եւ Բերբերովին, որ կ՚երթայ վաղը: Նախիջեւան գնալու թղթերը թուեալ են 7-ից:
8-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 7-ից գրուած, որով յայտնում է, թէ վերոգրեալ թղթերը ստացել է եւ ճամփու է դնում:
[Դեկտեմբերի] 9-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Յովհ[աննէսի] հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է դեկտեմբերի 16-ին:
11-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 10-ից գրուած, գրքեր, ձուկ եւ պակսիմատ: 12-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս երէկուայ թուականով: Յայտնում է, թէ Սուլթանը նոյեմբերի 24-ին դուրս է եկել Թիֆլիսից:
16-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 23-ին: Այսօր իմացայ, թէ Սուլթ[անշահը] դեկտեմբերի 2-ին դուրս է եկել Տաք ջուրից:
18-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, խաղող, գիրք եւ թաբակ: 19-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 20-ին:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, որով յայտնում է Ղազարոսի հարսանիքը, Բերբերի հիւանդանալը եւ Սուլթ[անշահի] Նախիջեւան գալը եւ այլն:
23-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ եւ այլոց: Առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է դեկտեմբերի 30-ին:
26-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 25-ից, գիրք եւ ung[uentum] loliolis: Այսօր ինձ յայտնեցին, թէ վաղը տեսութիւն է նշանակած:
27-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջիկայ տես[ութիւնը] նշանակ[ուած է] 30-ին:
30-ին	տեսութիւն եղբօրս, Մարիամ Աթանասեանի եւ Մագդաղինէի հետ: Առաջիկայ տեսութիւնը յայտնի չէ:
31-ին	ժամը 11-ին երեկոյեան: Այս 1863 թիւը վերջացնելու վրայ եմ բիւր տեսակ մտածութիւններով: Երանի թէ 1864-ը, որ մէկ ժամից կը գայ, աւելի երջանկութիւնաբեր լինէր: 12 ժամ, 1863. ընծայի ընդունելութիւն: Գնա՜ց ու էլ գալիք չունի:

1864

	Շնորհաւոր նոր տարի
Յունուարի 1-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, Հիւսիսափայլ եւ Կռունկ: 2-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
7-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, դրսուանց, հազիւ 1/2 ժամ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 13-ին: Այսօր տուի եղբօրս Աւետիքին գրուած նամակը:
8-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 7-ից գրուած, որով յայտնում է զանազան Նախիջեւանի լուրեր:
9-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚երթայ վաղը:
11-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն թուականից:
13-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 20-ին:
15-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն թուականից:
20-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, առաջիկայ տեսութիւնը նշանակած է 27-ին:
22-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ միեւնոյն օրը պատասխանեցի:
26-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 2 հատ. մինը անցած շաբթից մնացած, Աւտուշիցն էլ էր մի նամակ:
27-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջիկայ տեսութիւնը փետրուարի 3-ին:
29-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, 30-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
Փետրուարի 1-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
3-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 10-ին:
6-ին	նամակ ստացայ 5-ից գրուած, եւ ձուկ, եւ խաւիար: 6-ին թէեւ պատասխանեցի, բայց վերակացուն մոռացել էր, եւ կ՚երթայ միայն 8-ին:
8-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն օրից:
10-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, առաջիկայ տես[ութիւնը] 17-ին:
13-ին	նամակ ստացայ եւ գրքեր, նոյն օրը պատասխանեցի: 13-ին յայտնեցին ինձ երրորդ բաժանման հրամանը իմ աշխատութեանց մասին:
16-ին	նամակ ստացայ 15-ից գրուած:
17-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Մագդաղինէի հետ, առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 24-ին:
19-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, թերթեր, թաբակ, խաղող եւ այլն. նոյն օրը պատասխանեցի:
20-ին	տուի գրուածքս քննութեան:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
24-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ:
28-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ:
[Մարտի] 2-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջիկայ տեսութիւնը 9-ին է:
4-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
5-ին	պատասխանեցի:
9-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 16-ին:
11-ին	Քերոբի գրքերը ուղարկեցի. 11-ին նամակ ստացայ եղբօրիցս, պակսիմատ, թաբակ եւ տետրակներ:
12-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 13-ին:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
16-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 23-ին:
18-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ յոյն Աստուածաշունչ: Նոյն առաւօտը Կորեան գիրքը դարձուցի:
19-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚երթայ 20-ին:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
23-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. այսօր տուի Սերոբին ուղարկուելու թուղթը, թուեալ 25-ից. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 30-ին:
25-ին	նամակ ստացայ, բայց ոչ լրագիրքը, որ բացին բերդակալի մօտ:
26-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
28-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, որով յայտնում է, թէ չեն թոյլ տալիս ինձ բան տպել Հիւսիսափայլում մինչեւ իմ գործի վճիռը:
30-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է ապրիլի 6-ին:
[Ապրիլի] 1-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ 1 ֆունտ թաբակ: Նոյն օրը պատասխանեցի, չգիտեմ երբ կ՚երթայ:
3-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 1-ից գրածիս պատասխանը:
6-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ: Աոաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 13-ին:
8-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ Հիւսիսափայլը, 1864 №2: Նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
13-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տե[սութիւնը] 20-ին:
15-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
16-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
18-ին	նամակ ստացայ:
20-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 27-ին:
23-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 22-ից գրուած, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
26-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
27-ին	տես[ութիւն]. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակ[ուած է] մայիսի 4-ին: Այսօր տուի եղբօրս Սերոբ եղբօրս գիրը, որ ուղարկէ, թուեալ 29-ից:
28-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ թաբակ:
29-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
Մայիսի 2-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն օրից գրուած:
5-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տե[սութիւնը] նշանակ[ուած է] 11-ին: Այսօր ստացայ Հիւսիսափայլի երրորդ թիւը:
7-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
10-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 9-ից գրուած:
11-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակուած է 18-ին:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը: [Յետոյ աւելացրած] Այս թուղթը չէ գնացել:
17-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 16-ից գրուած:
18-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 25-ին:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 20-ից գրուած, նոյն օրը պատասխանեցի: Յոյս ունիմ, թէ վաղը երթայ:
24-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն թուականից` 21-ից գրածիս դարձը:
25-ին	տես[ութիւն եղբ[օրս] հետ: Առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] յունիսի 1-ին: Այսօր տուի Սերոբին նամակը:
28-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 27-ից գրուած, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
Յունիսի 1-ին	երկրորդ անգամ կանչեցին ինձ ծերակոյտ: Այսօր նամակ ստացայ եղբօրիցս 31-ից (մայիս) գրուած: Երեկոյեան ժամը 6-ին տեսութիւն եղբօրս եւ Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] հետ: Այսօր իմացայ Այվազին վաղը երթալը: [Յետոյ աւելացրած] Այվազը գնացել է 4-ին:
3-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն օրից, 4-ին պատասխանեցի:
7-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 5-ից գրուած, 4-ից գրածիս պատասխանը:
Յունիսի] 8-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակ[ուած է] 15-ին:
12-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, նոյն օրը պատասխանեցի հանդերձ հեռագրով ի Նախիջեւան:
14-ին	նամակ ստացայ 11-ից գրուած, փոստ ձգած էր 13-ին:
15-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Անանիային հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 22-ին: Այսօր հիւանդացայ, ջերմ ունէի:
16-ին	շարունակւում է: Մէջքս, գլուխս եւ կոկորդս ցաւում են:
17-ին	ջերմս, մէջքիս եւ գլխիս ցաւերը գնացին, կոկորդիս ցաւը թուլացաւ, յոյս ունեմ, որ վաղը իսպառ լաւանամ: Այսօր նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ 1 ֆունտ թաբակ: Նոյն օրը պատասխանեցի: Այս նամակը տուի 18-ին առաւօտ:
18-ին	այսօր թէեւ վերահաս տկարութիւնս թոյլ է, բայց լերդս գրգռուած է, ըստ որում ցաւում է:
19-ին	այսօր առողջութիւնս լաւ է: Վաղը ուզում եմ դեղը վերջացնել:
20-ին	դեղը վերջացուցի եւ, փառք Աստծոյ, լաւ եմ: Այսօր նամակ ստացայ եղբօրիցս:
22-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 29-ին: Մօրս գիրը:
23-ին	նամակ գրեցի Ղազ[արոս] եւ Գրիգ[որ] եղբարցս: Այսօր ստացայ թաբակ, Ստաուդ եւ Վելիգայ:
26-ին	նամակ գրեցի եղբօրս եւ ուղարկեցի Կիպրիանոսին թուղթը եւ նորա պատճէնը, թուղթը ըստ հասցէին եւ պատճէնը` տունը խրկելու համար: Թուեալ է 25-ից:
27-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
28-ին	նոյնպէս, 23-ից թուեալ:
29-ին	տեսութիւն եղբ[օրս] հետ. այսօր իմացայ Անանուշին մահը: Առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակ[ուած է] յուլիսի 6-ին:
Յուլիսի 1-ին	նամակ ստացայ Յովհանն[էսից] եւ նոյն օրը պատասխանեցի:
4-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, որով յայտնում է Սերոբից նամակ ստանալը եւ այլն, եւ այլն:
6-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 13-ին:
7-ին	նամակ ստացայ Յովհ[աննէսից], գրեանք եւ անպիտան թաբակ:
12-ին	նամակ ստացայ Յովհ[աննէսից] եւ եղբօր[իցս]:
13-ին	տես[ութիւնս] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 20-ին:
14-ին	այսօր տարեգլուխ է բանտարկութեանս, սկսեալ 14 յուլիսից 1862: Երկու տարի՜: 14-ին նամակ ստացայ Յովհ[աննէսից] եւ 2 ֆ[ունտ] ազնիւ թաբակ:
15-ին	նամակ գրեցի եղբօրս եւ ասի, որ Սերոբին ապահովեալ թուղթ գրէ:
20-ին	տես[ութիւն] եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 27-ին:
22-ին	լերդս գրգռուեցաւ դարձեալ երեկոյեան:
23-ին	շարունակւում է. վատ գիշեր անցուցի: Նամակ գրեցի եղբօրս:
24-ին	լաւ եմ, գիշերը լաւ անցուցի, լերդս հանդարտ է: Այսօր նամակ ստացայ եղբօրիցս 22-ից գրուած:
27-ին	տես[ութիւն] եղբօրս հետ, առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակուած է օգոստոսի 3-ին:
Օգոստոսի 3-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 10-ին:
5-ին	սենեակս փոխեցին, ներկի հոտից գլուխս սաստիկ ցաւում է:
7-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, նոյն օրը երեկոյեան նամակ ստացայ, թաբակ եւ բալ:
9-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, որով ուղարկում է Աւտուշի նամակը: 9-ին նամակ պատրաստեցի դէպի տուն, թուեալ է 11-ից, որ պիտի տամ վաղը:
10-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Սուլթ[անշահի] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] 17-ին:
13-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ նոյն օրը պատասխանեցի, Աւտուշին եւս գրեցի:
17-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] եւ վարդապետի հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակած է 24-ին:
19-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, ձուկն եւ խաւիար:
20-ին	պատասխանեցի:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 20-ից գրուած:
23-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
24-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ, առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 31-ին:
26-ին	նամակ ստացայ եւ խաղող, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
30-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
31-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ: Առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] սեպտեմբերի 7-ին:
Սեպտեմբերի 2-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս նոյն թուականից, 3-ին պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
6-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 4-ից գրուած:
7-ին	տես[ութիւն] եղբօրս հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 14-ին:
9-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 8-ից գրուած:
10-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
12-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 11-ից գրուած:
14-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 21-ին:
16-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
17-ին	պատասխանեցի:
19-ին	նամակ ստացայ:
21-ին	տեսութիւն Մագդաղ[ինէի] եւ Յովհ[աննէսի հետ]. եղբայրս հիւանդութեան պատճառով չէր եկած, առաջիկայ տես[ութիւնը] նշանակուած է 28-ին:
22-ին	նամակ գրեցի եղբօրս:
23-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
24-ին	պատասխանեցի:
25-ին	նամակ ստացայ եղբ[օրիցս]:
26-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
28-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակուած է հոկտեմբերի 5-ին:
Հոկտեմբերի 1-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, նոյն օրը պատասխանեցի:
3-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 2-ից գրուած:
5-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, Մագ[դաղինէի] եւ Լ[ազար] Ի[լյիչի]. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 12-ին:
8-ին	նամակ ստացայ 7-ից գրուած, որով յայտնում է եղբայրս հօրս վախճանելը: Տէր լուսաւորեսցէ հոգին: 8-ին պատասխան գրեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
10-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, ուր գտայ եւ Սուլթ[անշահի] նամակը: Պատասխան գրեցի Սուլթ[անշահին] թուեալ 12-ից, որ տամ եղբօրս տեսութեան ժամանակն:
12-ին	տես[ութիւն] եղբօրս եւ Յովհ[աննէսի] հետ. այսօր տուի Սուլթ[անշահի] նամակը. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 19-ին: Տունից եկած թղթերն էլ կարդացի, եւ աղբաթս սաստիկ խառնուեցաւ: 12 եւ մանաւանդ 13. լերդս բորբոքուած էր:
14-ին	փոքր լաւ է. այսօր նամակ ստացայ եղբօրիցս 13-ից գրած:
15-ին	իսպառ լաւ է. այսօր նամակ գրեցի եղբօրս:
17-ին	նամակ ստացայ եղբ[օրիցս] 16-ից գրուած:
19-ին	տեսութիւն եղբ[օրս] հետ. շատ նեղացայ:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս:
22-ին	պատասխանեցի, որ կ՚երթայ 23-ին:
24-ին	նամակ ստացայ գրուած 23-ից. թէեւ սխալմամբ 22 էր գրուած:
26-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] նոյեմբերի 2-ին:
29-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 27-ից գրուած, նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
31-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 29-ից գրուած, բայց 31-ին փոստ ձգած, ուր գրել էր եւ Սուլթանը:
Նոյեմբերի 2-ին	տեսութիւն եղբօրս հետ, Բերբ[երեանին], Մագղաղին[էին], Սուլթ[անշահին] եւ Բերուբէին. յոյս կայ, որ 7-ին վերստին գան տեսութեան: Ապա թէ ոչ` 13-ին:
4-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 3-ից գրուած:
5-ին	առաւօտ պատասխանեցի, 4-ից թուեալ:
7-ին	տեսութիւն եղբօրս եւ Լ[ազար] Ի[լյիչի] հետ:
9-ին	տես[ութիւն] եղբօրս, Յովհ[աննէսի] եւ Աճեմ[եանի] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակ[ուած է] 16-ին:
11-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 10-ի երեկոյից:
12-ին	պատասխան գրեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ Աւտուշից, 2-ից (նոյեմբ. ) գրուած:
16-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ, Յովհ[աննէսի] եւ տէր Գրի[գորի]: Առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 23-ին:
18-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚երթայ վաղը:
19-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս եւ Փաւստոս Բուզ[անդ]:
22-ին	նամակ ստացայ Յովհաննէսից 21-ից գրուած:
23-ին	տեսութիւն եղբօրս, Լ[ազար] Ի[լյիչի] եւ Յովհ[աննէսի] հետ․ ստացայ Մոսկ[ուայից] գրեանք:
26-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 24-ից գրուած, որով յայտնում է Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի] առողջութիւնը: Նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը:
29-ին	նամակ ստացայ 27-ից գրուած:
30-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս], Ս[իմէոն] Գ[րիգորեւիչի], Լ[ազար] Ի[լյիչի] եւ Մագդ[աղինէի] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] դեկտեմբերի 7-ին
[Դեկտեմբերի] 3-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, որով յայտնում է մօրս տկարութիւնը եւ Բերբերի եւ Սուլթ[անշահի] 10 օրից վերադարձը Փարիզից. նոյն օրը պատասխանեցի, որ կ՚երթայ վաղը: Նոյն օրը գրեցի եւ առ Ֆ[եօդո]ր Իւան[ովիչը] մօրս մասին:
5-ին	նամակ ստացայ եղբ[օրիցս] նոյն օրից, որով գրում է` ա) նամակս մինչեւ այժմ չստանալը, բ ) Բերբ[երի] եւ այլն Փարիզից գալը եւ երրորդ, որ ցաւ է ինձ, իր տկարութիւնը. Աստուած վերջերս բարին անէ:
7-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս հետ] եւ Բերբ[երի]: Առաջ[իկայ] տեսութիւնը 14-ին:
	10-ին նամակ գրեցի եղբօրս, որովհետեւ իրմէն նամակ չունէի: Այս գիրը տուի 11-ին առաւօտ:
12-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 11-ից գրուած:
14-ին	տես[ութիւն] եղբօրս եւ Սուլթ[անշահի] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշանակուած է 21-ին:
16-ին	երկու նամակ ստացայ․ ա) անցեալ շաբաթինը` 9-ից գրած, բ) 15 -ից:
17-ին	նամակ գրեցի եղբօրս, որ կ՚առնու վաղը:
19-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 18-ից գրուած:
21-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ․ առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 28-ին:
24-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 23-ից գրուած, նոյն օրը պատասխ[անեցի], որ կ՚երթայ վաղը:
27-ին	նամակ ստացայ եղբ[օրիցս] 25-ից գրուած, որով յայտնում է Վարդերեսի գալը եւ հ[այր] Ղ[եւոնդի] նամակը:
28-ին	տես[ութիւն] եղբօրս հետ:
31-ին	նամակ ստացայ Յովհ[աննէսից] եւ Անան[իայից] 29-ից: 1864-ն էլ վերջացուցինք, բայց տխրութեամբ. տեսնինք նորը, որ ահա զարկում է: Շնորհաւոր նոր տարի, 1865, 1 յունուարի, ժամ առաջին:

1865

	Շնորհաւոր նոր տարի:
Յունուարի 1-ին	տես[ութիւն եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 4-ին:
4-ին	տես[ութիւն] եղբօրս հետ. առաջիկայ տեսութիւնը նշանակ[ուած է] 11-ին:
6-ին	նամակ ստացայ եղբ[օրիցս] նոյն օրից եւ Աւտ[ուշից] 25 դ[եկտեմբերի]․ 7-ին պատասխանեցի:
10-ին	նամակ ստացայ 8-ից գրուած:
11-ին	տե[սութիւն] եղբ[օրս] հետ․ առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 18-ին:
13-ին	բոլոր մարմնիս վրայ սաստիկ քոր զգացի եւ խուլ փամբուշտներ յայտնուեցան․ 12-ի երեկոյին արդէն երեւեցան առաջին նշանները, որ սաստիկ թոյլ լինելով աննշմարելի մնացին: Տեսնենք բժիշկը ինչ կ՚ասէ վաղը․ այսօր խնդրեցի, որ կանչեն: Այսօր ուղարկեցի բերդակալին մի թուղթ, որով խնդրեցի օրէնքի Թ հատորը:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս․ 15-ին պատասխանեցի:
15-ին	տկարութիւնս շարունակւում է ամենայն կատաղութեամբ․ բոլոր մարմինս ուռած է` ոտքիցս մինչեւ գլուխ եւ գիշերը ջերմ ունէի, այսինքն ցրտութիւն, բայց լուսադէմին քրտինք: Քուն չկայ իսպառ: [Այսօր ընդունեցի] առաջին բաղանիսը: 15 լոյս 16 զարհուրելի գիշեր անցուցի․ 5 ժամը (առաւօտեան) զարկել էր, որ քնեցի, այն էլ 7-ին զարթեցայ քորից եւ ցաւից: Քրտինք ունէի:
16-ին	ամբողջ օրը առաւ[ոտեան] 9-ից մինչեւ 4 ոտքի վրայ ման եկայ, որով մի փոքր հանգիստ էի, 4-ին քնեցի հանգիստ մինչեւ 6: Տկարութիւնս թեթեւ էր: Երեկ[ոյեան] 9-ին ընդունեցի երկրորդ բաղանիսը եւ 11¹ /₂ ժամին, որ գրում եմ այս, գրեթէ հանգիստ եմ, թէեւ տկարութիւնս տակաւին շատ զգալի է: Այսօր նամակ ստացայ եղբօրիցս 15-ից:
16-ին լոյս 17 գիշերը	բաւական տանելի էր, առաւօտեան 4 ժամին քնեցայ մինչեւ 11 ժամը:
17-ին	այսօր ցերեկը մի-երկու ժամ փոքր նեղութիւն ունէի, բայց չորրորդ ժամին, որ գրում եմ այս, գրեթէ բոլորովին հանգիստ եմ, տկարութիւնս խիստ թոյլ է ազդում այս րոպէիս: 17 լոյս 18 գիշերը լաւ անցուցի, առաւօտեան 2-ին քնեցայ մինչեւ 9, բոլորովին հանգիստ․ 10-11 մի փոքր քոր կար, բայց 11-1¹ /₂ իսպառ չկար, յետոյ շատ թոյլ երեւեցաւ․ տեսնենք: Տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ․ առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 25-ին: Այսօր ընդ[ունեցի] 3[-րդ] բաղնիսը:
18-ին լոյս 19 գիշերը	իսպառ հանգիստ էի, 12-ին քնեցայ մինչեւ 9, բայց գիշերը վրաս բացուել էր, ցրտից զարթեցայ, եւ այս էր պատճառը, որ առաւօտ մինչեւ 11 ժամը բաւական սաստիկ նեղութիւն տուեց քորը, թէեւ ոչ առաջին օրերի նման: 19 լոյս 20 հանգիստ էի:
20-ին	ցերեկը մի-փոքր նեղութիւն տուեց: 20-ին նամակ ստացայ եղբ[օրիցս] եւ թաբակ, նոյն օրը պատասխանեցի:
20-21 եւ 21-22	հանգիստ եմ, տկարութիւնս շատ թոյլ է. յոյս կայ, որ շուտով կորչի:
21-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս, 22-ին պատասխանեցի, առաւօտ:
22-ին	ընդունեցի 4[-րդ] բաղնիսը: 22 լոյս 23 քրտինք ունէի:
23-ին	ձախ թուշս ուռած է եւ ցաւում է: Թեթեւ տենդի նման մի բան եմ զգում: Ընդունեցի 5[երորդ] բաղնիսը:
23-24	հանգիստ էի, երեսիս ուռեցքը աւելի է:
24-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 22-ից գրուած:
24-ին լոյս 25	ֆլիւսը շատ նեղեց. թէեւ եղնջեան տենդը գրեթէ աննշմարելի է:
25-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] փետրուարի 1-ին:
25-26	որպէս 24-25
26	լոյս 27, ֆլիւսը ծակեցաւ ներսի կողմից եւ շատ թարախ ու արիւն վազեց:
27-ին	առաւօտ ուռոյցը շատ եւ շատ նստած է, եւ ցաւ գրեթէ չկայ: Եղնջ[եան] տենդը տակաւին կայ, թէեւ խիստ թոյլ, պէտք է բաղնիս ընդունել:
27-28	idem [1]
28-ին	6-երորդ բաղնիս
28-ին	նամակ գրեցի եղբօրս:
28-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 26-ից գրած թէեւ, բայց փոստ ձգած 28-ին:
28-29	լաւ անցուցի գիշերը:
29-30	idem
28-ին	6-երորդ բաղնիս:
30	նամակ ստացայ եղբօրիցս այսօրից թուեալ:
30-31	idem
31-1	idem
[Փետրուարի] 1-ին	տես[ութիւն] Յովհ[աննէսի] եւ Ան[անիայի] հետ, առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] 8-ին: Այսօր ընդունեցի 7-երորդ բաղնիսը:
1-2	idem
2-ին	այսօր ընդունեցի 8-երորդ բաղնիսը, եղ ստացայ եւ մերժեցի. նամակ գրեցի եղբօրս, որ նորից ուղարկէ ինձ կէս ֆունտ եղ:
2-3	id[em]
3-ին	ընդ[ունեցի] 9-երորդ բաղնիսը, նամակ ստացայ եղբ[օրիցս] այսօրիցս գրուած:
3-4	id[em]
4-ին	ընդ[ունեցի] 10-երորդ բաղնիսը:
4-5	id[em]
5-ին	ընդ[ունեցի] 11[երորդ] բաղնիսը:
5-6	id[em]
6-ին	ընդ[ունեցի] 12[երորդ] բաղնիսը:
6-7	id[em]
7-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 5-ից գրուած, բայց 6-ին փոստ ձգած: Այսօր գրեցի պ. Ուդովին, որ ինձ գինի Ելիսեեւից գնէ եւ ոչ Ֆոխտից:
7-8	վատ էր. 8-ին տես[ութիւն] եղբ[օրս], նոյնպէս բժշկին Լ[ազար] Ի[լյիչի], Մ[ագդաղինէի] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 15-ին:
8-9	վատ:
9-ին	սկսեցի ընդ[ունել] beladon եւ ընդ[ունեցի] 13-երորդ բաղնիսը:
9-10	լաւ էր:
10-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս 9-ից գրած եւ այսօր փոստ տուած եւ պատասխանեցի` վաղը տալու համար:
10-11	id[em] այսօր ընդ[ունեցի] 14[երորդ] բաղնիսը:
11-12	id[em]
12-13	id[em]․ կոկորդս ցաւում է․ այսօր ընդ[ունեցի] 15[երորդ] բաղնիսը:
14-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս. 13-14 լաւ էի, 14-15 գրեթէ իսպառ լաւ եմ:
15-ին	տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշան[ակուած է] 22-ին:
15-ին	ընդ[ունեցի] 16[երորդ] բաղնիսը. պաղ էր, եւ սկսեցի վատանալ:
15-16	id[em]
16-17	id[em]. այսօր ընդ[ունեցի] 17[երորդ] բաղնիսը:
17-ին	նամակ ստացայ եղբօրիցս գրած 16-ից, բայց փոստ ձգած այսօրից:
17-18	id[em]
18-ին	նամակ գրեցի եղբօրս:
18-19	id[em]
19-20	id[em]․ այսօր նամակ ստացայ եղբ[օրիցս] 19-ից, բայց փոստ ձգած այսօրից:
20-21	id[em]
21-22	եղինջը արդէն քանի օր է թոյլ է, բայց հազը եւ կուրծքիս ցաւը իսպառ քամեց ուժս․ տես[ութիւն] եղբ[օրս] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] մարտի 1-ին:
22-23	id[em]
23-24	լաւ եմ մասնաւոր. նամակ ստացայ եղբօրիցս, իսկոյն պատասխանեցի, նոյնպէս եւ Սերոբին գրեցի մի նամակ:
Մարտ	մինչեւ մարտի 1-ը, որ չեմ գրել, եղինջը գրեթէ աներեւութանում է, բայ[ց] կուրծքիս ցաւը եւ հազը, ինչպէս վերը ասուած է, հոգիս հանեց:
1 մարտի	տեսութիւն եղբ[օրս], Մագ[դաղինէի], Գոհ[արինէի], Յովհ[աննէսի] եւ Ան[անիայի] հետ. առաջ[իկայ] տես[ութիւնը] նշ[անակուած է] 8-ին:

Վերջ

[1] Idem – նոյնը (լատ. )։