Պատմութիւն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Եւ ի նոյն օրն ճուլուսին զիւր վէքիլխարճն, զոր Աղայ Զաման ասեն, արար մուհրտար, որ էր վրացի արգէն թուրքացած:

Եւ միրզէ Մոմինն կարգեաց ի վերա րախամներաց գրելու այլ եւ՝ ի գրողաց սրբագրող, որպէս ռէյիզ:

Մճիթարեաց եւս զնախկին րախամ գրող զմիրզէ Մէհտին, զոր ընկեցեալ էր աչացն վասն պատճառի իմիք: Եւ կարգեաց պատմաբան՝ գրել զպատմութիւն եղելոց իրաց եւ վասն թագաւորելոյն իւր:

Զմայարպաշութիւնն, որ է սահապայար, կրկին նորեց ի վերա առաջի մայարպաշուն, զի եբեր նոր կտրած ոսկի նոր սիգէյով, Բ (2) քիսով եդ առաջի Վէլինամաթին որ բաժանեաց պատրաստ եղեալ խաներացն եւ խիլայեաց զերկոսեանսն՝ զմուհրտարն եւ զմայարպաշին:

Յետ այնորիկ սկսան զնաղարէքն ի գործ ածել՝ որ է պարսից մէհտարխանայն: Եւ է այս. ինչ զուռնայք, որպէս օսմանցոց, բայց եղանակն այլ իմն եւ տապլպազէր, որ է սատէ նաղարայք՝ ջուխտ ջուխտ, այլեւ՝ երեսուն քեարանայք, որք են պոռուզան: Այլ ոչ են ծալովի, իբրեւ զպօռուզանսն օսմանցոց, եւ ոչ՝ ձայնք նման պօռուզանի ձայնին, այլ՝ ուղիղ երկայն Գ (3) կամ Դ (4) հալեպի, մի ծայրն նեղ, որում է ի բերան փչողին եւ միւս ծայրն լայն թզաչափ եւ այլ աւելի՝ նման պօռուին, որք կան ի լաթինացոց նաւսն, եւ խօսին ընդ մի միմեանս ի վերա ծովու ի հեռաստանէ:

Եւ այսպէս զերիս տիւս եւ զերիս գիշերս ածէին անդադար եւ գոչեցուցանէին զմեխթարխանայսն: Եւ ապա վերջացուցին:

Բայց այս ամենայն եւ ճուլուսն եւ եղեւ յետ գնալոյն էլչի Կէնճ-Ալի փաշային: Եւ չուեցի երկուշաբթի: Եւ Կէնճ-Ալի փաշայն չուեաց երեքշաբթի եւ մեծ որդին Վէլինամաթին Րիզայղուլի խանն գնաց ի Խորասան չորեքշաբթի: Եւ ճուլուսն եղեւ հինգշաբթի:

Եւ այսպէս կատարեցաւ գործն ինքնակալութեան եւ կայսերութեան: Եւ այս է գործ եւ արարողութիւն օրհնութեան եւ իբրեւ օծումն թագաւորութեան Պարսից՝ ըստ ծիսի իւրեանց:

Զոր Տէր Աստուած խաղաղութեամբ եւ երկար կենօք պահեսցէ եւ սիրտն եւ դիտաւորութիւնն միշտ քաղցր պահեսցէ ի վերա աշխարհի մանաւանդ ի վերա տառապեալ ազգիս Հայոց: Ամէն: