Օգուտ Բժշկութեան

Սկիզբն որ ի յաչքն ջուր իջնուլ կամենայ մարդուն

Պատճառ ըղեղէն լինի

Զաքարիային որդին ասէ, թէ այսոր սկիզբն երկու իրաց լինի, կա՛մ ստամոքին գիճութենէն եւ կամ ըղեղան ի վատուժութենէն, եւ լինի թանծր գիճութիւն եւ բռնէ զաչքն եւ զլուսն։

Նշան որ ի յըղեղէն լինայ։ Առաջն նշանն այն է, որ մարդն աչացն առջեւն զէտ ճանճ եւ կամ մանր իրվի յաչիչն ի ծակին դէմն որպէս ամպ երեւնայ եւ կամ սեւ իրվի երեւնայ։

Ստածումն որ ըղեղան վատուժութեան։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ այն որ ըղեղին վատուժութենէն լինի՝ տո՛ւր հապի ղուղիայ, եւ ամէն ծանր կերակրէ պատրաստէ՛, եւ բահրակ ի գինոյ, եւ կաթնէ եւ ի մածնէ, ի ձկնէ եւ որ սոցին նման է պատրաստէ՛. եւ ապիկիս մի՛ արկաներ, եւ զլեղեստնուն շաֆն ի յաչքն քաշէ։ Եւ սազապն եւ սէքպինաճն օգտէ, եւ յաչքն քաշէ։ Եւ այն որ ամրացել լինայ՝ նշանն այն է, որ չտեսնու, եւ գունն սեւ եւ կամ ազրախ լինի. եւ աղէկն այս է, որ սպիտակ լինայ եւ յիստակ, եւ թէ զմատն ի վերայ դնես՝ ճապղի եւ թէ վերցնես՝ ժողվի։

Սահակն ասէ, թէ յառաջ քան զան որ ջուր իջնու՝ պիտի որ զականջթոռքն ճղքեն եւ խարեն զտեղն, որ ճանփան կապի եւ ջուրն չիջնու. եւ կու պիտի որ զըղեղն յիստկես զանճապիլին ճուարիշովն եւ ծանր կերակուր մի՛ տալ. եւ հանապազ ձութ ծամէ եւ թո՛ւք. եւ սիսռան ջուր կեր։ Եւ թէ ջուր իջնու՝ նա զատ հանել կու պիտի, հանց որ զաչիչն ճոթն ծակես եւ միլ խօթես եւ զջուրն ի վայր նստեցնես, եւ աչքն բացվի եւ յիստկի։ Եւ պիտի որ յայն ժամն կաթ կերած չի լինի եւ չի փռնքտայ։ Եւ յորժամ գիտենաս, որ ջուրն ամէն ելաւ՝ եւ ի վրայ կռնակին ի քուն լինայ եւ վարդի ձէթն եւ հաւկթի դեղնուց ի վերայ աչացն դիր, եւ բարձ դիր եւ կապէ՛. եւ Գ օր այսպէս արա եւ ի մութ տուն նիստ եւ կապէ՛ զճակատն. օգտէ աստուծով։

Պատճառ ստամոքէն լինի

Դէվճանիսն ասէ, թէ պատճառն ի պեղծ գոլոշէ որ ի ստամոքէն ի յըղեղն ելնէ, եւ իջնու ի գլխէն ի յաչքն, զտեսութիւնն բռնէ եւ կենայ ի տեղին ինքն։

Նշան ի ստամոքէն լինայ այն է, որ մէկ ձեւով չի լինի. եւ ժամ մի լինի թեթեւ եւ ժամ մի լինի ծանր. եւ այս ծանրութիւնն եւ թեթեւութիւնն ի ստամոքէն որ ի յաչքն երեւնայ եւ անուանի ջուր։

Ստածումն ի ստամոքին գիճութենէն։

Դէվճանիսն ասէ, թէ դեղն այն է, որ զստամոքն սրբես այն իրօքն որ ցաւն ի յանկից ընծայեցաւ. կուլանկուպին եւ լեղեստնուն շաֆն, եւ զանճապիլին ճուարիշն, եւ շաֆ ըստամահիկոնն օգտէ աչացն մթնալուն որ ստամոքն սրբած լինի։ Ա՛ռ ոսկոյ ըխլէմիայ եւ զաֆրան եւ պղպեղ եւ աֆիոն եւ դեղին հալիլայ Ա Ա դրամ, աղ Բ դանկ, զամխ, եւ շաֆի մամիսայ եւ անծրութ Ա Ա դրամ, մուռ եւ սապռ եւ պորայ Դ Դ դանկ, դեղին զառիկ Ա դանկ. զքարերն լվա ըռազինայի ջրով եւ արա՛. օգտէ։

Գեղիանոսն ասէ, թէ այս ցաւուս աղէկ ստածումն լեղեստնուն շաֆն է. եւ լեղեստանն չորքոտանեացն եւ լեղեստանն թռչունացն. վայրի ըռազիանի ջուրն օգտէ ցաւուն. յառաջն շատ օգտէ. եւ ամէն ծանր կերակրէ պատրաստէ՛, պախրու մսէ եւ ձուկն եւ կաթն եւ մածունն եւ ոսպ եւ պանիր, սոխ եւ որ նման է սոցա. եւ ի մերձաւորութենէ պահէ՛։

Մասեհն ասէ, թէ սրբէ՛ զստամոքն եւ տո՛ւր հապի սապռ եւ կուկիան եւ մազտաքէ. եւ խաղաջ տուր այնել. եւ շաֆի ըստամահիկոն եւ ազիզին ի յաչքն քաշէ. օգտէ. եւ լաւն լեղեստնուն շաֆն է, որ խառնած լինի յինքն մուշքն, եւ օգտակարն ըռզիանին ջուրն է. ի յաչքն քաշեն, եւ վայրի թռչունացն լեղեստանն է օգուտ։ Եւ Աստուած օգնէ ամէն մարդուն։

Եւ թէ զկրիային լեղին չորցնես եւ կրակ չի հասած մեղրով ի յաչքն քաշես՝ զջուր իջնուլն խափանէ, եւ զսպիտակն տանի եւ զարցունքն այլ կտրէ շնորհիւն աստուծոյ։