Օգուտ Բժշկութեան

Եարաղան որ է դեղնութիւն եւ լինայ դեղին եւ սեւ, որ տաճիկն եարաղանի ասվատ ասէ եւ դեղինին եարաղանի ասվար ասէ

Պատճառ դեղնին

Մասրճուէն ասէ, թէ սաֆրային յաւելվածուն լինայ, որ յամէն յանձն ճապղի, եւ կամ ի լերդին տաքութենէն կամ կալուածոց լերդի ճանփնուն որ ի լերդն երթայ։

Նշան դեղինին այն է, որ աչքն դեղին լինայ եւ անձն այլ դեղին, եւ գոզն կարմիր լինայ, եւ այն որ լերդին տաքութենէն՝ եւ ի ժիր յերեսն դեղին լինայ։

Ստածումն դեղինին։ Այն որ սաֆրային յաւելվածուն լինայ այն է, որ գարեջուր տաս եւ սրքնճուպին վարդէջրով եւ քասնու հնդով, եւ նռան ջուր քաղցր, եւ թթու մրգանց շարապ եւ թթվնի, որպէս նռան շարապ եւ խառթութին եւ որ սոցին նման. եւ գարու թեփին ջուրն շաքրով ամռան աւուրքն շատ օգտէ. եւ զամէն տաք իրք մի՛ ուտել, եւ մերձաւորութենէ եւ արթնութենէ պահէ զքեզ եւ այն իրքն որ սաֆրայ յաւելցնէ մի՛ ուտեր, եւ քաթադ եւ հոռոմ ձէթ եւ հազար եւ քասնի եւ վայրի եղերդակ եւ ծնեբեկ եւ խիար եւ շանկիար եւ նուռ եւ շաֆթալու եւ սալոր եւ թթու խնծոր եւ սառն ջուր։ Եւ այն որ լերդին տաքութենէն լինի՝ դեղն այն է, որ զլերդն հովցնես նռան ջուր եւ գարէջրով. եւ առաւօտուն գարու թեփի ջուր եւ տո՛ւր շաքրով։ Դեղն այն է որ ուռէցէ եւ ի կալուած լինայ այն է, որ զիր դեղն ի լերդին կալուածն յիշած է։

Սահակն ասէ, թէ ի յայս ցաւս ջերմն այլ կենայ՝ տո՛ւր քասնու եւ շնխախողի ջուր սրքնճուպինով, եւ գարէջուր եւ ծորի մուզաւարայ եւ սպանախ եւ դդում եւ խիար եւ գինծ, եւ վարդէջուր եւ քաֆուր օծէ ի լերդն, եւ ղուրսի քաֆուր եւ ըռեվանդ եւ շարապի ըռեւաճ։ Եւ թէ գոզն կարմիր լինի՝ ի բասիլիկէն երակ առ, եւ թէ յաչքն դեղնութիւն մնայ՝ նռան եւ ազոխի ջուր յաչքն կաթեցու, եւ ի քիթն քացախ կաթեցու։

Իպն ասէ, թէ Է հատ շոնիզ ի կանանց կաթն դրջես օր մի եւ գիշեր մի եւ եարաղանին տիրոջն ի քիթն կաթեցնես՝ օգտէ, զի փորձած է։

Պատճառ սեւին

Էհանան ասէ, թէ ի յաւելի սավտայէ լինի, որ ամէն անձն ճապղի, եւ կամ ի գլխու ցաւու ուռի եւ վատուժի, եւ աւելի սավտայէ լինի։

Նշան սեւին այն է, որ անձն ի սեւութիւն զարնէ եւ աչացն իսպիտակն սեւգուն եւ մթնգուն լինայ, եւ կերակուր չառնու, եւ այնոր փայծղան ցաւուն լինայ՝ փայծաղն պինդ եւ ցաւն պակաս։

Ստածումն սեւ լինալուն։

Դեղն այն է, որ ի բասիլիկէն երակ առնես ի ձախ դիհէն, եւ գագթէն ապիկիս արկանես, եւ աֆթիմոնին ջուրն դրջէ՛ եւ տո՛ւր որ խմէ եւ զսավտան յըղեղէն ի վայր քաշէ. եւ զպասվայիճն ծեծէ՛ եւ շաքրով եփէ՛ եւ տո՛ւր որ խմէ, եւ կապրցախ տուր որ խմէ քացխով եւ զինքն ուտէ. եւ սպետպայ ուտէ գառին մսով. եւ զերպայ շաքրով, եւ այն իրվին որ սավտայ ընծայէ՝ մի՛ ուտել։

Դէվճանիսն ասէ, թէ ի բասիլիկէն երակ առ, եւ թէ արիւնն սեւ ելանէ՝ ուսալիմէն զարկ զերակն, եւ լուծումն արա մտպուխի աֆթիմոնով. եւ Գ Դ նուկի սրքնճուպին Ե դրամ աֆթիմոն դրջէ եւ ջրով տուր որ խմէ. եւ թէ քիչ մն ղարիղոն ցանես ի վրան՝ լաւ է. եւ թէ ձարխոտին ջուրն տաս՝ լաւ օգտէ, եւ չքնտուրի ջուր աղջկմօր կաթնով շատ օգտէ, յորժամ ի քիթն կաթեցնես, եւ զաչքն ճլէ առնէ։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ տո՛ւր մտպուխի հալիլայ. եւ թէ ցաւն ուժով լինայ՝ ա՛ռ Ե դրամ կարօս, Ժ դրամ ըռզիան, Է դրամ սեւ խարպախ եւ Ե դրամ սղուլուֆանդարիոն եւ քապար եւ աֆթիմոն Ե Ե դրամ. աղա՛ եւ մաղէ՛ խառն ժմուն ի մտպուխն, եւ տո՛ւր պանրաջուր, եւ սրքնճուպին տուր. եւ կերակուր տուր հաւձագ եւ մասուս եւ ուլի միս, քացխով եւ մեղրով լինայ եփած։

Եւ թէ փայծաղն ուռի՝ արա՛ զփայծղան ուռէցին դեղն, որ յիր համարն գրած է։ Եւ թէ զխաս ըլ հիմարին քամուքսն տրորես եւ ի քիթն լնես՝ յըղեղէն անչափ դեղին ջուր վազցնէ, որ մինչեւ խալիսի. թէ չորութիւն անէ՝ զաֆրանն վարդէջրով տրորէ, ի քիթն լից, ազատի. փորձած է։