Օգուտ Բժշկութեան

Խուլինճ խիստ ցաւ մն է որ ի յայն աղիքն լինայ որ խուլինճ ասեն

Պատճառ ի տաքէ լինայ

Մատային ասէ, թէ այս ցաւս ի յաղեցն ի ներքեւն շուրջ գայ ի ղուլին աղիքն եւ պորտին ներքեւն, եւ փորն պինդ եւ ուռէցն տաք լինայ։

Նշան որ ի տաքէ լինայ այն է, որ ջերմն եւ ծարաւ լինայ, սաֆրան եւ գոզն սուր լինի, եւ այն որ ուռէցէ՝ ցաւն սուր լինայ եւ ցաւուն տեղն տաք լինի եւ կսկիծն խիստ։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Մատային ասէ, թէ յորժամ երակն լիարիւն լինայ՝ դեղն այն է, որ ի բասիլիկէն երակ առնես եւ յետոյ լուծումն այնես մտպուխի հալիլայով եւ սալորով եւ թմրհնտով եւ խիարշամպով. եւ զքթանն թրջէ՛ վարդէջրով եւ դի՛ր ի վերայ փորուն, եւ կակուղ հոկնայ արա։ Եւ թէ տաքութիւնն շատ լինայ՝ գարէջուր տուր եւ մանուշակի շարապ, եւ յետոյ տո՛ւր լուապ ճուլապով, եւ հանապազ քաղցր նուռ ծծէ. եւ յետոյ տո՛ւր սրքնճուպին, եւ տո՛ւր թմրհնտի նոնոֆարի շարապով։ Եւ յորժամ ցաւն պակսէ՝ տո՛ւր սպանախ ապուր Բ Գ օր, եւ մալէզ տուր իսպիտակ հացով եւ նշի ձիթով, եւ հաւձագ եփած, եւ մոհթատիլ ի բաղնիս մուտ, եւ տաք իրք մի՛ ուտել։

Էհանան ասէ. թէ պատճառն այս ցաւուս ի տաք ուռէցէ լինայ եւ ուռէցն երեւնայ՝ դեղն այն է, որ բասիլիկէն երակ առնես. եւ թէ ուռէցն մեծ լինայ հանց որ զգոզն բռնէ՝ յառաջն ուսայլիմէն երակ առ եւ արա՛ զայն իրվին, որ զցաւն պակսեցնէ եւ զուռէցն տանի եւ զփորն կակուղ առնէ, հանց որ յիշած է. եւ խիարշամպայ մանուշկի շարապով. եւ կերակրէն յառաջ հով մրգեր ուտէ, հանց որ պատեհ է. եւ թէ փորն չլուծէ՝ շաֆ արա պորայ եւ սակամոնով եւ շահմի հանդալով, որ վերցնէ, եւ կակուղ տիմէտ աւազան արա. օգտէ աստուծով։

Պատճառ ի հովէ լինայ

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ ի լազիճ պալղամէ լինայ որ ի ղուլին աղիքն ժողվի եւ կապի. եւ այս աղիքն հով է եւ հով քամի լինի եւ բնութիւնն կապ լինայ։

Նշան որ ի հովէ լինայ այն է որ լազիճ պալղամէ լինայ, յորժամ ցաւի՝ Ա ժմէն յետեւ ցաւն խաղի, եւ թթու ձգռտայ. եւ այն որ հով քամիէ լինայ՝ փորն գռգռայ եւ ի դիհաց դիհ։

Ստածումն որ ի հովէ լինի եւ ի պալղամէ։

Դեղն այն է. յառաջն կակուղ հոկնայ առնես, եւ հանապազ զփորն լուծ պահէ, եւ թէ կապ լինի՝ սուր հոկնայ արա քանի մն հեղ ըստ հիւանդին ուժուն։

Սահակն ասէ, թէ պահպունաճ եւ աքլիլմէլիք եւ պարանաճասիֆ եւ սատապ տաք ջրով եփէ՛ եւ աւազան արա, եւ Գ օր հոկնայ արա այս կերպովս. - Ա՛ռ թուզ իսպիտակ եւ յունապ եւ սպստան եւ չամիչ եւ պապունաճ եւ աքլիլմէլիք եւ սամիթ եւ ճակնդեղ եւ մանուշակ եւ նոնոֆար եւ տուղտ եւ թեփ, ի կտաւն ծրարած. զամէնն եփէ, ջրով եւ ա՛ռ ջրէն կէս լիտր եւ հոկնայ արա. եւ թէ Ի դրամ խիարշամպայի մէջն խառնես եւ ԺԵ դրամ կուլանկուպին ջրով տրորես եւ Բ դրամ ըռզիան եւ Ա մթխալ թրպութ եւ Ա մթխալ այարիճի ֆայղարայ խառնէ եւ տո՛ւր, աղէկ լուծումն առնէ եւ զցաւն տանի։

Ապուլ Հասանն ասէ, թէ այս ցաւս ի հով քամու լինի՝ դեղն այն է, որ զեղն քամոն եւ կարօսի հունդ եւ անիսոն եւ քարաւիայ եւ սազապի հունդ եփես եւ հոկնայ առնես, եւ զքամին հանես եւ զկալուածն բանայ. եւ սխտորն խիստ օգտէ եւ զքամին կտրէ. եւ շուրվանին կեր օգտէ։ Եւ թէ հով քամի լինի՝ ա՛ռ Ա բաժին տաֆնոյ ձէթ, եւ հոռոմ ձէթ եւ ձագու եղ Ա Ա բաժին, եւ երեքն հալէ եւ սպեղանի արա. օգտէ. եւ լաւն այն է որ բացվենեկ եւ ղաֆր ըլ եահուտ սպեղանի առնես. օգտէ աստուծով։