Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ արանքն թուլնայ եւ սերմն վաթի անդադար եւ անպատճառ

Պատճառ արանքն թուլնալուն

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ի բնութեանն ի հովութենէ լինայ, եւ կամ չոր կերակուր շատ ուտէ, ոսպ եւ լիմոն, որ զքամին կտրէ։

Նշան արանքն թուլանալուն այն է, որ աղէկ չլարի, եւ սերմն շուտ ի վայր վաթի, եւ քանի որ թուլութիւն յաւելնայ՝ ի հովութենէն յաւելնալուն է, եւ տաք քամին պակաս է։

Ստածումն արանքն թուլնալուն։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ինքն ցեղ մն ֆալիճ է, եւ պատեհ է բժշկին որ աղէկ իմանայ, եւ հարցնէ եւ գիտենայ եւ փորձէ այսպէս, եւ ասէ այս ցաւուս տիրոջն, թէ ն՛իստ ի պաղ ջուրն. եւ թէ ձվերն ի վեր քաշվի՝ ընդունի զդեղն, եւ թէ չքաշվի՝ չընդունի զստածումն։ Եւ թէ վեր քաշվի՝ դեղն այս է, եւ տո՛ւր իրվի որ տաք բնութիւն ունի, որպէս հին կուլանկուպին եւ մշքադեղն եւ սաճազնիայ եւ որ նման է սոցա. եւ յետ այնոր օծէ՛ զարանքն տաք ձիթերով, որպէս պանի ձէթ եւ խիրու ձէթ. եւ տո՛ւր կերակուր որպէս փանճանկուշտի միս եւ աղաւնոյ ձագ եւ ոչխրի միս. եւ դեղերն՝ տարչինի եւ խարտալ եւ այլ տաք դեղեր. եւ հանապազ անօթեց չամիչ ուտէ, եւ հին գինի խմէ. եւ թէ յուշանայ եւ չօգտէ դեղն՝ չընդունի զստածումն։

Մասուվային որդին ասէ, թէ պատճառն այս ցաւուս անկից լինայ, որ արանքն ի տեղացն ելած լինայ. եւ ստածումն որպէս ֆալճին ստածումն է։ Եւ թէ թուլութիւնն ի սերմին պակասութենէ է՝ յաւելցո՛ւ զսերմն կերակրօք եւ դեղերով, որ պատեհ է ժմուն. եւ թէ սերմին պակասութիւն ի հովութենէ՝ տո՛ւր զտաք կերակուրքն, որպէս աղաւնոյ ձագ եւ տաք մաճուննին եւ այլ զինչ որ ի պէտքն է ի ժմուն տուր. օգտէ աստուծով։

Պատճառ սերմն վաթելուն

Ապուճարեհն ասէ, թէ լինի որ սերմն շատ լինայ, կամ զայն կերակուրքն ուտէ որ զսերմն յաւելցնէ, կամ հանապազ ի մերձաւորութիւն լինայ եւ չէ արել ոխտ մն։

Նշան սերմն վաթելուն այն է, որ սերմն շատնալուն լինայ՝ նա թանծր լինայ եւ սպիտակ եւ շատ, եւ այն որ տաք կերակրէ լինայ՝ սերմն լինայ եւ նօսր եւ շատ վաթի։

Ստածումն սերմն վաթելուն։

Ապուճարեհն ասէ. թէ սերմին յաւելնալուն լինայ՝ դեղն այս է, որ կերակուր քիչ ուտէ, եւ ի մսէ եւ այլ քաղցր իրաց պատրաստէ՛, եւ երակ առ եւ շատ աշխատէ. եւ կե՛ր սխտոր եւ սազապ եւ տո՛ւր մուզաւարայ ազոխի եւ աղտորի։Եւ այն որ ի տաք կերակրէ լինայ այս է, որ հով կերակուրք ուտես, փրփրեմ եւ գարէջուր եւ սրքնճուպին շաքրով եւ հաւձագ տուր աղտորի ջրով։ Եւ այն որ միտքն ի մերձաւորիլ լինայ՝ պիտի որ իրք մն այլ ի միտք ձգէ, որ այն ի մտացն երթայ. եւ այն որ մերձաւորութիւն չէ արել, անկից լինայ՝ լաւն է որ մերձաւորութիւն առնէ, եւ ի պաղ տեղ նստի եւ պառկի, եւ հազրի ջուր եւ շնխաղողի ջուր եւ գորտնբուրդն ի կռնակն դիր եւ քանի ափ մի չաք արճիճ նօսր կապէ ի կռնակն, օգտէ. եւ տո՛ւր հով իրվի։

Սահակն ասէ. թէ լինի բռնողութեան ուժուն վատուժութենէն՝ տո՛ւր հանապազ նռան ջուր եւ հայկաւ եւ հազրի հունդ եւ տապաշիր Ա Ա բաժին. մանր ծեծէ եւ տո՛ւր սամթի ջրով. եւ յետ այնոր տո՛ւր աղաղիայ, եւ աղտոր դալար մրտի ջրով ի կռնակն դիր, եւ հաւձագ տուր նարտանով, եւ քացխով եփէ. զամէն տաք եւ չոր իրք մի՛ տար. օգտէ։