Օգուտ Բժշկութեան

Որոյ արգանդն ի դուրս գայ եւ շրջի եւ կամ գիճանայ խիստ

Պատճառ ի դուրս գալուն

Ապուճարեհն ասէ, թէ այս լինի պալղամի գիճութենէ եւ կամ զարկուց, եւ կամ ի բարձր տեղաց ի վար վազէ, եւ կամ ծանր իրք վերցնէ, անկից լինի։

Նշան ի դուրս գալուն այն է, որ երեւի դուրս գալն կամ իմացվի շօշափելով։ Եւ զայս ցաւս շատ անգէտ՝ ի բժշկաց պահեն եւ չի ցուցանեն իսկիկ։

Ստածումն ի դուրս գալուն։ Դեղն այն է, որ զկապող ջրերն աւազան առնես եւ զարգանդն օծես վարդի ձիթով եւ ցանես զբռնող դեղերն, օգտէ, եւ ի տեղն տանիս. եւ յետոյ ճուլինար եւ վարդ եւ ոսպ կտուած եւ գղթոր եւ նռան կեղեւ եփես ջրով եւ զարգանդն այս ջրովս լուանաս եւ աւազան առնես. օգտէ։ Եւ թէ զվարդի ձէթն եղկ ի վերան լնուս՝ շատ օգտէ աստուծով։ Եւ թէ բուրդն թաթխես եւ վարդի ձիթով եւ տաս որ վերցնէ՝ օգտէ։ Եւ թէ քօշմօրվաց քամուքսն գինով տրորես, եւ մրտի ջուր եւ գղթոր եւ պալուտ եւ աղտոր եւ ձիթենոյ տերեւ եւ շաֆթալուի տերեւ եւ կիպարու պտուղ զամէնն ջրով եփէ՛ եւ աւազան արա։ Եւ այս շաֆս օգտէ. - ա՛ռ ակակիայ եւ մուռ եւ խունկ եւ լատան եւ ճուլինար եւ մուրտ եւ վարդ եւ ոսպ կտուած եւ գղթոր Ա Ա բաժին. զամէնն շաֆ արա բռնող շարապով, եւ բրդով տո՛ւր որ վերցնէ։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ տո՛ւր հապի այարիճ, եւ իսպիտակ եասամինի ձէթ հոկնայ առնես. եւ յետոյ անուշահոտ դեղեր հոկնայ առնես. եւ ղարազ եւ տարախիս եւ ակակիայ եւ մրտի ջուր եւ գառնալեզվի ջուր օծէ ի յաճուկն. շատ օգտէ աստուծով. եւ տո՛ւր զամէն ցեղ զնօսր եւ զքնքուշ եւ լատիֆ կերակուրքն. օգտէ աստուծով։

Պատճառ շրջելուն

Էհանան ասէ, թէ լինի ի թանծր խառնուածոց, որ բռնէ զարգանդին զԱ դիհն, եւ ծանրացնէ եւ շրջէ զթեթեւ դիհն։

Նշան շրջելուն այն է, որ կինն պատեղվոր չի լինայ, եւ արգանդին դին որ խլտ կայ՝ ծանր լինայ. եւ այս ցաւս կանանցն շատն ի ծննդեան յետեւն լինի։

Ստածումն շրջելուն։

Դեղն այն է, որ հապի այարիճ տաս կամ կուկիայ, եւ յեսմէկի ձէթ եւ մուշք եւ ամպար յիրար խառնէ եւ ի ցաւուն տեղն լնուս՝ օգտէ. եւ օծէ զտեղն հանապազ ձիթերով. եւ անուշահոտեր տուր որ հոտայ. եւ ցաւուն տեղն օծէ՛ մինչեւ արգանդն ըղորդի։ Եւ թէ երկնին ի լի արիւն լինայ՝ նշան է որ արիւնն յաւելցել է. երակ առ այն դիհն որ ծանր է, եւ այն խլտն որ հաւաքել է յանձն՝ հա՛ն եւ լուծէ՛. եւ տո՛ւր զոր պատեհն է ի ժմուն. եւ ի բաղանիս մուտ. եւ տաք եւ կակուղ կերակուր տուր. օգտէ։

Սահակն ասէ, թէ դեղ տուր որ զթանծր խառնուածն հանէ եւ ցաւն պակաս առնէ, որ է հապի ղուղիան, տո՛ւր որպէս ըռասմն է. օգտէ։

Հունան ասէ, թէ լաւ թպտիրն այն է, որ յառաջ զայս գիճութիւնս հանես եւ տեսնես. թէ կարմիր է՝ արեան նշան է. ի բասիլիկէն երակ առ. եւ թէ դեղին է՝ յաւելի սաֆրայէ է. տո՛ւր մտպուխ հալիլայ. եւ թէ իսպիտակ է՝ նշան է յաւելի պալղամի. եւ զպալղամն լուծէ՛ եւ հանէ՛. եւ զկղբու ձուն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ ի մէջն դիր։ Եւ թէ գունն սեւ լինայ՝ նշան է սավտային. եւ դեղն այն է, որ տաս փուխտայ աֆթիմոնի, որ է մտպուխ աֆթիմոնն, եւ որ նման է սոցա. եւ զսաւտային ստածումն արա. օգտէ։

Իպն ասէ, թէ զեղիճին թաժայ տերեւն ծեծես եւ ի վերայ արգանդին դնես՝ ի ներս տանի։