Օգուտ Բժշկութեան

Նիկրիս ցաւն որ ի տաքէ լինի կամ ի հովէ լինի առ մարդն

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ լինի յաւելի տաք կերակուր ուտելուն որ սաֆրայն յաւելնայ, կամ հանապազ հարբենալուն եւ անհալ կերակրէ. եւ մերձաւորութենէ լինայ։

Նշան որ ի տաքէ լինի այն է, որ յարենէ լինի՝ գունն կարմիր եւ ցաւն խիստ. եւ թէ զձեռդ ի վերան դնես՝ տաք լինի. եւ այն որ սաֆրայէ լինի՝ ցաւն խիստ եւ սուր լինի։

Ստածումն որ ի տաքէ լինի։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ յարենէ լինի՝ յառաջն երակ առ ի հակառակէն, եւ յետոյ հով տիմէտ ի վրան դիր. օգտէ. եւ թէ զքթանն ի վարդէջուրն եւ քացախն դրջես եւ վրան դնես՝ օգտէ։ Եւ այս այլ օգտէ. - Ա՛ռ սանտալ եւ շաֆի մամիսայ եւ ֆուֆել եւ իսպիտակ դեղ եւ հայկաւ եւ պուշ տարպանգին. զամէնն տրորէ՛ քացխով եւ վարդէջրով եւ օծէ՛ զամէն ուռեցնու. օգտէ։

Բագարատն ասէ, թէ այս ի սաֆրայէ լինի՝ լուծումն արա եւ մտպուխ սուրինճան տուր, եւ սալորի շարապ եւ սակամոնի եւ պանրաջուր եւ նուխուի սապռ հնդուպայի ջրով։ Եւ ա՛ռ Զ կուտ սակամոնի եւ Ա նուկի սրքնճուպին, խառնէ՛, եւ ճուլապ խառնէ եւ տո՛ւր։ Եւ արա՛ զայն մորհամն որ զուռէցն տանի, որպէս տախլիկոն եւ շիրիկ ձէթ. եւ թրմուսի ալուր եւ խունկ օծէ ի տեղն. օգտէ. եւ թէ գարու ալուր եւ պապունաճ եւ տուղտ յիրար խառնէ եւ յեսմէկի ձէթ խառնէ եւ օծէ՛. օգտէ. եւ գարէջուր եւ նռան ջուր օգտէ. եւ այն կերակուրն որ տաք է եւ սաֆրայ ընծայէ՝ պատրաստէ՛, եւ տո՛ւր զամէն հով կերակուրքն, օգտէ. եւ ամէն իրք որ անձն պաղեցնէ եւ հովցնէ՛ օգտէ։

Զփոքր տղոց մազն ի լաթ կապեն եւ ի վիզն կախեն. զնիկրիսն խաղեցնէ։

Պատճառ որ ի հովէ լինայ

Այն է, որ յաւելի հում պալղամէ որ ժողվի յանձն, եւ բնութիւնն յոտքն ուղարկէ եւ ոտացն ի բութն ցաւի։

Նշան որ հովէ լինայ այն է, որ թանծր պալղամէ լինի՝ ուռէցն իսպիտակ լինայ եւ տեղն պաղ. եւ թէ հով իրվի ուտէ՝ վնասէ. եւ թէ տաք ուտէ՝ դիւրաւ գայ. օգտէ։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Էհանան ասէ, թէ որ ի պալղամէ լինայ՝ դեղն այն է, որ յառաջն վերաբերութիւն այնէ այն իրօքն որ զթանծր պալղամն հանէ. եւ լուծումն արա հապի սուրինճանով եւ շէտարաճով եւ շտամահիկոնով եւ որ նման է սոցա. եւ սառն ջուր մի՛ խմել, եւ հարբելու պատրաստ կացիր. եւ թէ կերակուր շատ ուտես՝ մատն արկ։ Եւ թէ ցաւն գիճութենէ լինայ՝ ա՛ռ մանեխ եւ մեղր, յիրար խառնէ եւ կե՛ր որ զցաւն տանի։ Եւ յորժամ ցաւն ի յաջ դիհն լինայ՝ շուտ ողջանայ քան զայն որ ի ձախ դիհն լինայ։

Յեսու ասէ, թէ արա՛ զայն տաք հոկնանին եւ տուր զշէտարաճին հապն։ Եւ ի յայս ցաւուս ստածումն համբերել պիտի, այնոր համար որ հիւանդութիւնս հում է եւ դժարութեամբ եփի. եւ աւուրք պիտի անցնի որ ընդունի զստածումն եւ ողջանայ։ Եւ ի ցաւուն վերջքն պապունաճ եւ աքլիլմէլիք եւ ղարի տերեւ ծեծէ եւ մորհամ արա եւ դիր ի վերան. եւ թէ զշուշման եւ զմարզանկօշ ծեծես եւ ի վերան դնես՝ օգտէ։ Եւ հապի սուրինճան այս է - Ա՛ռ թրպութ Ա մթխալ, սապռ կէս դրամ, աղ եւ մազտաքէ կէս դրամ, սուրինճան կէս դրամ. զամէնն ծեծէ եւ հապ արա. ինքն Ա ժմու է։ Եւ օծէ զայս. - Ա՛ռ զուկի ձէթ եւ կղբու ձու եւ ֆարֆիոն եւ մուռ եւ սապռ եւ ակակիայ Ա Ա բաժին. զամէնն գինով տլէ արա եւ նուտուլ. եւ ի պաղ եւ ի հով իրաց մի՛ առնուր։

Մաճուն նկրիսի։ Ա՛ռ սուրինճան Ի դրամ, մարդու ոսկոր այրած Ե դրամ, շաքար ԻԵ դրամ. մաճուն արա եւ տուր ժմուն Բ դրամ. յառաջն շարպաթով զանձն յիստկէ եւ ապա զմաճունս տուր. զի խիստ փորձիւ է. զնիւթն կապէ եւ չիջանէ այլ, կամօքն աստուծոյ, ամէն։