Օգուտ Բժշկութեան

Նախունխօր որ ըղունկն կերվի զէտ էրվիշտայ ի դուրս ելանէ

Պատճառ ըղնկան կերվելուն

Մասրճուէն ասէ, թէ այս լինի յաւելի յարենէ որ սուր լինի, որ բնութիւնն ի մատին ծարն է ուղարկել եւ ի յոտացն, եւ լինի որ սաֆրայ խառնի յինքն։

Նշան ըղնկան կերվելուն այն է, որ մատն ծարերն ուռի, եւ մօտի ըղունկն շատ ցաւի, եւ յետոյ ըղունկն ընկնի որ տաճիկն այս ցաւուս տախիս ասէ։

Ստածումն ըղնկան կերվելուն։

Մասրճուէն ասէ, թէ ստածումն այն է, որ յառաջն ա՛ռ ժանկառ եւ երկթի աղտ եւ քացախ, յիրար խառնէ եւ օծէ՛ զտեղին. եւ ձուն եւ պաղ ի վերան դիր. եւ կամ տաք եղ ի վերան դիր հանց որ այրի. եւ զայն իրվին դիր որ թարախ ժողվէ, եւ յետոյ քիչ քիչ ճղքէ՛, մինչեւ խոցն ելանէ եւ սրբի։ Եւ տե՛ս թէ ըղունկն ընկա՞ւ թէ չէ, մորհամով միս բուսու։ Եւ թէ տաք ուռէց լինի՝ պատճառն ի սաֆրայէ որ ըղնկին տակն է ժողվեր. եւ թէ արեան յաւելված լինի՝ ի հակառակէն երակ առ. եւ լուծումն արա հալիլայով, եւ պանճի հունտ եւ աֆիոն դրջէ՛ քացխով եւ դի՛ր ի վերայ մատին. եւ թէ զքթեթն դրջես ի յաղի ջուրն եւ փաթես ի վերայ՝ օգտէ, եւ զպզր ղաթունն դրջէ՛ քացխով եւ ի վերան դիր. եւ թէ յանձն յիստկած լինայ այս օգտէ, եւ դեղն այն է որ դեղին մոմ եւ ասպաղոլ եւ ձէթ ջրով եփէ՛ եւ օծէ՛։ Եւ թէ երակն լիարիւն լինայ՝ երակ առ եւ իսպիտակ մորհամով դեղ արա. եւ թէ թարախ ժողվի՝ պատռէ՛ եւ քամէ՛, յետոյ ոսպն եւ զմուրտն եփէ՛ վարդէջրով եւ ի վերան դիր. եւ թէ ցաւն խիստ լինայ՝ առ պանճի հունտ եւ եփէ՛ քացխով եւ օծէ՛ ի վերան. օգտէ աստուծով։

Պատճառ ըռիշտայ ոտիցն

Զաքարիային որդին ասէ, թէ լինի այրած արունէ եւ սավտայէ որ ժողվի. եւ կամ ի շատ ճանապարհէ եւ կամ ի չոր օդուն լինայ։

Նշան ըռիշտային ոտիցն այն է. ոտիցն կաշուն ներքեւն երակ ելնէ եւ ջուր լինայ, եւ հանց երեւնայ որպէս ճիճի եւ շարժի. եւ տաճիկն յերղուլ մատայնի ասէ։

Ստածումն ըռիշտային ոտիցն։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ դեղն այն է, որ ի բաղնիս մտէ, եւ եղ օծէ հանապազ. եւ զամէն հով իրվին ի գործ արկանէ։ Եւ թէ ջերմն ունենայ եւ տաքութիւն՝ երակ առ ի բասիլիկէն եւ լուծումն արա մրգաջրով. եւ գարէջուր տուր եւ զամէն հով եւ գէճ իրվի։ Եւ թէ տաքութիւնն ի ցաւուն տեղն լինայ եւ այլ զօդուածն՝ խաղաղ լուծումն արա նուխուի սապռով, եւ հնդուպէի ջրով տուր։ Եւ թէ ի ցաւուն տեղն տզրուկ դնեն՝ լաւ է. եւ լուծման դեղ տուր Բ Գ հեղ. ի մսէ եւ ի քաղցր իրաց պատրաստ կացիր. եւ մոմ ըրովան օծէ. եւ այն որ զէտ էրվիշտայ ի դուրս գայ՝ ի դուրս քաշէ չիֆտով. եւ յորժամ յերկանայ՝ ի վերան կտոր մն արճիճ փաթէ որ չի կտրի, եւ հանապազ եղով եւ ջրով օգտէ մինչեւ արենատ ամէն ի դուրս ելանէ. եւ ի սուր կերակրէ պատրաստէ՛, որ է չորթան եւ աղի ձուկ եւ ապուխտ եւ որ նման է սոցա. եւ հանապազ սապռ օծէ։ Եւ յորժամ ելնէ եւ թէ չելնէ՝ դեղեր դիր ի վերան, որ դուրս հանէ այս։ Ա՛ռ դեղին մոմ Ժ դրամ, եւ շիրիկ ձէթ Ա լիտր, եւ մուրտասանկ եւ եղէգի մոխիր Գ Գ դրամ, կիր Ա դրամ. զամէնն որպէս մորհամ արա եւ դի՛ր ի վերան. եւ ասպաղօլ օծէ մանուշկի ձիթով. օգտէ աստուծով։

Տիպխ որ թուրքն աւկսու ասէ. եւ թէ դեղին զառիկով կամ կարմիր զառիկով խառնես եւ յըղունկն օծես՝ հանէ եւ նոր ըղունկն բուսցնէ. փորձած է։