Գիրք վաստակոց

Պարտ է զձին երկու իրօք փորձել. եւ մէկ՝ տեսակաւ, մէկ՝ ներգործութեամբ. զմղածսն՝ ներգործութեամբ եւ հեծնլով պարտ է իմանալ. զգործքն՝ թէ ժրարար է, ամուր է, 'ի կամք է, որպէս է: Եւ զարմուհին՝ տեսակաւ միայն. եւ այս դժուարին է եւ արհեստիւ՝ քան զնեգործութեամբ եւ զհեծնլով ճանաչելն. վասն զի զօրութեամբ է. եւ ամենայն ոք զօրութեամբ իմաստասէր է եւ սուրբ եւ արուեստաւոր, բայց 'ի ներգործութենէ կու լինի սղալումն:

Սոյնպէս եւ աստանօր զներգործութեամբ ճանաչելս պարտ է մեզ ցուցանել, եւ հաւաստել ընթերցողացդ եւ հետեւողացդ պիտանի արուեստիցս: Նախ զգրաստն 'ի խրտչիլն պիտի ճանաչել, թէ խրչան է՝ վատասիրտ է եւ պիղծ: Եւ այլ նշան. թէ տեսանես յօժարգնայ է, եւ հանապազ ցանկայ յառաջ գնալ քան զայլս 'ի ճանապարհին՝ լաւ է եւ աղէկ. գնեա՛ համարձակ։ Հայեաց 'ի քուռակսն եւ տես. քուռակ որ երբ ընդ մօրն 'ի ջուրն գնալոց լինի, եւ չհայի մօրն, յառաջ երթայ եւ ջուր առնու, խիստ աղէկ է. բայց որ կանգնի 'ի շքի կամ 'ի տեղւոջ, եւ մօրն կամ ընկերացն մնայ՝ վատ է, մի՛ տիրանար. եւ այս՝ զօրութեամբ է ճանաչել:

Զհաստատած տաճիկ ձին այսպէս ճանաչեա. յառաջ պարտ է մեզ զգլխոյն նշանսն գրել եւ ապա զայլսն. զգլուխն չափաւոր տես 'ի մեծ եւ 'ի փոքր. հայեաց 'ի յանձին մեծութիւնն, եւ զգլուխն ըստ անձինն մեծութեան հակակայ արա, որ 'ի փոքր լինի եւ ոչ 'ի մեծ: Եւ ճակատն լայն' աչքն մեծ ու թուխ, եւ 'ի դուրս, զերդ նապաստակի. եւ կապիճք աչացն ոսկրն 'ի լի եւ չոր ոսկր 'ի դուրս: Քթափողքն արձակ եւ 'ի բաց. այնպէս որ մաշկերն չլինի թոշմած, 'ի ցից լինի եւ 'ի բաց: Բերանն մեծ, եւ ճեղքածն շատ՝ դիպան 'ի վեր, եւ լեզուն փոքր եւ նօսր. եւ կնջուտն յերկայն եւ վռզքիթ 'ի չափն. եւ շլնին բարձրահայեաց, երկայն եւ բոլոր. եւ ճիտն բարակ, այնպէս որ փողերակքն յերեւան եւ 'ի ցից. եւ շլնետակքն բարակ, եւ մէջն լայն եւ ծայրքն սուր, եւ 'ի ցից. եւ երեսն չոր. բաշն 'ի չափն, եւ ձաղկ. կուրծքն լայն եւ տափակ. նոյնպէս եւ երբուծն ցած, որ չլինի բարձն զերդ այծու եւ զքաշիկն յետս ընկենուն: Բեճին ոսկրն լայն եւ մեծ, եւ 'ի վերայ մարմնոյն զուսպ. եւ ծունկքն ուժով բոլոր 'ի չափն եւ ղորդ. սրունքն ցամաք անմիս, դրուցահայեաց եւ հեռի յիրերաց. եւ ջղերն հաստ եւ ուժով. եւ սմբակն ոչ շատ տափակ, 'ի չաքն, եւ մէջն խորու. եւ գորտն փոս եւ անարատ եւ ամուր. եւ ջիլքն 'ի ցից եւ յերեւան: Ողնն դուր եւ ղորդ. եւ կուշտքն ցամաք. եւ կողքն 'ի դուրս, ըստ չաքուցն. եւ փորն ըստ կողիցն, որ չլինի զերդ պախրէի. յայդ տեղդ 'ի յայծեմանն հայեաց: Գաւակն բոլոր. եւ խնձորք անդամին 'ի դուրս. պրճուկն հաստ, երբ բռնես պինտ 'ի լար. եւ ագին երկայն եւ հաստ եւ ձաղկ: Անդամունքն մեծ եւ մսալի, բոլոր՝ զերդ այծեման, որ չլինի տափակ զերդ եզին կամ խոզի: Կայթքն լայն ըստ չափուն. եւ կարթուցն ըռունգն դուր, որ չլինի անգոյն, թէ ոչ պիղծ է: Ջեղքն երկայն 'ի վերայ անդամոցն. եւ կոճքն 'ի ցից որ էջ չլինի: Եւ սմբակն լայն քան զառաջինսն եւ դրուցահայեաց. որ երբ քայլէ 'ի դուրս ոլորի անդամն եւ ոչ 'ի ներք, որ զիրեար ծեփէ կոճքն: Եւ ձուքն սոթոթ, եւ հաւկիթն մեծ եւ պինդ, եւ հաւկթին բնաջեղքն հաստ եւ ուժով. եւ տոշն 'ի չաքն 'ի մեծն եւ 'ի փոքրն, եւ վազան, որ չլինի բոլոճ. եւ թէ ոչ՝ սիրտն զերդ բոլոճի լինի: