Գիրք վաստակոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Յաղագս թէ յո՛րժամ պարտ է ցանել ցորեան եւ գարի, կամ ո՛րպէս:

Գիտացիր որ կանուխն լաւ է եւ խորու գետինն, երբ մէկ անձրեւ գայ: Առաւել եւս յայս հաւանեցան փորձականքն, որ պարտ է զցանն մենակ յաշունն սկսանիլ, եւ յամէն երեք ամիս ձմեռն ցանել. բայց պաղ տեղիքն պարտ է զցանն մարտի քսանուհինգէն վեր սկսանիլ՝ մինչեւ մէջ գարնանն: Եւ ոմանք զցանուն սահմանն այսպէս արարին. զգարին մէջ աշնան ցանեցին, որ է հոկտեմբերի ԻԶ օրն. եւ սկսանին ցանել զցորեանն նոյեմբերի ԻԱ օրն: Եւ վկայէ Աստղալիոսի որդին, որ երբ շրջի ձմեռն որ լինի ԻԴ օրն դեկտեմբեր ամսոյ, նա այլ չցանեն: Եւ Դիմոկրատէս յիշեալ է զիր մի՝ զոր ինքն է փորձեալ, թէ զցորեանն եւ զգարին յանկանիլն Ֆաքհայ աստղին պարտ է ցանել. յայն ժամն անձրեւք բազումք են, ան կրկնի գետինն սերման, եւ այժմու ցանածն բերէ զտասնեակն, եւ հատն գէր լինի: Եւ է անկումն Ֆաքհայ աստղիս՝ նոյեմբերի ԻԶ օրն: Որ ցանել կամի՝ զամսոյս քանիքն պինտ կալցի յուշի, զի բազումք ոչ ճանաչեն զաստղն: Եւ ամենեւին չէ պարտ պարխրցնոցն չորութեան ժամանակն սերմն ձգել. զի երբ գետինն չորութենէն կծկեալ լինի եւ յիրար եկեալ, նա ե՞րբ բուսուցանէ զսերմն: Յորժամ սերմն յամէ հողն, նա կամ աւիրի կամ ուտուի, եւ այսու բոյսն սղալ գայ եւ վատ. ապա պարտ է որ այլ գիջային օդերով՝ ցանուի հիւթով, որ սերմն անսղալ շուտ եւ լաւ ելանէ: Եւս առաւել թէ ջեր օր լինի, զի գետնին արգանտն բաց լինի եւ ընդունակ, որպէս յառաջ ասացաք: Եւ այսու՝ սերման ուժով եւ հաստ տակռիչ եւ կոճակ առնու, եւ զհատն գէր բերէ: Եւ այլք ոմանք հաւանեալ են, որ զսերմն լուսնին լիութեան պարտ է ցանել, չորս աւուրն վեր որ նոր է, մինչեւ ԺԵ աւուր լինի, որ է լրումն լուսնին. եւ այս է արդիւնաւոր ցան: Եւ այլք ասացին, թէ պարտ է համբերութեամբ զսերմն հինգ անգամ ցանել հետ հետ. վասն այսորիկ որ բոյսն եւ հասկն եւ ժողովելն՝ հետ հետ լինի, որ լաւ շահ գայ:

Այծու աղբով թրջէ զցորեանն գիշեր մի, եւ ցանեա, արդիւնաւոր լինի: