Գիրք վաստակոց

Եթէ ո՛ր ազգ որ կերպ գետնոյ պատշաճի. զի պարտ է գիտել, որ զսեւ ազգ խաղողն՝ 'ի սպիտակ գետին պարտ է տնկել, զի անդ լաւ դարմանի. եւ զսպիտակ խաղողն 'ի սեւ գետինն, զի եւ այս անդ լաւ դարմանի: Բայց եթէ 'ի սպիտակ գետինն պատառած մքռա չլինի՝ նա լաւ է սակաւ մի. բայց թէ լինի՝ ամենեւին պիղծ է. մի՛ անդ հալաս առներ: Նոյնպէս եւ ինչ որ նօսր եւ աւազոտ գետինն. չէ պարտ տնկել, քան զայն ազգ խաղողն որ որթն սպիտակգոյն լինի եւ պտուղն բոլոր եւ պինդ՝ 'ի սեւ պառպռի կերպ: Եւ 'ի նօսր գետինքն, ազգ մի սպիտակ խաղող կայ, որում Հոռոմն Ստինաս ասէ: Եւ այլ կայ որում Փուրփուզնա ասեն: Եւ այլ որում Ճաւարս ասեն. զայսոսիկ թէ տնկես՝ լաւ է քան զայլ ազգ: Եւ արժան է որ զամէն ազգ մեծապտուղ եւ ջրջրուկ խաղողն 'ի նօսր եւ 'ի ցամաքային վայրսն տնկէ ոք. եւ զցամաքն եւ զպինտն 'ի գէջ եւ 'ի յուժով գետինն, որ այն՝ զայն կեցուցանէ եւ այն զայն: Զի թէ զգէջն 'ի թանձր գետինն տնկես՝ նեխեցուցանէ երկու գիջութիւնն (եւ) զպտուղն աւիրէ: Նոյնպէս եւ թէ զցամաք խաղող ազգն եւ զանջուրն 'ի նօսրն՝ նա երկու ցամաքայինքն զպտուղն ցամաք եւ անջուր առնեն, եւ չօգտիս բնաւ 'ի վաստակոցն:

Եւ գիտելի է որ բուն եւ լաւ գինին այն է, որում յունարէն ասեն Բուրդամուշ ալինօս, եւ լինի 'ի Փույսաու երկիրն՝ 'ի յԱփլինու գաւառն: Եւ յայն այգեացն 'ի տնկէն ով կարէ գտանել՝ նա լաւ է քան զամենայն տունկ. եւ մեղուքն ցանկան յայն պտղոցն ճաշակել. եւ այնչափ պտղաբեր լինին տունկք այնոքիկ՝ որ դժար երեւին տերեւքն, այլ շրջապատեալ ունին բազմութիւնք կուզիցն զտունկն, եւ պտուղքն 'ի կոյզն իբրեւ զձիւն փայլին. եւ 'ի վերայ ծառոց հանես զնոսա, կամ 'ի վերայ արիշաց. եւ յամենայն ժամ զտերեւն քաղեն վասն այն՝ որ հասուցանէ զխաղողն: Եւ երբ գինի նորա յիստակի՝ պարտ է փոխել 'ի մրրէն եւ յայլ աման լնուլ: Եւ այն ազգին որ 'ի չոր եւ 'ի նօսր գետին լինի դրած, նա ընդդէմ արեւուն արեգին լինի եւ կամ ընդ հարաւ եւ ընդ արեգին 'ի մէջն, նա լաւն այն է:

Եւ թէ զամենայն տունկ որ յօտար երկրէ յերկիր տանիս, եւ 'ի խորու եւ յուժով գետին դնես՝ լաւն այն է. եւ թէ 'ի կռնակս լերանց լինի՝ լաւն այն է. զի արեգակն եւ բարձրութիւն լերանն յօդոյն ցասմանէ զերծ պահեն եւ փրկեն զայգին: Բայց 'ի կատար լերինն մի՛ դներ, զի վատ է. 'ի լեռնոտներն աղէկ է: Եւ թէ ցած բլուր լինի՝ տես որ հանց տեղ չլինի՝ որ երբ անձրեւ գայ՝ նա զհողն տանի: Եւ Թրակի գինին լաւ տունկ է քան զինչ այլ ազգ կայ, բայց ինքնդ բարակուռ լինի եւ վատոյժ. եւ այսմ Դիմոկրատէս իմաստունն վկայեաց, եւ ճշմարիտ է: