Գիրք վաստակոց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Յաղաս այգեաց եւ տնկոց սեռից եւ ազգեաց:

Պարտ է գիտել, զի ամէն ազգ տունկ ամէն տեղւոյ ոչ պատշաճի. որ թէ վասն բուսանելոյ, զի թէպէտ բուսանի, բայց գինին վատահամ լինի. քանզի ամենայն գաւառի օդք չեն միապէս, այլափոխէ օդն զհամն գինւոյն: Ամիաս տունկն լաւ հաստատուն մնայ յայլափոխմունս օդից եւ գաւառաց՝ քան զայլ խաղող. եւ զգինին միահամ բերէ գիջային չորային, հովային եւ շողային վայրսն քան զայլսն: Բայց սպիտակ ազգն որ մանրապտուղ է եւ զտոլի սիրէ ինքն եւ զծառս ջերմային գաւառսն, լաւահամ գինի առնէ. եւ իւր կոյզերն երկայն լինի եւ տակքն եւ ծայրքն կուզիցն միապէս հաստ եւ պտուղքն բոլոր. եւ երբ լաւ հասանի՝ կարմրագոյն լինի: Եւ է երկիր մի որ կոչի Բծունիա, եւ լինի անդ ազգ մի տունկ որ անուանի փուքնի եւ ինքն շոյտ հասուցանէ զխաղողն, եւ է մեծակոյզ. ամէն կուզի երկայնքն բազկականգուն մի է. եւ պտուղն բոլոր եւ սպիտակ, որ զկտերն ներք կարես համարել. եւ ունի ինքն առաւելութիւն մի քան զայլ տունկ, զի յամէն անկէ որք յուռն լինին՝ երեք կոյզ հանէ, եւ ազգերն հազիւ թէ երկու: Վասն այսորիկ զսա պարտ է կուրծ հօտել որ չվատուժէ զտունկն, եւ զինքն առնէ մեծ տունկ: Եւ դիմակաց է ընդդէմ ամենայն ազգ օդոց եւ անագան ծերանայ. եւ գինէբուղխ է եւ անուշահամ. եւ զայս ազգս պարտ է հանել յարիշ կամ ծառս: Եւ այս միայն կայ, որ շատ չդիմանայ գինին: Եւ է ազգ մի եւս զոր ամինատին անուանեն, որ չէ այլ քան զփուքնի, որպէս գրեցաք:

Եւ յամենայնի արժան է զաղէկ ազգ տունկն փնտռել. զի Մաղվան անուն ոմն գրեալ է թէ մենիաս տունկն լծվար մի այգին ԳՃ ճառայ գինի կու տայ, եւ ճառայն է ԽԳ խաստ. եւ այս ճշմարիտ է: Բայց մենիաս տնկիս շատ փոյտ պարտ է թողուլ հօտելն: Եւ ինքնս առաւել լաւն եւ ազնուականն է. եւ վասն այսորիկ պարտ է մէջ ամենից առաւել զսա սերմանել, տնկել եւ պատրուսել, եւ հողով ծածկել, եւ յերկայն հօտել քան զայլ ազգ: Եւ են ոմանք որ խիստ սակաւ կտրեն հօտելն, զի շահասիրին բերն: Բայց միջակն լաւ է, որ զտունկն եւ զբերն շահի: