Պատմութիւն

Թագաւորեաց զկնի Վասլին Կոստանդին նորուն հարազատն՝ ամս չորս. եւ քանզի այր խաղաղասէր էր եւ առատ, յառաջին ամի իւրոյ թագաւորութեանն եկաց ի լռութեան. եւ հանգեաւ երկիր ի մեծամեծ տագնապէ. եւ զիշխանս որ գաւառակալք էին, զոր մեծն Վասիլ կարգեալ էր, ի նոյն հաստատեաց։ Իսկ Կոմիանոս ոմն՝ այր քաջ եւ պատերազմասէր, զոր կացուցեալ էր եղբայր նորին՝ տէր գաւառին Վասպուրականի, սա մեծամեծ գործս արութեան ցուցեալ ի դուռն Պարսից, եւ եղեւ անուանի յամենայն արեւելս. սա ի մահուան թագաւորին խորհուրդ վատ ի մտի արկեալ, դաշնակից լինի Գէորգեայ թագաւորել յարեւելս։ Զոր ծանուցեալ կապադովկացի զօրուն, միաբանեալ յանկարծակի ի վերայ հասին, եւ զլարս վրանին հատեալ ի վերայ ընկեցին. եւ կալեալ զնա եւ զնորին խորհրդակիցսն՝ եդին ի բերդի միոջ ի բանտի, եւ ծանուցին թագաւորին։ Այս եղեւ յառաջին ամի թագաւորութեանն Կոստանդիանոսի, յորում էր թուականիս մերոյ ամք չորեքհարիւր եօթանասուն եւ հինգ։

Իսկ թագաւորն իբրեւ լուաւ, առ ետեղեաւն չէած ինչ նմա պատուհաս. այլ ներեաց զամն ողջոյն, մինչեւ քաջ ի վերայ եհաս իրացն։ Ապա ի գալ երկրորդ ամին, առաքեաց դահիճ, որ եկեալ խաւարեցոյց զլուսարանս նորա եւ զորս ընդ նմա՝ արանց իբրեւ ութից. որ յոյժ ապաշաւանաց արժանի է, թէ զիա՛րդ զառածեալ անկաւ ի մտաց այնպիսի պատուական այր եւ բարեաց յիշատակաց արժանի. քանզի զԱրճէշ իւրով դաստակերտօքն նա ած ընդ ձեռամբ Հոռոմոց։

Իսկ ի գալ երկրորդ ամին՝ առաքէ թագաւորն յարեւելս վերակացու աշխարհին զՆիկիտ ոմն ներքինի, որ եկեալ անցանէ ի գաւառն Վրաց, եւ պատիր բանիւք զբազումս յազատաց աշխարհին հանեալ ի հայրենեաց՝ առաքէ ի դուռն թագաւորին։ Զոր տեսեալ եւ ուրախացեալ՝ մեծամեծ պարգեւօք եւ իշխանական գահու պատուէ զնոսա, եւ տայ նոցա ըստ արժանեաց գիւղս եւ աւանս գրով եւ մատանեաւ ժառանգութիւն յաւիտենից։ Իսկ ի մտանել երրորդ ամին՝ ելանէ յարեւելս Սիմովն ներքինի բազում զօրօք, որ ունէր զիշխանութիւն կէս թագաւորութեանն, զոր ըստ յունական լեզուին պառեկիմանոս անուանեն. որ եկեալ անցանէ յաշխարհն Վրաց։ Բայց չժամանեաց գործ ինչ վճարել, զի բօթ մահու թագաւորին զհետ եկն. զոր իբրեւ լուաւ՝ առանց յապաղանաց դարձեալ զօրօքն չոգաւ ի Կոստանդնուպօլիս։