Ամարանոց Բիւզանդեան

 

285

Գալէնտէր անուն ` տեղւոյս բընածին,

յայտ առնէ զանուն ` ուրուք տէրվիշին,

դաշտիկ նեղ ծառուտ ` առ ծովեզերին,

յանհեթեթ լերանց ` զսպեալ ՚ի հովտին,

 

286

Բիթէքոս ձայնեալ ` անուն իւր նախկին,

¹ եւ Լիպատիօն ` անուն իւր յետին,

ընտրեալ երբեմըն ` տեղի խորհըրդին,

որ ընդ դեսպանաց ` եւ ընդ արքունին:

 

287

Լուսաղբիւր սրբոյն ` Յոհաննու մեծին,

յայտ առնէ քակեալ ` զհին եկեղեցին,

զոր տառք ոչ ցուցին ` եցոյց իւր տեղին,

վըկայեաց յունկն իմ ` յանչըշունչ ձայնին:

 

288

՚Ի Գալէնտէրէ ` մինչ ՚ի Քեօյ պաշին,

ժայռք եւ խորոփիք ` առ ափամբ կային,

² զորս եւ Պակքիաս ` նախնիք կոչէին,

առ ուժգին յուզմանց ` կոհակաց ձայնին:

 

289

Ըստեղծուածք կըրից ` իմ բընականին,

ճապուկ խոնարհմամբ ` գալարեալ ճմլին,

յորժամ յանծանօթս ` ընդ վայր ինչ հեշտին,

ձայն ինչ մեղմ երգոց ` լըսեն առանձին:

 

290

Մատեայ ես յառաջ ` ընդ կողմըն ներքին,

ուր վայր հեշտալի ` ըստ բաւականին,

անդ հովիւ խաշանց ` երնջոց ւեզին,

զհովուական սուլէր ` քընար ՚ի հովտին:

 

291

Իւր փոքր երամակ ` անասնոց հօտին,

համակ առ նովաւ ` մակաղեալ կային,

առ ջերմին տօթոյ ` ՚ի մէջօրէին,

ընդ հովանեաւ օթեալ ` մեղմ որոճային:

 

292

Խաղաղ ինչ հընչիւն ` հողմոյ թեթեւին,

որ միայն շարժիչ ` ծայրից տերեւին,

զովացուցանէր ` յայն տապ հըրատին,

ուստի զուրկ էին ` փարթամք քաղաքին:

 

293

Այնքան զօրեաց յիս ` զարմացականն իմ,

գորով յիմ հարաւ ` յառագաստ սրտին,

մինչ ժամ մի հարուստ ` յառեալ ՚ի նոսին,

ինձ զիս մոռանալ ` թմրիլ գլխովին:

 

294

Զի թէպէտ հովիւ ` անշուք աղքատին,

այլ անվիշտ կենօք ` քան զթագաւորին,

եւ թէպէտ անբան ` անասուն էին,

այլ հանգիստ մարմնով ` քան զբանականին:

 

295

Այն հեզիկ կողմնել ` օդեաց ՚ի դիւրին,

կողմնակի դիտել ` աչաց սիրունին,

զոր ծարրեալ բըբօք ` յիս կարկառէին,

զիս խանդաղատիլ ` զարթուցանէին:

 

296

Իսկ ծանրաշարժել ` գլխոց արջառին,

ուշիկ երթեւեկ ` թանձու ծընօտին,

զոր ՚ի յորոճալ ` տարուբերէին,

գոգցես նոր տեսիլ ` առ իս բերէին:

 

297

Ոչինչ հոգային ` ոչինչ հայէին,

այնչափ վարանմանց ` այնչափ դիպուածին,

Յոբ իբր հարկաւոր ` մարդիկ ծըփային,

դիւրութիւն կարծեալ ` զայն որ վշտալին:

 

298

Յիշեցի ըզձիրս ` զանմեղվիճակին,

անկիր անհաղորդ ` հոգոց աշխարհին,

ծանեալ զդիւրութիւն ` եւ զանբան սեռին,

եւ ես զիս դատեալ ` ասացի ցանձն իմ:

 

299

Բանական կոչիմ ` երբէք ոչ հանգչիմ,

իմ թիւր հաճութեանց ` եւ ես տըհաճիմ,

փոքրիկ ըստեղծուած ` փոքունց կարօտիմ,

բայց ես աշխարհաւս ` բընաւ ոչ յագիմ:

 

300

Այն դարձուածք կըրից ` իմ հիւթանիւթին,

որք զիս մի անհատ ` ոչ թողուն ՚ի մին,

միոյ գոյութեան ` ունակ իմ անձին,

բազմապատկելոյ ` գիւտի նկրտին:

 

301

՚Ի հակառակաց ` ծփեալ տատանիմ,

ես ինձէն ընդ իս ` խեթկեալ ոգորիմ,

՚ի ցանկականէն ` դիւթեալ տառապիմ,

՚ի փառամոլէն ` գերիմ խըռովիմ:

 

302

Զիս մի տեսանեն ` այլ ես եմ կրկին,

ըստ կրկին կըրից ` որք յիս ընձիւղին,

իսկ յորժամ կիրք իղձք ` յիս բազմապատկին,

լինիմ երեքկին ` լինիմ չորեքկին:

 

303

Այն բազմափոփոխ ` այն բազմագունին,

իմ թափառ կարծիք ` նըման մոլարին,

որ զիս ոչ թողու ` յիմում վիճակին,

յօտարին յանծէ ` վիճակ առ օրին:

 

304

Մակոյկ իմ կանաց ` ՚ի ձեռին ուղղչին,

ուղղիչն իմ կարծիք ` ՚ի ծով աշխարհին,

էակ թէ չէակ ` անհաս տակաւին,

բայց յիս բռնացեալ ` գեր քան զէակին,

 

305

Հարստութիւն իմ ` հանգստութիւն իմ,

յիշխանութեն է ` այս կարծեաց բանին,

ոչ հարստանամ ` եւ ոչ իսկ հանգչիմ,

թէ ոչ այնպէս գոլ ` կարծիք դատեսցին:

 

306

Առ իս գանձեսցին ` մեծութիւնք եկրին,

նաեւ ողջութիւնք ` հանգիստք աշխարհին,

թէ ոչ դատեցայց ` ես զիս ՚ի նոսին,

չե ' մ ՚ի հանգստեան ` չե ' մ յառողջ մասին:

 

307

Թէ փարթամք ընչիւք ` աղքատ կարծեսցին,

իսկ աղքատք անարգ ` փարթամք դատեսցին,

ըստ կարծեաց իւրեանց ` վիճակք փոփոխին,

աղքատք են փարթամք ` փարթեամք աղաքտին:

 

308

Կարծիք իմ կիրք իմ ` որք յիս տիրեցին,

ըզփոփոխութիւնըն ` բընութիւն ունին,

ինքեանք չեն յինքեանս ` այլ յորս միշտ փոխին,

ես իսկ ո ' չ եմ իմ ` այլ միշտ օտարին:

 

309

Թէ փարթամանամ ` ծանկամ ընկերին,

փարթամագունին ` կամ թագաւորին,

թէ թագաւորեմ ` ցանկամ այլ մեծին,

կայսերականին ` կամ համայն երկրին:

 

310

Իսկ մինչ հասանեմ ` ցանկացեալ գահին,

Երանեմ փոքունց ` ցանկամ աղքատին,

մինչդեռ ՚ի վիշտս եմ ` տենչամ անվշտին,

իսկ մինչ անվիշտ եմ ` ես ինձ վիշտ նիւթիմ:

 

311

Նախ քան զստանալն ` իրն է ցանկալին,

անձուկք մեր կարծեաց ` առ նոսա ձկտին,

յետ ստանալոյն ` ցանկալի թուին,

ոչ իրք ստացեալք ` այլ ստանալին:

 

312

Այսպէս կարծիք են ` փոփոխիչք իրին,

եւ ոչ իրք պատճառ ` փոխման կարծողին,

ըզբարին առնու ` փոխանակ չարին,

ըզչարն ըզչնչին ` իբրեւ ըզբարին:

 

313

Անպաճառ տխրիմ ` անպատճառ բերկրիմ,

զի մի միայն դարձ ` արեան կամ մաղֆին,

տխուր ցուցանէ ` զայն որ բերկրալին,

պայծառ բերկրալի ` զայն որ տխրալին:

 

314

Ներկեալ ապակի ` առ աչօք տանիմ,

կանաչ կամ կարմիր ` որպէս եւ բերին,

որ ցուցիչ իրին ` ոչ գունով իրին,

այլ օտար գունով ` զոր ես յիս ունիմ:

 

315

Բժժանք իմ կըրից ` հաղբք իմ խորհրդին,

սոքա են որք զիս ` ներկօք պատրեցին,

մինչ յանցաւորիս ` յօտար վիճակին,

զանանց կարծել տան ` հանգիստ երանին:

 

316

Տեսիլ կենցաղոյս ` տեսիլ վայրկենին,

զի ' նչ բընաւ ինձ յոյս ` եւ կամ վարձ բաժին,

թէ եւ պերճացայց ` գեր քան զբոլորին,

սակայն բոլորից ` անկայց ՚ի յոտին:

 

317

Ես դիւրահիւծի ` վիճակեալ մասին,

շինուած ապակի ` որ հողմով ջաղխիմ,

ես որ ծարծեցեալ ` հաստատուն մարմին,

՚ի հողանիւթեայ ` հիւղ տաղաւարիմ:

 

318

Թէպէտ միշտ շինիմ ` միշտ նոր սընանիմ,

բայց ՚ի շինմանս անդ ` քակտման ակնունիմ,

զի նաեւ նախ քան ` զծաղկել նշենին,

կարէ զիս քակել ` եւ շիթ մի թիւնին:

 

319

Յետ իմոց նախնեաց ` ես ուղեւորիմ,

մահուն սեաւ ժանեաց ` կերակուր մատնիմ,

խոր կրկնամածեալ յայն երէզ վերջին,

խաւարին աւուրց ` ՚ի փոր սուզանիմ:

 

320

Այն որ երեւիմս ` գոյաւոր մարմին,

անկարծ ցնդեցայց ` ՚ի վիհ ոչընչին,

եւ որ ես ասիմ ` կամ ես անուանիմ,

համադասեցայց ` որոց ոչ եկին:

 

321

Այնքան զեղեալէր ` սիրտ իմ ՚ի կիրս իմ,

մինչ ոչ դադարէր ` յիւր ողբաձայնին,

թէ ոչ դադարէր ` ձայն երգոց հովուին,

այն որ զիս ձգեաց ` յայս ընթացք բանին: