Տաղեր

ՈՂԲ Ի ՋՈՒՂԱ

............................................
............................................
Զերեսս ի յետս դարձուցին,
Ի նոցանէ փախուստ առին:

Մէջ իւրեանցն հնարք իմացան,
Աւերել զաշխարհս լման,
Ասաց տանել զամենեսեան
Մինչ ի երկիրն Պարսկաստան:

Հայոց որ հանել սկսան,
Անդ հայրքն որդիքն ուրացան,
Ծերքն եւ տկարքն ոչ նայեցան,
Փութով տարան զամենեսեան:

Գնացեալ հասին գետն Երասխան,
Հանդէպ ի գաւառին Գողթան
Եւ գուժ թագաւորին եկան,
Թէ Օմար ազգն եկեալ հասան:

Յայնժամ սոքա ահէ նոցին,
Փութացուցին զամենեսին,
Շտապով ամէնն ջուրն լցին,
Բազումս ջրասուզ արարին:

Երբ Օմար ազգն չհասան,
Ամօթալից յետս դարձան,
Շահն գնաց ի Ասպահան,
Տարեալ ընդ իւր հայքս ամենայն:

Ողբամք երկիրս Արարատեան,
Գեւղք եւ գաւառք աւեր դարձան,
Եկեղեցիք խաւարեցան,
Ժամատեղաց ձայնն հատան:

Ջուղայ քաղաքն ազնիւ շինած,
Քօշք եւ սարայքն բարձրացուցած
Եւ գունզգուն ծաղկեցուցած,
Նա հիացումն էր տեսողաց:

Եւթն ժամատեղ էր հաստատած,
Եկեղեցիքն զարդարած,
Բուրվառանին ոսկեջրած,
Ծածկոցներն ոսկեթեզած:

Աւետարանքն եւ սուրբ խաչերն
Անգին ակամբք էր զարդարած,
Սեղաներն եւ սրբութիւնն`
Ուրախութիւն էր նայողաց:

Ժամատեղին խափանեցաւ,
Պաշտօնէից ձայնն հատաւ,
Լուսն եւ կանթեղքն խաւարեցաւ,
Պայծառութիւն աւեր դարձաւ:

Ջուղա քաղաքն եւ Էրեւան,
Շօշ քաղաքին բնակեցան,
Ի այն տեղին հաստատեցան,
Յետ դառնալոյ չկայր հրաման:

Բոլոր երկիրս ամենայն
Մինչ Կաղզվան եւ Շիրակվան
Ձօրն Եղեգաց եւ Նախէջվան
Զամենեսեան սուրկուն տարան:

Եկն հարաւ ի միւս ամին,
Դառնալ եղեւ Շահապասին,
Եկեալ իջան Թաւրէզ քաղքին`
Պահպանութեան իւրոյ երկրին:

Դարձեալ եկն Ջղալի որդին
Ի սահմանս Թաւրէզ քաղաքին,
Հանդէպ միմեանց իջեալ էին,
Դիպող ժամու կռուել կամէին:

Այնչափ շատ էր զօրս նորին,
Հպարտացեալք պարծենային,
Թէ ըմբռնեմք Շիխի որդին,
Կապեալ բերեմ յառաջ քոյին:

Ասեն. Յորժամ Շահն առեմք
Եւ իւր հեծեալքն կոտորեմք,
Արտաւիլ քաղաքն իջանեմք,
Մեծ շխերոյն շիրիմքն այրեմք:

Սրտապնդեալ Շահապասին,
Անունն աստուծոյ յիշեցին,
Հետ ի նոցա կռիւ մտին,
Յաղթեալ անհուն զօրաց նոցին:

Հզօր ազգն տկարացան,
Թաջալ ազգին կոխան եղան,
Բազումք ձեռօք սոցա մեռան
Եւ այլք գիշերի փախուստ առան:

Վրանքն ամէն դրած թողին,
Մալըս եւ ըռզակս ո'չ նայեցին,
Որպէս առիւծ գոչմամբ եկին,
Իբրեւ զաղւէս յետս դարձին:

Յորժամ յաղթեաց մեծ վազիրին,
Եկեալ ի վերայ Գանճու քաղքին,
Նստան բոլոր շուրջ զբերդին
Չորս ամիսս, ապա առին:

Սուր ի վերայ նոցա եդին,
Օմար ազգն կոտորեցին,
Քսան հազար այլ աւելին,
Որք բնակեալ էին ի մէջ բերդին:

Անտի գնաց յերկիրն Շարվան
Եւ Շամախու բերդն այլ առան,
Եւ կոտորեաց զամենեսեան,
Այլ աւելի, քան զԳանջայն:

Վրացտան բերդերքն որ կային`
Թումանիս, Տփխիս եւ Գօրին,
Ելին յառաջ Շահապասին,
Բերդորայքն դատարկ թողին:

Օմար ազգն յերկրէս հատաւ
Եւ Ղզլպաշն հաստատեցաւ,
Իւր հայրենի երկիրն առաւ,
Ուրախութեամբ յետս դարձաւ:

Ամէն երկրի խաներ նստան
Եւ շինութեան սկիզբն արարան,
Շատ եկեղեցիք շինեցան,
Բազմաց խորհուրդն կատարեցան:

Մէկն Աղբաբէս է բազմաց,
Իւր խաչին մօտ վիմ են փորած,
Ժամատեղով խորան շինած
Ներքեւ վիմին զուգ ջրաղաց:

Երբ Օմարաց ազգն հատան,
Սոքա Չաթախ գեղն թողան,
Մեծ Ղարամուրատն դարձան,
Ներքին շէնն մնաց ունայն:

Դարձեալ պատմեմք եւ այլ չարիս,
Որ եղեւ այսմ ժամանակիս,
Հազար յիսուն եւ հինգ թուիս,
Սաստկացաւ սով վերայ երկրիս:

Բազումք սովու մեռանէին,
Շատ ոք զորդիսն ծախէին,
Ոմանք մարդոյ միս ուտէին
Եւ այլք դռնէ դուռ շրջէին:

Մարդակեր գազանքն շատացան,
Բազում տեղիս մարդիկք կերան,
Այսչափ չարիքս առ մեզ հասան,
Ոչ եղեւ դարձ ազգի մարդկան:

Երկու ամ բոլոր սով տեսաք,
Օտար երկիր վտարեցաք,
Ո'չ մեր մեղացն զղջացաք
Եւ ո'չ չարեաց դադարեցաք:

Վա'յ քեզ, Դաւիթ Գեղամեցի,
Վասն քո մեղացն ամենայնի,
Միթէ Քրիստոս քեզ ողորմի,
Մարդասէր կամօքն քեզ ազատի:

Ով ոք զգիրս ընթեռնէ
Եւ պատմութիւնս տեսանէ,
Մեղացս իմ թողութիւն ասէ,
Աստուած իւրեան մեղքն ջնջէ: