Ժամանակագրութիւն (1870)

ԳԼՈՒԽ Ա. Յաղագս յԱդամայ հետէ. Մինչեւ յԱմազունք.
       Եւ արդ լուարուք ուսումնասէրք եւ աստուածասէրք կարօտեալք գիւտից եւ ժամանակաց. եւ հաւաքեալ վէպս բազումս ժրաջան աշխատութեամբ, խնայեցի յիս եւ ի լսելիսդ ձեր յաճախութենէ զրուցաց. առնելով միայն զառաւել պիտանացուն յեկեղեցական մատենից եւ յարտաքնոց՝ ընդոստուցանել զմիտս բանաւորաց ի մահաբեր ծուլութեանց, թողլով զոչ կարեւ որսն ի նոցանէ։ Քանզի նոքա ի ծագման առաւօտուն, եւ ի հասարակեալ տունջեանն գոլով, եւ տեսանելով զբանասիրութիւն արանց ժամանակին՝ փարթամագոյնս գրեցին։
       Իսկ մեր վատաբախտութեամբ. դիպեալ յերեկոյացեալ ժամանակիս եւ հայելով բրդեալ հեղգութեամբ յօժարութիւնս մեր եւ բազմաց՝ կարճաբանութեամբ եւ թեթեւակի անցցուք ընդ իւրաքանչիւրսն. փչելով հողմով հոգւոյն յանգիտութեանն խաւար. զի եկեսցեն ճառագայթք արեւուն արդարութեան ի սիրտս մեր. զի եւ մեր առեալ տացուք զայս ճրագ Սիօնի մօր մերոյ սրբոյ՝ լինել վարժարան մանկանց նորա, ակն ունելով ողորմութեանն վերին. զոր մեզ աղօթիւք ձերովք պտուղ ի սատար վաստակոյս մերոյ։
       Այլ արժան է մեզ ծանօթս առնել ձեզ յանուանէ զպատմագիրսն յորոց հանդերձեալ եմք զնիւթ շինուածոյս մերոյ հաւաքել։
       Արդ ի յարմատոյ անտի մարդկութեանս մինչեւ ի գալուստն Քրիստոսի գրեցին Ափրիկանոս եւ Յեսով եւ Հեքսիպոս եւ Յովսեպոս հրեայք։
       Ենանոս կրօնաւորն Աղէքսանդրացի գրեաց յԱդամայ մինչեւ ի Կոստանդիանոս թագաւոր։
       Եւսեբի Պամփիւլեայ ի սոցանէ եւ յայլոց պատմագրաց ժողովեալ արար գիրք մի, եւ անուանեաց եկեղեցականս։
       Զոսիմոս եւ Սոկրատ եւ Թէոդորոս հերետիկոս ի Կոստանդիանոսէ մինչեւ ի Թէոդոս փոքրն գրեցին։
       Յովհաննէս աղէքսանդրացի եւ Ճեպելու եւ Թէոդորէ գրակարդաց կոստանդնուպօլսեցին. եւ Զաքարիա եպիսկոպոս Մելետինւոյ գրեցին ի Թէոդոսէ մինչեւ Յուստիանոս ծերն։
       Յովհաննէս Ասիացին գրեաց յԱնաստաս թագաւորէ մինչ ի Մօրիկ թագաւոր։
       Կաւրիա իմաստունն գրեաց Յուստիանոսէ մինչեւ ի Հերակլ թագաւոր։
       Եւ զմտանելն Տաճկաց յԱսորիս ի ժամանակս Հերակլեայ։ Սուրբն Յակովբ ուռհայեցին էանց համառօտ ընդ ասացեալսդ։
       Դիոնեսիոս սարկաւագն գրեաց ի Մօրկայ մինչեւ ի Թէոփիլոս թագաւոր Յունաց. եւ ցԱհարոն ամիրայն տաճկաց։
       Իգնատիոս եպիսկոպոսն Մելիտինւոյ. եւ Սլիւեայ էրէց ի նմին քաղաքէ. եւ Յովհաննէս ի Քեսնոյ, եւ Դիոնեսիոս Աղէքսանդրացին գրեցին յԱդամայ մինչեւ յիւրեանց ժամանակն կարճառօտ պատմութիւնս։
       Եւ մեր օգնականութեամբն Աստուծոյ զնոյն ջան առաջի եդեալ, հիւսեսցուք ի սոցանէ, եւ յոմանց արտաքնոց զոստայնս մեր ցանկալի ծաղկերանգ յօրինուածով ի փառս Աստուծոյ։
       Բայց պարտ է հանճարեղ մտաց ոչ տկարանալ յաղագս աւելի եւ պակաս բերելոյն զթիւս ժամանակաց. քանզի յոլով զանազանութիւնս գտանեմք յեւթանասնիցն եւ յայլոց թարգմանչացն գրութիւնս. եւ մանաւանդ զոր Աբգար արքայն է թարգմանեալ հրամանաւ Թադէոսի Առաքելոյն։
       Եւ զոր ստուգեաց Յակոբ ուռհայեցի մտեալ ընդ հրէութեամբ յաղագս կարծելոյն թէ չետուն զբաւանդակ գրեանսն իւրեանց ճշմարտութեամբ հեթանոսաց սակս նախանձու։
       Եւ զի՞ զարմանաս եթէ բան Տեառն ճշմարիտ է տկարանալ մարդկան ի գիտութիւն ժամուց եւ ժամանակաց, եւ գիտել միայն արարչին եւ տեառն ժամանակաց։
       Եւ արդ սկիզբն դիցուք գրոցս մերում զսկիզբն մարդկութեանս զԱդամ. եւ աստէն իսկ յայտ արասցուք զանմիաբանութիւն պատմողաց ի թիւս ժամանակաց կալով մեր հաստատուն ի հաւատս։
       Արդ ըստ եւթանասնիցն գրութեան Ադամ լեալ երկու հարիւր երեսուն ամաց ծնաւ զՍէթ. եւ եկաց այլ եւս չորս հարիւր վաթսուն ամ. եւ են ամենայն կեանք նորա ինն հարիւր երեսուն ամ, մինչեւ ի հարիւր երեսուն եւ եւթն Մաղաղիէլի. եւ մեռաւ վաթսուն ամաւ յառաջ քան զծնունդն Ենովքայ, եւ է յոյժ սխալ միջոցն։
       Իսկ ըստ Աբգարու, որով Ասորիք վարին Ադամ լեալ երկու հարիւր երեսուն ամաց. ծնանի զՍէթ. եւ եկաց այլ եւս եւթն հարիւր ամ . եւ է ստուգապէս ամենայն ժամանակք նորա ինն հարիւր երեսուն ամ։ Ենանոս առնու վկայութիւն յԵնովքայ գրոցն թէ Ադամ յետ ելանելոյն ի դրախտէն՝ յետ եւթանասուն ամի գիտաց զԵւայ եւ ծնաւ զԿայէն. եւ եւթն ամաւ յետոյ ծնաւ զԱբէլ. եւ յետ յիսուն եւ երեք ամի ծննդեանն Աբելի սպան զնա Կայէն, եւ սգացին զնա ծնողք նորա հարիւր եւ վեց ամ. եւ ապա ծնաւ զՍէթ որդի մխիթարութեան։ Եւ Մադիդիմոս պատրիացի ասէ. յետ երեսուն ամի ելիցն ի դրախտէն՝ Ադամ ծնաւ զԿայէն , եւ զԿլիմայ քոյր իւր. եւ երեսուն ամաւ զկնի ծնաւ զԱբէլ, եւ զԱբելուհի քոյր իւր. եւ յետ հարիւր երեսուն ամի սպանաւ Աբէլ. եւ երկու հարիւր երեսուն ամաց լեալ Ադամ՝ ծնաւ զՍէթ. եւ այսու գիտասցես զաննմանութիւն ասիցն վասն ժամանակաց։
       Սէթ կեցեալ ամս երկու հարիւր եւ հինգ ծնաւ զԵնովս. իսկ ըստ Ասորոցն հարիւր եւ վաթսուն ամ. եւ ամենայն աւուրք ժամանակաց նորա ինն հարիւր եւթանասուն, ըստ Յունաց եւ Ասորոց։ Ենովս լեալ ամաց հարիւր իննսուն՝ ծնաւ զԿայնան ըստ Ափրիկանոսի. իսկ ըստ Ասորոց՝ հարիւր վաթսուն ամաց։
       Այս Ենովս ի բնութենէ օրինացն պատկառեալ սկսաւ գործս բարիս առնել. եւ ուսուցանել որդւոց իւրոց. եւ յուսով կոչեաց զանուն Տեառն Աստուծոյ յօգնութիւն բարւոք մտածութեանցն։
       Ի սմանէ ուսեալ որդիք նորա եւ եղբարք յիշեցին զկեանս դրախտին եւ հրաժարեցին յամուսնանալոյ անձինք երկու հարիւր. եւ ելին ի լեառն Ահերմոն եւ կային ժուժկալութեամբ, պարապեալք երկնաւոր առաքինութեանց. եւ յաղագս այսորիկ անուանեցան որդիք Աստուծոյ. եւ եղեն ժամանակք Ենովսայ ամք ինն հարիւր եւ հինգ, եւ վճարեաց։ Կայնան լեալ ամաց հարիւր երեսուն՝ ծնաւ զՄաղաղիէլ ըստ եւթանասնիցն. եւ ըստ Ասորոցն՝ եւթանասուն ամաց. եւ եղեն ամենայն աւուրք նորա ութն հարիւր վաթսուն ամ։ Մաղաղիէլ լեալ ամաց հարիւր վաթսուն եւ եւթն՝ ծնաւ զՅարեդ եւ ըստ Ասորոցն, վաթսուն եւ եւթն ամաց. եւ ութն հարիւր իննսուն եւ եւթն ամաց մեռաւ։
       Յարեդ լեալ հարիւր վաթսուն եւ երկու ամաց, ծնաւ զԵնովք ըստ եւթանասնիցն. եւ ըստ Ասորոցն վաթսուն եւ երկու ամաց, եւ ամենայն ժամանակքն ինն հարիւր վաթսուն եւ երկու, մինչեւ ի վեց հարիւր ամն Նոյի։
       Ի սորա. (Ենովքայ ) քառասուն ամին լցաւ հազար ամն. յելիցն Ադամայ։
       Յայսքան ժամանակս ոչ գոյր թագաւոր. զի Ադամ նախաստեղծն բաւականապէս խրատէր զնոսա մինչեւ ի հարիւր երեսուն եւ եւթն ամն Մաղաղիէլի, եւ վճարեաց հարիւր ամաւ յառաջ քան զծնունդն Յարեդի. եւ Սէթ եւ որդիք նորա առեալ հրաման ի Տեառնէ ոչ խառնէին յազգն Կայենի։
       Եւ ի հազար ամին լցելոյ կացուցին որդիքն Կայենի իւրեանց թագաւոր Սամիրոս անուն։
       Եւ յայսմ ժամանակի որդիքն Սեթայ. որ կային յԱհերմոն լեառն ձանձրացեալք իջին ի լեռնէ անտի եւ ի կրօնաւորական վարուցն որպէս պատմէ Ենանոս ի գրոց անտի Ենովքայ։ Եւ բարկացեալ եղբարց իւրեանց ի վերայ նոցա՝ հալածեցին եւ ոչ ետուն նոցա կանայս. եւ նոքա գնացին խառնեցան յազգն Կայենի, եւ առին իւրեանց կանայս յամենայնէ զորս ընտրեցին. եւ աստի սկսաւ յաճախութիւն չարեաց ի վերայ երկրի, պոռնկութիւն եւ զրկողութիւն, եւ յայսմանէ պատերազմունք եւ սպանութիւնք։
       Ի նմին ժամանակի որդիքն Սեթայ որ կային յերրորդ կլիմն որ է բաժին երկրի, կացուցին եւ նոքա իւրեանց թագաւոր Աղորոս անուն. որ սա եգիտ նախ զթիւս կենդանակերպից եւ մոլորակաց, եւ զշրջմունս նոցա, եւ ի սմանէ անուանեցաւ քաղդէութիւն՝ եւ աշխարհն այն երկիր Քաղդէացւոց. սա թագաւորեաց ամս իննսուն եւ ութն, եւ աւուրս երկու հարիւր երեսուն։ Եւ զկնի նորա որդին Եղփարոս ամս քսան եւ ինն եւ աւուրս երկու հարիւր տասնեւհինգ։ Եւ զհետ նորա Ալմիոն քաղդէացի ամս իննսուն եւ եւթն, եւ աւորս ութսուն։
       Եւ զկնի նորա Ամանոն քաղդէացի ամս երկու հարիւր տասնեւութն, եւ աւուրս հարիւր տասնեւութն։ Եւ զկնի նորա Ամակորոս քաղդէացի ամս հարիւր իննսուն եւ եւթն. եւ աւուրս հարիւր իննսուն եւ հինգ։ Եւ յետ նորա Դինոս հովիւ քաղդէացի ամս իննսուն եւ ութն, եւ աւուրս ութսուն։ Յետ սորա Եւտուրինքոս ամս հարիւր եւթանասուն եւ հինգ եւ աւուրս երկու հարիւր երեսուն։ Եւ ապա Մամփիոս յԱնարքոն քաղաքէ ամս հարիւր իննսուն եւ եւթն, եւ աւուրս երկու հարիւր երեսուն։ Եւ զկնի սորա Աւտիարտիոս յԱնարքոն քաղաքէ ամս եւթանասուն եւ ութն. եւ աւուրս երեք հարիւր եւ երեսուն. Եւ յետ սորա Քսիսութրոս որդի նորա թագաւորեաց հարիւր եւթանասուն եւ հինգ ամ. եւ աւուրս հարիւր իննսուն եւ հինգ. ժողովին ամք թագաւորացս հազար հարիւր ութսուն. եւ աւուրք երկու հարիւր եւթն։ Առ զամս թագաւորացս եւ զառանց թագաւորութեան ժամանակն հազար յիսուն եւ երկու. ամք լինին երկու հազար երկու հարիւր քառասուն եւ երկու։ Զայսու ժամանակաւ էջ ջրհեղեղն մեծ։
       Այլ մեք դարձցուք անդրէն յոճ կարգին։ Ենովք լեալ հարիւր վաթսուն եւ հինգ ամաց՝ ծնաւ զՄաթուսաղա, եւ զամս երկու հարիւր հաճոյ եղեւ Աստուծոյ. եւ տուաւ սմա շնորհք մարգարէութեան ապագայից. եւ սա արար նշանագիրս կարճոտունս եւ բազմատարս, եւ այնու եթող զկեանս վարուց առաջնոցն եւ զմարգարէութիւն իւր, եւ փոխեալ կենդանւոյն զաստեացս ոչ ուրեք գտանիւր. եւ գիտէ զտեղի փոխմանն փոխադրողն Աստուած։ Բայց ասեն ոմանք ի դրախտին եւ այլք իմանան թէ դրախտն աւազակին բացաւ։ Այլ յայտ է թէ ի վերոյ դրախտին յօդն ըստ կարելոյն Աստուծոյ զամենայն ինչ. եւ յորժամ բացաւ խաչիւն , էջ ի դրախտն. թէ հաճոյ է քեզ ընկալ անվնաս է։
       Մաթուսաղա լեալ ամաց հարիւր ութսուն եւ եօթն՝ ծնաւ զՂամէք ըստ եւթանասնիցն. իսկ Ենանոս հարիւր վաթսուն եւ հինգ ասէ։ Եւ Սամարացիքն ութսուն եւ երկու ասեն. եւ լինին ժամանակք նորա ինն հարիւր վաթսուն երկու ամք, մինչեւ յիննսուն եւ եւթն ամն Սեմայ. այլք ասեն ինն հարիւր վաթսուն եւ ինն ամք. եւ Աղէքսանդրոս ասէ թէ յետ որդեծնութեան եկաց եւթն հարիւր ութսուն եւ եւթն ամ. եւ առ ջրոյն մեծի մեռաւ։
       Ղամէք լեալ հարիւր ութսուն եւ եւթն ամաց՝ ծնաւ զՆոյ. եւ ըստ Ասորւոցն հարիւր ութսուն երկու՝ ըստ Սամարացւոցն յիսուն երեք. եւ եղեն ամենայն աւուրք եօթն հարիւր եւթանասուն եւ երեք ամք. մինչեւ ի վաթսուն եւ ինն ամն Սեմայ, եւ մեռաւ նախ քան զհայր իւր քսան եւ ինն ամօք. այլք քառասուն եւ ինն ամաւ ասեն։ Ի հազար վեց հարիւր վաթսուն եւ վեց ամի ելիցն Ադամայ ի դրախտէն ծնաւ Նոյ արդար, որ եւ հասեալ ի չափս հաճոյ եղեւ ի վարս արանց ժամանակին. ոչ ամուսնացաւ զամս հինգ հարիւր առանձնացեալ բնակութեամբ. ի սորա յիսուն եւ ութն ամին լցան երկու դարքն։ Պատմէ Ենանոս եթէ հսկայք մեծամեծք եւ անճոռնիք էին յաւուրսն յայնոսիկ, եւ թողեալք էին ի ձեռաց Աստուծոյ. եւ յաճախեաց անիրաւութիւն. եւ անդ էր տեսանել պատերազմօք զաշխարհս լցեալ. եւ դիզեալք լինէին դիակունք կոտորելոցն կոյտս կոյտս ի կատարս լերանց, եւ ցրուելաք ընդ երեսս դաշտաց զի վերացաւ ի նոցանէ հոգի տեառն զօրութեանց։
       Իսկ սրբասէրն Նոյ հրամանաւ Տեառն առեալ կին Նեմզաւայ անուն՝ ծնաւ երիս որդիս, զՍէմ, զՔամ, եւ զՅաբեթ. եւ շինեաց զարկղն մեծ եռայարկ ի բնակութիւն սերմանեաց երկրորդի աճման ի խնամոց Արարչին։
       Ի լնուլ հինգ հարիւր երրորդի կենաց Նոյի եղեւ ջրհեղեղ մեծ սկսեալ յերրորդում ամսեանն ի ար. քսան եւ եւթն օր ամսեանն. եւ տեւեաց ջուրն ամ մի ողջոյն. մինչեւ ի նոյն ամիսն եւ ի նոյն քանիսն. եւ ել Նոյ ի տապանէն որդւովքն եւ կենդանիւքն որք ընդ նմա մտեալ էին։ Եւ պատուեաց զԱստուած պատարագօք եւ էառ զօրհնութիւն առաջին մարդոյն. եւ պատուիրան չհեղուլ արիւն բանականի եւ չուտել արիւն անբանի, եւ ետ նմա նշան ուխտի ոչ հարկանել զամենայն մարմին կենդանի վասն մեղաց. այլ ըստ մասին խրատել զպարտաւորն։
       Բայց զարմանամ զի Յովսեպոս ասէ, զտապանն ի Պիսիդացւոց աշխարհն յԵւփիմէս լեառն որ է ստուգապէս ի մեծն Հայք ի լեառն Մասիք ըստ բնագրոյն վկայութեան։ Եւ եկաց Նոյ յետ ջրոյն ամս երեք հարիւր յիսուն. եւ ծնաւ որդի մի Մանիտոն անուն . եւ բաժանեաց նոցա զերկիր։
       Սեմայ ետ զՊարսից աշխարհն. եւ զԱսորոց, եւ զՊաղեստինէ մինչեւ յՌինոյ կորուրա որ է Նեղոս, զԲեկտուրիայ։ Եւ Քամայ ետ յՌինոյ կորուրա մինչեւ ի Գադիրսն։ Իսկ Յաբեթի ետ ի Մադիէ մինչեւ ի Գադիրսն հիւսիայ։
       Եւ արդ ունի ազգն Յաբեթի յԱկնէն Տիգրիս գետոյ որ բաժանէ ընդ Մադէ եւ ընդ Պարսս։ Եւ ազգն Սեմայ ունի յարեւելից եւ յարեւմտից Եւփրատ գետոյ եւ Դկլաթու։ Եւ ազգն Քամայ ունի զԳեհոն գետ որ բաժանէ զսահմանս նոցա։
       Եւ որդիք Յաբեթի են Հայք, եւ Մակեդոնացիք, եւ Մադացիք, Յոյնք, եւ Լատինացիք, եւ Աղուանք, եւ Վրացիք։
       Եւ որդիք Քամայ են Եգիպտացիք, եւ Հնդիկք, Հեթացիք, Յեբուսացիք, Հաբաշիք, որք են Քուշացիք, Ամուրացիք, Գերգեսացիք , Արութացիք, եւ այլք։
       Եւ որդիք Սեմայ են Աթուրացիք, Քաղդէացիք, որք են Ասորիք, Եբրայեցիք, Փռանգք, Պարսիկք, եւ այլք։
       Եւ ունին Սեմացիք՝ յարեւելից մինչեւ յարեւմուտս ընդ մէջ երկրի։
       Յաբեթացիք ունին զհիւսիս յարեւելից մինչեւ յարեւմուտս։ Եւ որդիքն Քամայ ունին զհարաւ։ Եւ Մանիտոն էառ յայնկոյս ծովոյն զվիճակ իւր։ Սա խնդրեաց ի հօրէ իւրմէ յոսկերացն Ադամայ, զոր ունէին ի տապանին. եւ ետ նմա զլսռունս ծնգացն. եւ արձակեաց զնա յարեւմուտս այս։ Սա աճեցոյց զաստեղագիտութիւն, եւ եգիտ զհաւահմայութիւն եւ զխտրութիւն երեւման. եւ ոմանք ի սմանէ ասեն զՄադիանացիսն։ Ասեն եւ այլ դուստր մի Նոյի Աստղ անուն. որ էառ ի հօրէ զմասն ինչ հարաւոյ ի ժառանգութիւն։
       Եւ զգուշացաւ Նոյ. եւ կացոյց ի վերայ երդումն . եւ ետ զնզովս. զի մի զրկեսցեն զմիմեանս, այլ կալցին արդարութեամբ զիւրաքանչիւր վիճակս երկիւղիւն Աստուծոյ զի մի սատակեսցին։ Եւ եկաց Նոյ մինչեւ յերեք հարիւր ութսներորդ ամն Եբերայ. եւ մեռաւ։ Սէմ լեալ ամաց հարիւր երեսուն՝ ծնաւ զԱրփաքսաթ ըստ եւթանասնիցն։ Իսկ ասորոցն հարիւր երկու ամաց։
       Սէմ ժառանգեաց զոսկերս նախաստեղծիցն եւ ամփոփեաց ի վիճակի կալուածոյ իւրոյ՝ զի վշտացուցանեին զնա Քամ եւ որդիքն իւր։ Արփաքսադ լեալ ամաց հարիւր յիսուն եւ եւթն՝ ծնաւ զկայնան՝ սա բազմացոյց զՔաղդէացւոյն մոլորութիւնն, եւ զկախարդելն եգիտ . եւ եցոյց բախտ եւ ճակատագրութիւն ըստ աստեղացդ ընթացից, եւ շրջագայութիւն մոլորակացդ։ Եւ որդիք նորա իբրեւ Աստուածս համարեցան զնա, եւ երկիրպագանէին նմա, եւ կանգնեցին նմա պատկեր ի կենդանութեանն իւրում։ Եւ այս եղեւ սկիզբն պատկերապաշտութեան մեծի չարեացն։ Սա շինեաց քաղաք եւ անուանեաց Խառան յանուն որդւոյ իւրոյ Խառանայ, զսա Ղուկաս աւետարանիչն յիշէ, զի եկեալ էր բարձողն կռապաշտութեան՝ եւ Մովսէս արածապատումն ոչ յիշէ ասացելոյ պատճառին։ Կայնան լեալ ամաց հարիւր երեսուն եւ ինն ծնաւ զՍաղայ։ Եւ Սաղայ լեալ ամաց հարիւր երեսուն՝ ծնաւ զԵբեր եւ զԵկտան ըստ Ենանոսի պատմողի. եւ ըստ Ասորոց՝ երեսուն եւ չորս ամաց։ Եբեր լեալ ամաց հարիւր երեսուն եւ չորս՝ ծնաւ զՓաղեկ. յաւուրս սորա բազմացան ազգ մարդկան, եւ սկսան զմիմեամբք ելանել եւ զրկել զմիմեանս . եւ ժողովեալք ի միասին հին արանց՝ դարձեալ բաժանեցին զերկիր, եւ ստուգաբանեցաւ Փաղէկ անունն, զի բաժանումն լսի. եւ լեալ Փաղէկ հարիւր երեսուն եւ երեք ամաց՝ ծնաւ զՌագաւ։
       Յայնմ ժամանակի տանուտեարք երկրի հաւաքեալք ի միասին խորհեցան գնալ յարեւելս խնդրել զառաջին բնակութիւնն Ադամայ, եւ գնացին։ Եւ ահա ծով անջրպետեալ էր ի մէջ Եդեմայ, եւ յիշեցին զջրհեղեղն մեծ, թէ յայնմ հետէ է ջուրս այս եւ զահի հարան. քանզի եւ գործլ իւրեանց նոյնպիսիք էին. որպէս կորուսելոցն ջուրբ։ Եւ զի անցեալ էին զուխտիւ, եւ զնզովիւքն Նոյի արդարոյ, եւ փոխեալ էին զեդեալ սահմանս նորա, եւ ասէն ցմիմեանս եւ մեք մի անհոգասցուք յակնկալութենէ նոյնպիսի անցից ապականիլ դարձեալ երկրի, եւ կորնչիլ մեզ ջրով՝ նոյն օրինակաւ։ Վասն որոյ դարձան եւ եկին յերկիրն Սէնաար ի լայնանիստ դաշտն Քղանէ եւ անդ արկին հիմն շինուածոյ աշտարակին, գտանել հնարս փրկութեան անձանց յարկածից ջուրցն։
       Ի սկիզբն ծննդեան Ռագաւայ սկսան շինել զաշտարակն մինչեւ ցքառասներրորդ ամն նորա. եւ բերին զծախս պիտոյիցն յերկրէ իւրեանց. այլ եւ Նեբրովթ որսայր շինողացն գազանս եւ անասունս, եւ կերակրէր զնոսա։ Եւ գլխաւորք էին Լամուր. եւ Հայկն. եւ Նեբրովթ, եւ մինչդեռ շինէին զնա ժրացեալք անհեղգաբար զքաղաքն բազմատար, եւ զամբարտակն ամրակառոյց, էջ Տէր հողմով. եւ փլոյց (փլոյզ ) զնա. եւ զբազումս կորոյս ի շինողացն։ Ոմանք ասեն զՆեբրովթ ի յաշտարակին անկմանէն մեռանիլ. բայց մեք ստուգեցաք յետ ժամանակի սպանանիլ նմա ի Հայկայ որդւոյ Թորգոմայ, որդւոյ Թիրասայ. որդւոյ Գամերայ. որդւոյ Աբեթի. զի ոչ արար Հայկն զպատկերն Բելայ, եւ ոչ համարեցաւ զնա Աստուած. եւ եկն ի վերայ նորա ծանր ամբոխիւ Բէլ. եւ սպան զնա Հայկ։ Իսկ ի փլանիլ աշտարակին խառնակեցան լեզուքն։ Եւ բաժանեաց Աստուած զմի լեզուն յեւթանասուն եւ երկու։ Հնգետասան լեզու առին ազգն Յաբեթի։ Երեսուն երկու ազգն Քամայ։ Քսան եւ հինգ ազգն Սեմայ. եւ գնացին այր իւրաքանչիւր զճանապարհ իւր. եւ շինեաց Նեբրովթ զԱրեգ քաղաք, եւ զՄծբին եւ զՈւռհայ։ Իսկ իշխանն Եբեր այր աստուածապաշտ ոչ միաբանեալ ընդ շինողս աշտարակին. եւ ի յաւերմանն նա կոչեաց զերկիրն Բաբիլոն, որ թարգմանի աւերումն։ Եւ ասեն թէ մնաց բուն լեզուն առ նմա։ Եւ վկայեն Սուրբն Յակոբ. եւ Սուրբն Եփրեմ. եւ Յովհաննէս իթրացին։
       Բայց զարմանամ, զի ոմանք ասեն թէ յԵբերայ կոչեցան իսրայէլացիքն Եբրայեցիք։ Եւ թէ զնորա լեզուն ունին տակաւին ազգն Ջհտաց, (Հրէից)։ Եւ այսպէս անգիտացաւ ի նոցանէ, զի ազգին իսրայելի սկիզբն ի Յակոբայ է, եւ յանցանելն ընդ ծովն կարմիր կոչեցան Եբրայեցիք. զի եբերան՝ անցիք թարգմանի։ Եւ առին նոր լեզու իբրեւ զայլ պարգեւսն. ըստ այնմ որ ասէ ՙլեզու զոր ոչ գիտէր, լուաւ՚։ Եւ առաջին լեզուն բարձաւ որ էր Ադամայն, զոր Քաղդէացիք ունին այժմ. զի Աբրահամ Քաղդէացի էր, եւ հայրենի լեզուն Աբրահամու որ մնաց առ Եբեր, այս է զոր մեք ունիմք Քաղդէացիքս։
       Ռագաւ լեալ ամաց հարիւր երեսուն երկու՝ ծնաւ զՍերուք։ Սերուք լեալ ամաց հարիւր երեսուն՝ ծնաւ զՆաքովր։ Յայսմ ժամանակի լցաւ երկիր ժխորօք պատերազմաց, եւ սպանութեամբ։ Քանզի որդիքն Քամայ ի դառնալն իւրեանց ի ցրմանէ աշտարակին եկեալ յերկիրն Փղշտացւոց, եւ առ լերամբն Կարմեղայ եւ Լիբանանու, եւ հայեցեալ ի պարարտութիւն երկրին, եւ ի վայելչութիւն նորա, եւ բռնացեալ ի վերայ ազգին Սեմայ առին զնա, եւ բնակեցան անդ եւ ոչ կամեցան գնալ ի վիճակն իւրեանց. եւ առին կրկին զնզովն Նահապետին Նոյի. վասն ծիծաղելոյն՝ եւ յաղագս սահմանափոխութեանն։ Եւ յայսմհետէ յաճախեաց հեղմունք արեանց ի վերայ երկրի, այլ եւ անկաւ խռովութիւն յորդիսն Սեմայ այսպիսի պատճառաւ։
       Որդիքն Յեկտանայ ի մեռանել հօրն իւրեանց ոչ հաճեցան ընդ բաժինս իւրեանց, այլ եդին իւրեանց իշխանս զՍաբա եւ զԵւիլայ, զՈւփիր կամ (զՈվփեր ), եւ կազմեցին զէնս զոր գտեալ էին առաջինք. եւ յաւելին ինքեանք, թուր, եւ աղեղն. զրահ, եւ սաղաւարտ եւ վահան. եւ այսու հալածէին զեղբարս իւրեանց եւ զօտարս. եւ յաղթողացն կանգնէին պատկեր յաղթութեան. եւ երկուցեալքն մտանէին յամուրս անձեռագործս, եւ յայնմանէ իմացեալ շինէին բերդս եւ ամրոցս եւ մտանէին անդ յերկիւղէ որդւոցն Յեկտանայ։ Վասն որոյ եւ յայնմանէ դարձեալ իմացան զմեքենայս առման Բերդից եւ Քաղաքաց եւ տապալէին զնոսա. մինչեւ յողոք անկեալ աղաչէին զնոսա, զի առցեն բաժինս իւրեանց տեղի զորս ընտրեսցեն, եւ արասցեն խաղաղութիւն, եւ դադարեսցէ խռովութիւնն, եւ լուան նոցա։ Եւ էառ Սաբայն զխնկաբեր երկիրն, զոր սաբայ անուանեաց իւրով անուամբն։ Եւ Ուփիր էառ Տեառն ոսկեհանաց որ է հնդիկք, եւ էառ Եւիլայ զերկիրն պատուական ականց, որեւ շինեցաւ եւ կոչեցաւ անուամբ նորա Եւիլատ։ Իսկ սերուք յետ ծնանելոյ նորա զՆաքովր. շինեաց քաղաք եւ կոչեաց զանուն նորա Սրուճ։ Բայց գիտասցես զի ի ջրհեղեղէն մինչեւ ցայս վայր յամէն նահապետէ հարիւր ամ պակաս բերէ Ասորոց թարգմանն։ Նաքովր լեալ ամաց եւթանասուն եւ ութն, ծնաւ զԹարայ. եւ Թարայ լեալ ամաց եւթանասուն՝ ծնաւ զԱբրահամ։