ԳԼՈՒԽ
Ժ.
Յաղագս
Յուլիանոսի
ուրանալոյ։
Իսկ
Յուլիանոս
յանցանելն
ընդ
փողոց
մի
որպէս
եւ
կարծէրն
բախտի
ինչ
պատահեաց։
Քանզի
թագ
ինչ
հիւսածու
անկաւ
ի
գլուխ
նորա.
եւ
քարոզեցաւ
նա
թագաւոր
ի
զօրացն
որ
էին
ընդ
նմա։
Եւ
ապա
յայտնի
արար
զծածկեալն
անօրէնութիւնն.
եւ
ի
բաց
եկաց
յԱստուծոյ՝
որով
փրկեցաւն.
եւ
երկիր
եպագ
կռոց
եւ
կուտեաց
զօրս
ի
վերայ
թագաւորին։
Եւ
լու
եղեւ
բանն
Կոստանդիանոսի,
եւ
զահի
հարաւ.
եւ
մկրտեցաւ
ի
Զոյիոսէ
Անտիոքու
եպիսկոպոսէ
որ
էր
Արիանոս.
եւ
ել
ընդէմ
Յուլիանոսի։
Եւ
ի
մէջ
Կիւլիկոյ
եւ
Սուրիայ
հասանէր
նմա
հիւանդութիւն.
որով
մեռաւ
իսկ.
կեցեալ
ամս
քառասուն
եւ
ութ,
թագաւորեալ
ամս
քսան
եւ
հինգ։
Բայց
նախ
քան
զաւանդել
հոգւոյն
զղջացաւ
եւ
դաւանեաց
զուղղափառութիւն .
եւ
ասաց
ՙեթէ
ես
արարած
ոչ
երբէք
իմացայ
զՈրդին
Աստուծոյ,
եւ
ետուն
ինձ
ասել
զնա
կրսեր
քան
զհայր։
Եւ
մեղայ
առաջի
նորա.
եւ
այժմ
դաւանեմ
զնա
եւ
զՀոգին
սուրբ
համագոյ
հօր՚։
Եւ
ետ
կանոնել
յեկեղեցի
թէ
առանց
հոգեւոր
զինու,
այսինքն
հաղորդելոյ
ի
պատերազմ
մի՛
ոք
ելցէ.
եւ
վճարեաց
Կոստանդին
զկեանս
իւր։
Իսկ
Յուլիանոս
քանզի
վարժեալ
էր
կախարդասար
աղանդովն
կարդաց
զդիպուած
բախտին
զօրութիւն
դիւաց.
եւ
եկեալ
ի
Կոստանդնուպօլիս
թագաւորեաց.
եւ
պղտորեաց
զկարգ
թագաւորութեանն.
եթող
զկինն
եւ
զգեցաւ
հանդերձ
փիլիսոփայի
սեկներկեալ
զոր
Ադէմն
կոչեն.
եւ
ծաղր
արար
զծիրանիսն։
Բայց
ոմանք
այսպէս
ստուգեն
վասն
Յուլիանոսի.
եթէ
Ասկղէպոս
եւ
Լիկիանէս
եղբարք
երկոքին
փեսայք
Կոստանդիանոսի
թագաւորին՝
երկու
քեռ։
Յուլիանոս
որդի
էր
Ասկղէպոսի.
եւ
Գալոս
եղբայր
իւր
որ
սպանաւ
ի
պատճառս
ապստամբութեան.
եւ
Յուլիանոս
անկաւ
ի
սեղանն
սուրբ
եւ
ապրեցաւ,
Աթանաս
հայրապետին
աղաչանօք։
Եւ
Լիկիանէս
ունէր
դուստր
մի
Ելութրա
անուն.
որ
զկնի
հօրն
սպանման
ժառանգեաց
զինչս
նորա
եւ
կեայր
կուսութեամբ
եւ
քրիստոնէութեամբ .
եւ
կամեցաւ
գնալ
յԵրուսաղէմ,
եւ
աղօթել
անդ,
եւ
վստահացաւ
զստացուածս
իւր
ի
Յուլիանոս
որպէս
յանագահ
եւ
ի
փիլիսոփայ.
զի
մաշկեայս
զգենոյր.
երեքտասան
թագ
ոսկի
ականակուռս,
հարիւր
յիսուն
եւ
հինգ
կենդինարս
զարդ
կանանց
ոսկի
եւ
իննսուն
եւ
եւթն
կենդինարս
անգին
ոսկի,
եւ
հանդերձեղէնս
անգինս
եւ
անթիւս։
Իսկ
Յուլիանոս
խորհեցաւ
ընդ
վարդապետն
իւր
հեթանոս
Մելենոս
չտալ
զինչսն
յԵլութրա,
եւ
թաքոյց
ի
տան
նորա.
եւ
ի
դառնալ
կնոջն
ուրացաւ
եւ
երդուաւ
յաւետարանն.
եւ
երթայր
Ելութրա
թաղծեալ
ի
տուն
իւր.
եւ
էր
ժամացոյց
որ
ի
ճանապարհին,
եւ
ի
նմա
պատկեր
կռոց,
եւ
խօսեցաւ
ընդ
նմա
դեւն
եւ
ասէ.
երկրպագեա
ինձ
եւ
լեր
իմ
սիրելի
որպէս
եւ
հայրն
քո,
եւ
առ
քեզ
դարձուցից
զինչսն
քո.
եւ
ոչ
արար
փոյթ
բանիցն
խօսեցելոյ
Ելութրայ։
Եւ
եղեւ
զի
անցանէր
ընդ
այն
Յուլիանոս,
ասէ
ցնա
նոյն
դեւն
արարից
զքեզ
նշաւակ
ընդ
ամենայն
երկիր,
զի
առեր
զինչսն
Ելութրայ
զոր
ես
ետու
հօր
նորա
սիրելւոյն
իմոյ,
եւ
երդուար
սուտ.
եւ
զահի
հարաւ
Յուլիանոս
եւ
պատմեաց
Մելենոսի.
եւ
նա
ասէ
ցնա.
երկրպագեա
նմա
զի
մի
արասցէ
զսպառնալիսն
եւ
առ
տարաւ
զնա,
եւ
նուիրեաց
դիւաց,
եւ
էր
դուստր
մի
Մելենա
յղի,
զնա
զոհեցին
եւ
հանին
զմանուկն
եւ
ողջակիզեցին՝
եւ
եմոյծ
զՅուլիանոս
յայրս
ինչ
խորագոյնս
բնակութիւն
դիւաց.
եւ
խոստացաւ
նմա
ժամանակս
հարիւր
ամսոյ
եւ
թագաւորութիւն
նմա
զամենայն
երկրի։
Եւ
Յուլիանոս
կրճատեաց
զանձն.
եւ
հաւատաց
դիւաց
զանձն
իւր .
եւ
յորժամ
եղեւ
Կեսար
եւ
յաջողեցաւ
նմա
թագաւորութիւնն,
եւս
առաւել
հաստատեցաւ
եւ
սկսաւ
կախարդել
եւ
հմայել
եւ
զոհել
դիւաց
եւ
յարենէ
զոհիցն
ցանել
յաղբերակունսն
եւ
յամենայն
կերակուրս.
զի
ըմպողքն
եւ
կերողքն
իբրեւ
զնա
սիրտ
ստասցին։
Սա
լուաւ
թէ
պատկերն
Քրիստոսի
որ
ի
Կեսարիա
պղնձի՝
որ
ի
տան
կնոջն
տեռատեսի
բազում
բժշկութիւնս
կատարէ,
առաքեաց
քակել
ետ,
եւ
ի
տեղւոջն
կուռս
կանգնել։
Եւ
իջեալ
հուր
ի
Տեառնէ
այրեաց
զկուռսն։
Եւ
եկն
Յուլիանոս
յԱնտիոք,
եւ
յորժամ
մտանէր
ի
քաղաքն,
պատմեցաւ
նմա
իրքս
եւ
զայրացաւ
յոյժ.
եւ
ի
նմին
ժամն
ետես
զմի
ոք
ի
վարդապետաց
Քրիստոնէից,
եւ
ասէ
ընդ
Լիւբիանոս
իմաստասէրն,
հարց
ընդ
վարդապետդ
եւ
ասա՛,
ո՞ւր
է
հիւսանն
որդին։
Պատասխանի
ետ
եւ
ասէ,
զարուեստ
հօրն
կատարէ.
դագաղս
եւ
թաւութս
կազմէ
սպանման
թագաւորիդ,
որ
դիպելոց
է
դմա
ի
Պարսս.
եւ
խոցոտեալ
նոցա
ի
սիրտս
ոչինչ
ետուն
պատասխանի
առ
ժամն.
եւ
մտեալ
ի
քաղաքն
առատացոյց
հրամանաւ
զռոճիկն
եւ
սղեաց
զդահեկանսն
ի
պատճառս
զօրացն,
զոր
ժողովեալ
տանէր
ի
Պարսս։
Եւ
Ռամիկք
քաղաքին
ասացին
նմա
բանս
նախատանաց,
զխոր
եւ
զերկայն
մօրուսդ
ասեն
պարապ
ընդէ՞ր
ունիս,
բե՛ր,
ճողեմք
զդա,
եւ
արա
չուան,
եւ
դիր
յեղջիւրս
ցլոց ,
եւ
տար
զոհեա
դիցն
քո
պառաւեալդ
ի
սէրս
նոցա։
Եւ
կատաղեալ
թագաւորն
հրաման
ետ
զօրաց
սրով
մաշել
զնոսա.
եւ
ողոքեաց
զնա
ճարտասանն,
ոդ
պարտին
քեզ
մահ
արքայ,
այլ
նախատինս։
Եւ
ժողովեալ
զնոսա
ի
միասին
ձաղեաց
զնոսա
եւ
եթող։
Եւ
կայր
ի
լեառն
Անտիոքու
վանք
մի
Ապուլա
անուն
յորում
կայր
շիրիմն
Բաբելայ
հայրապետին.
հրամայեաց
հանել
զնա
եւ
տանել
ի
քաղաքն.
եւ
զուարճացեալ
քրիստոնէիցն
հանին
զնա
եւ
տարան
սաղմոսիւք
եւ
օրհնութեամբք,
քանզի
կանգնեաց
անդ
պատկեր
Ապողոնի
եւ
եհարց
վիճակաւ
վասն
երթալոյ
նորա
ի
Պարսս.
եւ
դեւն
ոչ
ետ
նմա
պատասխանի։
Եւ
գիտաց
եթէ
վասն
Բաբելայ
է,
եւ
յետ
տանելոյն
զնա
խօսեցաւ
դեւն
բանս
բարիս,
եւ
ցնծացեալ
թագաւորն
եդ
առաջի
պատկերին
սեղան
երկու .
զմինն
ելից
հրով,
եւ
զմիւսն
ոսկւով,
եւ
ասաց
որ
ոք
արասցէ
անձին
իւրոյ
բարիս,
ահա
առ
ձեռն
է.
եւ
եդ
սեղան
մի
այլ,
եւ
ելից
զնա
խնկով
եւ
հրամայեաց
ափով
մի
խունկ
առնուլ,
եւ
արկանել
ի
վերայ
հրոյն.
եւ
առնուլ
նովին
ձեռամբն
յոսկւոյն,
եւ
բազումք
պարզամտութեամբ
պատրեցան
ոչ
իմացեալք
զվնասն։
Ապա
գնացեալք
ի
ճաշ
եւ
նստեալք
ի
սեղան
նկարէին
զխաչն
ըստ
սովորութեանն
ի
վերայ
բաժակին
եւ
հացին։
Իսկ
ոմն
ի
գիտողացն
ասէ
զի՞նչ
է
այդ
զոր
գործէք
զկնի
ուրացութեանն։
Իսկ
նոցա
զարհուրեալ
ասեն
եւ
ե՞րբ
ուրացաք,
եւ
նա
ասէ.
ի
խունկն
զոր
նուիրեցէք
ի
հուր
եւ
առիք
ոսկին։
Եւ
նոցա
լուեալ
արտաքս
ելանէին
իբրեւ
զմոլեկանս.
եւ
տարեալ
զոսկին
ընկեցին
յերեսս
թագաւորին՝
քրիստոնեայ
զինքեանս
կարդալով
եւ
պատրաստ
ի
մեռանել
վասն
սիրոյ
Քրիստոսի։
Եւ
ներեաց
նոցա
թագաւորն
զի
մի
արասցեն
զնոսա
մարտիրոս.
զնոյն
նախատինս
կրեաց
եւ
ի
Կեսարիա,
եւ
կոչեաց
զանուն
քաղաքին
Բազկէն
եւ
զԿոստանդնուպօլիս
Բիւզաս
կոչեաց
հանեալ
զանունն
Կոստանդիանոսի,
եւ
հրամայէր
տալ
զդպրոցս
ի
հեթանոսս.
եւ
շինել
տայր
հիւրանոցս
եւ
կուսանոց
յանուն
դիւացն,
եւ
ուսանել
եւ
գրել
զառասպելս
հեթանոսաց։
Եւ
Առաքէր
ապա
յՈւռհայ
քաղաք
պատրաստել
անդ
նմա
արքունիս,
եւ
ոչ
ընկալան
զնոսա .
եւ
զբարկութիւն
իւր
ի
վերայ
Ուռհայի
ապա
ընկենոյր
ի
դառնալն
Պարսից
խաղաղութեամբ։
Եւ
եկին
ի
Խառան.
եւ
ընկալան
զնա
պատուով
եւ
զոհեաց
անդ
զոհս
բախտից.
եւ
մեծարեաց
զՀրեայսն
որ
անդ
էին,
եւ
գովեաց
զհրէութիւնն
եւ
հրաման
ետ
երթալ
յԵրուսաղէմ,
եւ
շինել
զտաճարն
եւ
զոհել
ըստ
օրինացն։
Եւ
նոցա
թեթեւամտութեամբ
ձայն
տուեալ
միմեանց
եւ
ժողովեալ
ի
միասին,
բարձին
կիրմորս
երեք
հազար,
եւ
գնացին
յԵրուսաղէմ.
եւ
սկսան
շինել
զտաճարն.
եւ
իջեալ
հուր
ի
Տեառնէ
այրեաց
զհիմունսն
զոր
արկին,
եւ
զգործիսն
որովք
գործէին
զշինուածս։
Իսկ
Յուլիանոս
յամեալ
ի
քաղաքն
Խառան,
կանգնեաց
անդ
կուռս
եւ
սկսաւ
զոհել.
եւ
յանկարծ
անկաւ
թագն
ի
գլխոյն,
եւ
ձին
զոր
պնդէին
առ
ընթեր
կոխեաց
զնա .
եւ
ձգեալ
զոտսն
պատառեաց
զհանդերձ
թագաւորին։
Եւ
ասացին
Հմայքն
եթէ
յանդիմանութիւն
է
քեզ
զայդ
զօրսդ
Քրիստոնեայս
թշնամիս
Աստուածոցն։
Եւ
հաւատաց
նոցա,
եւ
դարձոյց
ի
նոցանէ
քսան
երկու
հազար։
Բայց
զնշան
խաչին
զոր
տանէին
առաջի
ըստ
առաջնոյ
սովորութեանն՝
ոչ
դարձոյց.
զի
ասաց,
ո՞
գիտէ
եթէ
յաղթեն
մեզ
Պարսք,
պարտութիւն
խաչելոյն
իցէ
եւ
նշանի
նորա։
Եւ
թիւ
զօրացն
զորս
ընդ
իւր
տարաւ
երեք
հարիւր
իննսուն
եւ
եւթն
հազար
էին
պաղեալք
յերկաթս,
բաց
ի
սպասաւորացն
եւ
յարուեստաւորացն
եւ
ի
վաճառողացն.
եւ
ուր
երթայր
կուռս
կանգնէր
եւ
զոհէր
նոցա
եւ
հարցանէր
զնոսա.
եւ
նոքա
ասէին
համագունդք
գամք
ընդ
քեզ։
Քաջալերեաց
զի
Արէս
աստղն
կայ
ի
գլուխ
զօրացդ
քոց.
եւ
բախտ
Աղեքսանդրու
եւ
գիր
ճակատու
նորա
քեզ
շնորհեալ
է։
Եւ
գնաց
ի
Տիզբոն
եւ
աւերեաց
զնա.
եւ
Շապուհ
արքայ
Պարսից
ել
ի
Տիզբոնէ,
եւ
գնաց
փախստական
ի
նմանէ.
եւ
առաքեաց
առ
նա
եւ
խնդրեաց
խաղաղութիւն,
զի
տացէ
նմա
հարկս,
դարձցի
ի
նմանէ,
եւ
ոչ
անսաց
նմա
ըստ
հպարտութեան
սրտի
իւրոյ։
Իսկ
Շապուհ
ժողովեալ
առ
ինքն
զզօրս
Պարսից
եկն
ի
վերայ
նորա
առ
Տիգրիս
գետով.
եւ
նստան
բացագոյն.
եւ
տակաւին
գնային
եւ
գային
պատգամաւորքն,
եւ
ոչ
լսէր
նոցա
Յուլիանոս,
եւ
յանկարծ
եկն
նետ
մի
եւ
եհար
զնա
յաղիսն.
եւ
վայթեցաւ
արիւն
բազում
առաջի
նորա.
եւ
առեալ
յարենէն
ցանեաց
ընդ
երկինս
ասելով.
յաղթեցե՛ր
յաղթեցեր,
Գալիլեացի
արդ
առ
ի
վերայ
Աստուածութեանդ
եւ
զթագաւորութիւնս
իմ։
Այլք
զնետն
ասեն
որ
էառ
ոչ
ի
մարդկանէ
այլ
ի
ցասմանէ
Աստուծոյ։
Եւ
թէպէտ
հպարտութեամբ
ո՛չ
ագանէր
զրահս,
այլ
բարկութեան
Տեառն
ո՞
ընդ
դիմանայ։
Եւ
եղեւ
բան
առնն
Աստուծոյ
որ
յԱնտիոք։
Կազմեալ
թաւութ
եդաւ
մարմին
նորա
ի
ներքս
լի
ամենայն
գարշութեամբ.
նա
արար
ճառս
փիլիսոփայականս
հազար։
Իսկ
զօրացն
տարակուսեալ
ի
սովոյն
եդին
իւրենաց
թագաւոր
զՅուբիանոս
զօ(ր)ագլուխ՝
որոյ
զառաջինն
ընդդիմացեալ
ասէր,
ես
ոչ
կամիմ
թագաւորել
դիւանուէր
զօրաց.
եւ
նոցա
միաբանեալ
ասացին
ծառայք
Քրիստոսի
Աստուծոյ
եմք.
եւ
երկրպագեալ
նշանի
խաչին,
եւ
հաւանեցաւ
եւ
եդ
զթագն
ի
գլուխն,
եւ
արար
սէր
ընդ
Պարսս.
եւ
ետուն
ի
նոսա
զՄծբին
հանեալ
ի
նմանէ
զՔրիստոնեայսն։
Եւ
դարձեալ
բերելով
զմարմին
անօրինին
ի
Կիւլիկիայ,
թաղեցին
ի
սահմանս
Տարսոնի։
Իսկ
զի
տէրն
բարերար
սաստիկ
մեծ
ցաւոցն
արար
զօրաւոր
զբժշկութիւն
զՅոբիանոս
այր
բարի
եւ
աստուածասէր։
Բայց
զի
ոչ
էաք
արժանաւոր
սակաւ
ինչ
վայելեցաք.
եւթն
ամիս
միայն
թագաւորեալ
կալաւ
զնա
ցաւ
երիկամացն,
եւ
մեռաւ
ի
մէջ
Գաղատոյ
եւ
Բիւթանիոյ.
եւ
ոչ
եհաս
ի
Կոստանդնուպօլիս։
Եւ
եկեալ
զօրացն
ի
Նիկիայ
թագաւորեցուցին
զՎաղենտիանոս
ի
Կապելիոն
քաղաքէ
ի
Փանւոյ
երկրէ
այր
իմաստուն
եւ
քաջ,
եւ
կամեցան
դնել
նմա
ընկեր.
այդ
ոչ
ի
կամս
ձեր
է
ասէ.
այլ
յիմս
զի
դուք
զիս
ընտրեցէք
եւ
ես
զընկերն
իմ.
եւ
հաւանեցան
նմա։
Եւ
առ
նա
հաղորդ
թագաւորութեանն
իւրոյ
զՎաղէս,
եւ
ետ
նմա
զկողմ
արեւելից։
Եւ
զի
առեալ
էր
զմկրտութիւն
յԵւդոքսիա
Եպիսկոպոսէ
Կոստանդնուպօլսի,
մեծարեաց
զչարափառութիւն
նորա՝
որ
էր
Արիոսին.
եւ
էր
սա
եղբայր
Վաղենտիանոսի
որ
կալաւ
զՀռովմ
եւ
զկողմն
արեւմտից,
եւ
պահեաց
զհաւատն
Նիկիոյ,
եւ
զորդի
իւր
Գրատիանոս
Օգոստոս
քարոզեաց։
Իսկ
Վաղէս
գնաց
յԵգիպտոս
եւ
եմուտ
ի
քաղաքն
Մարկիանուպօլիս.
եւ
ընդ
մտանել
նորա
եղեւ
շարժ
ահագին
եւ
եզարկ
զնաւսն
ընդ
ցամաքն,
եւ
խորտակեաց։
Եւ
դիմեցին
բազմութիւն
արանց
զի
առցեն
ինչ
ի
նաւացն
զի
գնաց
ծովն
ի
ներքս
քան
զսահմանս
իւր.
եւ
դարձաւ
անդրէն
եւ
տարածեցաւ
ընդ
երկիրն.
եւ
բազում
քաղաքս
եւ
գաւառս
ապականեաց,
եւ
հազիւ
զերծաւ
Վաղէս։
Եւ
եղեւ
հրաշքս
այս
գուշակումն
աւերման
Եկեղեցւոյ
ի
Վաղեսէ.
որպէս
արարն
իսկ
մեծ
պատերազմ
ընդ
ուղղափառսն։
Եւ
եղբայր
նորա
յանդիմանէր
զնա
եւ
ոչ
լսէր.
եւ
եղեւ
պատերազմ
Վաղեսի
ընդ
Գոթացիսն
եւ
նեղացաւ
եւ
խնդրեաց
օգնութիւն
յեղբօրէն.
եւ
նա
ասէ.
ոչ
օգնեմ
առն՝
որ
ընդ
Աստուծոյ
պատերազմի։
Եւ
ինքն
Վաղենտիանոս
չոգաւ
ի
Սարմատիայ
պատերազմել
ընդ
նոսա։
Եւ
զահի
հարան
յերեսաց
նորա
եւ
առաքեցին
առ
նա
խնդրել
զխաղաղութիւն.
եւ
զարմացաւ
արքայն
ընդ
գարշ
տեսիլն
նոցա
եւ
ընդ
տգիտութիւնն.
եւ
տեղեկացաւ
ի
նոցանէ,
զի
առ
նա
եկեալքն
ընտրելագոյնք
էին
քան
զամենեսեան.
եւ
ասէ
բարձր
ձայնիւ
եղուկ
են
Հռովմայեցիք,
եթէ
ընդ
սոսա
խաղաղութիւն
արասցեն.
եւ
զիարդ
թողին
զսոսա
մինչեւ
ցայսօր
կենդանիս։
Եւ
խստագոյնս
գոչելոյն
պատառեցան
երակք
փողիցն,
եւ
մեռաւ
ութսուն
եւ
չորից
ամաց.
թագաւորեալ
ամս
մետասան։
Սա
արտաքոյ
օրինաց
ունէր
երկու
կանայս
զՍիւերա
եւ
զՈւստինէ
դուստր
Յուստիանոսի
իշխանի՝
զոր
սպան
յաղագս
երազոյն
զոր
ետես՝
եւ
պատմեաց
ծիրանիս
ելեալ
յինքենէ.
զի
մի
ասէ
ծնցի
թագաւոր՝
եւ
առեալ
զդուստր
նորա
ծնաւ
որդի
մի
համանուն
իւր,
եւ
երիս
դստերս.
անուն
միումն
Գալիէ,
որ
եղեւ
կին
Թէոդոսի
թագաւորի՝
որ
ծնաւ
զԱրկադէ
եւ
զՈնորէ։
Իսկ
ի
յառաջնոյն
ունէր
զԳրատիանոս
երէց
որդին՝
որ
ոչ
էր
մերձ
մահուան
հօրն.
Իսկ
զօրքն
թագ
եդին
Վաղենտի
որ
էր
տղայ
ամաց
չորից։
Իսկ
Վաղէս
արար
զզօրս
իւր
Գրատիանոսիւ
եւ
առաքեաց
ի
վերայ
Գոթացւոցն,
որ
եւ
կորագլուխ
դարձաւ
ի
նոցանէ.
եւ
այպանեաց
զնա։
Ասէ
ցնա
Գրատիանոս
յաղթահարութիւնս
այս
ոչ
է
իմ
այլ
չարափառութեան
քում.
զի
կռուիս
ընդ
բազուկն
հօր։
Յայնմ
ժամանակի
բազում
վիշտս
հասուցանէր
Մաւիէ
դշխոյն
Տաճկաց
աշխարհին
Հռովմայեցւոց՝
որ
էր
ազգաւ
հռովմայեցի
եւ
օրինօք
Քրիստոնեայ,
գերեալ
ի
Տաճկաց
կին
եղեւ
թագաւորի
նոցա։
Իսկ
զկնի
մահուան
առնն,
ինքն
ունէր
զիշխանութիւնն,
եւ
ի
պատճառս
նորա
բազում
եղեն
քրիստոնեայք։
Սա
խնդրէր
Եպիսկոպոս
երկրին
իւրում
զՄովսէս
կրօնաւոր.
զոր
թէ
տացէ
Վաղէս
լուծցէ
զպատերազմն
որ
ընդ
նմա.
եւ
առաքեաց
Վաղէս
կոչեաց
զնա
եւ
աղաչեաց
երթալ։
Իսկ
նա
հազիւ
հաւանեալ
զգնալն՝
բայց
ոչ
ընկալաւ
ձեռնադրութիւն
յարիանոսացն.
այլ
յաքսորելոցն
սակս
ուղղափառութեան՝
որ
եւ
գնալն
նորա
ի
Տաճկաստան՝
բազմացաւ
քրիստոնէութիւն։
Իսկ
Վաղէս
ետ
շինել
յԱնտիոք
դիմիսոն՝
որ
է
բանդ
ուղղափառաց։
Եւ
ի
նոյն
ժամանակս
երեւեցան
անբաւութիւն
զօրաց՝
որք
գնային
ընդ
երկինս
մարմնաւոր
տեսլեամբ։
Եւ
ծնաւ
տղայ
մի
յԱնտիոք
միականի՝
որոյ
չորս
ձեռք
էին,
եւ
չորս
ոտք,
եւ
մօրուք
թաւ։
Եւ
զկնի
սակաւու
ելին
Գոթացիքն
եւ
գերեցին
գաւառս
բազումս,
զՍկիւթիա,
զԹրակիա,
զՄիսիա,
զՄակեդոնիա,
զԱքայիա,
եւ
զամենայն
Ելլադա։
Իսկ
Վաղէս
փախեաւ
ի
Կոստանդնուպօլիս.
եւ
ռամիկն
այպանէր
զնա
ասելով.
չարահաւատ,
ել
պատերազմեա
ընդ
թշնամիսն.
կամ
տուր
զէնս
զի
գնասցուք
մեք։
Եւ
բարկացեալ
Վաղէս
գնաց
զայրացեալ.
եւ
սպառնայր
եթէ
դարձցի
խաղաղութեամբ,
այրեսցէ
զքաղաքն
նոցա
հրով։
Եւ
երթեալ
Վաղէս
ի
կռուել
ընդ
Գոթացիսն.
եւ
պարտեցաւ
ի
նոցանէ,
եւ
փախեաւ
ի
գեօղ
մի.
եւ
բարբարոսքն
պատեցին
զգեօղն.
եւ
թաքեաւ
ի
տան
յարդի.
եւ
իբրեւ
ոչ
գտին
զնա,
այրեցին
զգեօղն
եւ
այրեցաւ
ընդ
յարդն
չարն
չարեաւ
կորուսեալ։
Եւ
կայ
մնայ
ի
հանդերձեալ
գեհենին։
Եւ
բարբարոսացն
ասպատակեալ
մինչեւ
ցդուռն
Կոստանդնուպօլսի
առին
աւար
բազում։
Եւ
Թէոդոս
զօրագլուխ
ընդդէմ
նոցա
ել
եւ
կոտորեաց
զնոսա։
Իսկ
Գրատիանոս
առեալ
զթագաւորութիւնն՝
զկնի
կորստեան
Վաղէսի՝
որ
թագաւորեաց
ամս
հնգետասան,
արար
զԹէոդոս
հաղորդս
թագաւորութեան
իւրոյ,
տալով
նմա
զբաժինն
արեւելեան,
այր
Սպանիացի
իմաստուն
եւ
արի
եւ
աստուածապաշտ՝
որ
եւ
սպառեաց
զբարբարոս
զօրսն,
եւ
գնաց
յաշխարհն
նոցա
եւ
արար
զնոսա
ընդ
հարկաւ։
Եւ
դարձաւ
անուանի
եւ
երեւելի
փառօք.
եւ
գնաց
ի
Կոստանդնուպօլիս
հրամանաւ
Գրատիանոսի.
այն՝
որ
զառաջինն
Թէոդոս
քարոզեաց
զնա
ինքնակալ
թագաւոր.
եւ
նա
փոխարինեաց
նմա։
Եւ
աստ
եղեւ
խաղաղութիւն
մեծ
Եկեղեցւոյ
զկնի
քառասուն
ամի
արիանոսացն
չարութեան։
Եւ
ի
նմին
ժամանակս
թագաւորեաց
Պարսից
Շապուհ,
զկնի
մահուանն
Արտաշրի։
