ԳԼՈՒԽ
ԺԱ.
Յաղագս
Մելիտոսի
որ
կանոնեաց
չառնել
խոստովանութիւն
անիմաստ
քահանայի։
Եւ
յերրորդ
ամին
Թէոդոսի
սպանաւԳրատիանոս
ի
Մաքսիմոսէ
բռնակալէ,
եւ
ելին
ընդդէմ
նորա
Թէոդոս
եւ
փոքրն
Վաղենտիանոս
եւ
սպանին
զբռնակալն՝
եւ
ինքեանք
մտին
ի
Հռովմ
երեւելի
փառօք։
Եւ
թագաւորեաց
ի
Հռովմ
Վաղենտիանոս.
եւ
Թէոդոս
դարձաւ
ի
Կոստանդնուպօլիս.
եւ
առաքեաց
զՍտրատիկոս
զօրավար
յարեւելս,
որ
եւ
եկեալ
յԱնտիոք
եգիտ
հակառակութիւն
յեկեղեցին,
եւ
արար
խաղաղութիւն,
եւ
ետ
զաթոռն
ի
Մելիտոս։
Ի
չորրորդ
ամի
արքայութեան
իւրոյ
Թէոդոս
կամեցաւ
սրբել
զեկեղեցի
յարիանոսացն
ի
ձեռն
խրատու
Գրիգորի
աստուածաբանի.
որ
եկեալն
էր
յօգնութիւն
հաւատոյ
յառաջ
քան
զութն
ամ
թագաւորելոյն
Թէոդոսի։
Եւ
ետ
թագաւորն
հրաման
ժողովոյ
ընդ
ամենայն
եկեղեցիս,
եւ
ժողովեցան
հարք
հարիւր
յիսուն
որոց
գլխաւորքն
են
այս։
Տիմոթէոս՝
Աղեքսանդրու .
Կիւրեղ՝
Երուսաղեմի.
Մելիտոս՝
Անտիոքու.
Սուրբն
Ներսէս՝
Հայոց
մեծաց,
դարձեալ
յարտասահմանութենէն
Վաղեսի.
Գրիգոր
Ազիազու՝
Կոստանդնուպօլսի.
եւ
Գրիգոր
Նիւսիայ,
որ
եւ
նախ
որոշեցին
զաղանդն
Արիոսի.
ապա
զՄակեդոնին՝
որ
իշխեաց
հայհոյել
զՀոգին
սուրբ։
Եւ
յաւելին
ի
հաւատն
Նիկիայ
զյիշատակ
Հոգւոյն
սրբոյ։
Իսկ
Գրիգոր
Աստուածաբանն
ել
կամաւ
իւրով
ի
Կոստանդնուպօլսէ.
եւ
ետուն
զաթոռն
Նեքտառեայ։
Եւ
մեռաւ
Մելիտոս
ի
ժողովն.
եւ
ելաց
թագաւորն
ի
վերայ
նորա
եւ
ասաց.
զսա
տեսանէի
ես
ի
տեսլեան ,
զի
օծանէր
զիս
թագաւոր
մինչ
ոչ
էի
առեալ
զսա
արդեամբք։
Եւ
պատուեաց
զնա
Գրիգոր
Նիւսեայ
ներբողական
ճառիւ.
եւ
բերաւ
մարմին
նորա
յԱնտիոք
եւ
անդ
եդաւ։
Այս
Մելիտոս
կանոնեաց.
մի՛
առնել
խոստովանութիւն
Քահանայից
որոց
ոչ
իցէ
վարժեալ
հին
եւ
նոր
կտակարանօք.
զի
Քահանայ
մի
յԱնտիոք
հրապարակեաց
զխոստովանութիւն
Սարկաւագի
միոջ՝
որ
անկեալ
էր
ընդ
կնոջ
գլխաւորի
քաղաքին.
ուստի
եղեւ
բազում
խռովութիւնս
եւ
սպանմունս։
Եւ
ասաց
Մելիտոս
լաւ
է
դնել
ձեռն
ի
վերայ
դժկնի
կամ
թիւնաւորի
ինչ,
քան
ի
վերայ
տգիտաց
եւ
անարժանից։
Յաւուրս
յայսոսիկ
խօթացաւ
Թէոդորոս
ի
Թեսաղոնիկէ
եւ
մկրտեցաւ
յԱկիւղասայ
եպիսկոպոսէ
եւ
առողջացաւ.
եւ
եկեալ
ի
Կոստանդնուպօլիս
շինեաց
զմեծ
եկեղեցին
զԱնաստասիայ
եւ
աստ
եղեւ
նմա
որդի
Ոնորիոս
ի
Գալիոսէ
կնոջէ։
Եւ
զկնի
նորա
Արկադէոս
եւ
յետ
այնորիկ
մեռաւ
կինն։
Եւ
կայր
նմա
պատկեր
յԱնտիոք.
եւ
ռամիկք
քաղաքին
լուեալ
զմահ
նորա
քարշեցին
զպատկերն
եւ
ձգեցին
նախատանօք։
Եւ
լուեալ
թագաւորն
բարկացաւ
եւ
դատաւորք
քաղաքին
արարին
յոլով
սպանութիւնս։
Եւ
էառ
թագաւորն
զպատիւ
քաղաքին
զկոչիլն
մայր
քաղաքաց,
եւ
ետ
Ղատիկ
քաղաքին։
Եւ
լուեալ
զայն
միայնականն
Ապողոն.
եւ
եկեալ
յանդիմանեաց
զիշխանս
քաղաքին.
եւ
գրեաց
առ
թագաւորն
թուղթ
եւ
ասաց,
թագաւո՛ր,
ապաքէն
գիտես
զի
օր
ըստ
օրի
անարգեմք
զպատկեր
Աստուծոյ
զոգիս
մեր,
ընդէ՞ր
ոչ
բարկանաս
եւ
ցաւիս.
իսկ
վասն
անարգանաց
պատկերի
կնոջ
քո
պղնձեղէն՝
ցաւնուս.
այլ
եւ
զպատկերս
Աստուծոյ
զմարդիկ
սպանանես.
միթէ
անգիտանա՞ս
եթէ
պատկերս
պղնձիս
շատ
կարես
ստեղծանել
բայց
ոչ
զպատկերս
Աստուծոյ։
Եւ
լուեալ
թագաւորն
պատկառեաց
եւ
ցածեաւ
ի
բարկութենէն
եւ
հաշտեցաւ
ընդ
քաղաքին։
Յայնմ
ժամանակի
Թեսաղոնիկէ
գլուխ
Իտալւոյ
ապստամբեաց
ի
թագաւորէն,
եւ
քարկոծեցին
զիշխան
քաղաքին.
եւ
զայրացեալ
թագաւորին
առաքեաց
զօրս
ի
վերայ
քաղաքին,
եւ
հրամայեաց
կոտորել
զնոսա.
եւ
մեռան
հինգ
հազար
անձինք
արդարք
եւ
մեղաւորք։
Իսկ
Ամպրոսիոս
եպիսկոպոսն
եկն
առ
թագաւոր
ի
Մանդուլիէ.
եւ
դիպեցաւ
թագաւորին
առ
դրան
եկեղեցւոյն
զի
կամէր
մտանել,
արգել
զնա
եւ
ասէ
ցնա.
ո՞չ
ամաչես
արեամբ
շաղախեալդ,
մտանել
ի
տուն
Աստուծոյ.
այլ
դարձի՛ր
յետս .
եւ
առ
կապանս
զոր
առաքեաց
քեզ
Աստուած
ի
ձեռն
իմ.
Եւ
դարձաւ
թագաւորն
արտասուօք.
եւ
եղեւ
յետ
ութն
ամսի
տօնի
ծննդեանն
նստեալ
թագաւորն
լայր
ի
սենեկի
իւրում
դառնապէս։
Եւ
համարձակեցաւ
առ
նա
Ռուփինոս
մագիստրոսն
եւ
կացեալ
մօտ
ասէ.
ընդէ՞ր
լաս
արքայ,
ետ
պատասխանի
եւ
ասէ
ցնա.
զիա՞րդ
ոչ
լացայց,
զի
ծառայք
իմ
եւ
մուրականք
երկրի
ազատք
են
եւ
արձակք.
եւ
թագաւորս
անուանեալ
կապեալ
յերկինս
եւ
յերկրի,
զի
նոքա
մտանեն
ի
տուն
Աստուծոյ.
եւ
վայելեն
յերկնաւոր
պարգեւս
տօնիս
եւ
ես
զրկեալ
եմ։
Ասէ
ցնա
Ռոփինոս.
ե՛կ
երթամք
աղաչեմք
զեպիսկոպոսն.
ո՞չ
ապաքէն
ութն
ամիս
է
ապաշխարութեանդ։
Եւ
ասէ
Արքայ
ես
ո՛չ
հաւատամ
եթէ
լսէ
նա,
եւ
ակն
առնու
երեսաց .
եւ
արհամարհէ
զօրէնս
Աստուծոյ
իւրոյ,
եթէ
ոչ
իցէ
լցեալ
ժամանակն։
Եւ
գնաց
Ռոփինոս
եւ
թագաւորս
զկնի։
Իսկ
յորժամ
ետես
եպիսկոպոսն
զՌոփինոս
իմացաւ
զիրն
սաստեաց
նմա
եւ
ասէ.
անօրէնութեան
խրատտու
եւ
յորդորիչ
չարի.
ո՞ւր
երթաս.
եւ
անկաւ
յոտս
նորա
Ռոփինոս
եւ
ասէ.
ահա
թագաւորն
գայ
զկնի
իմ
ի
խոնարհութիւն.
բարեխօս
առնել
զտօնիս
խորհուրդս.
ասէ
ցնա
եպիսկոպոսն,
եթէ
սպանանել
գայ
զիս
ընդունիմ
ի
ձեռաց
նորա
իբրեւ
զայլսն,
այլ
յեկեղեցի
Աստուծոյ
իմոյ
ոչ
թողից
զարիւնարբուն
զայն,
եւ
գնացեալ
պատմեցին
թագաւորին։
Ասէ
թագաւորն
թող
երթամ
առնում
զնախատինս
յանցանաց
իմոց,
որում
արժան
իսկ
եմ։
Իսկ
եպիսկոպոսն
կայր
յեկեղեցին
եւ
թագաւորն
չոգաւ
եկաց
առ
դրանն,
եւ
լայր
բարձր
ձայնիւ.
ասէ
ցնա
եպիսկոպոսն
ամբարտաւանիս,
յանդգնիս.
ասէ
ցնա
թագաւորն
ո՛չ
հայր
սուրբ
առանց
քոյոյ
կամաց
ոչ
ինչ
առնեմ.
միայն
տեսից
զդուռն
եկեղեցւոյն,
եւ
լուայց
զձայն
քո։
Ասէ
եպիսկոպոսն
զո՞ր
ապաշխարութիւն
կրեցեր,
զի
զայդ
տաց
քեզ։
Ասէ
ցնա
թագաւորն
զպահսն
եւ
զողորմութիւն
զոր
պատուիրեցեր
հայր
սուրբ.
եւ
զոր
ինչ
այլ
հրամայեսցես
դեղ
վիրաց
իմոց
կամ
առաջի
քո։
Ասէ
ցնա
եպիսկոպոսն,
բարկասիրտ
ես,
խիստ
ես
առ
յանցաւորս
եւ
դիւրակործան
ի
բանս
զրպարտչաց
վնասախօսաց
քսողաց։
Գրեա՛
ձեռամբ
քո
օրէնս
քննել
զերիս
աւուրս
զմատնութիւնս
զոր
լսես.
եւ
զմահապարտսն
յայտնիս
պահել
զաւուրս
քառասուն
եւ
հարցափորձք
լիցի.
եւ
սիրտք
քո
հանդարտեսցի
եւ
հանգիցէ
ի
զայրացմանէ։
Եւ
զայդ
արասցեն
ամենայն
դատաւորք,
եւ
իշխանք
երկրի
որ
ընդ
ձեռամբ
քո
են։
Եւ
առ
ժամայն
գրեաց
եւ
առաքեաց
առ
ամենայն
դատաւորս
երկրի.
եւ
առ
իշխանս։
Եւ
ապա
հրամայեաց
եպիսկոպոսն
թագաւորին
մտանել
յեկեղեցին.
եւ
նորա
մտեալ
ահիւ
եւ
դողութեամբ.
եւ
լայր
ամենայն
բազմութիւնն
զկական
բարձեալ։
Իսկ
թագաւորն
ընկեցեալ
զինքն
յերկիր
ասէր,
մերձեցաւ
անձն
իմ
ի
հող
Տէ՛ր
ապրեցո
զիս
ողորմութեամբ.
եւ
շատ
արտասուեալ
արքայի
կանգնեցաւ.
եւ
գնաց
մերձ
ի
խորանն
եւ
կամեցաւ
գնալ
ի
տեղին
իւր։
Ասէ
ցնա
եպիսկոպոսն.
լաւ
է
քեզ
խոնարհութիւնն
կաց
ընդ
ժողովրդեանդ
Տեառն,
եւ
յետոյ
քան
զամենեսեան
մինչեւ
կարասցես
կատարելապէս
սրբիլ։
Եւ
գնաց
արքայն
խնդութեամբ
կալաւ
զյետին
տեղին
եւ
կանգնեցաւ
ընդ
ապաշխարողսն։
Այսպիսի
էր
հաւատ
եւ
երկիւղ
թագաւորին։
Յայսմ
ժամանակի
գտան
նշխարք
սրբոյն
Ստեփաննոսի
եւ
որոց
ընդ
նմա.
առ
Յովհանու
հայրապետիւ
Երուսաղեմի.
առն
յոյժ
առաքինւոյ
եւ
ուղղափառ
քարոզի։
Յերեքտասան
ամին
իւր
Թէոդոս՝
զորդին
իւր
զԱրկադէոս
թագաւոր
քարոզեաց
կողմանն
արեւելից։
Ի
նմին
ժամանակս
Օգանոս
եւ
Արբոգաստիս
իշխանք
ի
Հռովմ
սպանին
զՎաղենտիանոս։
Եւ
լուեալ
Թէոդոս
տրտմեցաւ
ել
սակաւ
զօրու
ընդդէմ
բռնակալացն.
եւ
յորժամ
եհաս
առ
նոսա,
եւ
լուաւ
եթէ
կարի
բազումք
են.
ասացին
որ
ընդ
նմա
էին,
թոյլ
տուր
արքայ
մինչեւ
հասանէ
զօրն։
Իսկ
թագաւորն
ի
ժամ
երեկոյին
առանձնացեալ
եմուտ
ի
քարայր
մի
եւ
գոչեաց
առ
տէր
զմեծ
մասն
գիշերոյն։
Եւ
երեւեցաւ
նմա
Յովհաննէս
աւետարանիչն
եւ
Փիլիպպոս
առաքեալքն
Քրիստոսի.
եւ
ասեն
ցնա
ահաւասիկ
առաքեաց
զմեզ
տէր
օգնել
քեզ.
արդ
մի
զարհուրիր
եւ
օգնականի
մի
մնար,
եւ
վաղիւն
է
օրն
յաղթութեան։
Եւ
սրտապնդեալ
արքային
ի
վաղիւ
անդր
կատարեաց
զյաղթութիւնն
կորստեամբ
բռնակալացն
եւ
թագաւորեցոյց
ի
Հռովմ
զՈնորիոս
որդին
իւր
ըստ
ոմանց
ասելոյն
կրտսեր
քան
զԱրկադէոս։
Եւ
դարձաւ
թագաւորն
ի
Միտիլու.
եւ
հիւանդացեալ
անդ
կատարեցաւ
ի
Քրիստոս.
կեցեալ
ամս
վաթսուն,
թագաւորեալ
ամս
վեշտասան
եւ
ամիսս
ութ։
Իսկ
ի
Պարսս
թագաւորեաց
Ուրհարաւն
Գերմաշահ
որդի
Շապհոյ
եղբայր
Արտաշրի
ամս
մետասան։
Իսկ
Թէոդոս
բազում
ունէր
դրուատիս
եւ
մանաւանդ
հնազանդութիւն
Եկեղեցւոյ
եւ
զխաղաղութիւն.
քանզի
զառաջինն
ոչ
կամէր
հալածել
զարիանոսն
մինչ
Ամղիքոս
եպիսկոպոսն
յաւուր
միում
եմուտ
առաջի
արքայի
եւ
ետ
ողջոյն
նմա.
եւ
զթագաւորեալ
որդին
որ
ընդ
նմա
նստէր,
ոչ
ողջունեաց
եւ
ոչ
հայե՛ցաւ
ի
նա.
եւ
ասէ
արքայ
օրհնեա
հայր
զորդի
իմ
զթագաւորեալ։
Ասէ
ցնա
եպիսկոպոսն
դու
բաւական
ես
մեզ
թագաւոր.
զդա
ոչ
պատուեմք,
բայց
եթէ
ընդ
ծառայսդ։
Եւ
բարկացաւ
յոյժ
թագաւորն։
Պատասխանի
ետ
Ամղիքոս
եւ
ասէ
ցնա,
դու
մահկանացուդ
զանպատուութիւն
որդւոյ
քո
ոչ
տանիս.
իսկ
անմահն
Աստուած
զմիածնին
իւրոյ
զարարած
ասելն
տանիցի՞։
Եւ
զի՞նչ
կամիս
ասել
առաջի
նորա։
Եւ
զարհուրեալ
թագագւորն
ետ
(հրաման
)
հալածել
զարիանոսսն
եւ
ընկելնուլ
յամենայն
համարձակութենէ։
Եւ
զնոյն
պատուիրելով
որդւոցն
եւ
իշխանացն
հանգեաւ
ի
Քրիստոս։
Եւ
զկնի
մահուանն
թագաւորին
ծնաւ
յԵմաւուս
տղայ
մի՝
որոյ
ի
լանջացն
վեր
երկու
գլուխ
էր
եւ
չորս
ձեռք
եւ
ի
վայրն
միաւոր,
եւ
ապրեցաւ
երկու
ամ.
ի
յուտել
միոյն
ոչ
ուտէր
միւսն.
եւ
ի
ննջել
միոյն
արթուն
կայր
միւսն։
Եւ
էր
զի
խաղային
ընդ
միմեանս
եւ
ծիծաղէին,
եւ
էր
զի
լային.
եւ
մինն
քան
զմիւսն
չորս
աւուրբք
յետոյ
մեռաւ։
Իսկ
թագաւորն
Արկադէոս
գնաց
ի
ճանապարհ
աստուածպաշտութեան
հօր
իւրոյ,
զի
էր
ողջախոհ
եւ
պարկեշտ.
եւ
ագանէր
ի
ներքոյ
ծիրանեացն
այծեայս
եւ
էր
առաքինասէր
եւ
բարեսէր
յոյժ.
ըստ
որում
ետ
ածել
զՅովհան
ի
յԱնտիոքայ
Ասորոց
փափագեալ
համբաւովն
որ
զնմանէ
գայր։
Եւ
յորժամ
ետես
զնա,
գտաւ,
(եգիտ
)
տասնապատիկ
բանիւք,
եւ
նշանօք,
եւ
սրբութեամբ
ըստ
որում
եդին
զնա
եպիսկոպոս
Կոստանդնուպօլսի.
բայց
յոմանց
անգոսնեալ
լինէր
վասն
ոչ
յստակագոյնս
խօսելոյն
զառաջինն
ի
բարբառն
Յունաց.
զի
Ասորի
էր
ի
հօրէ
կողմանէ
եւ
այնու
էր
վարժեալ
լեզուաւ։
Սա
եկաց
եպիսկոպոս
եւթն
ամ
եւ
տուաւ
յաքսորս
ամս
երիս
եւ
հանգեաւ
ի
կողմանս
Հայոց
ամաց
յիսուն։
Սա
յորմէ
հետէ
մկրտեցաւ
ոչ
էարբ
գինի
եւ
ոչ
ծիծաղեցաւ
եւ
ոչ
երդուաւ,
եւ
ոչ
երդմնեցոյց.
եւ
ոչ
զոք
նզովեաց.
եւ
ոչ
ի
տեղի
պատուոյ
ուրեք
ընթացաւ
յորժամ
մեծարէին։
Եւ
յորժամ
երթայր
յաքսորս
եդ
զձեռն
ի
վերայ
եկեղեցւոյն
եւ
ասաց
ողջ
մնա
սուրբ
Եկեղեցի
բնակարան
փառացն
Աստուծոյ.
եւ
մի
մոռանար
զաշխատութիւնս
իմ.
քանզի
ի
պարգեւացն
զոր
առի
յԱստուծոյ՝
յաւելի
ի
գանձս
քո
գիրք
ութ
հարիւր,
ճառս
երկոտասան
հազար։
Յայսմ
ժամանակի
թագաւորեաց
Պարսից
Ազտաճատ։
Եւ
արքայ
Արկադ
հիւանդացաւ.
եւ
ետ
քարոզել
զորդի
իւր
զԹէոդոս
թագաւոր
ութն
ամաց։
Եւ
զի
Ոնորիոս
որդի
ոչ
ունէր
եւ
նա
միայն
էր
ժառանգ
թագաւորութեանն
երկեաւ
ի
տղայութենէն
Թէոդոսի,
գրեաց
կտակ
եւ
յանձնեաց
զմանուկն
յԱզտաճատ.
եւ
կատարեցաւ
ի
Տէր
թագաւորեալ
ամս
երեքտասան։
Եւ
լուեալ
արքային
Պարսից
առաքեաց
դաստիարակս
մանկանն
այր
իմաստուն
եւ
սպառնալիս.
եթէ
ոչ
միամտութեամբ
ծառայեսցեն
մանկանն
Թէոդոսի։
Եւ
էր
խաղաղութիւն
ընդ
Պարսս
եւ
ընդ
Հռովմայեցիս.
եւ
աճեաց
Քրիստոնէութիւնն
ի
Պարսս
ի
ձեռն
Մարութայի
եպիսկոպոսի
երթեւեկութեամբն
անդ։
Մեռաւ
եւ
Ոնորիոս
ի
Հռովմ .
եւ
ոչ
եթող
որդի.
եւ
թագաւորեաց
Կոստանդին
ազգական
նորա։
Եւ
յետ
սակաւու
նա
մեռաւ
ի
բռնակալէ
ումեմնէ
նենգութեամբ։
Եւ
Թէոդոս
կացոյց
ի
Հռովմ
Կեսար
զՎաղենտիանոս
հօրաքեռ
որդին
իւր.
ընդ
նմա
առաքեաց
եւ
զմայր
նորա.
եւ
յետ
այնորիկ
առաքեաց
նմա
թագ,
որ
թագաւորեաց
ամս
երեսուն
երկու։
Իսկ
Թէոդոս
էր
այր
պարկեշտ
եւ
չորակեր,
որ
եւ
զամենայն
աւուրս
պահոց
անձէթ
եւ
անգինի
էր
սեղան
նորա։
Սա
զՔեբրոնի
եպիսկոպոսին
զաղտեղեալ
մազեղէնն
առ
ինքն
խնդրեաց
յետ
վախճանի
նորա.
եւ
զգենոյր
զնա
զամենայն
գիշեր։
Էր
եւ
անոխակալ
այնչափ
որ
յասելն
յոմանց
եթէ
վասն
է՞ր
թողուս
զմահապարհսն
կենդանի.
ասէ
այդ
Աստուծոյ
է
գործ
եւ
կարողութիւն
սպանանել
եւ
կեցուցանել,
եւ
մեզ
երանի
թէ
կարէաք
աղաչել
զՏէր
այսրէն
դարձուցանել
զվախճանեալսն
թող
թէ
զկենդանիսս
յաւելուլ
ի
մեռեալսն։
Յայնմ
ժամնակի
մեռաւ
Ազտաճատ,
եւ
թագաւորեաց
Պարսից
Ահրհարան
որդի
նորա
ամս
քսան
երկու։
Եւ
եբարձ
զդաշն
հօրն
իւրոյ,
եւ
արար
պատերազմ
ընդ
Թէոդոս.
եւ
աղօթիւք
նորա
յաղթահարեալ
լինէին
Պարսիկք
եւ
սատակեալք
եւ
գերեալք։
Յորում
ժամանակի
առաքինացաւ
Ակակ
Ամթայ
եպիսկոպոսն
գնելով
զգերեալսն
ի
Պարսից
եւ
անդրէն
առաքելով.
այլ
եւ
զսպաս
եկեղեցւոյն
ծախեաց
ի
պէտս
գերեացն.
վասն
որոյ
գովեցաւ
հաւատ
նորա
ի
Պարսս.
եւ
խնդրեաց
զտես
նորա
թագաւորն
Պարսից.
եւ
յոյժ
մեծարեաց
զնա
ի
փառս
Քրիստոսի։
Յայնմ
ժամանակի
անուանիք
էին
Սիմէոն
սիւնակեաց
յԱնտիոք.
եւ
Մօր
պարսամաւ
ի
սահմանս
փոքր
Հայոց։
