Տաղեր

Օրհնեալ ես դու, Հայր երկնաւոր, անքննելի աստուածութիւն,
Կամիմ գովել սակաւ մի բան` միտքս տկար, խելքս է ի քուն,
Անդամալոյծ եմ ու համր, հաշմ եւ արուգ ու թոյլարիւն,
Ոտներս բեկեալ, ձեռներս կապած, ականջս խուլ, ծանտր եւ խորուն:
Աչերս է կուր, չի տեսանել, ճամբէս առեալ ծով մի անհուն,
Նաւս բեկեալ ալեկոծէ, ղարղ եմ եղեալ ի մէջ ծովուն,
Տարակուսեալ եմ, մոլորեալ, ո'վ նաւապետ, իմ ճարս դուն,
Որպէս ետուր բժշկութիւն անդամալոյծ համր ու խլուն,
Կամ թէ մօրէ կուրն, որ բացեր թքով, կաւով ի կուր ծնուն,
Նոյնպէս տուր ինձ բժշկութիւն, զգաստանամ, լինիմ արթուն:
Բա'ց զխելացս աչքս ի մտացս, տուր ինձ շնորհք, իմաստութիւն,
Որ ճանաչեմ չարն ու բարին ու զիս հանեմ խաւար գբուն,
Տեսնում զաշխարհս եւ գոհանամ, փառք տամ օծեալ աստուածորդուն,
Որ ստեղծեաց երկինք, գետին եւ բաժանեաց լոյս ի մթուն:
Չորս տարերաց հրաման ետուր` հիմն եղան աշխարհիս շինուն,
Հողն ու ջուրն, քամին, հուրն շաղկապ են մինն ընդ միւսուն,
Անքակտելի սիրելիք են, չեն բաժանիլ միմեանց սիրուն`
Հուրն որոտաց, քամին հնչեաց եւ բաժանեաց զհողն ի ջրուն:
Ջուրն սպիտակ է ու աղի, քամին` կարմիր անուշագոյն,
Հուրն դեղին է եւ լեղի, սեւ եւ թթու համն հողուն:
Հուրն օր է, քամին` շաբաթ, ջուրն` ամիս, հողն` տարուն,
Հուրն` երեխայ, քամին` մանուկ, ջուրն` ալեւոր, հողն` մահուն,
Հուրն դանկ է, քամին` նուկի, ջուրն` լիտր, հողն` ղանթարուն,
Այսպէս չորս են մեր եղանակք` ամառ, աշուն, ձմեռ, գարուն:
Տարին է ծառ, ամիսք են ճիւղք` սեւ ու սպիտակ պտուղ շարուն,
Երկոտասան ամիսք որ կան, մարտն է խարիսխ հիմն տարուն:
Յորժամ մարտի ամիսն գայ, Տէրն հրաման կու տայ հողուն,
Հողն ի քնուն հետ կու զարթի, ճամբայ կու տայ բոյս եւ տնկուն,
Բուսնին գետնէն, ի վեր կու գան, կանանչ հագնին բուսքն բիթուն,
Ապա օդոյն հրաման կու տայ, որ կու թափէ զցօղն ի յամպուն,
Ցօղէ, զաշխարհս կու ցնծացնէ, դաստուր լինի ծաղկներուն:
Ուրախանան երկինք, գետին, բուրէ հոտն անմահութեան,
Ծաղկունք բուսնին հարիւր հազար, ցեղ-ցեղ ներկած եւ գունզգուն,
Թուրլու-թուրլու հոտեր ունին, մինն քանց զմիւսն սիրուն:
Նախ ձնծաղիկն ու չիկտամն, բարփն ու խաժուակն յառաջագոյն,
Սոքա չորսն միաբանին ու ձայն ածեն ծաղկներուն.
Ծաղկո'ւնք, զարթիք ի խոր քնուն, քանի՞ պառկիք ներքեւ հողուն,
Զարթիք, զաշխարհս ծաղկեցուցէք, բիւրք ի բիւրոց, անթիւ, անհուն:
Ապա բուսնին ծառք եւ տնկունք, ծաղկին ծառերն պտղատուն,
Յետոյ բաքռօշն ու կոկռօշն կու ջահառին ի հետ զամպուն:
Ցինկն դեղին ծաղկէ, ցնծայ, փայլէ, ծփայ մէջ ջրերուն,
Ջուրն ու չայիր-չիման, ծաղկունք կու ցնծան հետ ձնաբերնուն:
Լեռն մարմանդ ծաղիկ դառնայ, ծաղկունք ծաղկին ի սարերուն,
Սար ու ձոր ծաղկին, ծիծաղին, ծափ զարնեն, ծփան բիւրագոյն:
Կարմիր կակաչն ալ ու դեղին, մօռ ու մախմուր զարկել թերուն,
Սմպուլն մանաւուշ է հագել, ղրմզի` եօթնաղբրանցարիւն:
Հոռոմծաղիկն է փշոտել, բուսել հետ մոշին, մորենուն,
Պուտն ու պտվակն ու մատուտիկն եւ այլ ծաղկունք բացվին սիրուն:
Եզնածաղիկն է խիստ դեղին, գոյնն է գունով, քան զծիրանուն,
Անջրդի տեղ կու բուսանի, կու ժրանայ ամռան ջերերուն:
Ծափն ու ծափծալն ու ծափկոտրուկն կու բուսանին կարգն խակուկուն,
Նաֆն ու չինարն ու ռեհանն, հոտերն անուշ քանց ամենուն:
Ղատիֆան ալ է ներկուել` նման բեհեզ ու ծիրանուն,
Ղարանֆիլն մօռ է հագել, գունն է գեղեցիկ նարգիզուն:
Այլ մանտր ու մեծ ծաղկունք գովեմ` թուրինշապն հետ մշկերուն,
Աւգեր ծաղիկն ու մամխոպոպն կու բացուին հետ առվեզերուն:
Ծափծափն ծափ տայ, ծիծաղի, լծափն ծլուն թերերուն,
Ծիլծափն ծաղկի ծիրանի, խիստ գեղեցիկ է, շատ սիրուն:
Կաթնուկի ծաղիկն է դեղին, գունն է գլուխ դեղիններուն,
Կոճղէզն ներկած է ղանաւուզ, հաւան չէ միւս գուներուն:
Ծափծիլն սպիտակ է հագել, դեղին քաշել վերայ գլխուն,
Բոլորն ամէն օրօճշարել, հայեցէք ի սպիտակ շարուն:
Ծիլ ու ծլուանն ու ծարուրիկն սուրմայ են քաշել աչերուն,
Շատ գունզգուն ներկեր ունին, ինչ նման դեղձան ծարուրուն:
Հօրօտ-մօրօտն մաւի ներկած, ժանկառի` նման սուրմայուն,
Աչեր հազար պիտի հայիս, խառնուել հետ ախլախնծորուն,
Հիմի ծաղկունքն զօրացան, չեմ գիտեր որն է հետ որուն,
Խառնուել են յիրար եւ կու ցնծան եւ փառք կու տան Տիրանց Տիրուն:
Տուղտն ու թուրթն ու մեղրիկ ծաղիկն նման են ծաղկանց ծառերուն,
Սուտվարդն բաժանուել յերամէն, խառնուել յերամն մասրենուն,
Խաշխաշն թագ է բոլորել, գեղեցկացել հետ թուխմարուն,
Բոլոր գլուխն ալ է կապել, մօռ է քաշել վերայ փորուն:
Խռնդատն ծաղկել հետ ծառերուն, ընկեր եղել հետ գոջմերուն,
Ծաղկունքն ամէն յերամ ժողովել, ծաղիկ կու տան մեղուներուն:
Բարձւենիկին գունն է պակաս, հոտիկն անուշ է բէչարուն,
Քանց ամէնն խոնարհ կենայ, կու բուսնի ծաղկունանց հեռուն:
Լեզուակ անուն ծաղիկ մի կայ, որ կու բացուի մէջ մարգերուն,
Ծաղիկն մօռ մանաւուշ է, նորայ երանգն է երկնագուն.
Շրվան ծաղիկն է սպիտակ, մարգն բուսնի հետ մրվանուն,
Խոլորձն ջահառի թփին, պայծառանայ առաւօտուն:
Սինձն, երիցուկն ու եղերդակն կու սպասեն արեւորդուն,
Նոցայ երամն ուրիշ է, կու շրջին զօրն հետ արեւուն:
Գամուտաշն ու չատրծաղիկն, կոճակն կու ծաղկի արտերուն,
Կռնկուկն ու կաքւեղեգն խիտ կու բուսանին մէջ սորքերուն:
Ակնեւտուկն ու գառինդմակն կարօտ են մանուշկին տեսուն,
Մուրտ ու շուշան ու բրաբիոն հասրաթ են զիրար տեսնելուն:
Սուսամն գուլգազ է ներկած, գունն է գլուխ կարմիրներուն,
Միշտ գեղեցիկ է, խիստ պայծառ, բուսնի մէջ պաղ աղբուրներուն:
Խաժն ու խալինճն ու լալազարն, հոտիկն անուշ է հազարդարուն,
Վարդն ու գուլվարդն ու հազրէվարդն` էրամն ծանր է վարդերուն:
Ոսկէծաղիկն սուրաթ առել, գեղեցկացել լաւուն-լաւուն,
Բոլոր գլուխն ջղայ շարել, սա է ծաղկանց ենգիչարուն:
Շարուրիկ ծաղիկ մի կայ, դեղին հագել հետ ընկերուն,
Թերերն ամէն պաղամ ներկել, նրա ոլոքն որպէս տորուն:
Գուլիասպահ ծաղիկ մի կայ, որ չի բացուիլ զօրն արեւուն,
Արեւմտուն հետ կու բացուի, պայծառանայ մէջ գիշերուն:
Գուզել անուն ծաղիկ մի կայ, դեղ է անբժիշկ ցաւերուն,
Փենահ ծաղիկն ու լօշտակն աստուած դեղ տուել դարդերուն:
Խազալն թագ է բոլորել, բուսել է հետ ճշնարօտուն,
Գինարբին հոտն է գինէվուն, շատ ոք հասրաթ նորա հոտուն,
Ծաղիկն փունջ-փունջ է եղել, մարդ չի յագել իւր կարօտուն:
Ճաշկին ծաղիկն է խիստ հոտով, դեղին է նման զաֆրանուն,
Բարձր լեռներ կու բուսանին զաֆրանն հետ ճկնաւորուն:
Զամբիւղ ծաղիկն հոտովն անուշ, ինքն սպիտակ-կարմրագուն,
Նարդոս ծաղիկն ու կինամոն լցուել են աստուծոյ բարուն:
Խասթութիա ծաղիկն որ կայ, ձեռքն չի գալ ջառահներուն,
Ամէն սահման չի գտնուիլ, ղիյմաթ չունի ինքն իւր տեղուն:
Այն ասպուզան ծաղիկն որ կայ, իսկի վար չի գայ լեռներուն,
Վառ կապուտ է, հոտն սակաւ, արմատն դեղ է եզներուն:
Այն անթարամ ծաղիկն որ կայ, ծաղիկն ծաղկեալ է ծայրերուն,
Ամառ ձմեռ չի չորանալ, հինն է պայծառ նման նորուն:
Այն նունուֆար ծաղիկն որ կայ, բուսնի յեզերս ջրերուն,
Օձերն զինքն կու պահեն, մարդ չի քաղել նոցա ահուն:
Այն բուրաղան ծաղիկն որ կայ, վարդ է շարել հետ բանգերուն,
Կարմիր խնծոր թագաւորաց, ոսկի բուրվառ խունկով լեցուն:
Այն բալասան ծաղիկն որ կայ, երամն մեծ, ծանր ամենուն,
Սուրբ մեռոնին մակարդն այն է, որ կու կարդան մէջ գրքերուն:
Այն գոհարվարդ ծաղիկն որ կայ, ինքն կարմիր պայծառագոյն,
Երբ որ բացուի վերայ թփին, գեղեցիկ է ու խիստ սիրուն:
Այն համասփիւռ ծաղիկն որ կայ, ծաղկել ծաղկովն հազարագոյն,
Կոյր աչերուն լոյս կու բերէ, թէ Տէրն տայ ադամորդուն,
Երկոտասան արմատ ունի, բուսնի երկոտասան տարուն,
Ամէն թուփ գուն մի ծաղկի, մարդ կու մայլի անուշ հոտուն:
Այն արքայիկ օձն է սպիտակ, խիստ խորագէտ եւ իմաստուն,
Համասփիւռին կու հետեւի եւ զօրութիւն կառնի հօտուն:
Ծօ', Սալաձորցի սարկաւագ, դաստան արիր ծաղկներուն,
Ծաղկունքն, որ դու ես գովեր, օրինակ երկնից աստղերուն,
Քանի դատիս ի հետ մեղաց, կու նմանիս նանիր ծաղկուն,
Առաւօտուն ցանեն` բուսնի, ծաղկի, չորնայ մինչ յիրիկուն:
Խեւ Դաւիթն եմ, շատ դատեցայ գլուխ առնեմ ծաղկներուն,
Սակաւ ծաղկունքն ես եմ գովեր, բազում մնաց վարպետներուն: