Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Յորո՞ւմ ժամու լինիցի դատաստանն։
       Պատասխան։ Ի մէջ գիշերի։ յորում ժամու հրեշտակն զԵգիպտոս եհար, եւ Տէրն զդժոխս աւերեաց յայն ժամու զընտրեաելս իւր յաշխարհէ ազատեցէ։
       Զի աւետարանն ասէ «իմէջ գիշերի գոչէ հրեշտակն ահա փեսայ գայ արիք ելէք ընդ առաջ նորա»։
       Եւ մարգարէն Դաւիթ ընդ առաւօտս «սպանանէի զամենայն մեղաւորս երկրի» ասէ։
      
       Հարցումն։
       Ո՞րպէս եկեսցէ Տէրն ի դատաստան։
       Պատասխան։
       Որպէս յոր ժամ կայսր մտեալ ի քաղաք՝ թագեւ այլ նշանք առաջի տարցին, որով գալուստ նորա ցուցանիցի։ Այսպէս Քրիսոտսայնու կերպարանաւ որով համբարձաւ՝ հանդերձ ամենայն դասուք հրեեշտակաց ի դատաստան եկեսցէ։ Եւ հրեշտակք զխաչն բարձեալ առաջի երթիցեն ընդառաջ նորա զարթուսցեն։ Այլ եւ ամենայն տարերք ի խռովեսին. մրրիկ ձմերան եւ ցրտոյ՝ հրախառն յամնայն ուրէք սաստկացեեալ. որպէս ասի «հուր առաջի նորա բորբոքեսցի եւ շուրջ զնովաւ մրրիկ յոյժ»։ որպէս ի Սինա լեառն։ եւ յայլում տեղւոջ ասէ մարգարէն մարտիցեն վասն նորա տիեզերք երկրի ընդդէմ անզգամաց»։
      
       Հարցումն։
       Վասն է՞ր հայր ո՛չ դատէ, այլ զամենայն դատաստան ետ որդւոյ ասէ։
       Պատասխան։
       Վասն բազում պատճառի ասէ։
       Նախ այսու զաստուածութիւնն իւր յայտնէ. զի ամենայն մարգարէք զաստուած ասացին գոլ դատաւոր. ըստ այնմ «Աստուած դատաւոր արդար»։
       Երկրորդ, պարտ է զի կատարեսցին գրեալքն ի մարգարէից. քանզի մարգարէն վասն դատաւորութեան որրդւոյ ասէ «աստուած զիրաւունս քո արքայի տուր եւ զարդարութիւնս քո որդւոյ թագաւորի»։ եւ այլն։ Եւ Դանիէլ զհին աւուրցն ետես, եւ զի որդւոյ տուաւ իշխանութիւն դատաստան առնել։
       Երրորդ, զի որդի է նման հօր, իսկ հրեշտակք եւ մարդիկ շփոթեցին յինքեանս զնմանութիւն յոր ստեղծան. յիրաւի է ուրեմն որում անիրաւութիւն եղեւ առնել դատաստան վասն վրիժառու. թէպէտ նմա հայր եւ հոգին սուրբ գործակից լինին։
       Չորրորդ, հայր անտեսանելի է եւ անմարմին. ըստ այնմ «զԱստուած ոչ ոք ետես երբէք» եւ ո՛չ տեսանել կարօղ է. ընդ որում անպատշաճ էր լինլ խօսակից եւ զսուտն ո՛չ գիտել. այլ պատշաճ էր որդւոյ վասն մարմնով երեւելոյն։
       Հինգերորդ, զի որդին ծնաւ ի կուսէն եւ յերկրի շրջեցաւ եւ քարոզեաց եւ չարչարանօք փրկեաց եւ պատճառ եղեւ ընդհանուր յարութեան բնութեանս մրոյ։ Վասն որոյ նմա պարտ էր դատաւոր լինիլ եւ հատուցանել ըստ գործոց հաւատացելոց եւ անհաւատից։
       Վեցերորդ, Քրիստոսէ իմաստութիւն եւ գիտոթիւն հօր. եւ գիտէ զարժանաւորութիւն իւրաքանչիւր ումեք։ զի ի նմանէ ծածկեալ ամենայն գանձք իմաստութեան եւ գիտութեան Աստուծոյ վա սն որոյ իմաստութիւն քննէ եւ դատէ։
       Եօթներորդ, Քրիստոս ո՛չ է պարտաւոր յայնցանէ վասն որոյ դատէ զայլս. զի «ոչ արար մեղս եւ ո՛չ գտաւ նենգութիւն ի բերան նորա». եւ երկոքեան սոքա կարի յոյժ վայելեեն դատաւորի. այսինքն իմաստութիւն եւ անմեղութիւն. վասն որոյ Քրիստո լինի դատաւոր։
       Ութերորդ, զի որ զնախաչեցին եւ սպանին, տեսցեն յայնժամ եւ իմասցեն թէ աստուածասպանք եղեն. ըստ այնմ, «հայեցին ի նա զոր խոցեցինն»։
       Իններորդ, զի գիտասցուք մեք քրիստոնեայքս՝ թէ Քրիստոս՝ թէ Քրիստոս է մեզ դատաւոր, ապա պարտ է ի նա ընկենուլ զդատատան չարչարողացն մերոց եւ հալածողաց. եւ ուրախութեամբ տանիլ զլըլկանս. եւ մի մեզէն վրէժխնդիր լինիլ մեզ. զի «իմ է վրէժխնդրութիւն ասէ Տէր»։
       Տասներորդ, Քրիստոս գլուխ է մեր եւ մեք անդամք. եւ զիՔրիստոս է դատաւոր՝ պարտիմք մեք զմիմեանս մեծարել եւ սիրել. ըստ այնմ, «սիրեսցես զընկեր քո իբրեւ զանձն քո». Եւ մի վասն անարգանաց եղբօրն որոշիլ ի գլխոյն եւ ի դատաստան մահու մատնիլ։