Վասն Վարդանայ եւ Հայոց պատերազմին

       Երկրորդ յեղանակ
ԻՐԱՑՆ ՊԱՏԱՀՈՒՄՆ ՅԻՇԽԱՆԷՆ ԱՐԵՒԵԼԻՑ
1 Որոց ոգիքն թուլացեալ են յերկնաւոր առաքինութենէն՝ յոյժ ընդ ահիւ անկեալ է բնութիւն մարմնոյ . յամենայն հողմոյ շարժի , եւ յամենայն բանէ խռովի , եւ յամենայն իրաց դողայ . երազագէտ է այնպիսին ի կեանս իւրում, եւ յանգիւտ կորուստն յուղարկի ի մահուան իւրում։ 2 Որպէս եւ ասաց ոմն ի հնումն , մահ ոչ իմացեալ՝ * մահ է, մահ իմացեալ՝ անմահութիւն է։ 3 Որ զմահ ոչ գիտէ, երկնչի ի մահուանէ. իսկ որ գիտէ զմահ , ոչ երկնչի ի նմանէ ։
       4 Եւ այս ամենայն չարիք մտանեն ի միտս մարդոյ յանուսումնութենէ ։ 5 Կոյր զրկի ի ճառագայթից արեգական, եւ տգիտութիւն զրկի ի կատարեալ կենաց ։ 6 Լաւ է կոյր աչաւք քան կոյր մտաւք։ 7 Որպէս մեծ է ոգի քան զմարմին՝ այսպէս մեծ է տեսաւորութիւն մտաց քան զմարմնոց ։
       8 Եթէ ոք կարի առաւելեալ իցէ աշխարհական մեծութեամբ, եւ մտաւքն * աղքատագոյն, այնպիսին ողորմելի է քան զբազումս. որպէս եւ տեսանեմք իսկ՝ ոչ միայն ի չափաւոր մարդիկ , այլ եւ յոր մեծն է քան զամենայն։ 9 * Թագաւոր եթէ ոչ ունի զիմաստութիւն աթոռակից իւր, ոչ կարէ * ի վիճակին իւրում վայելուչ գոլ ։ 10 Իսկ եթէ առ մարմնաւորս այսպէս , ո՜րչափ եւս առաւել առ հոգեւորն ։
       11 Բոլոր մարմնոյս հոգի է կենդանութիւն , իսկ * մարմնոյ եւ հոգւոյ միտք են կառավար . եւ որպէս առ մի մարդ՝ այսպէս առ բոլոր աշխարհս։ 12 Թագաւոր * ոչ զիւրն միայն տացէ պարտիս , այլ եւ որոց * եղեւ պատճառք ի կորուստ։
       13 Բայց մեք թէպէտ եւ ոչ ունիմք հրաման բամբասել զիշխանս , եւ ոչ գովողք կարեմք լինել այնմիկ՝ որ * աստուածամարտն լինիցի։ 14 Այլ զանցս իրացն պատմեմ , որ ի նմանէ ընդ սուրբ եկեղեցիսն էանց , եւ ոչ դանդաղիմ . ոչ բամբասասէր մտաւք, այլ ճշմարտութեամբ * զելս իրացն ասելով ոչ լռեցից։ 15 Ոչ ի կարծ ընդոստուցեալ , եւ ոչ ի լուր զարթուցեալ. այլ ես ինքնին անձամբ անդէն ի տեղւոջն պատահեցի եւ տեսի եւ լուայ զձայն բարբառոյ յանդգնաբար խաւսելով . իբրեւ զհողմ սաստիկ՝ զի բախիցէ զծով մեծ, այնպէս շարժէր եւ տատանէր զամենայն բազմութիւն զաւրաց իւրոց։ 16 Եւ հանդէս առնէր ամենայն ուսմանց, եւ ընդաճէր * զմոգութիւնն եւ զքաւդէութիւնն եւ զամենայն ուսմունս աշխարհին իւրոյ։ 17 Արկանէր ի ներքս եւ զքրիստոնէութիւն կեղծաւորութեամբ, եւ ասէր զայրացեալ մտաւք. «Հարցէք, քննեցէք, տեսէք . թող որ * լաւն է՝ ընտրեալ կալցուք »։ 18 * Եւ փութայր որ ինչ ի մտին էր, զի վաղվաղակի կատարեսցէ ։
       19 * Իսկ ի կողմանց կողմանց քրիստոնեայքն , որ ի զաւրուն էին, իմացան զհուրն որ ի ծածուկ վառեալ բորբոքէր , եւ կամէր հրդեհել զլերինս եւ զդաշտս առհասարակ։ 20 Ջեռան եւ նոքա անծախական հրովն , եւ սաստկապէս պատրաստեցան առ ի փորձութիւն գաղտնի մեքենայիցն։
       21 Սկսան այնուհետեւ բարձր բարբառով, սաղմոսիւք եւ երգովք հոգեւորաւք եւ մեծապայծառ վարդապետութեամբ յայտ յանդիման մեծի բանակին զպաշտաւնն ցուցանել . եւ աներկիւղ առանց զանգիտելոյ՝ ո՛ ոք եւ երթայր առ նոսա, ուսուցանէին կամակար։ 22 Եւ Տէր յաջողէր նոցա նշանաւք եւ արուեստիւք. քանզի բազում հիւանդք ընդունէին զբժշկութիւն ի հեթանոսական զաւրուէն ։
       23 Իսկ անաւրէն իշխանն իբրեւ գիտաց եթէ յայտնեցաւ խորամանկութիւն խորհրդոյն , եւ պատրաստեալ հուրն՝ մինչչեւ ուրուք ի նա փչեալ՝ վառումն նորա յայտնի իմացաւ երկիւղածացն Աստուծոյ, սկսաւ ծածուկ նետիւք խոցոտել զմիտս իւրոյ չարութեանն . եւ անբժշկական վէրս յոգիս եւ ի մարմինս տեսանէր ։
       24 * Մերթ շանթէր գալարէր իբրեւ զաւձ թիւնաւոր , մերթ պարզէր գոչէր իբրեւ զառիւծ զայրացեալ. գելոյր, գլորէր, տապալէր երկդիմի մտաւք եւ զխորհուրդս կամացն կամէր կատարել ։ 25 Քանզի ձեռն արկանել եւ ունել ոչ կարէր , - վասն զի ոչ էին համագունդ ի միում վայրի առ նմա , - սկսաւ այնուհետեւ յառաջ կոչել զկրսերս յաւագաց եւ զանարգս ի պատուականաց եւ զտգէտս ի գիտնոց եւ զանարիս ի քաջ արանց. եւ զի՞ մի մի թուիցեմ , այլ զամենայն զանարժանսն յառաջ մատուցանէր եւ զամենայն զարժանաւորսն յետս տանէր. մինչեւ զհայր եւ զորդի քակէր ի միմեանց։
       26 Թէպէտ եւ ընդ ամենայն ազգս առնէր * զանկարգութիւնս զայս, առաւել ընդ Հայոց աշխարհին մարտնչէր. քանզի տեսանէր զնոսա ջերմագոյնս յաստուածպաշտութեան , մանաւանդ որք էին յազգէ նախարարացն Հայոց, եւ անմեղութեամբ * ունէին զսուրբ քարոզութիւն առաքելոցն եւ զմարգարէից ։ 27 Պատրէր զոմանս ի նոցանէ ոսկւով եւ արծաթով, եւ * զբազումս այլով եւս առատ պարգեւաւք. իսկ զոմանս ագարակաւք եւ մեծամեծ գեղաւք , զոմանս * պատուովք եւ իշխանութեամբք մեծամեծաւք ։ 28 Եւ այլ եւս * սնոտի յոյս ոգւոց առաջին դնէր. եւ այսպէս հրապուրէր եւ յորդորէր հանապազ. «Եթէ միայն, ասէ , զաւրէնս մոգութեան յանձին կալջիք , եւ զձեր մոլորութիւնդ սրտի մտաւք դարձուսջիք ի ճշմարտութիւն երեւելի մերոց դից աւրինացս , ի մեծութիւնս եւ * յաւագութիւնս հասուցից հաւասար իմոյ սիրելի նախարարացս, եւ առաւել եւս զանցուցից»։ 29 Եւ այսպէս կեղծաւորութեամբ խոնարհեցուցանէր զինքն առ ամենեսեան, խաւսելով ընդ նոսա ի պատճառս սիրոյ, զի խորամանկութեամբ որսալ մարթասցէ զնոսա ըստ առաջին * խորհրդականացն խրատուց։ 30 Եւ զայս առնէր սկսեալ ի չորրորդ ամէն մինչեւ մետասաներորդ ամն իւրոյ տէրութեանն ։
       31 Եւ իբրեւ ետես եթէ ոչինչ յարգեցաւ ծածուկ հնարագիտութիւնն , այլ ընդդէմքն յոլովագոյն գործէին, ՟ քանզի տեսանէր զքրիստոնէութիւն , որ աւր քան զաւր յորդեալ տարածանէր ընդ ամենայն կողմանս հեռաւոր ճանապարհին ընդ որ ինքն անցանէր, ՟ սկսաւ * հաշել եւ մաշել եւ հառաչելով յոգւոց հանել։ 32 Յայտնեաց ակամայ զծածուկ խորհուրդսն . ետ հրաման բարձր բարբառով եւ ասէ. «Ամենայն ազգ եւ լեզուք ՝ որ են ընդ իմով իշխանութեամբ ՝ դադարեսցեն յիւրաքանչիւր * մոլոր աւրինաց , եւ միայնոյ եկեսցեն յերկրպագութիւն արեգական , զոհս մատուցանելով * եւ աստուած անուանելով, եւ սպաս ունելով կրակի. եւ ի վերայ այսր ամենայնի եւ զմոգութեան աւրէնս կատարելով , զի մի՛ ինչ ամենեւին պակաս առնիցեն»։
       33 Զայս ասելով քարոզ կարդայր ի մեծի կարաւանին, եւ պատուէր սաստիւ * ի վերայ դնէր ամենեցուն. եւ դեսպանս ստիպաւ արձակէր յամենայն ազգս հեռաւորս, զդոյն պատուէր հրամանի առ ամենեսեան արկանէր ։
       34 Արդ ի սկզբան * երկոտասաներորդ ամի թագաւորութեան իւրոյ գունդ կազմէր անհամար բազմութեամբ, յարձակեալ հասանէր յերկիրն Իտաղական ։ 35 Զայս տեսեալ թագաւորին Քուշանաց՝ ոչ հանդուրժէր * ելանել ընդ առաջ նորա պատերազմաւ. այլ խոյս տուեալ ի կողմանս ամուր անապատին, թագստեամբ * ապրէր հանդերձ ամենայն զաւրաւքն իւրովք։ 36 Իսկ սա ասպատակ արձակէր * գաւառաց, տեղեաց, վայրաց. առնոյր զբազում բերդս եւ զքաղաքս, եւ կուտէր զգերին , զառ եւ զապուռ եւ * զաւար, ածէր հասուցանէր յերկիր իւրոյ տէրութեանն ։ 37 Եւ անդ այնուհետեւ * յընդունայն եղեալ ի նոյն խորհուրդս՝ հաստատէր ի կարծիս մոլորութեան, ասելով ցպաշտաւնեայս ամբարշտութեանն. «Զի՞նչ հատուսցուք մեք աստուածոցն * փոխանակ այս մեծի յաղթութեանս, որ ոչ ոք կարաց * ելանել ընդդէմ մեր պատերազմաւ»։
       38 * Յայնմ ժամանակի առ հասարակ մոգք եւ քաւդեայք բարձին զձայնս իւրեանց միաբան եւ ասեն. «Աստուածքն որ ետուն քեզ զտէրութիւն եւ զյաղթութիւն ի վերայ թշնամեաց քոց, ոչ ինչ են կարաւտ խնդրել ի քէն յերեւելի պատուականացս , այլ զի բարձցես զամենայն ուսմունս մոլորութեան մարդկան , եւ ի մի դարձուսցես աւրէնս զրադաշտական պատուիրանին»։
       39 Հաճոյ թուէր բանն առաջի թագաւորին եւ ամենայն մեծամեծացն, մանաւանդ որ էին առաջակայք աւրինացն ։ 40 Խորհուրդ ի մէջ առեալ յաղթէր խրատն ։
       41 Անդէն ի ներքոյ Պահ դրանն արգելոյր զբազմութիւն այրուձիոյն Հայոց եւ զՎրաց եւ զԱղուանից , եւ զամենեցուն ՝ որ էին * հաւատացեալ ի սուրբ աւետարանն Քրիստոսի։ 42 * Եւ հրաման սաստիւ դռնապանացն առնէին, եթէ որ յարեւելս առ մեզ գայցէ ՝ թողցեն, իսկ յարեւելից յարեւմուտս * անանց լիցի ճանապարհ։
       43 Եւ իբրեւ * արգել եւ փակեաց զնոսա յամուր եւ յանել գառագիղն , - եւ յիրաւի ասացի ամուր եւ անել, քանզի չիք անդ տեղի փախստի եւ թաքստի, վասն զի շուրջանակի թշնամիք են բնակեալ , - յայնմ ժամանակի ձեռն արկանէր ի նոսա, եւ մեծաւ չարչարանաւք * եւ պէսպէս տանջանաւք վատթարէր զբազումս ի նոցանէ , եւ ստիպէր ուրանալ * զճշմարիտն աստուած, եւ խոստովանել զերեւելի տարերս ։ 44 Իսկ զաւրականքն առ հասարակ գեղեցիկ խորհրդով , քաջապէս զաւրութեամբ միաբան աղաղակէին եւ ասէին. «Վկայ են մեզ երկինք եւ երկիր, որ ոչ երբէք հեղգացեալ եմք յարքունի վաստակս , եւ * ոչ խառնեալ վատութիւն ընդ արութիւն քաջութեան. ի զուր եւ անողորմ են հարուածքս ի վերայ մեր»։
       45 Եւ բազմանայր * գոչումն աղաղակի նոցա, մինչեւ ինքնին թագաւորն ականատես լինէր իրացն յանդիմանութեան, եւ անդէն վաղվաղակի երդմամբ հաստատէր եւ ասէր. «Ոչ թողացուցից * ձեզ, մինչեւ կատարեսջիք զամենայն կամս հրամանաց իմոց»։
       46 Եւ ահա իշխանութիւն առեալ չարասէր սպասաւորացն, զի զչորս զինուորսն ի բուն աւագացն մատուսցեն * ի փորձութիւն տանջանացն։ 47 Եւ զառաջեաւ դատեալ բազում հարուածովք, նովին * կապանաւք անցուցին ի տեղիս արգելանին։ 48 Իսկ այլոցն խաբէութեամբ * առ ժամանակ մի թողութիւն արարեալ, եւ զամենայն * վնասուն պատճառս արկանէր զկապելովքն. եւ զայս առնէր սատանայական խրատուն ։
       49 Եւ յետ երկոտասան աւուրս հրաման տայր ընթրիս գործել առատութեամբ եւ աւելի քան զաւուրց սովորութիւն , եւ * կոչէր զբազումս ի զինուորական քրիստոնէիցն ։ 50 Եւ ի ժամ գահուն պատրաստութեան զիւրաքանչիւր * տեղի շնորհէր նոցա զբազմականին. եւ սիրով խոնարհութեամբ խաւսէր ընդ նոսա ըստ առաջնում կարգին, զի թերեւս հաւանեսցին ուտել զմիս զոհեալ, զոր ոչ էր երբէք աւրէն ուտել քրիստոնէից ։ 51 Իբրեւ ոչ կալան յանձին ամենեքին , ոչ ինչ կարի ստիպեաց, այլ * հրամայեաց մատուցանել նոցա զսովորական կերակուրն , եւ * առաւել գինեաւքն յաւելոյր ի տաճարին զխրախութիւն ։
       52 * Եւ անտի ի դուրս ելեալ ի սրահն արքունի , արգելին զոմանս ի նոցանէ ձեռս յետս կապելով, եւ զխոնջանունսն կնքելով եւ զգուշութեամբ պահելով ՝ էր որ զերկուս աւուրս, եւ * էր որ զերիս։ 53 * Բազում եւ այլ եւս * յանարժան հարուածս չարչարէին, զոր եւ ոչ ընդ գրով իսկ արժանի համարեցաք արկանել։ 54 * Եւ զոմանս ի նոցանէ հեռացուցին եւ քարշեցին յազնուական պատուոյն անարգեալ։
       55 * Եւ գունդս գունդս դարձեալ գումարէին ի նոցանէ յերկիր հեռաւոր ՝ յամուրս անապատին՝ ի մարտ պատերազմի թշնամեացն արքայի. եւ բազմաց * իսկ անդէն հասանէր վախճան մահու սրով։ 56 Եւ զամենեցուն զկարգեալ թոշակն նուազեցուցանէին , քաղցիւ եւ ծարաւով տառապեցուցանէին զնոսա, եւ * ձմերոցի տեղիս զդժնեայ վայրսն հրամայէին նոցա. եւ անարգս եւ վատթարս յաչս ամենեցուն զնոսա ցուցանէին։
       57 Իսկ նոքա * առ սէրն Քրիստոսի յոյժ խնդութեամբ ընդունէին զամենայն չարչարանսն վասն մեծի յուսոյն, որ * առաջի պատրաստեալ կայ պատուիրանապահ համբերողացն։ 58 Որչափ չարութիւն զանարգութիւն բազմացուցանէր, նոքա եւս քան զեւս զաւրանային ի սէրն Քրիստոսի. մանաւանդ զի բազումք ի նոցանէ զգիրս սուրբս ուսեալ էին ի մանկութենէ , զանձինս մխիթարէին եւ զընկերս քաջալերէին, եւ իբրեւ աշտարակ լուսոյ զպաշտաւնն ունէին եւ բազմացուցանէին։
       59 * Վասն որոյ եւ բազումք ի հեթանոսաց, որոց հեշտ եւ ցանկալի ձայնքն թուէին, քաջալերէին զնոսա, եւ ասէին բանս մխիթարութեան , իբրեւ * թէ լաւ իցէ մարդոյ մահու չափ ճգնել՝ քան * յայդպիսի աւրինաց ուրանալ։
       60 Բայց սակայն թէպէտ եւ * նոքա առ սէրն Քրիստոսի յոյժ զուարթութեամբ խնդային ըստ ներքին մարդոյն, արտաքին տեսիլն կարի ողորմ էր յաւտարութեան ։ 61 Այնպիսի պատուական զինուորութիւն հասեալ էր ի չարաշուք անարգութիւն, եւ հայրենի ազատութիւնն չարաչար կայր ի ծառայութեան մարդախոշոշ բռնաւորին, որ եւ ընդ հեթանոսաց աւրէնս անցանէր արիւնհեղութեամբ , եւ ամենեւին չկարծէր՝ թէ * գուցէ այսր ամենայնի վրէժխնդիր յերկինս ։
       62 Նա եւ ոչ զերկրաւոր վաստակս ուրուք յիշէր . եւ * որ մեծն քան զամենայն է ըստ մարմնաւոր կարգի, քանզի գոյին ոմանք ի նախարարացն , որոց զեղբարս նորա սնուցեալ էր մայրենի * կաթամբն իւրեանց, առաւել եւս քան զամենեսեան զնոսա դատէր։
       63 Եւ յայսր ամենայնի վերայ այլ եւս չարութիւն խորամանկեաց։ 64 Զմի ոմն ի հաւատարիմ ծառայից իւրոց * ի գործ առաքէր յերկիրն Հայոց՝ որում անուն էր Դենշապուհ . որ եկեալ * հասեալ հրամանաւ արքունի, զողջոյն բերեալ զմեծ թագաւորին , եւ խաղաղասէր կեղծաւորութեամբ աշխարհագիր * առնել ամենայն երկրին Հայոց ի թողութիւն հարկաց եւ * ի թեթեւութիւն ծանրութեան այրուձիոյն ։ 65 Թէպէտ եւ ի վերին երեսս կեղծաւորէր , այլ ի ներքոյ խորհուրդք չարագոյն ցուցանէին ։
       66 Առաջին, զազատութիւն եկեղեցւոյն * արկանէր ի ծառայութիւն։
       67 Երկրորդ , միայնակեաց քրիստոնեայք որ բնակեալ էին ի վանորայս , ընդ նովին աշխարհագրով էարկ։
       68 Երրորդ , զհարկ աշխարհին առաւել ծանրացոյց։
       69 Չորրորդ , զնախարարեանն բանսարկութեամբ արկ ընդ միմեանս, եւ յամենայն տան արար խռովութիւն։
       70 Եւ զայս ամենայն առնէր՝ թերեւս զմիաբանութիւնն քակեսցէ , եւ * զուխտն եկեղեցւոյն ցրուեսցէ , եւ զմիայնակեացսն փախուսցէ, եւ զշինականսն վատնեսցէ. եւ առ յոյժ աղքատութեանն ՝ ակամայ դիմեսցեն յաւրէնս մոգուց ։
       71 Եւ * ե՛ւս չարագոյն հինգերորդն. քանզի որ * հազարապետն էր աշխարհին, իբրեւ զհայր վերակացու համարեալ էր * աշխարհականաց քրիստոնէից. գրգռեաց * յարոյց զամբաստանութիւն ի վերայ նորա, եւ հանեալ զնա ի գործոյն՝ փոխանակ նորա պարսիկ ած յաշխարհն , եւ մեւս եւս մոգպետ՝ դատաւոր աշխարհին, զի * զեկեղեցւոյն փառսն աղաւաղեսցեն։
       72 Բայց սակայն թէպէտ եւ ամենայն գործքս այս դժնեայ էին, չեւ էր ուրուք ձեռն արկեալ յայտնի յեկեղեցին . վասն այնորիկ * եւ ոչ ոք ընդդիմացաւ նմա , թէպէտ եւ էր ծանրութիւն հարկացն ։ 73 Քանզի ուստի արժան էր * առնուլ հարիւր դահեկանաւ չափ, կրկին առնուին. նոյնպէս եւ եպիսկոպոսաց եւ երիցանց դնէին, ոչ միայն շինաց, այլ եւ աւերակաց։ 74 * Նա եւ բնաւ ո՞վ իսկ կարէ պատմել վասն ծանրութեան մտից եւ սակից , բաժից եւ հասից լերանց եւ դաշտաց եւ մայրեաց։ 75 Ոչ ըստ արքունի արժանաւորութեանն առնուին, այլ հինաբար * յափշտակելով, մինչեւ ինքեանք իսկ մեծապէս զարմանային, թէ ուստի այս ամենայն գանձ ելանէ՝ զիա՞րդ շէն կայցէ աշխարհն ։
       76 Եւ իբրեւ տեսին՝ թէ այսու ամենայնիւ չկարացաք ձանձրացուցանել, յայնժամ յայտնապէս հրաման ետուն * մոգաց եւ մոգպետաց նամակ մի գրել ըստ ձախողակի դենին իւրեանց։ 77 * Եւ է պատճէն նամակին այս.
       78 «Միհրներսեհ Վզուրկ հրամատար Երան եւ Աներան , Հայոց մեծաց ողջոյն շատ։
       79 Դուք գիտասջիք, ամենայն մարդ՝ որ * բնակեալ է ի ներքոյ երկնի , եւ ոչ ունի զաւրէնս դենի մազդեզն , նա խուլ է եւ կոյր, եւ ի դիւաց Հարամանոյ խաբեալ։
       80 Քանզի մինչ չեւ էին երկինք եւ երկիր, Զրուան մեծն աստուած յաշտ առնէր զհազար ամ եւ ասէր. «Թերեւս * լիցի իմ որդի Որմիզդ * անուն, արասցէ զերկին եւ զերկիր»։ 81 Եւ յղացաւ երկուս յորովայնի. մի վասն յաշտ առնելոյ՝ եւ * զմեւսն եւս ի թերեւսն ասելոյ ։ 82 Իբրեւ գիտաց, եթէ երկու են * յորովայնի, «Որ վաղ եկեսցէ, ասէ , նմա տաց զթագաւորութիւնս»։
       83 * Իսկ որ էր ի թերահաւատութենէն յղացեալ՝ պատառեաց զորովայնն եւ ել ի դուրս ։ 84 Ասէ * ցնա Զրուան. «Ո՞վ ես դու»։ 85 Ասէ. «Որդին քո եմ Որմիզդ »։ 86 Ասէ ցնա Զրուան. «Իմ որդին լուսաւոր է եւ անուշահոտ, դու խաւարային ես եւ չարասէր»։ 87 Եւ իբրեւ կարի դառնապէս ելաց, ետ ցնա զթագաւորութիւնն հազար ամ։
       88 Իբրեւ ծնաւ զմեւս եւս որդի , անուանեաց զնա Որմիզդ. եհան զթագաւորութիւն յԱրհմնէ , եւ ետ ցՈրմիզդն եւ ասէ ցնա. «Ցայժմ ես քեզ * յաշտ արարի, արդ դու ինձ արա ». Եւ Որմիզդ արար զերկինս եւ զերկիր, իսկ Արհմն ընդդէմ չար գործեաց։
       89 Եւ այսպէս բաժանին արարածքս . հրեշտակք Որմզդի են, իսկ դեւքն Արհմնոյն, եւ ամենայն բարիք , որ յերկնից եւ այսր լինին՝ Որմզդի են, եւ ամենայն վնասք, որ * անտի եւ այսր գործին՝ զայն Արհմն արար։ 90 * Սոյնպէս յերկրիս որ ինչ բարի է՝ զայն * Որմիզդն արար, եւ որ ոչն է բարի՝ զայն Արհմն արար. որպէս զմարդ Որմիզդ արար, եւ զախտս եւ զհիւանդութիւնս եւ զմահ Արհմն արար։ 91 * Եւ ամենայն թշուառութիւնք եւ պատահարք որ լինին, եւ պատերազմունք դառնութեան, չարին մասին արարածք են. իսկ * յաջողութիւն եւ տէրութիւնք եւ փառք եւ պատիւք եւ առողջութիւնք մարմնոց, գեղեցկութիւնք դիմաց եւ ճարտարութիւնք բանից եւ * երկայնակեցութիւնք ամաց, այդ ի բարւոյն առնուն զգոյացութիւն . եւ ամենայն որ ոչ այդպէս է, ի նա * չարին արարած խառնեալ է։
       92 Եւ ամենայն մարդիկ մոլորեալ են, որ ասեն ՝ եթէ «Զմահ Աստուած արար, եւ չար եւ բարի ի նմանէ լինին »։ 93 Մանաւանդ որպէս քրիստոնեայք ասեն՝ թէ Աստուած նախանձոտ է. վասն թզոյ միոյ ուտելոյ ի ծառոյն՝ Աստուած զմահ արար, եւ զմարդն էարկ ընդ այնու պատուհասիւ * ։ 94 Զայդպիսի նախանձ եւ ոչ մարդ առ մարդ ունի, թո՛ղ թէ Աստուած առ մարդիկ . զի որ զայս ասէ՝ նա * խուլ է եւ կոյր, եւ * ի դիւաց Հարամանոյ խաբեալ ։
       95 * Դարձեալ մեւս եւս այլ մոլորութիւն. Աստուած որ զերկինս եւ զերկիր արար ՝ եկն , ասեն, եւ ի կնոջէ ումեմնէ ծնաւ՝ որում անուն էր Մարիամ, եւ առն նորա * Յովսէփ ։ 96 Այլ ճշմարտութեամբ՝ Բանթուրակայ ուրումն եղեալ նա որդի յանկարգ խառնակութենէ։ 97 Եւ զհետ այսպիսի մարդոյ մոլորեալ են բազումք։
       98 Եթէ աշխարհն Հոռոմոց * առ յոյժ յիմարութեան տգիտաբար մոլորեալ են եւ զրկեալ ի կատարեալ դենէս մերմէ , յանձանց պարմայեն զվնասն իւրեանց. դուք եւս ընդէ՞ր զհետ նոցա մոլորութեանն ցնորիք։ 99 Այլ զոր աւրէնս տէրս ձեր ունի, զնոյն եւ դո՛ւք կալարուք. մանաւանդ զի եւ առաջի Աստուծոյ * վասն ձեր համարս ունիմք տալ ։
       100 Մի՛ հաւատայք առաջնորդացն ձերոց, զոր նածրացիսդ անուանէք . քանզի յոյժ են խաբեբայք. զոր բանիւք ուսուցանեն, գործովք ոչ առնուն յանձն։ 101 « Միս ուտել, ասեն, ոչ են մեղք », եւ ինքեանք ուտել ոչ կամին. « Կին առնել արժան է », բայց * ինքեանք եւ հայել ի նա ոչ կամին. « Կարասի որ ժողովէ , ասեն, մեղք են յոյժ », բայց * զաղքատութիւն առաւել քան զյոյժ գովեն ։ 102 Յարգեն զթշուառութիւն, եւ պարսաւեն զյաջողուածս . ծաղր առնեն զանուն բախտի, եւ զփառաւորութիւն յոյժ այպանեն. սիրեն զանշքութիւն հանդերձից, եւ յարգեն զանարգս քան զպատուականս . գովեն զմահ եւ պարսաւեն զկեանս. անարգեն * զծնունդս մարդոյ եւ գովեն զանորդութիւն։ 103 Եւ * եթէ լսէ ոք դոցա եւ * ի կանայս ոչ մերձենան , աշխարհի վախճան վաղվաղակի հասանէ ։
       104 Այլ ես ոչ կամեցայ զամենայն ըստ մասանց ընդ գրով արկանել * առ ձեզ. զի բազում * այլ ինչ է, զոր խաւսին դոքա։ 105 Որ չարագոյն եւս է քան զոր գրեցաքդ , զԱստուած ի խաչ ելեալ ի մարդկանէ քարոզեն, եւ զնոյն մեռեալ եւ թաղեալ, եւ * ապա յարուցեալ եւ վերացեալ յերկինս։ 106 Ո՞չ ահա ձեզէն իսկ * արժան էր անդէն դատաստան առնել վասն այդպիսի անարժան ուսմանց։ 107 Դեւք որ չարք են, ոչ ըմբռնին եւ տանջին ի մարդկանէ, թո՛ղ թէ * Աստուած արարիչ ամենայն արարածոց. զոր ձեզ ամաւթ է ասել , եւ մեզ կարի անհաւատալի բանք։
       108 Արդ երկու իրք կան առաջի ձեր. կամ արարէք բան առ բան նամակիդ պատասխանի, եւ կամ արիք ի Դուռն եկայք , եւ յանդիման լերուք մեծի հրապարակին »։
       109 * ԱՆՈՒԱՆՔ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԱՑՆ,
       * որք ժողովեցան յԱյրարատեան գաւառն եւ արարին նամակին պատասխանի.
       110 ՅՈՎՍԷՓ եպիսկոպոս Այրարատոյ ։
       111 ՍԱՀԱԿ եպիսկոպոս Տարաւնոյ։
       112 ՄԵՂԷՏ եպիսկոպոս Մանազկերտոյ ։
       113 ԵԶՆԻԿ եպիսկոպոս Բագրեւանդայ ։
       114 * ՍՈՒՐՄԱԿ եպիսկոպոս Բզնունեաց։
       115 ՏԱՃԱՏ եպիսկոպոս Տայոց։
       116 ԹԱԹԻԿ եպիսկոպոս Բասենոյ։
       117 ՔԱՍՈՒ եպիսկոպոս Տուրուբերանոյ ։
       118 ԵՐԵՄԻԱ եպիսկոպոս Մարդաստանի։
       119 ԵՒՂԱՂ եպիսկոպոս Մարդոյաղւոյ ։
       120 ԱՆԱՆԻԱ եպիսկոպոս Սիւնեաց ։
       121 ՄՈՒՇԷ եպիսկոպոս Արծրունեաց։
       122 ՍԱՀԱԿ եպիսկոպոս Ռըշտունեաց ։
       123 ԲԱՍԻԼ եպիսկոպոս Մոկաց ։
       124 ԳԱԴ եպիսկոպոս Վանանդայ ։
       125 ԵՂԻՇԱ եպիսկոպոս Ամատունեաց։
       126 ԵՂԲԱՅՐ եպիսկոպոս Անձաւացեաց ։
       127 ԵՐԵՄԻԱ եպիսկոպոս Ապահունեաց։
       128 Այս ամենայն եպիսկոպոսք եւ բազում քորեպիսկոպոսք եւ պատուական երիցունք ի տեղեաց տեղեաց հանդերձ սուրբ ուխտիւ եկեղեցւոյ՝ միաբանք եւ միահաւանք, միահամուռ ժողովեալք * ի թագաւորանիստ տեղին յԱրտաշատ , հաւանութեամբ մեծամեծ նախարարացն եւ ամենայն բազմութեամբ աշխարհին արարին նամակին պատասխանի ։
       129 «ՅՈՎՍԷՓ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ,
       հանդերձ ամենայն միաբանելովքս ի մեծամեծաց մինչեւ ցփոքունս , Միհրներսեհի մեծի հազարապետի Արեաց եւ Անարեաց ՝ բազում խաղաղասէր մտաւք բազմասցի ողջոյն առ քեզ եւ ամենայն մեծի սպահիդ Արեաց.
       130 Ի նախնեաց ունիմք սովորութիւն աստուածատուր պատուիրանաւ ՝ աղաւթս առնել * ի վերայ կենաց թագաւորի , եւ անձանձրոյթ խնդրել յԱստուծոյ վասն երկայն ժամանակաց դորա, զի խաղաղութեամբ վարեսցէ զտիեզերական իշխանութիւնդ , զոր աւանդեալ է դմա յԱստուծոյ. զի ի դորա յերկար խաղաղութեանն եւ մեք առողջութեամբ եւ աստուածպաշտութեամբ կատարեսցուք զկեանս մեր։
       131 Վասն նամակին որ քո ի մեր աշխարհս տուեալ էր՝ առաջ ժամանակաւ մի ոմն ի մոգպետաց , որ կատարելագոյն էր ի դենիդ ձերում, եւ դուք առաւել քան զբնութիւն մարդկան ի վեր համարէիք զնա, հաւատաց նա յԱստուած կենդանի՝ * յարարիչն երկնի եւ երկրի , եւ բան առ բան ելոյծ եւ իմացոյց ձեզ զաւրէնս ձեր։ 132 Եւ իբրեւ ոչ կարացին բանիւ * զդէմ ունել նորա, քարկոծեալ մեռաւ յՈրմզդէ արքայէ։ 133 Եւ եթէ հաւատարիմ համարիցիս զմեր բանս լսել, ի բազում տեղիս այդր աշխարհիդ ձերոյ գտանին գիրք նորա. ընթերցիր, այտի տեղեկանաս ։
       134 * Այլ վասն աւրինացս մերոց, ոչ ինչ աներեւոյթ են, եւ ոչ յանկեան ուրեք աշխարհի քարոզի , այլ համատարած ընդ ամենայն երկիր, ընդ ծով եւ ընդ ցամաք եւ ընդ կղզիս . ոչ միայն ընդ արեւմուտս, այլ եւ ընդ արեւելս , այլ եւ * ընդ հիւսիս եւ ընդ հարաւ եւ * ի միջոցս լի է հոծութեամբ։ 135 * Ոչ ի մարդ ապաստան՝ եթէ վերակացուաւ տարածեսցի ընդ աշխարհս . այլ ինքն յինքենէ ունի զհաստատութիւն ։ 136 Ոչ առ այլովք վատթարաւքն վեհ երեւի, այլ ի վերուստ յերկնուստ ունի զանսուտ աւրէնսդրութիւնն . ոչ միջնորդաւ, զի մի է Աստուած , եւ չիք այլ ոք բաց ի նմանէ, ոչ երիցագոյն եւ ոչ կրսերագոյն ։
       137 Ոչ սկիզբն առեալ յումեքէ լինել Աստուած, այլ ինքն ինքեամբ մշտնջենաւոր . ոչ ի տեղւոջ ուրեք, այլ ինքն ինքեան տեղի. ոչ ի ժամանակի իմիք, այլ ժամանակք ի նմանէ գոյացան. եւ ոչ միայն քան զերկինս երիցագոյն , այլ եւ քան զկարծիս մտաց մարդկան եւ հրեշտակաց ։ 138 Ոչ ձեւանայ ի տեսիլ տարրեղէն, եւ ոչ անկանի ընդ տեսլեամբ * ական. եւ ոչ միայն ձեռին չզննի , այլ եւ ոչ ընդ միտս ուրուք հարկանի , ոչ միայն ընդ մարմնականացս , այլ եւ ընդ անմարմին հրեշտակացն . բայց եթէ ինքն կամի , իւրոց արժանաւորացն մտաց իմանի, այլ ոչ աչաց տեսանի. եւ մտաց՝ ոչ * երկրաւորացս, այլ որ յԱստուած են հաւատացեալ ճշմարտիւ։
       139 Եւ անուն նորա Արարիչ երկնի եւ երկրի. իսկ յառաջ քան զերկին եւ զերկիր, որպէս ինքնագոյ՝ ինքնանուն է։ 140 Ինքն անժամանակ է , իսկ արարածոցս յորժամ կամեցաւ՝ սկիզբն արար լինելոյ , ոչ յընչէ ՝ այլ յոչընչէ. զի ինչ՝ նա միայն է, եւ այլս ամենայն ի նմանէ ընչացաւ ։ 141 Ոչ եթէ իբրեւ յետոյ իմացաւ եւ արար, այլ * մինչ չեւ արարեալ էր նորա՝ ի կանուխ գիտութեանն իւրում տեսանէր զարարածս. որպէս եւ այժմ * մինչ չեւ է գործեալ մարդոյ բարի ինչ կամ չար, Աստուծոյ յայտնի են * գործք մարդկան ։ 142 Սոյնպէս եւ յայնժամ * մինչ չեւ էր արարեալ ոչ խառն ի խուռն ինչ ճանաչէր զանեղսն , այլ կարգեալ եւ յարմարեալ կային առաջի նորա իւրաքանչիւր * մասանցն տեսակքն . իսկ մարդկան եւ հրեշտակաց ՝ եւ տեսակքն եւ * որ ի տեսակին լինելոց էին։
       143 Եւ քանզի արարող զաւրութիւն է , ոչ կարէր խափանել զնորա բարերարութիւնն մեր չարութիւնս. որպէս եւ եղեւ իսկ , եւ ունիմք դատաւոր զաջն արարիչ ։ 144 Ձեռք որ զերկինս եւ զերկիր հաստատեցին, նոյն եւ տախտակս քարեղէնս փորագրեցին եւ ետուն մեզ դպրութիւն , որ ունի զաւրէնս խաղաղականս եւ փրկականս . զի գիտասցուք զմի Աստուած արարիչ երեւելեաց եւ աներեւութից . ոչ այլ եւ այլ, իբր թէ ոմն բարի եւ ոմն չար, այլ մի եւ նոյն համակ բարի։
       145 Բայց եթէ թուիցի քեզ չար ինչ գոլ յարարածս Աստուծոյ , ասա համարձակ, զի թերեւս ուսցիս զճշմարիտն բարի ։ 146 Զդեւս չար ասացեր. գոն եւ դեւք բարի , զոր եւ դուք եւ մեք հրեշտակս անուանեմք. եթէ կամին՝ եւ դեւք բարի լինին, եւ * եթէ կամին՝ եւ հրեշտակք չար լինին։ 147 * Այդ եւ ի մարդիկ երեւի , եւ առաւել ի միոյ հաւր որդիս. է որ հնազանդ եւ հպատակ է հաւրն, եւ է որ չարագոյն քան զսատանայ։ 148 * Նա եւ ինքն իսկ մարդն առանձին յերկուս բաժանեալ տեսանի, երբեմն չար եւ երբեմն բարի. եւ որ բարին էր՝ նոյն եւ չարացաւ, դէպ եղեւ , զի դարձեալ անդրէն * ի բարին շրջեցաւ, եւ բնութիւն մի է։
       149 Բայց այն որ ասեսն , եթէ վասն թզոյ միոյ մահ արար Աստուած, վատթարագոյն է պատառ մի մագաղաթ քան զթուզ. ապա եթէ բան թագաւորին * նկարի ի նմա, ո պատառէ զնա, մահու ընդունի զպատուհաս ։ 150 Իսկ արդ չար արժա՞ն է ասել թագաւորին. քաւ, ես ոչ ասեմ, այլ խրատ ի գործ արկեալ զայլս ուսուցանեմ ։ 151 Յա՛յնժամ էր Աստուած նախանձոտ, թէ չէր պատուիրեալ չուտել ի ծառոյ անտի . ապա եթէ յառաջագոյն զգուշացաւ, զգութ բնական սիրոյն իւրոյ յայտնեաց ի նմա ։ 152 * Իսկ արհամարհելով մարդ ՝ ընկալաւ զպատիժ մահուան։
       153 Բայց այն զոր ասացեր՝ եթէ Աստուած ի կնոջէ ծնաւ, յայդմ չէր արժան քեզ խորշել եւ փախչել. զի * ահաւասիկ Արհմն եւ Որմիզդ ի հաւրէ ծնան եւ ոչ ի մաւրէ. որում եթէ քաջ միտ դնես, եւ ոչ դու յանձն առնուս։ 154 Եւ մեւս եւս այլ ծաղրագոյն քան զայդ, Միհր աստուած ի կնոջէ ծնանի , եթէ ոք ընդ իւրում ծնողին անկցի։
       155 * Այլ սակաւիկ մի եթէ ի բաց թողացուցանէիր զփքումն տէրութեանդ, եւ ընկերաբար գայիր ի պայքար , գիտեմ զի իբրեւ այլովդ ամենայնիւ յոյժ իմաստուն ես, եւ վասն ծննդեան Տեառն մերոյ ի սուրբ Կուսէն՝ ոչ աւելաբանութիւն համարէիր, այլ առաւել քան զարարչութիւնն յոչընչէ զաշխարհս * մեծագոյն զվերջին փրկութիւնն իմանայիր, ազատութեան մարդոյն զյանցաւորութիւնն դնէիր , եւ բարերարութեանն Աստուծոյ՝ * զազատութիւնն ի ծառայութենէ։
       156 Քանզի յորժամ լսես եթէ յոչընչէ արար * Աստուած զամենայն աշխարհս * բանիւ ծնունդ իմասջիր զարարածս։ 157 * Իսկ քանզի Աստուած, որ զայս մեծ մարմին առանց չարչարանաց ծնաւ, ապաքէն իբրեւ զհայր գութ ունի ընդ սմա։ 158 Զի որ ինքն անապական է, եւ զարարածս առանց ապականութեան ծնաւ . իսկ սա կամաւք գլորեալ * ապականեցաւ, եւ անձամբ եւս ոչ կարէր կանգնել կալ ի վերայ ոտից ։ 159 Վասն զի էր ի հողոյ , անձամբ անձին արարեալ՝ անդրէն ի նոյն բնութիւն դարձաւ. եւ իբրեւ ոչ եթէ * յաւտար զաւրութենէ * չարի ինչ ընկալաւ ուրուք զպատիժս պատուհասին, այլ ի յիւրմէ հեղգութենէն չլսել բարերար պատուիրանին, խրատեցաւ ծառայական մասնն մահուամբն , զոր կրեաց յանձն իւր։
       160 Արդ եթէ զմահ * չար աստուածն արար, զի՞նչ գոյացութիւն երեւի մահու ի միջի. եւ ո՛չ ինչ։ 161 * Բայց զբարի Աստուծոյ զարարածսն խանգարեաց ։ 162 * Եթէ այդ այդպէս է, նմա եւ բարի իսկ ասել ոչ մարթի, այլ կիսագործ ապականացու ։ 163 Եւ որոյ աստուծոյ արարածքն * ապականելիք են եւ եղծանելիք՝ նմա անեղծ Աստուած չմարթի ասել։ 164 * Տի՛ աւն անդր թողէք զյիմարութեան զբարբանջմունսդ ։
       165 Միոյ աշխարհի երկու դեհապետք ոչ լինին , եւ ոչ միոյ արարածոյ երկու աստուածք։ 166 Եթէ * ժպրհեսցին եւ լինիցին երկու թագաւորք միոյ աշխարհի, աշխարհն եղծանի եւ թագաւորութիւնքն խանգարին։
       167 Աշխարհս նիւթեղէն է, եւ նիւթքս որիշ որիշ են եւ * ընդ միմեանս հակառակ. մի է արարիչ հակառակորդացս, որ ածէ զսոսա ի սիրելութիւն հաւանութեամբ . որպէս մալեալ կակղէ զջերմութիւն հրոյն ՝ աւդոյս հովութեամբ, եւ զապառումն բրտութիւն աւդոյն ՝ հրոյն եռանդմամբ . սոյնպէս եւ զմանրամաղ փոշիացեալ հողս՝ ջրոյն խոնաւութեամբ զանգանէ , իսկ զ՚ի վայր ծորելի բնութիւն ջրոյն ՝ սալայատակ * տրտմացեալ հողոյն կափմամբ։
       168 Զի եթէ միաբանէին տարերքս, գուցէ ոք ի կարճամտաց եւ Աստուած անապական զսոսա կարծէր, եւ թողեալ զարարիչն՝ արարածոցս զերկրպագութիւն մատուցանէր. վասն այնորիկ որ արար զսա ՝ զգուշացաւ յառաջագոյն, զի հայեցեալ մարդիկ ի յանդիմանութիւն ապականացու տարերցս ՝ * անապական միայն զկառավար սորա իմասցին, զմի եւ ոչ զերկուս . զնոյն արարիչ չորեքկին նիւթոցս , յորմէ ամենայնքս ծննդագործին հրամանաւ արարողին իւրեանց։
       169 Եւ շրջագայութեամբք * չորիւք յեղանակաւք * կատարեալ գործեն զտարեւոր սպասաւորութիւնն . եւ չորեքեան հային կամաց ակնարկելոյ արարչին իւրեանց, եւ անզգայութեամբ լծեալ են ի գործ հարկաւորութեան , չյափշտակելով զկարգ պատուոյն ի միմեանց։
       170 Եւ ահա * պարզաբար ասացեալ դիւրատար լուսաւորութիւն յականջս ամենեցուն։
       171 Զի այն որ հուրն է, գոյացութեամբ եւ զաւրութեամբ խառնեալ է * յերիս եւս մասունս. իբրեւ գտանի ջերմութիւնն յոլովագոյն ի քարինս եւ յերկաթս , եւ սակաւագոյն ի յաւդ եւ ի ջուր, եւ * ինքն առանձին ուրեք ոչ երեւի։ 172 Իսկ ջրոյ բնութիւն գոյ առանձինն , գոյ եւ ի խառնուածսն երից եւս մասանց , յոլովագոյն ի հողաբոյսս եւ սակաւագոյն * ի յաւդ եւ ի հուր։ 173 Իսկ աւդն * թափանցանց է ընդ հուրն եւ ընդ ջուրն , եւ ի ձեռն ջրոյն ընդ կերակուրս աճեցականս։
       174 * Եւ այսպէս խառնեալ են տարերքս այս, եւ գոյացեալ իբրեւ զմի մարմին, եւ ոչ կորուսեալ զիւրաքանչիւր բնութիւնս , եւ ոչ երբէք զկայան առեալ հակառակութեամբ , հայելով ի մի իշխանն յանխառնն , որ զխառնուածսն յարմարեալ կազմէ * առ ի բնակութիւն կենդանեաց ամենեցուն, եւ տեւողութիւն * յարակայութեան բոլոր աշխարհիս։
       175 Իսկ եթէ առ անբան աշխարհս այսպէս հոգ տանի Աստուած , ո՛րչափ եւս առաւել առ բանաւոր աշխարհս ՝ մարդս ։
       176 * Զոր եւ ձեր ոմն քաջ յիմաստնոցն ասաց , եթէ Միհրն աստուած * մայրածին էր ի մարդկանէ, եւ թագաւոր աստուածազաւակ է , եւ համհարզ քաջ եւթներորդաց աստուածոց։ 177 Եւ եթէ հաւատալ արժան է առասպելաբանութեանդ, ՟ * զոր դուք եւ գործովք իսկ * կատարեալ ցուցանէք ի դենիդ ձերում, ՟ * մեք ոչ եւս առասպելացն հաւատամք, այլ աշակերտք եմք մեծին Մովսիսի մարգարէին , ընդ որում Աստուած խաւսեցաւ ի մորենւոջն ի Սինէ , եւ դէմ յանդիման աւրէնս գրեաց եւ ետ ցնա. եւ ծանոյց զնիւթեղէն աշխարհս իբրեւ զարարածս , եւ զիւր աննիւթ էութիւնն ՝ * արարիչ նիւթոցս յոչընչէ. եւ զերկիրս երկրաւորաւքս եւ զերկինս երկնաւորաւք ծանոյց նմա, զի գործք ձեռաց նորա են։ 178 * Բնակիչք երկնի՝ հրեշտակք, եւ բնակիչք երկրի՝ մարդիկ. բանաւոր՝ մարդ եւ հրեշտակ միայն, եւ Աստուած ի վեր քան զերկինս եւ զերկիր։
       179 Եւ ամենայն արարածք անբանութեամբ կատարեն * զհրամանս պատուիրանի նորա, եւ ոչ երբէք անցանեն ըստ եդեալ սահմանն իւրեանց. բայց մարդ եւ հրեշտակ * ազատ թողեալ ի կամս անձին , քանզի մտաւորք են, եթէ կայցեն ի հրամանի նորա, անմահք են եւ որդիք Աստուծոյ։ 180 Զբոլոր արարածս տուեալ է ի ծառայութիւն, զերկիրս ՝ մարդկան, եւ զերկինս՝ հրեշտակաց. ապա եթէ * ստունգանիցեն եւ անցանիցեն զպատուիրանաւ , զընդդէմսն գործեսցեն Աստուծոյ, յիւրաքանչիւր պատուոցն զանարգանս ընկալցին. զի երեւեսցի տէրութիւնն անբամբաս, եւ * յանցաւորք յանցանացն ամաւթալից։
       181 * Իսկ եթէ դու ի տգիտութեան վրիպեալ ես, ես որ հաստատունս գիտեմ, ոչ կարեմ գալ զկնի քո մոլորութեանդ։ 182 * Եթէ աշակերտիմ անուսումնութեանդ, երկոքինս յանգիւտ կորուստն մատնիմք, թերեւս ես չարագոյն քան զքեզ, քանզի վկայ ունիմ ինձ զինքնասաց * ձայնն Աստուծոյ. Ծառայ, ասէ , որ ոչ գիտէ զկամս տեառն իւրոյ, եւ արժանի * գանի ինչ գործ գործէ, ըմպել ըմպէ գան, այլ սակաւագոյն իսկ որ տեղեկագոյն է * կամաց թագաւորին, եւ յանցանէ ինչ առաջի նորա , առանց բարեխաւսի բազմապատիկ տանջի։
       183 Արդ աղաչեմ զքեզ եւ զամենեսեան , որ ընդ քոյով իշխանութեամբ են . մի՛ դու ընդ իս բազմապատիկ տանջիր, եւ ոչ ես ընդ քեզ սակաւագոյն. այլ ես եւ դու եւ ամենայն բազմութիւնդ հանդերձ արի թագաւորաւդ այնպէս աշակերտեսցուք աստուածային գրոց, զի ի տանջանացն ապրեսցուք, եւ զդժոխս արհամարհեսցուք , եւ յանշէջ հրոյն զերծանիցիմք , եւ զարքայութիւնն ժառանգիցեմք , եւ անցաւոր կենաւքս զանանց մեծութիւնն անվախճան ունիցիմք ։
       184 Բայց յորմէ դուդ զարհուրեալ ես՝ դիւրահաւան լեր, եւ վաղվաղակի աշակերտիս ճշմարտութեանն ։
       185 Ոմն ի հրեշտակաց յանմահիցն գնդէն ստամբակեալ * եւ ի բաց գնացեալ յերկնից, եւ * ի մեր աշխարհս եկեալ՝ պատիր բանիւք եւ սուտ խոստմամբ զանլինելի յոյսն առաջի դնէր ՝ իբրեւ տղայ մանկան՝ անփորձ եւ անկիրթ նորաթեք մարդոյն, ի վեր հայեցուցանելով զմիտս նորա, ուտելով ի պտղոյ ծառոյն , - յոր հուպն չհրամայեաց երթալ , - զի լիցի աստուած։ 186 Իսկ նորա մոռացեալ զպատուիրանն Աստուծոյ, խաբեցաւ զկնի մոլար խաբէութեանն , կորոյս զոր ունէր զփառս անմահութեանն , եւ չեհաս երազայոյս կարծեացն։ 187 Վասն որոյ եւ մերժեալ ի կենաց տեղւոյն, ընկեցաւ յապականելի աշխարհս , յորում եւ դուք էք բնակեալ այժմ , եւ ցնորեալ մոլորիք զկնի նորին խրատտուի . ոչ եւս ուտելով ի պատուիրեալ ծառոյն , այլ զարարածս աստուած ասելով , եւ անխաւս տարերցս երկիր պագանելով , եւ անորովայն դիւաց կերակուր մատուցանելով, եւ յարարչէն բոլորեցունց ի բաց լինելով ։
       188 Ոչ յագի չար խրատտուն , այլ կամի, զի քան զինքն չարագոյնս արասցէ։ 189 Քանզի դեւքն * ոչ եթէ բռնաբար զոք վարեն ի կորուստ, այլ զմեղս քաղցրացուցանեն ի կամս մարդոյն , եւ ողոքանաւք որսան զանուսմունս ի խաբէութիւն, որպէս բազում մարդիկ զընկերս իւրեանց ի գողութիւն եւ յաւազակութիւն . իբր ոչ եթէ բռնի ինչ վարելով, այլ պատիր խաբէութեամբ * տան գործել բազում չարիս , զոմանս ի կախարդութիւն, եւ զոմանս ի պոռնկութիւն, եւ զոմանս յանթիւ ի բազում յայլ իրս աղտեղութեան ։ 190 Եւ արդար դատաւորաւք վրէժ առնուն մահու չափ . իբր ոչ եթէ բարի Աստուծոյ * դատաւորք իցեն բարեգործ , եւ չարին չարագործ . զի բազում անգամ է՝ զի ի բարի մարդկանէ չարք լինին, եւ յետոյ ի չարագունից անտի կատարելագոյն բարիք ։
       191 * Եւ դատաւորք ստոյգ, որք դատին զչարագործս , ոչ եթէ չարք անուանին եւ չարչարիչք , այլ յոյժ բարիք եւ բարեգործք . եւ * բնութիւն մի է, եւ ոչ երկու. իսկ ի միոջէ անտի գործք երկուութեան երեւին, ոմանց սատակիչք , եւ ոմանց պարգեւատուք ։ 192 Եւ եթէ առ մարդիկ այս պաշտի ի ձեռն թագաւորական * վիճակին խրատուն խնամ տանել իւրում իշխանութեանն , ո՞րչափ եւս առաւել Աստուծոյ բոլոր աշխարհս, որ ընդ ամենեցուն կեանս կամի եւ ոչ զմահ ։ 193 * Եւ ահա ուր բազմացաւ յանցաւորութիւն, տանջեաց զամենեսեան մահուամբ . իսկ ուր եղեւ ունկնդրութիւն հնազանդութեան , շնորհեաց զպարգեւս անմահութեան։
       194 Այն է ճշմարիտ Աստուած՝ բոլորեցունց մեր արարիչ, զոր դու * աներասանակ արձակ բերանով անահ աներկիւղ համարձակութեամբ հայհոյես։ 195 Թողեալ զՅիսուս Քրիստոս զփրկական անունն՝ Փանդուրակայ որդի անուանես , եւ մարդ մոլորեցուցիչ կարծես. եւ զերկնաւոր փրկութիւնն աղաւաղես եւ անարգես ի կորուստ անձին եւ բոլոր աշխարհիս ։ 196 Զոր տալոց եւ հատուցանելոց ես զանանցական վրէժ տանջանացն յանշէջ հուրն սպառնացեալ գեհենին , հանդերձ ամենայն գործակցաւք քովք , առաջնովք եւ միջնովք եւ վերջնովք ։
       197 Այլ մեք այսպէս գիտեմք զԱստուած, եւ ի սոյն հաւատամք յաներկբայս ։
       198 * Աստուած, որ արար զաշխարհս, նոյն եկն եւ ծնաւ ի սուրբ կուսէն Մարիամայ, յառաջագոյն նկատելով մարգարէիցն , առանց իրիք պատճառանաց մարմնաւոր կարգի։ 199 Որպէս յոչընչէ արար * զայս մեծ մարմին աշխարհս , սոյնպէս առանց իրիք մարմնական միջնորդի առ զմարմինն յանփորձ կուսէն ճշմարտիւ, եւ ոչ ստուերագիր երեւմամբ։ 200 Էր Աստուած ճշմարտիւ, եւ եղեւ մարդ ճշմարտիւ . ոչ ի լինելն մարդ՝ կորոյս զաստուածութիւնն , եւ ոչ ի կալ մնալն Աստուած՝ աղաւաղեաց զմարդկութիւնն, այլ նոյն եւ մի ։
       201 Այլ քանզի ոչ կարէաք տեսանել զանտեսանելին եւ մերձենալ յանմերձենալին, եկն եմուտ ընդ մերով մարդկութեամբս, զի եւ մեք մտցուք ընդ նորա աստուածութեամբն ։ 202 * Ոչ անարգանս ինչ համարեցաւ զգենուլ զիւր ստեղծուած մարմինս , այլ մեծարեաց իբրեւ * զաստուածաստեղծ զիւր գործ։ 203 Ոչ առ սակաւ սակաւ շնորհեաց ինչ սմա զանմահութեան պատիւն՝ իբրեւ զանմարմին հրեշտակաց, այլ միանգամայն զբոլոր բնութիւնն մարմնով , շնչով եւ հոգւով զգեցաւ , եւ միաբանեաց ընդ աստուածութեանն . միութիւն, եւ ոչ երկուութիւն . եւ այսուհետեւ մի գիտեմք զաստուածութիւնն, որ յառաջ էր քան զաշխարհս, նոյն եւ այսաւր ։
       204 Այս Յիսուս Քրիստոս, որ յիւր մարմինն փրկեաց զբոլոր աշխարհս, սա եկն կամաւ ի մահ. եւ որպէս ինքն աստուածութիւնն գիտէ՝ թանձրացաւ յանարատ կուսէն, եւ ծնաւ եւ պատեցաւ ի խանձարուրս եւ եդաւ ի մսուր, եւ շարժեաց էած զմոգսն յարեւելից յերկրպագութիւն. սնաւ իբրեւ զտղայ կաթամբ, աճեաց եւ մեծացաւ ամս երեսուն մկրտեցաւ * ի Յովհաննէ ի յամլորդւոյն ի Յորդանան գետ ։ 205 Արար նշանս մեծամեծս եւ արուեստս ի մէջ Հրէիցն . մատնեցաւ ի քահանայից, դատապարտեցաւ ի Պիղատոսէ Պոնտացւոյ ։ 206 Խաչեցաւ, մեռաւ, թաղեցաւ, յարեաւ յաւուր երրորդի. երեւեցաւ երկոտասան աշակերտացն եւ այլոց բազմաց աւելի քան զհինգ հարիւրոցն ։ 207 * Եւ շրջելով ընդ նոսա զաւուրս քառասուն՝ վերացաւ * ի լեռնէն Ձիթենեաց յերկինս յանդիման * իւրոց աշակերտացն, ել եւ նստաւ ի հայրենի աթոռն։ 208 * Խոստացաւ երկրորդ անգամ գալ ահաւոր զաւրութեամբ յարուցանել զմեռեալս, նորոգել զբոլոր աշխարհս, առնել դատաստան արդար ի մէջ արդարոց եւ մեղաւորաց, տալ պարգեւս արժանաւորաց, եւ հատուցանել պատիժս չարագործաց , որ այսմ ամենայնի բարերարութեանց ոչ հաւատան։
       209 * Յայսմ հաւատոց զմեզ ոչ ոք կարէ խախտել, ոչ հրեշտակք եւ ոչ մարդիկ , ոչ սուր եւ ոչ հուր, ոչ ջուր, ոչ * ամենայն զինչ եւ են դառն հարուածք ։
       210 Ամենայն ինչք եւ ստացուածք մեր ի ձեռս քո, եւ մարմինք մեր առաջի քո կան . ըստ կամաց քոց արա զինչ եւ կամիս։ 211 Եթէ սովին հաւատովք թողուս, ոչ յերկրի այլ տէր փոխանակեմք ընդ քեզ , եւ ոչ յերկինս այլ Աստուած փոխանակեմք ընդ Յիսուսի Քրիստոսի, որ չիք այլ Աստուած բաց ի նմանէ։
       212 Ապա եթէ յետ այսր մեծի վկայութեան այլ ինչ հարցանես, աւասիկ կամք զբոլոր մարմինս տուեալ ի ձեռս քո. վաղվաղակի արա զինչ եւ կամիս։ 213 Ի քէն տանջանք եւ ի մէնջ յանձնառութիւնք. սուր քո՝ եւ պարանոցք մեր։ 214 Չեմք ինչ լաւ մեք քան զառաջինսն, որ յայսր վկայութեան վերայ * եդին զինչս եւ զստացուածս եւ զմարմինս իւրեանց ։
       215 * Զի եթէ անմահք իսկ էաք, եւ մարթ էր մեզ մեռանել վասն սիրոյն Քրիստոսի, արժան էր . քանզի եւ նա անմահ էր, եւ ա՛յնչափ սիրեաց զմեզ , մինչեւ մահ ի յանձն էառ , զի եւ մեք նորա մահուամբն յաւիտենական մահուանէն ապրեսցուք։ 216 Եւ եթէ նա յիւր անմահութիւնն ոչ խնայեաց, մեք զի կամաւք եղաք մահկանացուք, կամաւք մեռցուք վասն սիրոյ նորա, զի կամաւք յանձն առցէ զմեզ յիւր յանմահութիւնն . մեռցուք իբրեւ զմահկանացուս . զի ընկալցի զմեր մահն իբրեւ զանմահից ։
       217 * Այլ դու յետ այսր ամենայնի այլ զմեզ մի՛ հարցաներ. զի ոչ եթէ ընդ մարդոյ է ուխտ հաւատոց մերոց, եթէ պատրիցիմք իբրեւ զտղայս. այլ անլուծութեամբ ընդ Աստուծոյ , որում չիք հնար քակտել եւ ի բաց ելանել, ոչ այժմ եւ ոչ յապա , եւ ոչ յաւիտեանս, եւ ոչ յաւիտենից յաւիտեանս»։
       218 Ի սմին մեծի հաւանութեան ամենայն բազմութիւնն միաբանեաց ի * մեծամեծաց մինչեւ ցփոքունս . անսուտ երդմամբ եդին վկայութիւն՝ կենաւք եւ մահու ի նմին կալ հաստատուն։
       219 Եւ իբրեւ եհաս նամակն յարքունիս , եւ ընթերցան ի մեծի խոնաստանի * յանդիման ամենայն բազմութեան կարաւանին, բազումք այնոքիկ էին , որ իբրեւ լսէին՝ գովէին զպատասխանիսն ։ 220 Թէպէտ եւ երկնչէին յահէ տէրութեանն , սակայն * ի ծածուկ առ միմեանս զնոյն վկայութիւնս գովութեանց տային . առաւել քան ընդ ճարտարաբանութիւնն ՝ ընդ համարձակութիւն աներկիւղութեանն զարմանային։ 221 Եւ բազումք ահաբեկեալք սկսան զրահել պնդապէս, եւ զնոյն * շշնջիւն լսէին յամենայն շրթանց։
       222 Իսկ չարասէր մոգպետն հանդերձ մեծ հազարապետաւն շնչեաց չարախաւսութիւն , եւ բորբոքեաց * զթագաւորն իբրեւ զհուր անշիջանելի։ 223 Եւ սկսաւ կրճտել զատամունսն իբրեւ զաւրհասական վիրաւոր. եւ յայտ յանդիման * ձայն արձակեաց առ մեծ հրապարակն եւ ասէ. «Գիտեմ ես զչարութիւն բազմութեան մարդկանս , որ թերահաւատեն ի մերոց աւրինացս , եւ զկնի կախարդութեան մոլորեալ են անդարձութեամբ ։ 224 * Եւ իմ եդեալ է ի մտի, թէ ոչ ումեք թողացուցից ի մեծամեծ հարուածոցն , մինչեւ ակամայ ի բաց կացցեն յայնպիսի վրիպական աւրինաց . եթէ ոք կարի ի մերձաւորաց իցէ, զնոյն անցս եւ ընդ նա անցուցից»։
       225 Յայնժամ ծերն դառնացեալ բանս ի ներքս ընկէց, եւ ասէ ցթագաւորն. «Առ ի՞նչ է քո այդ մեծ տրտմութիւնդ . զի եթէ կայսր չելանէ ըստ քո հրաման , եւ Հոնք կան քեզ ի ծառայութեան, ո՞ր մարդ է յերկրի, եթէ կարող է ընդդէմ դառնալ քում հրամանիդ։ 226 Տիրաբար հրաման տուր ի ներքս, եւ ամենայն որ ինչ եւ ասես՝ վաղվաղակի կատարի »։
       227 * Եւ անդէն թագաւորն ի ներքս կոչեցեալ զդպրապետն, հրամայէր գրել հրովարտակ . եւ ոչ եւս ըստ սովորութեանն, այլ բանս զայրագինս իբր առ ատելիս եւ անպիտանս , չյիշելով ամենեւին զմեծամեծ վաստակս տիրասէր մարդկանն . այլ միայն * կոչոյ հրաման տուեալ յականէ յանուանէ զարս , զոր ինքն ճանաչէր, որոց անուանքն են այս։
       228 Ի տոհմէն Սիւնեաց ՎԱՍԱԿ անուն։
       229 Ի տոհմէն Արծրունեաց ՆԵՐՇԱՊՈՒՀ անուն։
       230 Ի տոհմէն Ռըշտունեաց ԱՐՏԱԿ անուն։
       231 Ի տոհմէն Խորխոռունեաց ԳԱԴԵՇՈՅ անուն։
       232 Ի տոհմէն Մամիկոնէից ՎԱՐԴԱՆ անուն։
       233 Ի տոհմէն Մոկաց ԱՐՏԱԿ անուն ։
       234 Ի տոհմէն Ապահունեաց ՄԱՆԷՃ անուն։
       235 Ի տոհմէն Ամատունեաց ՎԱՀԱՆ անուն։
       236 Ի տոհմէն Վահեւունեաց ԳԻՒՏ անուն։
       237 Ի տոհմէն Անձեւացեաց ՇՄԱՒՈՆ անուն։
       238 Զայս նախարարքս յականէ յանուանէ կոչեցին ի դուռն արքունի, եւ կէսքն առ նմա իսկ էին ի կարաւանին , եւ այլքն ի կողմանց հիւսիսոյ ի Հոնաց պահակին. թողեալ էր զոմանս ի նախարարացն անդէն յաշխարհին Հայոց։
       239 Արդ թէպէտ եւ ոչ համագունդ ի միոջ վայրի դիպեցան ամենեքեան, սակայն յառաջագոյն գիտացեալ զխորհուրդս չարաբարոյ բռնաւորին, եւ զհեռաւորսն եւս իբրեւ զմերձաւորս ի միոջ վայրի առ միմեանս համարէին։
       240 Եւ ի ձեռն սրբոյն Յովսեփու եպիսկոպոսի նովին ուխտիւ հաստատեալ՝ խաղացին գնացին յիւրաքանչիւր տեղեաց ի դուռն արքունի։ 241 Եւ յոյժ փութային վասն եղբարց եւ որդեաց եւ սիրելի դայեկասնունդ բնակացն , որ չարաչար կային ի մեծի նեղութեանն ։ 242 Վասն որոյ եւ նոքա զանձինս ի մահ մատնեցին ՝ ոչ ինչ զանգիտելով իբրեւ զանարի վատասիրտս. այլ յոյժ քաջութեամբ պնդեցին զանձինս , զի թերեւս կարասցեն փրկել զնոսա ի մեծամեծ հարուածոցն։
       243 Եւ իբրեւ հասին ի դուռն արքունի, ի մեծի * շաբաթու զատկին յանդիման լինէին թագաւորին ։ 244 Բայց թէպէտ եւ տեսանէին զեղբարս իւրեանց ի մեծամեծ վիշտս տառապանաց, որ վասն անուանն Քրիստոսի ճգնեալք էին պնդապէս, ոչ ինչ տրտում եւ տխուր զերեսս ցուցանէին հրապարակին ։ 245 Եւ որչափ նոքա զուարթագին երեւէին ամենեցուն, առաւել զարմանային չարասէրքն։
       246 Եւ զի աւրէնք էին յառաջ ժամանակաւ, յորժամ ի Հայոց այրուձի ի դուռն երթայր ի ձեռն պատուաւորի զաւրագլխի ուրուք, այր ընդ առաջ յղէր , եւ հարցանէր զողջոյն եւ զխաղաղութիւն Հայոց աշխարհին , եւ երկիցս եւ երիցս անգամ զնոյն առնէր, եւ զհանդէս գնդին ինքնին տեսանէր եւ յառաջ քան ի գործ պատերազմին հասանել զգալն իսկ առ նա ՝ * մեծ շնորհակալութիւն համարէր, եւ առաջի աթոռակցացն իւրոց եւ ամենայն մեծամեծացն ՝ գովութիւն մատուցանէր ամենեցուն , եւ յիշէր զնախնեացն զվաստակս , եւ զառն առն քաջութիւն պատմէր նոցա։
       247 Իսկ այն աւր եւ ոչ մի ինչ յայսցանէ * ամենեւին ինչ ոչ յիշեաց. այլ իբրեւ * զչարադեւ մի՝ ոչ դադարէր յուզել եւ շարժել զբուք ձմերայնւոյ։ 248 Որպէս եւ նմանեալ իսկ էր ծովածուփ ալէկոծ խռովութեան , ոչ դուզնաքեայ վեր ի վերոյ, այլ անդստին յանդնդոց * բարձրանայր փրփրեալ կուտակեալ, վիշապաձայն որոտալով , գազանաբար գոչելով առհասարակ դողացուցանէր զտիեզերական զիւր իշխանութիւնն , որպէս զի փլեալ տարածանիցի համատարած ամենայն ի վերայ լերանց, խորոց, ձորոց ՝ ապականել միանգամայն զլայնութիւն դաշտացն վայելչութեան ։
       249 Մռնչելով բարբառ արձակեալ եւ ասէ. «Երդուեալ իմ յարեգակն, ի մեծն աստուած, որ ճառագայթիւքն իւրովք լուսաւորէ զամենայն տիեզերս, եւ ջերմութեամբն կենդանածնէ զամենայն գոյացեալսն , եթէ ոչ վաղիւ ընդ առաւաւտն , ընդ երեւումն սքանչելւոյն , ընդ իս իւրաքանչիւր * ծունր նմա ոչ կրկնեսջիք՝ խոստովանելով զնա աստուած, ոչ ինչ թողացուցից ձեզ ՝ զամենայն նեղութիւնս չարչարանացն ի վերայ ածելով, մինչեւ ակամայ կատարիցէք զկամս հրամանաց իմոց»։
       250 Իսկ հաւատացեալքն հաստատեալք ի Քրիստոս՝ ոչ ի սառնամանեաց ձմերայնւոյն հովանային, եւ ոչ ի տապոյ խորշակին ջեռնուին, եւ ոչ յահագին ձայնէն սարսէին, եւ ոչ ի սպառնալեաց տանջանացն զանգիտէին. այլ ի վեր հայեցեալք ՝ զզաւրութիւնն Քրիստոսի յաւգնութիւն եկեալ տեսանէին , եւ զուարթագին դիմաւք եւ համեստ բանիւք յառաջ մատուցեալ՝ * տային պատասխանի թագաւորին.
       251 «Խնդրեմք ի քէն, արքայ քաջ , ունկն դիր * սակաւ բանից մերոց, եւ քաղցրութեամբ լուր զոր ասելոցս եմք։
       252 Քանզի յիշեցուցանեմք քեզ զժամանակն Շապհոյ արքայից արքայի, որ էր հայր հաւուն քո Յազկերտի , եւ ետ նմա Աստուած զերկիրն Հայոց ի ծառայութիւն սովին աւրինաւք , որով եւ մեք իսկ վարիմք այժմ. եւ հարքն մեր եւ հաւք հարցն մերոց կացին նմա ի ծառայութեան վաստակս, եւ սիրով կատարէին * զամենայն հրաման բանի նորա, եւ բազում անգամ ի նմանէ մեծապարգեւք լինէին ։ 253 Եւ յայնց ժամանակաց մինչեւ * ի քո հայրենի աթոռդ՝ եւ մեք զնոյն ծառայութիւն ծառայեցաք. բայց թերեւս քեզ լաւագոյն քան զառաջնոցն »։
       254 * Զայս ասելով ցուցանէին զքաջութիւն արութեանցն լաւագոյն քան զառաջնոցն ըստ զինուորութեան կարգի ։ 255 Իսկ զմտից եւ զսակից, եւ որ այլ եւս էին հարկ աշխարհին, բազմագոյն քան առ հարբն նորա երթայր յարքունիս ։
       256 «Նա * եւ ի սուրբ եկեղեցւոյն, որ էր ազատ ի Քրիստոս ըստ կարգի նախնեացն մերոց ի սկզբանէ, եւ դու ընդ հարկաւ եդիր . եւ մեք առ սէր քոյոյ տէրութեանդ ոչ ինչ ընդդիմացաք քեզ ։ 257 Արդ վասն է՞ր յուզեալ իցէ ցասումնս այս ի վերայ մեր. ասա դու մեզ զպատճառս վնասուն . եթէ աւրէ՞նքն մեր պատճառք իցեն անվաստակ լինելոյ առաջի քո »։
       258 Իսկ չարադեւն լի ամենայն նենգութեամբ՝ զերեսս ի մի կոյս դարձուցեալ եւ ասէ. «Վնաս համարիմ ընդունել ի գանձ արքունի զհարկս աշխարհին ձերոյ, եւ անաւգուտ զքաջութիւն արութեան ձերոյ. քանզի տգիտաբար մոլորեալ էք ի ճշմարիտ աւրինացս մերոց , եւ զաստուածս անարգէք * եւ զկրակ սպանանէք եւ զջուրս պղծէք, եւ զմեռեալս ի հող թաղելով զերկիր ապականէք, եւ * քրպիկար չառնելով ոյժ տայք Հարամանոյ . եւ որ մեծ * քան զամենայն, զի հանապազ ի կանայս ոչ մերձենայք . եւ մեծապէս լինի դիւաց խնդութիւն, չխրատելով ձեր եւ չպահելով զամենայն կարգս մոգաց ։ 259 Տեսանեմ զձեզ իբրեւ զխաշինս ցրուեալս եւ վայրատեալս յանապատի, եւ յոյժ զեղջ է մտաց իմոց, թէ գուցէ աստուածքն բարկացեալ վասն ձեր՝ * ի մէնջ վրէժս առնուցուն։ 260 Այլ դուք եթէ կամիք կեալ եւ կեցուցանել զանձինս ձեր եւ մեծարանաւք * անդրէն յուղարկիլ, զոր ասացի՝ վաղիւ վաղվաղակի կատարեցէք »։
       261 Յայնժամ երանելի նախարարքն առ հասարակ զձայնս իւրեանց բարձին եւ ասեն յանդիման ամենեցուն. « Մի՛ դու, արքայ, եւ մի՛ զայդ այլ առ մեզ ասեր. քանզի ոչ է եկեղեցի շինուած մարդոյ , եւ ոչ տուրք արեգական, որպէս դուդ այլ ընդ այլոյ կարծես ՝ թէ աստուած իցէ . ոչ միայն զի աստուած չէ, այլ եւ կենդանի չէ։ 262 Այլ եկեղեցիք ոչ են պարգեւք թագաւորաց, եւ ոչ արուեստ ճարտարութեանց , եւ ոչ գիւտք իմաստնոց, եւ ոչ աւար քաջութեան զինուորաց, եւ ոչ պատիր խաբէութիւնք դիւաց . նա եւ բնաւ իսկ ամենեւին զինչ եւ ասասցես յերկրաւորացս , կամ ի վեհից կամ ի վատթարաց, բնաւ ուրեք եկեղեցի ի նոցանէ ոչ գտցի։ 263 Այլ շնորհք են մեծին Աստուծոյ, ոչ միում * ումեք ի մարդկանէ տուեալ, այլ ամենայն բանաւոր ազգաց, որք վիճակեալք են ի բնակութիւն ի ներքոյ արեգականս ։ 264 Հիմունք նորա եդեալ են ի վերայ հաստատուն վիմի . ոչ ներքինք շարժել կարեն. եւ ոչ վերինք դրդուեցուցանել ։ 265 * Եւ զոր երկինք եւ երկիր ոչ դողացուցանէ , մի՛ ոք ի մարդկանէ խրոխտասցի յաղթել նմա։ 266 * Հա՛պա, որով աւրինակաւ զինչ կամիս առնել, կատարեա . պատրաստ եմք ամենեքեան առ ամենայն մեքենայս հարուածոցն տանջանաց , զոր սպառնացար. ոչ միայն ի չարչարել , այլ եւ ի մեռանել ։ 267 * Եւ եթէ դարձեալ եւս զնոյն բանս հարցանես, ի միոջէ միոջէ լուիցես * առաւել քան զդոյն պատասխանի»։
       268 Յայնժամ դառնացեալ քան զլեղի թագաւորն՝ փլուզանէր անդէն ի փորին զծով կամաւոր մաղձոյն իւրոյ. եւ ընդ քիթսն եւ ընդ բերանն առ հասարակ գոլոշի ջերմախառն ելանէր, իբրեւ ի սաստիկ հնոցէ ծուխ թանձրացեալ։ 269 Եւ առ չհանդուրժել սրտին իւրոյ ՝ կոտորէր զզաւրութիւն մարմնոյն , եւ ծակոտէր զբազմամթեր աման խորհրդոցն , ցրուէր եւ վատնէր զամենայն խորհումն նենգութեան ։ 270 Եւ զոր * ոչ երբէք կամէր իւրոց սիրելեացն յայտնել, ակամայ առաջի ծառայիցն Քրիստոսի մերկանայր եւ դնէր զամենայն կարգաւ։
       271 Երեքկնէր եւ չորեքկնէր զանսուտ երդումն յարեգակն, եւ ասէր այսպէս. « Ոչ կարէք աւերել զանխաբ ամուրս իմ. եւ ոչ որում * ցանկացեալդ էք՝ վաղվաղակի տամ գտանել ձեզ . այլ * զամենեսեան զձեզ եւ որ ի գնդիս են՝ չարաչար կապանաւք ի Սագաստան տամ անցուցանել ընդ անճանապարհ տեղիս, որ եւ բազումք ի ձէնջ * ի խորշակէ յերթալն սատակիցին, եւ մնացեալքն անկցին ի բերդս ամուրս եւ ի բանդս անելս ։ 272 Եւ ի ձեր աշխարհն առաքեցից զաւրս անթիւս հանդերձ փղաւք , եւ զկին եւ զորդիս ի Խուժաստան տամ խաղացուցանել . եւ զեկեղեցիս եւ զոր * անուանէք վկայարանս՝ քակեցից, քանդեցից եւ յապականութիւն դարձուցից. եւ եթէ ոք ընդդէմ դարձեալ գտցի, կոխան եղեալ գազանաց ՝ անողորմ մեռանիցի ։ 273 * Եւ զամենայն ասացեալս արարից եւ կատարեցից առ մնացորդս աշխարհին »։
       274 Եւ վաղվաղակի հրամայէր զպատուական նախարարսն հանել մեծաւ անարգանաւք յերեսաց իւրոց. եւ զգուշութեամբ հրաման տուեալ դահճապետին՝ առանց կապանաց յիւրաքանչիւր վանս պահել, եւ ինքն զառածեալ անդրէն դառնայր անմխիթար տրտմութեամբ * զաւթեւանս ագանէր։
       275 Իսկ հաւատացեալքն ճշմարտութեամբ ի Քրիստոս ՝ ոչ ինչ երկմտութեամբ թերահաւատէին յառաջին * խրատուէ սուրբ վարդապետացն իւրեանց. այլ տակաւին * ի խնդիր էին հնարիցն , թէ ո՛րպէս զանձինս եւ զսիրելիս հանցեն ի մեծ նեղութենէն ։ 276 Եւ բազում անգամ ջանալով, եւ մեծամեծացն՝ որ աւգնականք էին նոցա ի Դրանն արքունի՝ խոստմունս մեծամեծս առաջի դնէին նոցա առ ի այս կարասւոյ , եւ ոչ սակաւ գանձս առ ժամայն ծախէին նոցա ։
       277 Եւ իբրեւ յամենայն կողմանց եկն փակեցաւ անել արգելան նոցա, յայնժամ զխորհուրդն Աբրահամու * ի մէջ առեալ՝ աղաղակէին եւ ասէին ի սիրտս իւրեանց. «Ամենեցուն մեր նուիրեալ * եւ եդեալ զեղբարս եւ զորդիս եւ զամենայն սիրելիս ընդ կապանաւք իբրեւ զԻսահակ ի վերայ սուրբ սեղանոյն, ընկալ, Տէր, զկամաւոր պատարագս մեր , եւ մի՛ տար զեկեղեցի քո յայպն կատականաց անաւրէն իշխանիս այսորիկ»։
       278 * Մի ոմն ի ներքին խորհրդակցացն արքայի ի ծածուկ ունէր զանքակ սէրն ի Քրիստոս , քանզի մկրտեալ իսկ էր յաւազանն կենդանի , եւ մեծապէս հոգ տանէր հնարից կենաց վշտացելոցն։ 279 Եւ իբրեւ ստուգեաց ճշմարտիւ , եթէ զոր սպառնացաւ թագաւորն * զամենայն չարիսն՝ կամի անցուցանել ընդ աշխարհն Հայոց , թէպէտ եւ ոչ ամենեցուն ՝ այլ սակաւուց ի նոցանէ * ուսոյց զխրատ հնարից ` զի առ անգամ մի * ի նեղութենէ անտի զանձինս ապրեցուսցեն ։
       280 Եւ մինչդեռ գունդ կազմէին, որ զնոսա շկաւթակ արասցեն յանդարձ աւտարութիւն, որպէս զբազում նախարարսն ի Վրաց աշխարհէն արարին, ի նմին ժամանակի գուժկան հասանէր ի կողմանցն Քուշանաց, եթէ գունդ հատաւ ի թշնամեացն, որ ելին աւերեցին զգաւառս բազումս արքունի։ 281 Եւ այս լինէր մեծ աւգնականութիւն նոցա յերկնից ։ 282 Եւ անաւրէնն ճեպեալ * տագնապէր զայրուձին յառաջ արձակել, եւ ինքն * փութով ստէպ զհետ երթայր. եւ ի խոր խոցեալ զխորհուրդսն ՝ ցրուէր զառաջին հաստատուն երդումն ։
       283 Իսկ երկիւղածացն Տեառն զայս տեսեալ՝ մեծաւ յուսով աղաւթս առնէին եւ ասէին միաբան. «Դու Տէ՜ր ամենայնի , որ գիտես զծածկեալս սրտից մարդկան, եւ յայտնի են առաջի քո ամենայն աներեւոյթք խորհրդոց , եւ ոչ ինչ խնդրես վկայութիւն յերեւելեացս , որպէս զի եւ զանգործս մեր տեսանեն աչք քո, արդ առաջի քո հեղումք զխնդրուածս մեր ։ 284 Ընկալ, Տէր, զծածկութիւն աղաւթից մերոց, եւ կատարեա զմեզ ի հաճոյս պատուիրանաց քոց, զի ամաչեսցէ չարն, որ խրոխտացեալ մարտնչի մեզ իշխանութեամբ անաւրինին ։ 285 Շարժեա, Տէր, զկամակոր խորհուրդս նենգաւորին , եւ խափանեցո զկամս ամբարշտութեան նորա , եւ դարձո զմեզ խաղաղական խորհրդով անդրէն ի սուրբ եկեղեցին . զի մի՛ յանկարծակի յափշտակեալ աւերեսցի չարաչար ի թշնամեաց »։
       286 Եւ անձամբք իւրեանց զայս ուխտ եդեալ անքակութեամբ ընդ Աստուծոյ, զի հաստատուն կացցեն * ըստ առաջին խորհրդոցն , պատգամ ի ներքս յղէին զնոյն խրատտուն իւրեանց, իբր թէ կատարեսցին կամք անաւրէնութեան նորա ։
       287 * Զայն իբրեւ լուաւ թագաւորն ՝ յոյժ ցնծացեալ բերկրեցաւ , կարծեցեալ զդիսն հասանել նմա յաւգնականութիւն , շրջեալ եւ աւերեալ զհաստատուն խորհուրդս ծառայիցն Աստուծոյ. եւ ահա մատուցանեն երկրպագութիւն արեգական , պատուեալ զնա զոհիւք եւ ամենայն աւրինաւք մոգութեանն ։
       288 Եւ զայն ոչ կարաց իմանալ ցնորեալն , եթէ անստուեր լոյսն արեգականն արդարութեան սպառէր եւ մաշէր * զխաւարային խորհուրդս նորա, եւ եղծեալ ապականէին զամենայն խեղաթիւր կամս նորա։ 289 Եւ կուրացեալ ի ճշմարիտ յայտնութենէն ՝ ոչ ինչ իմացաւ զպատրանս խաբէութեանն , որով վրիպեացն ։ 290 Հեղոյր արկանէր առաջի նոցա զպարգեւս երկրաւորս , եւ վերստին ամենեցուն զպատիւս եւ զգահս նորոգէր, յառաջ մատուցանելով եւ երեւելի առնելով ընդ ամենայն տիեզերական իշխանութիւնն ։ 291 Եւ անբաւ առատութեամբ ագարակս եւ աւանս միում միում նոցա յարքունուստ շնորհէր. սիրելիս եւ բարեկամս կարդայր զնոսա, եւ առ հպարտ յանդգնութեան մտացն կամակորութեան ՝ կարծէր եթէ փոխանակիցի ճշմարտութիւնն ընդ ստութեան ։
       292 Եւ զայս արարեալ, բազում այրուձի գումարէր ընդ նոսա , եւ ի մոգուցն ոչ սակաւս , աւելի քան զեւթն հարիւր վարդապետս յղէր ընդ նոսա, եւ զմեծ ոմն իշխան մոգպետ կացուցանէր ի վերայ նոցա։ 293 Խոնարհէր եւ աղաչէր պատուիրելով , թէ մինչ ես ի պատերազմէս դարձեալ գայցեմ խաղաղութեամբ, ձեր արարեալ եւ կատարեալ իցէ զամենայն ըստ կամաց իմոց։ 294 Եւ այսպէս շքով եւ պատուով առաջնորդէր նոցա զերկայնութիւն ճանապարհին անդրէն յերկիրն Հայոց։ 295 Եւ ինքն * աւետիս խնդալիս առաքէր յատրուշանս բազումս, գրէր եւ ցուցանէր մոգաց եւ մոգպետաց եւ ամենայն մեծամեծաց կողմանց կողմանց աշխարհաց ՝ ո՛րպէս դիցն աւգնականութեամբ զգործ քաջութեան իմոյ յառաջ մատուցեալ ։
       296 Իսկ խոհերականքն այնուհետեւ յարուցեալ յիւրաքանչիւր խաւարային դարանաց ՝ իղձք լինէին վաղվաղակի զհրամանն կատարել. ձայն արարեալ յաշխարհս հեռաւորս ՝ միանգամայն խաղալ գնալ յերկիրն արեւմտից ։ 297 Եւ մինչ չեւ հասեալ էին * ի մեծ աշխարհն Հայոց, փայտ ընկենուին եւ վիճակս * արկանէին, թէ ո՛ր լեզու որո՛ւմ դասու հասցէ յաշակերտութիւն։ 298 Զի առհասարակ հրաման առեալ էր յարքունուստ, որպէս Հայոց աշխարհին, նոյնպէս եւ Վրաց եւ Աղուանից եւ Լփնաց , Աղձնեաց եւ Կորդուաց եւ Ծաւդէից եւ Դասն եւ որ այլ եւս ուրեք ուրեք ի ծածուկ յիշխանութեանն Պարսից ունէին զքրիստոնէութիւն ։
       299 Եւ անզգայ յարձակմամբ յաւարի առնուլ փութային զգանձս սուրբ եկեղեցեացն , եւ իբրեւ զդեւս այնուհետեւ * միմեանց պատահէին։ 300 Եւ լինէր գունդ զաւրաց բազմաց, եւ չարասէրն սատանայ իբրեւ զաւրավար ի մէջ նոցա երեւէր , եւ անդադար յորդորելով զամենեսեան ճեպեալ փութացուցանէր։ 301 Կէտ եդեալ զԺամանակն ՝ զամիսն վեցերորդ, տագնապէին եւ ստիպէին արքունի հրամանաւ։
       302 « Մինչեւ ի նաւասարդէ ի նաւասար, ասէ, յամենայն տեղիս՝ որ իցեն ընդ իշխանութեամբ թագաւորին մեծի, բարձցին կարգք եկեղեցւոյ, փակեսցին եւ կնքեսցին դրունք սուրբ տաճարացն , գրով համարով առցին նուիրեալ սպասքն յարքունիս, լռեսցեն ձայնք սաղմոսացն եւ դադարեսցեն ընթերցուածք անսուտ մարգարէիցն ։ 303 Քահանայք մի՛ իշխեսցեն ի տունս իւրեանց ուսուցանել զժողովուրդս , եւ հաւատացեալքն ի Քրիստոս՝ արք եւ կանայք, որ բնակեալ են յիւրաքանչիւր մենանոցս , փոխեսցեն զհանդերձս իւրեանց * ըստ աշխարհական կարգաց։
       304 Դարձեալ եւ կանայք նախարարացն կալցին զուսումն վարդապետութեան մոգացն ։ 305 Ուստերք եւ դստերք ազատաց եւ շինականաց կրթեսցին ի հրահանգս նոցուն մոգաց ։ 306 Կարճեսցին եւ արգելցին աւրէնք սուրբ ամուսնութեան , զոր ունէին ի նախնեաց ըստ կարգի քրիստոնէութեանն . այլ * փոխանակ ընդ կնոջ միոյ՝ բազում կանայս * արասցեն. զի աճեցեալ բազմասցին ազգք Հայոց։ 307 Դստերք հարանց լինիցին , եւ քորք ՝ եղբարց. մարք մի՛ ելցեն յորդւոց , այլ եւ թոռունք ելցեն յանկողինս հաւուց ։
       308 * Պատրուճակք մի՛ մեռցին անյազ , եթէ յաւդեաց իցէ եւ եթէ յայծեաց եւ եթէ յարջառոց եւ եթէ ի հաւուց եւ եթէ ի խոզաց ։ 309 Հայսք առանց փանդամի մի՛ զանգցին. ծիւք եւ քակորք ի կրակ մի՛ եկեսցեն . ձեռք առանց * գումիզոյ մի՛ լուասցին. շնջրիք եւ աղուէսք եւ նապաստակք մի՛ մեռցին։ 310 Աւձք եւ * մողէսք, գորտք եւ մրջմունք, եւ որ այլ եւս խառնափնդոր բազմաճճիք են, մի՛ կայցեն, այլ վաղ թուով համարով ի մէջ բերցեն ըստ արքունի չափոյն ։ 311 * Եւ որ այլ եւս ինչ սպասք իցեն, կամ զոհից կամ սպանդից, ըստ տաւնական կարգին՝ տարեւոր թուականին, եւ ըստ կապճաթիւ մոխրաչափ կարգին։
       312 Զայս ամենայն զոր ասացաք՝ առ ժամանակ մի մինչեւ ի գլուխ տարւոյ կատարեսցեն ամենեքեան . եւ զայլն ամենայն առ յապա պատրաստեսցեն »։
       313 Իսկ զայս ամենայն հրաման պատուիրանաց առեալ մոգաց եւ մոգպետաց, զտիւ եւ զգիշեր փութային հասանել յաշխարհն Հայոց. եւ առ յոյժ խնդութեանն ոչ երբէք յագէին երկայնութեամբ ճանապարհին ։