Պատմութիւն Վէնէտիկոյ քաղաքին

       
       * ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ՎԷՆԷՏԻԿՈՅ ՔԱՂԱՔԻՆ
      
       Յարեւմտից կողմն աշխարհին
       Գեղեցկադիր կղզի մի կայ,
       Հիանալի մտաց մարդկան,
       Եւ Վէնէտիկ ասեն նմա:
      
       Մալ եւ խազնա հիսապ չի կայ,
       * Հիանալի շինուածք շատ կայ.
       Մեծ սարայներ եւ դարպասներ`
       Տեսողքն ի նա ապուշ մնայ:
      
       Երբեմն հնդկաց թագաւորաց,
       * Վաղ ժամնակի խապար է սա,
       * Փախստական առնեն միմեանց,
       * Մինն յարեւմուտս փախչի, երթայ:
      
       Խիստ շատ խազնա կայր ընդ նմա,
       Լալ եւ ճոհար , որ թիւ չի կայ.
       Գայ եւ հասնի ի յայս կղզիս
       Եւ խորտակի նաւն ի սմա:
      
       Եւ ի ցեղից թագաւորաց
       Մին կոյս աղջիկ տիրէր սմա.
       Նորա անունն էր Վէնէտիկ,
       Խիստ հանճարեղ, գիտուն էր նա:
      
       Նա ձեռն էած այս խազնային,
       Տիրապետեաց զինչ որ անդ կայ.
       Բանն աստուծոյ կու կատարի,
       Հնդկաց խազնան յարեւմուտք գայ:
      
       Այս կոյս աղջիկս փարթամանայ,
       * Խիստ հանճարով շինէ ըզսա.
       * Ոչ ոք կարէ թագաւորաց
       Ձեռն արկանել ` մտնուլ ի սա:
      
       Փողոցներն է ամէնըն ծով,
       Մտից հնար իսկի չի կայ.
       Այլ եւ * հրաշիւք երեւի ծովն,
       * Աւուրն անգամ ցամաքի սա:
      
       Հանց ցամաքի` դաշտեր բացուի
       Եւ գայ կրկին * լցուի ի սա.
       * Եթէ այլոց տեղաց նաւ գայ,
       * Առաջնորդող պիտի նմա:
      
       * Եկեղեցի մի հրաշալի,
       Անտես աչաց մարդկան է սա,
       Որ Սամարքայ կու անուանեն,
       Եւ թագաւոր տեղաց է սա:
      
       Անչափ խազնայ է գնացեր`
       Դիմօքն արծաթ եղեր է սա.
       Շրջապատին սիւն համրեցի`
       Չորս հարիւրէն աւելի կայ:
      
       Զմէջն ու բոլորըն համրեցի `
       * Երեք հազար * սիւն կայ բոլորն.
       * Աստուած ըզնա հաստատ պահէ,
       Մինչ կատարած հասնի, շալլա՜յ:
      
       Այլ ի ցեղից թագաւորաց
       Եւ ի զարմից չունին սոքա.
       Քառսուն իշխանք հնազանդ միմեանց
       Ի վրայ գանձուց տիրեն սորա:
      
       Թէ մարդկօրէն ոք սխալի,
       Կամ ագահի ընչից սորա,
       Անհնարին թէ զերծանի,
       Կտրեն զգլուխն , որ ճար չի կայ:
      
       * Կանոնք սրբոց կայ ի միջի,
       Եւ երդումնին չըստեն սոքա.
       Թիւր դատաստան իսկի չառնեն,
       Եւ ոչ կաշառ առնուն սոքա:
      
       Ամենեւին տուգանք չի կայ.
       Զմահապարտս չգանեն սոքա,
       Ի ղատըրղան զինքն երկաթեն,
       Մինչեւ ի մահ լինի ծառայ:
      
       * Թէ մահացու մարդ որ լինայ,
       Խիստ հարկիսով սպանեն զնա.
       Քահանայք սեւ շուրջառ հագնին`
       Սեւ խաչալամ առջեւ նորա :
      
       Գնան ի դուռըն զընտանին,
       * Եւ սրբութիւն կու տան նմա.
       Խրատելով ` ի դուրս հանեն,
       Յուսադրելով` խեղդեն զնա:
      
       Հինգ դատաւորք ի յայլ տեղի
       Դատաստանի վերայ սոքա.
       Աստուած չանէ , որ դաւենաս,
       Հինգ վեց ամսով խալսում չը կայ:
      
       Այլ եւ եօթունք ի յայլ տեղի
       Զերթեւեկսըն գրեն սոքա.
       * Թէ մարդ մեռնի եւ ծնանի,
       Սոցա դաֆթարըն տի մտնայ :
      
       * Հաց եւ գինի եւ կերակուր
       Հիսապով է եւ գիր մտնայ.
       Քառսուն եւ վեց հազար ղըռուշ
       Ամէն * աւուր գինի գնայ:
      
       Երսուն երկու հազար ղըռուշ
       Միայն հացին խարճ կու պիտնայ.
       Ձկնավաճառն եւ մսագործն
       Իւրեանց չափուն * հիսապըն տայ:
      
       Տուն եւ խանութ քանի հազար
       Սամարքոյին անունըն կայ.
       Մութավալիք եւ ճապեստան
       * Վարձուն վերայ հաստատուն կայ:
      
       Իսկի մարդ տուն չկարէ գնել,
       * Հարիւր բեռ դրամ կու պիտենայ,
       Մեծ չինթիլոնք նաւի տէրերք
       * Հինգին մէկըն տէր չի լինայ:
      
       Այլեւ նաւեր ի վրայ ծովուն
       Երթեեւկին ` համար չի կայ.
       Սամարքոյին մալըն կրեն,
       Գնեն, ծախեն` կումրուկ չի կայ:
      
       Խիստ անթիւ է մալըն սոցա,
       Մաղազանին ի լիք չուխայ,
       Ցեղս ի ցեղից ղումաշներ շատ-
       Սամարքոյին խազնան է նա:
      
       Եթէ սոցա մին մեռանի ,
       Մէկ քանին այլ միւլազիմ կայ.
       Զառաքելոց վիճակ դնեն,
       Ում որ ելնու ` տոլվաթ նորա:
      
       Քըսան եւ չորս հազար ղըռուշ
       Ամէն աւուր կէլուր կու գայ,
       * Զերկոտասանըն կու մսխեն,
       'Ի երկոտասանըն կ'աւելնայ :
      
       * Հարիւր 'ւ աւել երիցանիք
       Եւ աբեղայք , թէ զինչ որ կայ,
       Ժողովըրդէն կէլուր չունին`
       * Ամէն Սամարքոյին վերայ:
      
       Չորսեւհինգ հարիւր եկեղեցիք,
       * Աւագագոյն անուն է սա.
       Յորժամ որ մեծ ուխտ մի լինայ,
       Երկըրպագել կու գան նմա:
      
       * Մեծի յաւուրն աւագ ուրբաթ,
       Որպէս թաղումն առնեն նոքա.
       * ամէն յոտն ելանէ,
       * Արք եւ կանայք, ծերք եւ տղայք:
      
       Գերեզման մի շինած ոսկով,
       Եւ սուրբ խորհուրդ ի մէջ նորա,
       * Նայ շուրջ ածեալ կու պարառեն,
       Մինչ որ սահաթըն թըմըննայ:
      
       * Առեալ ի յուս ` թափօր ժուռ գան
       Եւ ի թաղել տանին ըզնա.
       Զգառնագոչումըն տեսանես
       Եւ զաղաղակն ինչպես կըլնայ:
      
       Ոմանք լալով ` զկուրծսն բախեն
       Եւ բոկ ոտամբ առջեւ նորա.
       Մեծ պարոնայք զկերպն փոխեն,
       Ծածկեն զերեսն, որ մարդ չիմնայ :
      
       Ոմանք չուան` ծայրըն չանկալ,
       Զիւրեանց կռնակն բախեն նոքա,
       Մինչ որ արիւնըն կու հոսի,
       Սրունքն ի վայր ելնէ, գնայ:
      
       Խաչալամներ ոսկիազոծ
       * Մարգարտաշար շինեալ է նա.
       * Իմաստից բանք եւ արուեստից`
       * Տեսողն ի խելաց կու գնայ:
      
       Եւ թէ * զմոմնին ասեմ վառած,
       * Ամենեւին հիսապ չի կայ.
       Վաթսուն հազար ղուրուշի մոմ
       Ի յայն գիշերըն խարճ լինայ:
      
       Ճշմարիտ է , զոր եսասեմ,
       Զի ես աչօք տեսի ըզնայ,
       Երբոր վաղիւըն լուսացաւ,
       * Ամէն տղոց ձեռքն ակիշ կայ:
      
       * Զյատակըս փողոցնին քերեն,
       * Մոմի արցունք ժողվեն նոքա,
       * Հանց ճերմակցեր է փողոցնին`
       * Գիտնաս, թէ ձիւն եկել նմա:
      
       Մէկ քանի մարդ ընկեր առի,
       Գիշերն ի չանկխանան ելայ,
       * Գեղօրեից կամ թէ քաղքից
       Մոմի շոհլէն ի ծով ծփայ:
      
       Այլ եւ երեք աւուր առաջ
       Չանկերն ամէն կապեալ կայ ,
       * Մինչ յարութեան սահաթըն գայ,
       Թօփեր քաշեն, չանկըն թնդայ:
      
       Մեծ դըղըրդումըն կու լինայ,
       Թօփին ձայնէն երկիր դողայ.
       * Եւ * զանգակնուն ձայնըն հնչէ,
       * Մինչեւ յանդունդս հասանի նա:
      
       * Այլ հընարիւք տեղ է շինած,
       Սահաթխանայ ասեն նմա,
       Բազում չարխեր եւ չուաններ,
       * Սիւն մի ի մէջն ոլոր կու գայ:
      
       Սեան ի գլուխն զկենդանակերպք,
       Ամէն սհաթի նշան մի կայ,
       Կամաց-կամաց ոլորն առնու,
       Գայ, հասանէ սհաթին վերայ:
      
       Երկու արապ պատրաստի կայ,
       Երկուքին ձեռքն այլ չաքուչ կայ.
       Երբոր * նշանըն գայ , հասնի,
       Հանց կու զարնեն ` երկիր թնդայ:
      
       Այլ եւ զլուսինն է նըկարած,
       Իբրեւ գնդակ բոլոր է նա.
       Յորժամ լուսինըն լըրանայ,
       * Ինքն ընդ լուսնին բոլոր լինայ:
      
       Յորժամ ի փուլն բոլորանայ,
       Կամաց-կամաց նուաստանայ.
       Այնպէս չարխեր եւ արուեստներ,
       * Անտես մարդկանց պակումն է նա:
      
       Բան մ ' այլ ի յայս չարխիս վերայ,
       Զարմանալի է, զոր տեսայ.
       Զաստուածածինն է նըկարած`
       Քրիստոս իւր բազկին վերայ:
      
       * Եւ թագաւորքն , որ ի հնդկաց
       * Ի ծնունդ եկին, բերին ընծայ.
       * Այնպիսի չարխ մ ' է հընարած,
       Թէ ինչպէս է` մտիկ արա:
      
       Ինքն ընդ ինքեան դուռ մի բացուի,
       Եւ * թագաւորքն ի դուրս կու գան,
       Զթագն ի գլխոյն ի վայր առնուն,
       * Երկրպագեն , անցնին, գնան:
      
       * Միւս դուռ մի այլ յայնկոյս բացուի,
       Ողջունելով` մտնուն ի նա.
       * Այս թագաւորքըս * հետ իրաց
       Ողջունեն զկոյսն 'ւ անցնին, գնան:
      
       Գուշակումըն մեծ աստեղին
       * Գլխոյն վերայ հաստատուն կայ.
       Յորժամ որ այն դուռըն բացուի,
       * վրա կուսին կու խաղայ նա:
      
       Դարձեալ յաւուրն պենտէկոստին
       Մեծ ուխտ մ ' արին , որ ես տեսայ,
       Անգին ակունք գունս ի գունաց
       * Դրին սուրբ սեղանին վերայ:
      
       * Վաղ ժամնակի թագաւորաց
       Թագ եւ գօտիք ի դուրս կու գայ.
       Ոսկիապատ աւետարանք`
       Ակունք ամէնըն լոյս կու տայ:
      
       Նայ մարդաչափ ոսկի խաչեր,
       * Ոսկի բուրվառք` թեւ չի քաշեր,
       Խորհըրդանոց եւ սուրբ ըսկիհք `
       Խտտի աչք հայողին ի նա:
      
       Քարկարտանի երկու եղջիւրք,
       Ասեն, գին չի հասնի նմա.
       Նա իմ քովըն փող մի չարժէ,
       * Ձրի որ տան, ինձ չի պիտնայ:
      
       Զարծաթն անարգ հաշուեն նոքա,
       Ի լուր օրերըն պէտք կու գայ.
       Կանթեղք հարիւր ' ւ երկու հարիւր,
       Ամէն մէկըն լիտր մի կու գայ:
      
       Սուրբ սեղանին շրջապատնին
       Ոսկիազօծ տախտակներ կայ.
       * Ներքոյ, վերոյ պատեալ ըզնա,
       * Ոսկով գործած ղումաշներ կայ:
      
       Այլասեռից վաճառականք
       Ի տեսութիւն մտնուն ի նա,
       Տեսնուն եւ զգլուխնին շարժեն.
       Շատ ոք զաւանդն իւր մոռանայ:
      
       Եւ յետ ննջմանն աստուածածնին
       Աւետարանիչըն Ղուկայ
       Նկարեաց զպատկերն Տիրամօր
       * Եւ գեղեցիկ յօրինեաց զնա:
      
       * Զնա ամփոփեալ ունին սոքա,
       Ըստ արժանեաց պատուեն ըզնա.
       Ոսկիապատ են զարդարեր
       Եւ գնաբեր ակունք ի նմա:
      
       Եկեղեցուն մեյտան մի կայ,
       Որ Փիացա ասեն նմա.
       Զնետաձիգ մի այլ աւելի,
       Ռամիկք ամէն ժողվին ի նա:
      
       Երկու հարիւր փաստաւ չուխայ
       * Չատըր կապեն ճամպուն վերայ.
       Բազում ծաղկունք կու տարածեն,
       Այն օրն առնեն * մեծ տօնանմայ:
      
       Բիւրք ի բիւրոց եւ հազարաց
       Կու ըսպասեն տեսոյ նորա,
       Մինչ պատարագըն կատարի,
       Ապա ի դուրս հանեն ըզնա:
      
       Ըշկլաւոններ 'ւ իրիցանիք `
       * Ամենեքեան սպասեն նմա.
       * Ամենեքեան մոմով , խնկով
       * Երկըրպագել կու գան նմա:
      
       * Երգեհոնըն կու հընչէ որ`
       Հրեշտակաց բարբառ է նա,
       Եկեղեցին կու դղրդայ,
       Եւ ամենայն անձ կու դողայ:
      
       Չորս քահանայք ի յուսն առնուն,
       Եւ պատրիարքն առջեւ նորա,
       Ոսկով թութուխ վրան բռնած,
       * Եւ զարդարանք շատ կա ի նմա:
      
       * Մեծ դուճն եւ իւր քառսուն պարոն
       Գնան դաս-դաս առջեւ նորա,
       Գլուխն ի բաց ծընրադրելով `
       * Աղաղակեն ի դէմ նորա:
      
       * [Եւ ] քահանայք գունս ի գունաց`
       Ձայնս արձակեալ երգեն նմա,
       * Թափօր շուրջ գան զեկեղեցեաւ
       Եւ ամփոփեալ պահեն զնա:
      
       Յետ համբարձման տասն եւ հինգ օր
       Աշխարհժողով նայ կու լինայ.
       * Յամէն տեղաց մարդ կու ժողվի,
       Առ եւ վաճառ խիստ կու լինայ:
      
       Նոր խանութներ հանց կու շինեն,
       Որ Փիացան տեղ չի մնայ.
       Ոսկի 'ւ արծաթ, զինչ որ ունին,
       Ամէնն այսօր ի դուրս կու գայ:
      
       Ոսկի սահլեր եւ շամտաններ
       Քան զղալայճու խանութ շատ կայ.
       Հնարիւք շինած մեծ սահաթներ
       Եւ պատկերքներ ` աչուին խաղայ:
      
       Հիանալի բաներ տեսայ,
       * Որ ի գովել լեզուիս չի գայ,
       Ալմաս, եաղութ եւ կարկեհան,
       Մատնու ակունք, որ լոյս կու տայ:
      
       * քոքն ես տեսայ,
       Որպէս ըզբոյս կու բուսնի նա.
       Ժիժմանց կըճեպք եռեալ մի տեղ,
       * Եւ ի միջին բուսեալ է նա:
      
       Հիանալին այս է, եղբա՛րք,
       Խաչ մ ' է բուսեալ Քրիստոս ի նմա,
       Յար եւ նըման, ոչ է պակաս ,
       Մինչ բեւեռաց տեղիքըն կայ:
      
       Նման ժիժմանց, սողնոց շատ կայ,
       Բայց հիացում խաչն է ի նմա.
       * Աղիւսաչափ մի մեծ է նա,
       Մէջ շիշային առեալ ըզնա:
      
       Եւ ի յատեան զինք կու դնեն,
       Տեսողքըն փառք կու տան նմա.
       * Ըստեղծողին տացուք զփառս
       Ի երկիրպագեմք խաչին նորա:
      
       Հազար ' ւ երկու հարիւր տարի,
       Որ Վենետիկըն շինեալ կայ.
       * Չարկամաց ձեռք իսկի չանկեր
       Եւ ոչ կրակ հրդեհեր զնա:
      
       Զինչ որ ունի վաղուց հետէ
       Եւ ի պապանց մնացեալ կայ,
       Ամէն տարի կու յաւելնայ
       * Եւ ոչ մէկ փող կու պակասէ:
      
       * հողըն հլուն շինեն
       Եւ մարգարտի գին կու ծախեն,
       * Զթուրքաց երկրի մարդըն խաբեն, -
       * Մէկ մ ' ալ, որ ես խիստ խաբեցայ:
      
       * Ի պարոնաց մեծ եասախ է,
       * Մարդ ըզդրամ դուրս չի հանէ,
       * Քեմխայ, չուխայ , խուրդէվաթնի`
       Տէկմէ դրամ սոցա չօգտէ:
      
       Տասն եւ հինգ օր պազար կանգնին,
       Որ խանութնուն տօնանմայ է.
       Կանայք ամենն զարդարարին,
       * Կու գան ի շուրջ , հեչ ամօթ չէ:
      
       * Գլուխն ի բաց եւ մեծ եախայ,
       * Սեւ շար մ ' առեալ գլխոյն վերայ,
       Շարին ծայրըն գետին քսուի,
       Գլուխն ի բաց` զոռըն ծածկէ:
      
       Այն հերիք է, զինչ գովեցի,
       Պահ մի բամբաս անեմ սոքա.
       * Ոսկի զէնճիր գօտի կապեն,
       Որ մէկ օխայ աւելի կայ:
      
       Մարգարիտէ մաւթուլ ունի,
       Քան զաղաւնոյ հաւկիթ մեծ կայ.
       Փայտէ բաբուճ մի հագեր է,
       * Որ բարձրութիւն երկու թիզ կայ:
      
       Երկու ծառայ առջեւն ունի,
       Ձեռուին ձգեր ուսին վերայ,
       Քան զամէն մարդ բարձր երեւի,
       * Որ ամէն մարդ զինքըն տեսնայ:
      
       Կամկար-կամկար քայլափոխէ,
       Մէկն այլ երեսըն հով կու տայ,
       Ըղտոյ երամ կու նըմանի,
       Որ լըրբաբար ի ժուռ կու գայ:
      
       Ոմանց էրիկն յանթն է մտեր,
       Զրոյց տալէն ` ի ժուռ կու գայ.
       Իւրեանց խիստ մեծ պարծանք թուի,
       Որ գեղեցիկ կին ունենայ:
      
       Ոմանց սիրողն ձեռքն է բռներ,
       Ամենեցուն յայտնի կ ' երթայ.
       * Իւրեանց խիստ մեծ պարծանք հաշուեն`
       * Հետ սիրողին ի ժուռ կու գայ:
      
       * Զագին լարէ, կանգնի շռէ,
       * Իսկ մարդուէ չամաչէ նա.
       * Ճահիլ տղայ թէ բամբասէ,
       Կու ծիծաղի 'ւ անցնի , գնայ:
      
       Քսան հազար բոզ * խըստ կու տայ,
       Բճերն ամէն * սօլդատ կը լնայ,
       * Զամէնըն ի կարդալ կու տան`
       Թէ՛ աղջիկ է եւ թէ տղայ:
      
       Յեկեղեցին համարձակէ,
       Իսկի մարդ բան չասէ նմա,
       * Բայց սըրբութենէն արգիլեն,
       * Մինչ որ յետոյ ի զեղջ կու գայ:
      
       * Բոզերուն մինն ապաշխարեր,
       Եկեղեցի շինել է նա.
       Յիսուն հազար վախֆ է դրեր `
       Հաբեղայնոց տան օլուֆայ:
      
       Ոչ ի շնէն կու գարշենան
       Եւ ոչ բոզին խրատ կու տան.
       * Մտնեն շներն յեկեղեցին`
       * «Չը՜խ » ասելոյ ադէթ չի կայ:
      
       Գառի նման շունըն գգուեն,
       Պագնեն զբերանն , խտիր չի կայ.
       Տեսայ, որ կին մի ծիծ կու տար,
       Որպէս տղայ գգուեր ըզնա:
      
       Յորժամ ի կերակուր նստին,
       Թ' աշխարհական, թէ քահանայ,
       Զձեռաց պատառն շանըն կու տան,
       Նստեցընեն ծնկան վերայ:
      
       Ըզկերակրին աւելորդըն
       Ամնով դնեն առջեւ նորա.
       Մաքրէ, լիզէ , թեմիզցընէ,
       Լուանալու մուննաթ չի կայ:
      
       Տիրոջըն հետ չարսուն կ ' երթայ,
       Զինչ որ գնէ` տուն տանի նա.
       Ոչ ոք * կարէ բան մի խլել,
       Գլուխ կու տայ , բան մի չի տայ:
      
       Զմիսն է խածեր, առեր կ ' երթայ,
       Չորս-հինգ հօխայ աւելի կայ.
       Զգլուխն ի վեր բարձր է բռներ,
       Շողիքն վազէ մսին վերայ:
      
       Զսիմիտն ի կզակն է անցուցեր,
       Զագին թոթուէ, անցնի գնայ,
       * Իւր խաթունին աւծալիկ է,
       * Շանն ի բերնէն կերակրի նա:
      
       Կոյր մի զանճիր վիզն է դրեր,
       Ըզծայրըն է բռներ ' ւ ի հետ կ ' երթայ,
       * Գնայ, մարդկանց առջեւն կանգնի, -
       * Ամէն կուրերն այնով մուրայ:
      
       Երկու շուն այլ սայլ մ ' են լծեր,
       Անդամալուծ մ ' այլ ի վերայ.
       * Իբրեւ ըզմարդ գեղէ ի գեղ,
       Առնու տկարն` ի ժուռ կու գայ:
      
       Դարձեալ պատմեմ զկերակուրն,
       Ամենեւին խտրել չի կայ.
       Ճանճն եւ մըրջիմն ոչ խալըսի`
       * Գիտեն` ակռան միս չի դիպնայ:
      
       Թէ չէ այլ ինչ ծովէն ի դուրս
       Ժիժմունք ելնէ , կ ' ուտեն ըզնա.
       Զխղճուկ գորտերըն կըճեպեն,
       Ճերմըկցընեն` մարդ տամահ գայ:
      
       Ըզկըրիան իւր ձագերով`
       Չինթիլոնին գնեն ըզնա.
       Աղքատք հային եւ թասային,
       * Թէ սալաթան ողջ թող կենայ:
      
       * Գլխոյ ոջլին չորսն ի մէկ ստակ`
       Ամէն ատեն չի գըտուի նա:
       * Թէ տուն հասնիմ , ապուխտ անեմ,
       * Վէնէտիկ ղրկեմ ըզնա:
      
       Ազգի-ազգի սողուն, թռչուն,
       Ծով ու ցամաք, թէ զինչ որ կայ,
       Քէրդէնքէլէն եւ չէքիրգէն`
       Իւր ուտողին անուշ լինայ:
      
       * Թռչնոց ամէնն ուտեն նոքա,
       * Խեղճս այն սէֆիլ ծիծռանըն գայ.
       Չուան շարեն եւ կու ծախեն,
       Մարդու աղիք չի դիմանայ:
      
       Ղարղա, ղուզղուն եւ ախպապան,
       Գայլ եւ չախալ , թէ զինչ որ կայ,
       * Ըզսուրբ, զանսուրբ` որ մեզ յայտնեաց,
       Գրոց մտիկ չանեն նոքա:
      
       Ի յաղօթելըն Պետրոսի`
       Ժիժմանց զեռմունք յայտնեալ նմա.
       * Սոքա այնով համարձակին,
       * Ուտեն անխտիր, թէ զինչ որ կայ:
      
       * Ըզդըրացնին կատուն գողնան,
       Ղրկեն այլ տեղ, մարդ չիմանայ,
       * Եւ մէկ քանի աւուր ետեւ`
       * Հետ կնկայ հօրն ուտեն ըզնա:
      
       Զարդար գառին միսըն չուտեն
       * Եւ խիստ աժան ծախեն ըզնա.
       * Ըզմէկ ուլըն տան ի մէկ ոսկի,
       Դեղ եւ կամակ ասեն նմա:
      
       * Դարձեալ, եղբա՛րք, մտիկ արէք.
       * Ըզփընթութիւնն ասեմ սոցա.
       Շռով զերեսնին լուանան,
       Թէ գեղեցիկ, փափուկ լինայ:
      
       Զաղէկ լաթեր շռով լուան,
       Թէ խիստ աղեկ ճերմակ լինայ,
       Յետոյ վարդեջուր կը ցանեն,
       Որ այլ շեռին հոտըն չի գայ:
      
       * Տեսայ` այսպէս մեծ քաղաքիս
       * Ամենեւին խալա չի կայ,
       * Այն այլ որ կայ, դուռ չեն դրեր
       Եւ կու նստին սըրայ-սըրայ:
      
       Մէկ * քանի մ ' այլ նոպաթ հային,
       Կ'առնեն միմեանց հետ խորաթայ,
       * Յանկարծ թէ մինն փուք արձակէ,
       * Ասեն` «Պոմբոյ ի Փիացայ»:
      
       * Հազարք հազարաց կանգներ են
       * Եւ մեծ դիւան կ ' առնեն սոքա,
       Զփեշն բանան , կանգնուկ շռեն,
       * Իսկի ամօթ չասեն սոքա:
      
       Զվայելչութիւնն աղէկ վարեն,
       * Բայց այս քանի բանս անարգ է.
       Տուն եւ դարպաս խիստ գեղեցիկ,
       Թագաւորաց վայել է նա.
      
       * Գեղեցկաշէն թաւլայ նստին,
       * Ոսկեջրով նա ծածկեալ է,
       Սահլեր, դգալ ` արծաթ , ոսկի,
       Եւ ամենայն ինչս այսպէս է:
      
       Տուն եւ խանութ մալով ի լի,
       * Պակասութիւն հեչ քաշեր չէ,
       Հարիւր տարոյ անցեալ մարդիկ`
       Հանց գիտենաս, կտրիճ է նա:
      
       Հաց եւ գինի չափով ուտեն
       * Եւ ըզսահաթ չանցնեն նոքա.
       Քնով մարմինըն դարմանեն,
       * Զաչքն ի կոզլուկէն չի զատեն:
      
       Ամենեւին ջուր չի խմեն,
       Կու ծիծաղին , ով որ խմէ.
       * Մեզ անասուն, անբան ասեն,
       * Թէ շահն իւրեանց ոչ գիտենան:
      
       Պաղ եւ պաղչայ իսկի չի կայ,
       Եւ զոր ունին տան մէջն է նա.
       Հանց գեղեցիկ են զարդարեր,
       * Նման դրախտին ծաղկեր է նա:
      
       Թռչունքն ամէն ղաֆաս դնեն,
       * Զծղրիթն եւ ժիժն այլ կու պահեն,
       * Գիշեր, ցորեկ ձայն կու ածեն,
       * Վէնէտիկցին ուրախ կ ' անեն:
      
       * Ի մէջ քաղքին կովկիթ չի կայ,
       * Եւ զոր ունին գեղօրէքն է.
       Գրաստոյ զերեսըն չեն տեսեր,
       * Եւ տեսողաց մեծ զարմանք է:
      
       Նեղուց քաղաք մարդով լի է,
       Տունն ի վերայ տան շինեալ է
       * Եւ հինգ-վեց ղաթ նա զուգեալ է,
       * Ներքին զվերինըն չի գիտէ:
      
       Տասըն հազար կարմունճ ունի,
       Քաղքին մէջըն երթեւեկէ.
       * Լանուց տեղիք իսկի չի կայ,
       * Ներքեւ խանութ, վերան տուն է:
      
       * Ծովէն բացուած ցածուն տեղուանք,
       Քարով, խճով բարձրացընեն.
       Քառսունեւյիսուն տարի դատին,
       Մինչ որ տեղ մի ցամաքացնեն:
      
       * Սամարքոյին դրամն շատ է,
       * Անով սարայներ կու շինեն,
       Կամ կու ծախեն , կամ վարձոյ տան,
       Եւ ըզդըրամն աւելցընեն:
      
       * Մէկ քանի մեծ դօլապ շինած`
       Ծովուն զ[յ]ատակըն կու քերեն,
       Տանին ի յայն տեղըն լնուն,
       * Հոն որ սարայըն կու շինեն:
      
       Բան մ ' այլ առաջ տի գրէի,
       * Մոռացութեամբ խելաց չասի:
       Բարկենդանին քառնւալ կ ' ասեն,
       * Հանց կու խենթնան, մարդ չի տեսեր:
      
       Յորժամ ծընունդըն անցանի,
       Բարեկենդանն ըսկըսանի.
       Մեծ եւ փոքրըն սուրաթ դնեն,
       Ամենեքեան առասպելին:
      
       Այն մեծ չինթիլոնաց կանայքն
       Ազգի ազգի սուրաթ հագնին,
       Ցեղս ի ցեղաց կերպեր մտնուն,
       * Ելնուն ժուռ գան ի փողոցնին:
      
       * Չինթիլոնին եւ խոճանին
       Ի նոյն վարուքըն կու վարին,
       Սիրողին հետ զկերպըն փոխեն,
       Եւ գան ի ժուռ հետ սիրողին:
      
       * Մեծ պարոնայք թէ ամաչեն,
       Նոքա գիշերըն կու խենթին,
       Գրկի տղոց սուրաթ դնեն,
       * Գրկով ի ժուռ ածեն զնոքին.
      
       Ի Փիացան տեղ չի մնար
       * Սուրաթպազնուն , հոքքապազնուն.
       Այնչափ մարդիկ կու գան , կուտվին,
       * Տեղ չի մնար, քայլ մի գետին:
      
       Ես կու կարծեմ` զայս բանս վաղուց,
       * Ի կռապաշտից ժամանակին,
       * [Յ]անհաւատից դարձեալ սոքա`
       Դեռ եւս հոտըն կայ ի միջին:
      
       * Քսան-երսուն եզներ բերեն
       Եւ ժուռ կ ' ածեն , որ խիստ դադրին,
       Մեծ-մեծ շներն ի վրայ ածեն,
       Եւ բզկըտել տան ըզնոսին:
      
       Այս հերիք է, զինչ գրեցի.
       Աճըզեցայ, ձեզ ինչ գաղտնի,
       Ծովու թասան է զիս առեր,
       Ամենեւին աչքս չերեւի:
      
       * Լիմանլըխ է եւ մեծ գէմի,
       Չի ժաժցըներ տէկմէ քամի ,
       Յոյս մեր այն է Քորֆէզ հասնի,
       Որ մեր ջրերըն չի հատնի:
      
       Յորժամ զբաներըս գրէի,
       Ես առ ընկերս չխօսէի:
       Ծիծաղէին ի յիմ վերայ,
       Թէ Վէնէտիկ յաչքդ կ ' երեւի:
      
       Արի գնա Ըսպանիա,
       * Տես ըզճանփուն մեծ քաղաքնին`
       Անապօլի, Ալիկուռնա,
       Ֆլօրենցա, Կըռանտուքա,
      
       Միսինիէ եւ Փալերմէ,
       Մարչիլիա Ֆըռանցիսի,
       Ճինէվա -մարճանին տեղն է,
       Գեղն է նման Վէնէտիկի:
      
       Ցիցիլիա եւ Ալուման,
       * Փարէզ քաղաք , Ըսպանիա,
       * Սոքա ամէն մեծ-մեծ քաղաք
       Տասըն հազար բերդունք ունին:
      
       Փառք շինողին ' ւ օրինողին,
       Պակաս չանէր զնաֆաղանին,
       Ամենեքեան բարով վայլեն,
       Օրհնեն * զԱստուած միշտ կենդանին:
      
       Եւ ես բարով հասնիմ յիմ տեղս,
       Թոխաթ քաղաք հերիք ինձի:
       Ամենեքեան անցաւոր է,
       Միայն Աստուած անխախտելի:
      
       Ամենեքեան առ նա գոչեն,
       Առնուն զիւրեանց ըզխնդրելին.
       Եւ ես հայցեմ ի վրայ ծովիս,
       Որ ձեռընտու լինի նաւիս:
      
       Եւ զմեզ հանէ յեզեր ծովին
       Կոստանդինու մեծ քաղաքին,
       Մեր բարեկամքն ուրախ լինին
       Եւ փառըս տան Ըստեղծողին:
      
       Ես աղերսիւ հայցեմ ի ձէնջ,
       Ո՜վ սիրելիք, լսողք բանիս,
       * Ինձ «Հայր մեղայ » մի ասացէք-
       * Խաչիկ իրիցուս Թոխաթցի:
      
       ՎԵՐՋ