ԿԸ.
Ազդ
եղեւ
առ
տէրն
Բագրատունեաց
Սահակ,
զոր
Հայք
եւ
զաւրավարն
Հայոց
Վահան
ի
ժամանակին
յայնմ
մարզպան
կարգէին
Հայոց.
ասպետն
Սահակ`
զմարզպանութիւնն,
եւ
Վահան`
զտէրութիւնն
եւ
զսպարապետութիւնն
Հայոց.
որք
նախ
հաստատապէս
ի
վերնոյն
հրամանէ
եւ
ապա
ի
Հայոց
ընկալան
զգործակալութիւնն.
առ
որս
եւ
եկք
Պարսից
գնդին
լսելի
եղեն։
2
Եւ
տեսեալ
դեռ
եւս
անկազմագոյն
զպատրաստութիւն
զաւրուն
իւրեանց`
խորհէին
առ
վայր
մի
յամուր
տեղիս
գաւառին
Տայոց
չուել։
3
Եւ
դարձեալ
զամենայաղթ
աւգնութիւնն
Աստուծոյ
յիշելով`
ա
սէին,
թէ
«Ոչ
է
յաղթութիւն
ի
բազումս
եւ
ի
,
այլ
ի
վերին
կշռողութեան
ձեռինն,
եւ
մանաւանդ
մեր
գործս,
որ
ամենեւիմբ
ի
նորա
հայի։
4
Արդ`
պարտ
է
այլ
ոչ
խորհել
բնաւ,
բայց
ստիպով
ընդդէմ
նոցա
գնալ,
եւ
զզաւրութիւն
յաղթութեանն
ի
Փրկչէն
բոլորեցունց
հայցել»։
5
Խորհէին
եւ
զայս
եւս
Աստուծոյ
մտարկութեամբ,
մնալ
մարզպանին
Սահակայ
եւ
սպարապետին
Հայոց
Վահանայ
Մամիկոնենի
եւ
ոմանց
յայլ
նախարարացն
անդէն
յոստանին,
ի
քաջալերութիւն
եւ
ի
բարի
յոյս
երթելոցն
յառաջ,
ի
զարհուրումն
եւ
ի
բեկումն
սրտից
կողման
անաւրինացն։
6
Եւ
որք
պատրաստեալք
այնուհետեւ
ի
պատերազմն
կազմեցան`
Սիւնին
Բաբգէն,
զոր
անուանեցին
ի
ժամուն
իշխան
տէրութեան
Սիւնեաց,
եւ
ամենալաւ
քաջ
սեպուհն
Մամիկոնէից
Վասակ,
եղբայր
սպարապետին
Վահանայ,
եւ
,
եւ
երկոքեան
որդիքն
երանելւոյ
Կամսարականին
Արշաւրայ,
Ներսեհ
տէր
Շիրակայ
եւ
Հրահատ
նորին
եղբայր,
եւ
երկու
արք
ի
Գնունեաց
տոհմէն,
Ատոմ
իշխանն
Գնունեաց
եւ
եղբայր
նորին
Առաստոմ,
եւ
գունդ
ընդ
նոսա,
որ
էին
թուով
ընդ
բնաւ
չորեք
հարիւր
այր։
7
Եւ
մտեալ
նոցա
յեկեղեցին`
երկիր
պագանէին
տեառն
Աստուծոյ
եւ
արարչին
ամենայնի
եւ
զաւրացուցչի,
եւ
խնդրէին
ի
նմանէ
առաքել
աւգնականս
ընդ
նոսա
զճգնութիւն
սուրբ
նահատակին
Գրիգորի
եւ
զամենայն
սրբոց
եւ
զարդիս
նահատակելոց
քրիստոսասիրացն
Հայոց,
եւ
զզաւրութիւն
սուրբ
խաչին։
8
Եւ
Փրկչին
Քրիստոսի
գթացեալ
մարդասիրապէս
եւ
հայեցեալ
յարժանաւոր
խնդրուածս
նոցա`
առաքէր
ընդ
նոսա
աւգնականս
զոր
խնդրեցին
ի
նմանէ,
եւ
յուղարկէր
խաղաղութեամբ։
9
Երկիր
պագանէին
նախարարքն
եւ
ամենայն
արք
զաւրուն
որք
ընդ
նոսայն
էին`
եւ
հրեշտակակրաւն
սրբոյ
Յոհանայ,
որոյ
նպարակեալ
յուղարկեաց
զնոսա
իւր
ստոյգ
եւ
արդար
ոգւոյն
աւրհնութեամբ
ի
գործ
պատերազմին։
10
Եւ
ապա
հրաժարէին
յասպետէն
Սահակայ
մարզպանէն
եւ
ի
զաւրավարէն
Հայոց
Վահանայ
Մամիկոնենէ
եւ
յայլ
ընկերակցաց
իւրեանց,
որ
անդէն
յոստանին
առ
նոսա
մնալոց
էին.
եւ
գնացին
ստիպով
խնդալից
յաւժարութեամբ։
11
Եդեալ
ի
մտի`
ա
սէին,
թէ
«Ո՛վ
գիտէ,
կարեմք
հասանել
ի
հունն,
ուր
գունդքն
Պարսից
անցանել
կամին.
եւ
դարձեալք
յաներեւոյթ
տեղւոջ
ուրեք
սպասեմք.
եւ
յորժամ
գիտեմք,
եթէ
կէս
գնդին
անցեալ
է
ընդ
գետն`
անկանիմք
ի
վերայ
անցելոցն,
եւ
թերեւս
վնասել
ինչ
կարեմք.
նոյնպէս
եւ
մնացելոցն
ի
նոցանէ
դարձեալ
դիւրով
կարեմք
լինել
գամագիւտ»։
որ
անուանի
Վարազկերտ,
լուան
եթէ
գունդքն
անցին
ընդ
գետն
ամենեքեան,
եւ
են
թուով
եաւթն
հազար։
13
Եւ
քաջ
սեպուհն
Մամիկոնէից
Վասակ,
քանզի
առաջապահ
էր
այն
աւր`
գնայր
յառաջ
ի
գեաւղն
որ
անուանի
Կռուակք.
թերեւս
լինիցի
ինչ
հնար,
ասէ,
ջանամ
առնուլ
զգնդին
Պարսից
զհանգամանս,
թէ
ե՞ն
ինչ
եթէ
ոչ։
14
Եւ
երթեալ
ի
Կռուակս
յաւթ`
յանկարծակի
յառաւաւտուն
ծագել
հասեալ
ի
նոյն
գեաւղ
եւ
մարզպանն
պարսիկ
Ատրվշնասպ`
լսէր
զՄամիկոնենէն
Վասակայ,
թէ
անդ
է։
15
Եւ
քաջ
սեպհին
Մամիկոնէից
Վասակայ
գիտացեալ
զԱտրվշնասպայ
եւ
զնոցանէն
որ
անդ
էին`
փրկութեան
քաջութեամբ
խորհեցաւ,
որով
զգունդն
իւր
ապրեցուցանել
կարասցէ
ի
ժամուն։
16
Հրաման
տայր
երկուց
երկուց
զոյգ,
եւ
կամ
երից
եւ
կամ
եւս
յոլովից,
ընդ
այլ
եւ
այլ
անյայտ
տեղիս
եւ
ընդ
փողոցս
ելանել
ի
շինէն,
եւ
զատ
ի
միմեանց
փութալ
հասանել
ի
գեաւղն
Վարազկերտ,
ուր
նախարարք
եւ
այրուձի
Հայոց
էին,
եւ
տայր
գիտել
նոցա։
17
Եւ
ինքն
քաջ
սեպուհն
Մամիկոնէից
Վասակ
պատրողական
բանիւք
բանդագուշացուցանէր
պատգամաւորաւք
զԱտրվշնասպ
ասե
լով,
թէ
«Ես
պատգամ
ունիմ
առ
քեզ
զՀայոց,
զորս
լուեալ
քո
եւ
որք
ընդ
քեզ
են`
հաստատ
հաճոյ
համարիք
եւ
աւգուտ
զայնպիսի
լուր
ե՛ւ
Արեաց
տեառն
ե՛ւ
Հայոց
աշխարհիս»։
18
Եւ
Ատրվշնասպայ
լուեալ,
թէպէտ
եւ
գաղտ
ի
միտս
ուրախանայր,
կարծեցեալ,
թէ
հաստատ
նուաճումն
գան`
այլ
սակայն
առ
նա
խստագոյնս
յղեալ
ա
սէր,
թէ
«Աշխարհ
մի
ապստամբ
առ
իս
զի՞նչ
պատգամ
յղեն»։
19
Եւ
քաջի
սեպհին
Մամիկոնէից
Վասակայ
գիտացեալ
զիւրոյ
այրուձիոյն
զերծեալք
անվնասք,
եւ
թէ
չիք
ինչ
կասկած
այնուհետեւ`
պատասխանի
արարեալ
եկելոցն
յԱտրվշնասպայ`
ա
սաց,
թէ
«Մեր
ցայժմ
ոչ
վատ
ինչ
գործեալ
է
եւ
արքունի
իրաց
վնաս
արարեալ.
բայց
դու
ինձ
հրամայեա՛
ասել
զպատգամն,
եւ
ձեր
լուեալ`
ապա
հայեցարո՛ւք
յարժանն,
եւ
ծաներո՛ւք
զոր
ինչ
պարտ
է
առնել»։
20
Եւ
արձակեալ
,
եւ
ինքն
հեծեալ
յերիվարն`
ասաց
ցայլ
Պարսիկսն
որ
կա
յին
անդ,
թէ
«Ես
ծաղր
առնելով
ընդ
ձեզ
խաւսեցայ
զբանսն
առ
պատգամաւորսն.
այլ
զիս
ուրուք
առ
ձեզ
պատգամ
չէ
յղեալ.
բայց
ես
տեսանել
եկի,
թէ
ո՛րպիսի
ինչ
էք.
այլ
դուք
էք
վատք
եւ
անպիտան,
եւ
եկեալ
էք
ի
վատի
խնդիր,
եւ
պատահէք
չարի
եւ
կորնչիք»։
21
Ասացեալ
այսպէս
քաջի
առն`
գնաց
ինքն
ի
բաց
անհոգութեամբ
եւ
։
22
Եւ
եկեալ
քաջն
ի
գունդն
Հայոց`
պատմեաց
նոցա,
թէ
գունդ
բազում
է,
բայց
յոլովք
ի
նոսա
անպիտանք
են
եւ
քերթաքաղ
։
դաշտէն
ի
լեռնակողմն
փոխել.
խորհելով
զայս.
«Զի
եթէ
հարեալք,
ասէ,
ի
դիմի,
աւգնականութեամբն
Աստուծոյ
զաւրեմք`
այն
աջող
իսկ
է
եւ
բարի.
եւ
եթէ
այլազգ
ինչ
դիպի`
պահպանութիւն
է
մեր
լեռնակողմանն
եւ
աւգուտ
մեզ»։
24
Եւ
եկեալ
չուեալք
բանակեցան
ի
գեաւղն
Մասեաց,
որում
անուն
էր
Ակոռի։
