Տաղեր

Եկայք Ադամայ որդիք, արարածք ամէն միաբան,
Օրհնեմք զԱրարիչն Աստուած, որ ստեղծեաց զէակս ամենայն:

Որ ինքն է անեղ բնութիւն Սուրբ Երրորդութիւն միական,
Զարդարեաց իմաստութեամբ զբոլոր բնութիւնս ամենայն:

Ստեղծեաց զԱդամ նախնին թագաւոր եւ ետ պատուիրան,
Թէ յամէն ծառոց դու կեր ՚ւ ի պտղոյն մի չունիս հրաման:

Օձն էր կորստեան պատճառ, բանսարկուն է առիթ մահուան,
Խաբեցին զձեռագործն եւ արին մահու գրաւական:

Հրաման առին յԱրարչէն եւ դրին պատճառ շինութեան,
Ուստերս եւ դստերս ծնան զնահապետն ամենեսեան:

Ելեալ հրաման յԱրարչէն` բաժանել զլեզուքն ամենայն,
Ետ ամէն լեզուաց բաժին ի յաշխարհս չորէքանկեան:

Ետ բաժին Քամայ ազգին վիճակաւ գաւառք բազմական,
Յայտնի ՚ւ անծանօթ աշխարհք, զոր գիտակ են իմաստութեան:

Նախ սկիզբն առնեմք նորա, որ քաղաքն է հիւսիսական:
Բուխար կու ասեն նմա, որ ելնէ սամուրքն աննման:

Եւ այլ ի կարգի նորա, որ անկնի կողմն արեւելեան,
Խաթայ ու խութայ ասեն, որ է թախտ ազգին Լակզստան:

Եւ այլ ընտիր աշխարհք, մեծամեծ քաղքունայք որ կան,
Բալխ ու Բադաշխան ասեն, զոր բերեն զլաճուարդքն աննման:

Ելնեմք ընդդէմ դրախտին, զոր մարդիկք անդ դժար մտան,
Որ Չինումաչին կոչի եւ կազմեն զդեղթափ Չինաստան:

Եւ այլ ի ներքին կողման, որ ասի չորրորդ Հինդուստան,
Քաբուլ, Ղանդահար ասեն` տիրեալ է ազգն Հազարան:

Ի յայնկոյս ծովուն միջին են բնակեալ լեզուք զանազան,
Թախտ ունին զՊէճանկալն, որ ասի Խորու Հինդուստան:

Լալ ու գոհար անդ լինի եւ քարինք անգին պատուական,
Զոր բերեն մարդիկք յաշխարհս, թագաւորք ի վերայ խնդան:

Են ազնիւ նախնեաց նոցին, վիճակաւ ազգ Եթովպական,
Ետ Աստուած պարգեւ նոցա զոսկին ազնիւ բուսական:

Հաւատով են քրիստոնեայք եւ գործովք ուղղափառութեան,
Ի Փիլիպպոսի շնորհացն, որ ընտրեալ են ուղղադաւան:

Եկայք, որ մտնունք յաշխարհն, որ է կողմն ի հարաւայեան.
Թախտ ունին նոքա Թօնող, աշխարհաւ են Մաղրիպիստան:

Յառաջն էին ձկնակերք եւ անկուշտ մարդադէմ գազան,
Այժմ են խիստ քաջ ըռամալ եւ ազգաւ են մահմեդական:

Ի գլուխ նոցին բնակեալ են Մաղրիպք, որ է Խուժաստան:
Թախտ ունին զԿրօնատայ, վիճակաւ են Ամազոհեան:

Կին է նոցա թագաւոր, զոր ատեաց Մակեդոն արքայն,
Խարաճ տան Փորթուկալին, որ բնակեալ անդ Լեւիաթան:

Նաւավարք են քաջ գիտուն, որ առին զՀրմուզ կղզին այն,
Հրաման առնեն այն ծովուն, որ բնակեալ է Լեւիաթան:

Յայտնեցին զոսկոյն քանարն ի սինօռն Հապաշստան,
Մտան ի Փէքրով քաղաքն, տիրեցին բոլոր Հինդուստան:

Ի ներքոյ հըքմի նոցին բնակեալ են սեւք Եթովպական,
Նապիք եւ Սիահք ասեն, Քօթաքայք աշխարհ հեռաստան:

Այսմհետէ վիճակն է Սեմայ

Անեզ անսկիզբ Աստուած, որ միշտ ինքն է անսահման,
Ետ բաժին Սեմայ ազգին զվիճակն Ֆռանգիստան:

Անդ են բնակեալ լեզուք, թագաւորք արեւմտական,
Անթիւ ՚ւ անհամար զօրօք ՚ւ սկիզբն են արիական:

Արժանաժառանգ ունի թագաւորն Սպանիական,
Արքայից մեծաց թագաւոր, զոր կազմեաց Սողոմոն արքայն:

Այժմ ինփառատուր է նա Իբուէդ աշխարհն ամենայն,
Հնազանդեցան թագաւորքն ի Լատին եւ մեծ Ալաման,

Հարկատու զնա արարին զՎնէժ, զՃէնեայ եւ զԱնքունիայն
Առին զՊոլոնիայ եւ հասին ի մեծն Միլան:

ԶՓարէզ քաղաք թախտ ունի եւ զմեծ կղզին Ցիցիլան,
Ինքն փրկէ զքրիստոնեայքն ի յազգէս այս մահմեդական:

Եւ այլ ի կարգի նոցա է բնակեալ ազգ Կատալեան,
Թախտ ունին զՖլանտրիայ, որ ելնէ խազինջայ չուխայն:

Ի կարգի նոցա անկանի Սամարգին եւ ազգն Ի՚մգացան,
Զոր Փիլիացիք ասեն, որ յայտնի է Պանփուլիան:

Եւ գլուխ քրիստոնէից քաղաքաց մայրն ստուգական,
Զոր Հռոմ ասեն նմա, է աթոռ հայրապետական,

Անդ են բնակեալ գլուխ առաքեալքն, որ Վէմ կոչեցան,
Անթիւ քահանայք, բազում սպասաւորք եկեղեցական:

Եւ Պապն ի նոցա միջին, որ է գլուխ թագաւորութեան,
Եպիսկոպոսունք ընտրեալք եւ երկոտասան կարտինայն:

Կարգաւորք առաքինիք, սուլթանայք են խորհրդական,
Տիրեն մեծամեծ կղզեաց որ Ֆռանգ է նոցա պահապան:

Ամուր կղզիք մեծամեծք` Կրիտէս ՚ւ Ակրականդիան,
Ռօտօս, մեծն Կիպրոս, ձեզ գլուխ է Տօպրօնիքան:

Ի յԱթենացոց աշխարհն, որ ասի Թեսաղոնիկան,
Ֆլարենցաւն, Աւլոնիան, մեծ քաղաք Անապօլիսն այն:

Թագաւոր է աշխարհիս մեծ, հզօր ֆրանցայ արքայն,
Ի թոռանց մեծաց թագաւոր Կոստանդեայ Կոստանդին արքայն:

Ի մուտս արեւու այլ կան, Ընկլուզու Ընկլթեռ արքայն
Բնակեալ է ի յայն ծովուն, որ հանեն զձկան ակռայն:

Ի Բութանացոց աշխարհն են անկեալ լեզուք զանազան,
Մաճարք եւ Պուլղարք ասեն, Լէհն ու Սէրֆն, Խրվաթն եւ Պօսնայն,

Իլախն եւ Ֆլախն կան ի Գրագով աշխարհն ամենայն,
Զաշխարհն ունին սեփական, որ հասնի մինչ ի յԱքիրման:

Ի սառնամանիք հիւսիսն է՛ Ուռուս ազգն բնական,
Աշխարհքն է նոցա Մոսկով, մինչ ի ծովն Կասպիական:

Եւ ազգին նոցա գերող է Թաթարն նետողական,
Լայն եւ արձակ անկեալ, որ հասնի մինչեւ ի Կաֆայն,

Գուրելն ու Մէկրէլն յայտնի, Ապազան ու Տատանիան,
Պաշաջուխն ի հետ նոցա, որ ի կողմն է ի Վրաց տան:

Յայսմհետէ վճարեցաւ Սեմայ եւ մտանէ յԱբեթայ վիճակին է այս

Երկնի եւ երկրի ստեղծող, մարդասէր Աստուած ինքնական,
Աբեթայ շնորհէաց վիճակ զմէջօրեայ աշխարհս ամենայն:

Զսկիզբն յԱսիոյ առնեմք, զոր շինեաց Կոստանդին արքայն,
Որ ինքն է օծեալ քաղաք եւ տեղիք սրբոց բնակարան:

Այժմ է նա կոխան եղեալ այլազգացն, որ մեզ յայտնի կան.
Զոր անուամբ Օսման կոչեն եւ տիրեն մինչեւ ի Մաքայն:

Տիրեն բոլոր աշխարհիս եւ ունին բուռն հրաման,
Խրոխտ են եւ քաջ գիտուն, մինչ լինի ի տուողէն վախճան:

Երաժիշտ Թրակացիք, զոր յայտնի այժմ է Ղարաման.
Եւ ի հետ Գաղատիայն զԿիլիկէ եւ զԲերիայն:

Փիւնիկեցիք եւ Ասորիք, որ ազգաւ են վաճառական:
Օրհնեալ է իմաստութիւնն, որ շնորհեաց զայս թվական:

Գահիրացիք հնարագէտք, քաղաքաւ են Եգիպտական,
Գտեալ են նոքա զարուեստն, որ կոչի երկրաչափական:

Ի յԱրաբիայ մտնունք, որ հասնի մինչեւ ի Ճիտտան,
Ունին թախտ զԵգիպտոս, զԴամասկոս եւ զԿանտարեայն:

Ազգն Եբրայեցոց անդ են ՚ւ Իսրայէլ անուն կոչեցան,
Աբրահամ եւ Իսահակ, նահապետքն երկոտասան:

Յայտնեցան ի յազգէ նոցա, մարգարէքն վկայական,
Ի նոցանէ Աստուած ծնաւ, ազատեաց զհոգիքն ամենայն:

Իսկ Բաբելացիք գիտունք, արուեստիւ աստղաբաշխական,
Գտեալ են զմոլորակքն եւ զընթացս արեգական:

Դուք էք երաժշտական, զոր յայտնեաց Թարայ եւ Խառան,
Աբրահամ հայրն առաջին, որ է սկիզբն աստուածապաշտութեան:

Ի Բաբելովնի կողմանցն է՛ եւ Պարս, եւ Թայուխ արքայն,
՚Ւ այլ աշխարհք եւ այլ գաւառք, որ հասնի մինչեւ ի Քալպալան:

Ի Մծբին ՚ւ ի Միջագետս, որ աշխարհս է Ասորեստան
Եւ այլ ի կարգի նորա, զոր յայտնի ասեն Քրդաստան:

Մեզ յայտնի է յայն քաղաքն, զոր շինեաց դշխոյն Հեղինան,
Անուամբ կոչի նա Պուռսայ, որ ինքն է ազնիւ շահրաստան:

Եւ անտի առաջ գոլով է՛ Յունաց աշխարհն ամենայն,
Զոր այժմ Հոռոմք կոչեն եւ սինօռն է Սեբաստիան:

Յորդախաղաց աշխարքն, որ ասի Շիրվան եւ Գիլան,
Խռտումտան կղզի միջին, աշխարհքն է չանկալաստան:

Անդ լինի պարգեւք մարդկան, պատուական ՚ւ անգին մանանայն,
Զանուն ապրիշում ասեն, որ գործեն մախմուր եւ չաթման:

Զազգն Պարսից յայտնեմք, իմաստուն եւ քաջ գիտնական,
Ճարտար եւ հնարագետ, աշխարհաւ են Հատրպէճան,

Ի միջի նոցա շինեալ է գաւառք ՚ւ աշխարհք զանազան,
Անդ լինի պողպատ սուսերք, որ ասի Շիրազ եւ Քիրման:

Արուեստիւ շինեալ քաղաք որ մտնուն ի ձեզ բազրկան.
Յանուանէ կոչեալ լինիք զոր յայտնի էք Ղում եւ Քաշան,

Պայծառ եւ ընտիր քաղքունայք, որ կոչիք Եազդ ու Ասպահան,
Պարարտ եւ խիստ վայելուչ, աշխարհաւ եք երաժշտական:

Ազնիւ եւ անգին ղումաշքն, որ լինի ի ձեզ գովական,
Զարդարանք եւ պաճուճանք, զոր հագնին իշխանք ամենայն.

Արշակունիք գովելիք եւ ընտիր ի յԱրեւելեայն,
Պալհաւ, Հնդիկ կոչեցեալ, աշխարհաւ էք դուք Խորասան:

Տիրեալ ես բազում քաղաք, զԹիլան, մինչ ի Լարըստան,
Երկրորդ ես ՚ւ ընկերակից Թորգոմայ ազգին Հայկազան:

Ունիս դու բազում հեծել, կռուարար եւ յոյժ փահլաւան,
Սմրղանդն է քո սինօռն, որ է գլուխ քաղաք պատուական:

Արշակն է շինեալ զքեզ, թագաւոր, հրապաշտ արքայն
Եւ է՛ նա Քետուրացի, զոր յայտնի է մեզ յանդիման:

Քննեսցուք զՀայկայ որդիքն, մէջ յամէն ազգաց ցիր ու ցան,
Որ ազգաւ Արմէն կոչեն, վիճակաւ են Թորգոմական:

Քաջն Արշակ եւ Վաղարշակ, հարազատ եղբարք միական,
Են Աբրահամու որդիք, ի ծննդոցն Քետուրական:

Եւ էին դայակորդիք արքային այն Մակեդոնեան,
Դեղաւ զնա մահացուցին եւ առին զտունն Արեւելեան:

Վաղարշակ շինեաց զգաւառն, որ ասի նա Արարատեան,
Բազում աշխարհք եւ գաւառք եւ զԹաւրէզ` մեծն շահաստան:

Գովելիք եւ անուանիք ի սկզբանէ մինչ ի յաւիտեան,
Ո՛չ ոք ձեզ նման չեղաւ, ո՛չ յառաջն եւ ո՛չ յապագայն:

Սուտ եւ անցաւոր աշխարհ, ո՞ւր են մեր իշխանքն ամենայն,
Տրդատն` հզօր արքայն, պարոնայքն հետ իւր գովական:

Զարթիք եւ տեսէք զձեզ, խեղճն եւ ողորմն կսկծական
Ամէն ազգ` իւրեանց վիճակն, եւ եղեալ եմք մեք ցիր ու ցան:

Գերի եմք եւ ողորմելի եւ ամէն ազգաց եմք կոխան,
Ո՛չ ունիմք մենք թագաւորք, ո՛չ հզօր զինվորք, զօրական:

Ո՞ւր են առաջին իշխանքն` քաջ Մուշեղ եւ Գայլն Վահան,
Պատերազմին մեզ համար ՚ւ ազատեն զգերեալքս ամենայն:

Վկայեալ են հայրապետքն եւ ուխտիւք մխիթարական,
Թէ լինի ձեզ ազատութիւն ի յազգէն այն արիական:

Փառք քեզ թագաւոր փառաց, որ քննող ես գաղտնեաց մարդկան,
Տուեալ ես իմաստութիւն, որ քննեն զէակս ամենայն:

Ի թվին Հայոց ազգին Տէր քննէ մինչ ի յաւիտեան,
Իննհարիւր եւ ութսուն ինն թիւ այլ ի հետ նորայն:

Ողորմելի Կարապետ, վարդապետ եւ խիստ անպիտան,
Հպարտ ես եւ անամօթ, բանիս ո՞վ ետ քեզ հրաման:

Աղաչեմ զձեզ, եղբարք, որ երգէք կարգաւ զայս բան,
Յիշեցէք զանարժանս, ողորմի ձեզ Տէրն յաւիտեան:

Եղանակեցէք զայս բան, կարգաւ է սա եւ յոյժ պատուական,
Տունս համարով նըսուն է եւ է սա բան իմաստութեան: