Մատենագիտութիւն

Մենագրութիւններ
 

1.     Албания-Алуанк в греко-латинских и древнеармянских источниках, Ер., 1987, 304 էջ։
2.     Պատմա-աշխարհագրական եւ վիմագրագիտական հետազօտութիւններ (Արցախ եւ Ուտիք), Եր., 2009, 470 էջ (Ազգային մատենադարան, թիւ 241)։

Յօդուածներ

1)     Досье исторических свидетельств о царе Вачагане Благочестивом в «Истории Албании» Мовсэса Каланкатуаци. — «Бартольдовские чтения 1981 года», Тезисы докладов, Москва, 1981, էջ 7-10:

2)     Եղիա Արճիշեցի կաթողիկոսի նորայայտ թուղթը, — «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1981, թիւ 4, էջ 140-152։

3)     Հայ քաղկեդոնական պատմական աւանդոյթի արձագանքները Մովսէս Կաղանկատուացու «Աղուանից պատմութեան» մէջ, — «Երիտասարդ արեւելագէտների 7-րդ գիտական նստաշրջան», Զեկուցման թեզեր, Եր. -Աղվերան, 1981, էջ 12-14։

4)     Երիտասարդ արեւելագէտների 7-րդ գիտական նստաշրջանը, — «Լրաբեր հասարակական գիտութիւնների», Եր., 1981, թիւ 4, էջ 118-119 (հեղինակակցութեամբ՝ Նուբար Չալըմեան)։

5)     Գարգարացիները ըստ անտիկ եւ հայկական սկզբնաղբիւրների, — «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1982, թիւ 4, էջ 116-130։

6)     Կասպերի եւ Կասպիանա (Կասպք) մարզի տեղադրութեան մասին, — «Լրաբեր հասարակական գիտութիւնների», Եր., 1983, թիւ 1, էջ 87-99։

7)     Մերձաւոր Արեւելքի միջնադարեան պատմագրութեանը նուիրուած գիտական նստաշրջան Լենինգրադում, — «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1983, թիւ 4, էջ 237-238։

8)     Термины «Албания» и «албанцы» в греко-латинских и древнеармянских источниках (Семантический анализ): Автореф. дисс. ... канд. ист. наук, Ер., 1984, 17 էջ:

9)     Роман об албанском царе Вачагане Благочестивом в «Истории Албании» Моисея Каланкатуйского, — «Кавказ и Византия», вып. 4, Ер., 1984, էջ 159-171:

10)     Մովսէս Կաղանկատուացու «Աղուանից պատմութեան» ձեռագրերը, — «Բանբեր Մատենադարանի», հտ. 15, Եր., 1986, էջ 110-144։

11)     «Շիրուան» տեղանուան ծագման մասին, — «Երիտասարդ պատմաբանների 20-րդ գիտական նստաշրջան», Զեկուցման թեզեր, Եր., 1986, էջ 5-6։

12)     Այսպէս կոչուած «աղուանական գրականութեան» հարցի շուրջ, — «Հայ միջնադարեան գրականութեանը նուիրուած միջազգային գիտաժողով», Զեկուցումների դրոյթներ [Նիւթերի ժողովածոյ], Եր., 1986, 16 էջ (նաեւ՝ ռուսերէն՝ էջ 9-10, եւ ֆրանսերէն՝ էջ 72-74)։

13)    

14)     К вопросу об этносе Кавказской Албании, Тезисы докладов Республиканской конференции аспирантов и молодых научных сотрудников на тему: «Актульные проблемы филологии и истории стран Ближнего и Среднего Востока», Тбилиси, 1987, էջ 5-6։

15)     Էթնալեզուական գործընթացները Բուն Աղուանքում, — «Հայերէնագիտական միջազգային 2-րդ գիտաժողով», Զեկուցումների դրոյթներ, Եր., 1987, էջ 92-93 (նաեւ՝ ռուսերէն եւ ‎անգլերէն. հեղինակակցութեամբ՝ Համբարձում Գալստեան)։ Արտատպուած՝ Համբարձում Գալստեան, Յօդուածներ, յուշագրութիւններ, հարցազրոյցներ..., Եր., 2002, էջ 90-98:

16)     К изучению истории Кавказской Албании (по поводу книги Ф. Мамедовой «Политическая история и историческая география Кавказской Албании»), — «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1987, թիւ 3, էջ 166-189 (հեղինակակցութեամբ՝ Պարոյր Մուրադեան, Կարէն Իւզբաշեան)։ Արտատպուած՝ П. М. Мурадян, История – память поколений (Проблемы истории Нагорного Карабаха), Ереван, 1990, էջ 14-37:

17)     «История Армении» Фавста Бузанда как источник «Повести о Вачагане» (Снова о первом и втором дпрутюнах Фавста Бузанда), — «Кавказ и Византия», вып. 5, Ер., 1987, էջ 72-81:

18)     О хронологии последних событий в «Истории 684 года», — «Кавказ и Византия», вып. 6, Ер., 1988, էջ 24-36:

19)     Рецензия на кн.: Т. Х. Акопян, С. Т. Мелик-Бахшян, О. Х. Барсегян. Словарь топонимов Армении и прилегающих областей. Том 1. Ер., 1986», XXXI+991 с. (на арм. яз. ), — «Советская этнография», Москва, 1988, N 3, էջ 158-161 (հեղինակակցութեամբ՝ Համբարձում Գալստեան, Մերուժան Կարապետեան)։ Արտատպուած՝ Համբարձում Գալստեան, Յօդուածներ, յուշագրութիւններ, հարցազրոյցներ…, Եր., 2002, էջ 139-146:

20)     Concerning the Study of ethnic Processes in the Caucasian Albania (Antiquity and Early Middle Ages). — 12th International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences. Zagreb, 1988. - USSR Academy of Sciences, N. N. Mikloukho-Maklay Institute of Ethnography. Nayka, Central Department of Oriental Literature, Moscow, 1988, էջ 1-12 (հեղինակակցութեամբ՝ Համբարձում Գալստեան)։ Արտատպուած՝ Համբարձում Գալստեան, Յօդուածներ, յուշագրութիւններ, հարցազրոյցներ…, Եր., 2002, էջ 147-157:

21)     Դադիվանքի նորայայտ արձանագրութիւնը եւ Տպէլի տեղադրութեան հարցը, — «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1998, թիւ 1-2, էջ 227-232 (հեղինակակցութեամբ՝ Յակոբ Սիմոնեան)։

22)     Հակարիի վերնահովտի նորայայտ վիմագրերը, — «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԲ. տարի, Վիեննա, 1998, էջ 269-324։

23)     Գտչավանքի շինարարական արձանագրութիւնը եւ հարաւային Արցախի եպիսկոպոսութեան սահմանները, — «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԳ. տարի, Վիեննա, 1999, էջ 247-300։

24)     Ծիծեռնավանքի եկեղեցու անուանումը, նահատակի գերեզմանը եւ շինարարական փուլերը, — «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԴ. տարի, Վիեննա, 2000, էջ 135-196։

25)     Գիւտ Արահեզացի, Թուղթ առ սուրբն Վաչէ, «Մատենագիրք Հայոց» (ՄՀ), հտ. Ա, Ե. դար, Անթիլիաս, 2003, առաջաբան՝ էջ 1075-1078, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 1079-1089։

26)     «Վաչագանի վէպ»-ը եւ Արշակունեաց թագաւորութեան խնդիրը Դ-Զ դարերի Աղուանքում, — «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԷ. տարի, Վիեննա- Եր., 2003, էջ 45-142։

27)     Աղուանից իշխանների ժամանակագրութիւնը Է. դարի վերջին - Ը. դարի սկզբին, «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԸ. տարի, Վիեննա-Եր., 2004, էջ 267-292։

28)     Անանուն, Կեանք եւ վարք Վաչագանայ արքայի, — ՄՀ, հտ. Գ, Զ. դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 51-56, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 57-112։

29)     Վաչագան Աղուանից արքայ, Սահմանադրութիւն կանոնական՝ …եդեալ ի ժողովոյն, որ յԱղուէնն եղեւ, — ՄՀ, հտ. Գ, Զ. դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 127-132, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 133-140։

30)     Մատթէ Գիտնաւոր, Հարցումն արքային Վաչագանայ, ՄՀ, հտ. Գ, Զ. դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 357-358, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 359-360։

31)     Աբրահամ Մամիկոնեան, Թուղթ վասն ննջեցելոց, ՄՀ, հտ. Գ, Զ. դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 363-366, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 367-370։

32)     Սահակ Բ կաթողիկոս Ուղկացի, Կանոնք ժողովոյն Կարնոյ, ՄՀ, հտ. Գ, Զ. դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 373-376, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 377-383։

33)     Յովհաննէս Գաբեղենացի, Թուղթ առ Վրթանէս Սիւնեաց եպիսկոպոսն, Թուղթ առ Տէր Աբաս՝ Աղուանից կաթողիկոս, — ՄՀ, հտ. Գ, Զ. դար, Անթիլիաս, 2004, գիտա-քննական բնագրեր՝ էջ 445-452 (առաջաբանը՝ Յակոբ Քէոսէեան)։

34)     Սեբիոսի Պատմութեան հատուածաբաժանման խնդիրը եւ Զուարթնոցի տաճարի կառուցման մասին գլուխը, — «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԹ. տարի, Վիեննա-Եր., 2005, էջ 213-270։

35)     Հայ-բիւզանդական յարաբերութիւնները Է դարի կէսերին եւ Զուարթնոցի կառուցման ժամանակը, — «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հ. 24, Եր., 2005, էջ 366-426։

36)     Արցախի Վայկունիք եւ Բերձոր գաւառների գրչութեան կենտրոնները ԺԴ-ԺԷ դարերում, — «Հայ գրերի գիւտի եւ Ամարասի դպրոցի հիմնադրման 1600-ամեակին նուիրուած կրթական միջազգային գիտաժողով. Յունիսի 2-5-ը, 2005 թ., Ստեփանակերտ- Ամարաս», Զեկուցումների դրոյթներ, էջ 19-20։

37)     Մաշտոցի երկրորդ հիւսիսային ուղեւորութեան ժամանակը եւ խնդիրները, — «Միջազգային գիտաժողով՝ նուիրուած Հայոց գրերի գիւտի 1600-ամեակին», Զեկուցումների դրոյթներ, Եր., 12-17 սեպտեմբերի, 2005 թ., էջ 130-132։

38)     Մաշտոցի երկու հիւսիսային ուղեւորութիւնների ժամանակը եւ խնդիրները (հինգերորդդարեան երկու տարբերակ Հայոց, Վրաց եւ Աղուանից գրերի ստեղծման մասին)։— Զեկուցում 2005 թ. հոկտեմբերի 28-29-ին Հարուարդի համալսարանում ընթացած՝ Հայոց գրերի գիւտի 1600-ամեակին նուիրուած միջազգային գիտաժողովում (զեկուցումների անգլերէն թեզերը՝ ինտերնետում)։

39)     Աբրահամ Աղբաթանեցի, Թուղթք (6), — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 3-4 (հեղինակակցութեամբ՝ Պարոյր Մուրադեան), գիտա-քննական բնագրեր՝ էջ 5-37։

40)     Սմբատ Բագրատունի, Թուղթք (3), — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 337-338 (հեղինակակցութեամբ՝ Պարոյր Մուրադեան), գիտա-քննական բնագրեր՝ էջ 339-342։

41)     Յովհան Մայրագոմեցի, Վասն պատկերաց եւ նկարագրութեանց, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 346-348, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 355-357։

42)     Վիրոյ Աղուանից կաթողիկոս, Վասն սաստկացեալ սովոյն, սրոյն եւ գերութեանն…, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 363-364, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 365-367։

43)     Անանուն Կաղանկատուացի, Պատմութիւն յաղագս յարուցման ազգաց բարբարոսաց…, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 371-374, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 375-414։

44)     Ներսէս Գ կաթողիկոս Տայեցի, Կանոն Դըւնայ սուրբ ժողովոյն, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 569-570, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 571-578։

45)     Յովսէփ Անապատական, Յիշատակագրութիւն, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 581-582, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 583-585։

46)     Անանուն, 684 թուականի պատմութիւն, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 795-798, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 799-895։

47)     Փիլոն Տիրակացի, Ժամանակագրութիւն, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 899-902 (հեղինակակցութեամբ՝ Հրաչ Բարթիկեան), գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 903-969։

48)     Յովհան Մամիկոնեան, Պատմութիւն Տարաւնոյ, — ՄՀ, հտ. Դ-Ե, Է. դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 973-980, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 981-1126։

49)     Մաշտոցի երկրորդ հիւսիսային ուղեւորութեան ժամանակը եւ խնդիրները, — «Միջազգային գիտաժողով՝ նուիրուած Հայոց գրերի գիւտի 1600-ամեակին», Զեկուցումների դրոյթներ, Եր., 2005, էջ 130-132

50)     Յովհաննէս Օձնեցու նորայայտ տօնացոյցային երկը՝ «Նախահաւաքումն պատմութեան այսմ բանից՝ Յովաննու Վերծանաւղի», — «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻ տարի, Վիեննա-Եր., 2006, էջ 91 - 130։

51)    Մաշտոցի երկրորդ հիւսիսային ուղեւորութեան ժամանակը եւ խնդիրները, — «Միջազգային գիտաժողով՝ նուիրուած Հայոց գրերի գիւտի 1600-ամեակին. Եր., 12-17 սեպտեմբերի, 2005 թ., Զեկուցումների ժողովածոյ», Եր., 2006, էջ 122-131։  [Նոյն ժողովածոյում «Բազմավէպի» 1985 թ. տարեգրքից վերահրատարակուելու համար նախապատրաստուել եւ ծանօթագրուել է հայր Պօղոս Անանեանի «Գրոց գիւտի թուականը եւ Վռամշապուհ Հայոց թագաւորի վեցերորդ տարին» յօդուածը (տե՛ս նոյն տեղում, էջ 579-592)]

52)     Ուխտանէս եպիսկոպոս, Պատմութիւն, աշխարհաբար թարգմանութիւնը եւ ծանօթագրութիւնները՝ Վարագ Առաքելեանի։ Խմբագիր՝ Ալ. Յակոբեան (առաջաբանով), Եր., «Հայաստան» հրատ., 2006, 264 էջ։

53)     Արցախը եւ Ուտիքը յունա-հռոմէական սկզբնաղբիւրներում, — «Լեռնային Ղարաբաղ. անցեալը, ներկան, ապագան. Միջազգային գիտաժողովի նիւթեր» [զեկուցման դրոյթներ], Ստեփանակերտ, 2006, էջ 19-21։

54)     On the newly-discovered campaign to Armenia and Atropatene in 659-660 by Constans II, —  "21st International Congress of Byzantine Studies, London 21-26 August 2006 Communications", p. 128-129£

55)     La litérature canonique arménienne des Ve-XIIe siècles [Ե-ԺԲ Դարերի Հայոց կանոնական գրականութիւնը], —  “Arménie. La magie de l’écrit”. Sous la direction de Claude Mutafian. Marselle, Somogy edition d’art, 2007, էջ 158-159։

56)     Յովհաննէս Օձնեցու «Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածոյի խմբագրութիւնների խնդիրը եւ Անանիա Մոկացին, — «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԱ տարի, Վիեննա-Եր., 2007, էջ 213-256։

57)     Կենտրոնական Արցախի Հարջլանք եւ Պիանք գաւառների տեղադրութիւնն ըստ «Աշխարհացոյց»-ի, — «Շուշին Հայոց քաղաքակրթութեան օրրան» – Շուշիի ազատագրման 15-րդ տարեդարձին նուիրուած գիտաժողովի նիւթեր (Ստեփանակերտ-Շուշի, 2007), Եր., 2007 էջ 23-31։

58)    Крепость Карнакаш – Галалу у села Хакари в Кашатахском районе // “Голос Армении”, 11. 10. 2007, էջ 7 (հայերէն տարբերակը՝ «Կառնակաշ – Ղալալու ամրոցը Քաշաթաղի շրջանի Հակարի գյուղի մոտ», — «Գոլոս Արմենիի», 20. 10. 2007, էջ 6)։

59)     "Повесть о Вачагане" об Арсакидских династиях в Албанском и Маскутском царствах III-IV вв., — “Ниса – древний очаг развития мировой культуры”. Материалы международной научной конференции. 5-7 декабря 2007 г., Ашхабад, 2007, էջ 391-393 (թուրքմեներէն տարբերակը՝ էջ 126, անգլերէնը՝ էջ 252-253).

60)     Աղուանքում Արշակունեաց թագաւորութեան անկման ժամանակի մասին, — «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հտ. XXVI, Եր., 2007, էջ 72-88։

61)     Les rédactions et les groupes des manuscrits du “Livre des canons arméniens” et le nouvel texte scientifique de Hovhannes Odznetsi. [Յովհաննէս Օձնեցու «Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածոյի ձեռագրախմբերը եւ խմբագրութիւնները], — “11th[-me] Conférence Générale de l’Association Internationale des Études Arméniennes. Paris, 10-12 Septembre 2008. Résumés des communications”, Paris, 2008, էջ 14-19։

62)     Սիսական-ի Կոտակ եւ Արցախի հարաւային միւս գաւառների տեղորոշումն ըստ «Աշխարհացոյց»-ի», — «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԲ տարի, Վիեննա-Եր., 2008, էջ 91-148։

63)     Յովհան կաթողիկոս Օձնեցի, Սակս ժողովոցն, որ եղեն ի Հայս, Քննական բնագիրը Ալ. Յակոբեանի, — «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԳ տարի, Վիեննա-Եր., 2009, էջ 61-107։

64)     Հակարիի վերնահովտի նորայայտ վիմագրերը. Բ, — «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հտ. XXVII, Եր., 2009։
 

(Ցանկը կազմուած է 14. 12. 2009 թ. )