Պատմութիւն Հայոց

ՁԱ. Զի առաջին յղութիւն անձնակամ մարդկանն գնալոյ՝ ծնաւ զպատառումն * խառնակութեան լեզուացն։ 2  Որպէս եւ վասն հրէական ժողովրդեանն * տեսանի ի մարգարէականացն * պատմութենէ զի ասէ Ա՛ղէ հարցէ՛ք եւ տեսէ՛ք իցէ՞ երբեք լուեալ թէ արուք * յղանան եւ ծնանին ձեռն արկեալ զընդերաւք եւ դարման խնդրեն ։ 3  Զի տեսանեմ աւասիկ * զամենայն այր՝ եւ ձեռն իւր ի վերայ կշտի իւրոյ հայիմ ընդ մարդ * եւ երեսք ամենայն իբրեւ ի գոյն դալկան՝ դեղնացեալ շրջինա։
       * Արդարեւ իսկ յղացեալ էին * յամբարշտութիւնս կռապաշտութեան բագնասէր բարոյիցն եւ ձեռն յընդերս * եդեալ՝ * ակն ունէին շահազաւակ գտանել անձանց ի սնավաստակ * գործոց անտի։ 5  Ուստի եւ զեղուկ * զգոյն ախտի ծննդեան՝ * ի հատուցմանէ անտի յանդիմանութեանն * գտեալ լինէր նոցա՝ զգերութիւն ծնանելով եւ զքայքայումն աւերածոյ ցրմանն փոխանակ պտղոյ որովայնին իբրեւ զմանուկ ի գիրկս առեալ տանէին եւ յազգս աւտարս պանդխտեալք՝ * փոխանակ սիրոյ ամուսնութեան սենեկացն՝ * թափառական լինէին։ 6  Փոխանակ ապստամբութեանն վիճակատուութեան՝ զկործանումն յԱրարչէն իւրեանց ի մերձաւոր Տեառնէն ընդունէին։
       7  Սոյն աւրինակ եւ ազգքն առաջինք փոխանակ զի իշխեցին ի բուն * յիւրեանց Տեառնէն թիկունս դարձուցանել որ զնոսայն յոչնչէն ինչ արար * եւ ի խեցեկոյտ ի խեցեկարկառ ի կպրաշաղախ աշտարակն ապաստանեալք՝ նովին ախտիւն անաւրէն պաշտամամբքն յղացան ցրուեալք պատառեալք քակտեալք ի միմեանց բաժանեալք՝ ծնանէին ընդ երեսս երկրի իւրաքանչիւր ոք առանձինն մի մի ի նոցանէն զմենութիւն չկեցութեանն յանձինս իւրեանց իբրեւ զպտուղ որովայնի ի գիրկս ըստ նմանութեան մանկամաւր * առեալ՝ ընդգրկեալ բերէին։
       * Եւ * հայեցեալ ի պատուհասն առաջին եկեալ ջրհեղեղին՝ * սկսան գործել զաշտարակն իբրեւ ակն ունել նմին եւ նովին շինուածովն ապրել՝ յորժամ եկեսցէ ։ 9  Եւ ոչ հայեցան յԱրարիչն՝ կարճել յիւրեանց անաւրէնութեանցն եւ նորին * հաճելի գործովն ապրել եւ * ի նմանէն * որ ինչ կամք եւ * լինելութիւն * թէ յետս թէ յառաջ * զայն ինչ * ոչ ածին ընդ միտ՝ որ ի սկզբանէ * Արարիչն էր եւ * ի մի ժողով եկեալ ամենեքեան՝ * ոչ եւս զգային միմեանց յղութեանն որով եւ ծանրացեալն էին։
       10  Վասն այսորիկ եւ ամենատեսն իբրեւ ետես զանհաճոյս կամացն իւրոց ի նոսա զխակութեանն զանհասութիւն՝ խորհուրդ արկեալ Աստուածութեանն զյղութեանն նոցա բերել ի մէջ զծնունդն ։ 11  Եւ ասաց Աստուած Եկա՛յք իջցո՛ւք եւ պղտորեսցո՛ւք * զլեզուս նոցաա եւ ոչ ասաց թէ Գնացէ՛ք իջէ՛ք եւ պղտորեցէ՛ք * զլեզուս նոցա * որպէս եւ կարգ հրամանին պատշաճէր Աստուածութեանն այլ * Եկա՛յք ասէ իջցո՛ւք եւ * պղտորեսցուք իբրեւ առ հաւասարութիւն գործոյն * յայտնի առնէր ի պղտորեսցո՛ւք-ն ասել յիրաւի եւ առ մարդոյն արարչութեամբն եւ լեզուացն բաժանմամբ աւրինակեաց զայս։
       * Քանզի զմարդկութիւնն վասն մերոյ փրկութեան յանձն առնլոց էր Աստուածութիւնն՝ զթիւ Երրորդութեան երեսացն ուսուցանէր առաքելոցն զի ըստ այնմ աւրինակի * աշակերտեսցեն զամենեսեան որ ընդ ամենայն * տիեզերս մարդիկ իցեն յայտնեալ երեքանձնական միասնական * զաւրութեանն * միապաշտաւն տէրութեանն * խոնարհեալ ծունր կրկնեսցի ։ 13  Իսկ յղութիւն նոցա ծնոյց զանլուր միմեանց ձայնիցն շփոթութիւն ։
       * Իսկ արդ՝ զի՞նչ ասացին ազգքն այնոքիկ առաջինք ի շինել զաշտարակն Եկա՛յք * շինեսցո՛ւք աշտարակ զի իցէ * գլուխ * նորա ի վեր մինչեւ յերկինսա։ 15  Որ ոչ կարացին հասուցանել ի բարձրութիւնն խոստացեալ անձանց պարծանացն զոր պանձացան այլ * աւերեցին փլուզին քակեցին զմիաբանական միալեզու միաբնութեանն իւրեանց շինութիւն միամտութեանն ։ 16  Ոչ հասուցին զաշտարակն ըստ ասելոյն յերկինս * զի յերկրի էր եւ աստուստ էր շինուածն այլ անտի * իջուցին ի կործանումն * բաժանման ցրուելոյն յղացան զանաւրէնութիւն ծնան զբազմաձայն * լեզուացն բաժանումն զի մի՛ լուիցէ այր ընկերի բարբառոյ ի միմեանց մեկնելով ցրուեցան ։
       17  Իսկ Աստուածութիւնն երեւեցաւ յայնժամ խորհրդով եւ յայտնեցաւ այժմ յայս ժամանակս յայտնապէս մեկնեցաւ արդեամբք զի ծանիցեն * ամենեքեան տեսցեն եւ հաւատասցեն։ 18  Արդ՝ սերմանեաց յանձինս մարգարէիցն զշնորհս յառաջգիտութեան Հոգւոյն սրբոյ զի յղասցին զճշմարտութեանն աւետիս Աստուածութեանն գալստեան ամենայն արարածոց եւ նոքա սերմանեսցեն ընդ ամենայն տիեզերս զի յղասցին զխորհուրդն կենդանութեան * ակնկալութեան անմահութեանն բերել զծնունդն։ 19  Յղասցին զյոյս եւ զսէր * նախ առ Աստուածութիւն արարչութեանն եւ * ապա զսէր ընկերսիրութեանն՝ * աննենգ եւ անկեղծաւոր սիրով * պահել հաւասարութիւն առ միմեանս։
       20  Զոր եւ ինքն իսկ եկեալ * մեկնեաց թէ Յայս երկուս * պատուիրանս ամենայն աւրէնք եւ մարգարէք կախեալ կանա։ 21  Նախ՝ սիրել * զԱստուածութիւնն յամենայն սրտէ եւ յամենայն անձնէ եւ ամենայն զաւրութեամբ * հանդերձ որ է առաջինն։ 22  Եւ երկրորդն՝ սիրել զընկերն իբրեւ զանձն։ 23  Իսկ երրորդն՝ լսել Աստուածութեան * բանին * աւետեաց առանց երկմտութեան եւ հաւատալ այսմիկ ։ 24  Այսուիկ յղացան զարագութիւն սլանալոյ որով ծնան ի թռիչս * եւ ի թեւս Հոգւոյն սրբոյ զի խառնեսցին ի գունդն Քրիստոսի՝ յղանալ զյոյսն հաւատոց * եւ ծնանել յարքայութիւն միանգամայն զըմբռնեալսն ։ 25  Որպէս եւ ընդ ամենայն արարածոց գոչէ մարգարէն առ Հայր * իբրեւ յամենեցունց * բերանոյ իբրեւ ընդ ամենեցունց տեսեալ զորդեգրութիւն շնորհին որ կատարելոցն էր առ մեաւք ասէ Իբրեւ երկունք յղւոյ զի հասեալ իցեն ի ժամանակս ծննդեան եւ առ ցաւս իւր * ճչիցէա։
       26  Եւ զի՞նչ իցեն երկունքն հասեալք որ զցաւսն ճչելոյ ստիպիցեն * եթէ ոչ * զղջմունք եւ խոստովանութիւնք՝ ապաշխարութեամբ յղացեալք որպէս եւ ասէն թէ Այնպէս * եղեաք սիրելւոյ քումբ։ 27  Եւ զորմէ՞ սիրելւոյ արդեաւք խաւսեսցի մարգարէն * եթէ ոչ վասն Որդւոյն * նորա ասիցէ որ գալոցն էր որում մնայր ակնկալութիւն ամենայն արարածոց որ եկն կատարեաց ինքեամբ զամենայն * որպէս եւ ասեն իսկ առ նա բողոքեալ թէ Տէ՛ր * յահ եւ յերկիւղ քո յղացաք * երկնեցաք եւ ծնաք զհոգի փրկութեան քոյգ։