Օգուտ Բժշկութեան

ՈՐ ԳԼՈՒԽՆ ԽՈՑ ԼԻՆԱՅ ԵՒ ՔԱՆՉԱԼ, ԶՈՐ ԱՐԱՊՆ ՍԱՖԱՅ ԱՍԷ

Պատճառ որ ի տաքէ լինի

Զաքարիային որդին ասէ, թէ ինքն Բ ցեղ է, կա՛մ ի յաւելի սաֆրայէ որ ի գլխուն կաշուն ներքեւն է մտել եւ ժողովել, եւ կամ աղի պալղամ ի յինքն է խառնվել։

Նշանն որ ի տաքէ լինի այն է, որ այն որ ի չորութենէ լինի, յորժամ քերես՝ նա խոշորանայ կաշին, եւ դեղին թեփուկն ելանէ. եւ այն որ գէճ է նշանն այն է, որ դեղին գուն թարախ ելանէ։

Ստածումն որ ի տաքութենէ լինի։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ չորին եւ դալարին այլ պատեհն այն է, որ Բ բճէն ապիկիս արկանէ, եւ թէ՛ գլուխն եւ թէ՛ յականջթոռացն որ երակ որ հաստ է՝ նա բանաս. եւ ի քաղցր եւ ի յաղի եւ սուր կերակրէ պատրաստէ եւ կակուղ կերակուր տուր, եւ հալիլայի ջուր եւ սապռ եւ սակամոնի տուր. եւ հով եւ գէճ կերակուր տուր, եւ մանուշկի եւ դդմի եւ նշի ձէթ եւ ի ժիր ի քիթն կաթեցուր. օգտէ աստուծով։

Մասուվիային որդին ասէ, թէ գէճ քանչալին դեղն այն է. շուշմայի տերեւի ջուր եւ աղ եւ օշնան, եւ զամէնն խառնէ՛ յիրար եւ օծէ՛, եւ ի տեղն տզրուկ դիր, որ պեղծ արունն ծծէ. եւ լաւն այն է, որ լուծումն առնես սալոր եւ շաքրով. եւ սապռին հապն տուր եւ օշինդր եւ հալիլայ դեղին եւ շահթառայ, եւ տո՛ւր զազոխին զշարապն եւ զնռան. օգտէ։

Հունան ասէ, թէ ստածումն այն է, որ ի կիֆալէն երակ առնուս եւ տաք կերակրէ պատրաստէ. եւ այս հապի լուծումն արա. - Ա՛ռ թրպութ Գ դրամ եւ կէս եւ մազտաքէ Բ կուտ եւ սապռ կէս դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ հապ արա եւ տո՛ւր ի Ա ժմուն որպէս դեղին ռասմն է։ Եւ թէ այնով չօգտէ՝ զականջին երկնին կտրէ՛ եւ զարիւնն ի վերայ քանչալին օծէ. որ օգտէ. եւ դի՛ր զայն մորհամն, որ ի ախրապատինն է գրած. օգտէ աստուծով. ամէն։

Դեղ մի այլ խիստ գեղեցիկ։ Ածու եղ ԳՃ դրամ, լեղի եղ ՃԻ դրամ, մեղրի մոմ ՃԾ դրամ, ձութ ՃԾ դրամ, ըռաստուխ ՀԵ դրամ, հինայ ԼԳ դրամ, մուրտասանկ ԴԴ, զանճար ԺԲ դրամ, զէթ ԺԵ. զամէնն որպէս մօրհամն արա եւ օծէ. օգտէ աստուծով։

Պատճառ որ ի հովէ լինի

Ապուճարէհն ասէ, թէ այս ցաւս շատն ի յաղի պալղամէ եւ կամ ի պիղծ խլտէ է, որ այրել է եւ թանծրացել. եւ աղի պալղամն ի յինքն է խառնել, եւ կամ աղի գիճութիւն է խառնել։

Նշան որ ի հովէ լինի։ Եթէ խոցն ի գլուխն իսպիտակ լինի՝ ի պալղամէ է, եւ թէ չոր լինայ՝ ի սաւտայէ է եւ կամ այրած խլտէ որ այրել է եւ ի սաւտայ է դարձեր ինքն։

Ստածումն որ ի հովէ լինի։

Ապուճարէհն ասէ, թէ օծէ՛ ի վերայ զկարմիր մլհամն, եւ քացախ եւ վարդի ձէթ եւ նռան կեղեւ եւ մուրտասանկ խառնէ, մլհամ արա եւ օծէ՛։ Եւ թէ ցաւն հին լինի՝ կիֆալէն երակ առ եւ սուր դեղեր ի վերայ օծէ որ չորացնէ, եւ շփէ՛ խոշոր կտաւով մինչեւ արուն ելանէ, եւ յայնժամ ա՛ռ զարտաչաւ եւ հինա եւ մուրտասանկ եւ նռան կուտ եւ քացախ եւ վարդի ձէթ, եւ մլհամ արա եւ օծէ՛. օգտէ։

Էհանան ասէ, թէ ցաւն հին լինի՝ շիրիկ ձէթ օծէ եւ զշուշմային տերեւն ծեծէ, ի վերայ ցանէ։ Եւ գէճ քանչալին դեղն այն է, որ Ե դրամ ծեծած գղթոր Գ նուկի հոռոմ ձիթով եռացնես եւ օծես եւ օշակ եւ Իսպահանի եւ թութիայ եւ մուրտասանկ եւ զարտաչաւ, յամէն մէկէ Ա Ա բաժին. ծեծէ՛ եւ ի վերայ ցանէ։ Եւ թէ զարտալուին կուտն եւ կարմիր վարդ եւ հինայ եւ վարդի եղ եւ քացախ շաղվես եւ օծես՝ օգտէ։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ զարուն ի գլուխն օծէ, եւ հալիլայ եւ անիսոն եւ շաքար տուր որ ուտէ. եւ զգղտորն տրորէ՛ քացախով եւ օծէ՛ ի գլուխն, եւ զթուղթն այրես եւ մուրտասանկով եւ քացախով տրորես եւ օծես՝ օգտէ. եւ թէ զմուրտասանկն ծեծես եւ բարակ մաղես եւ ի վերայ գլխուն շփես շիրիկ ձիթով՝ նա շատ օգտակար է։ Եւ զկարմիր մորհամն ի գլուխն օծէ՝ երբ բաղնիսէն ելնէ. օգտէ աստուծով։

Երկու ցեղ զռնեխն, կարմիրն եւ զդեղինն, դալար աղվէշբանկի քամուքսով շաղվես եւ օծես ի յանդտակն եւ ի յաճուկն՝ նա զմազն թափէ եւ չի բուսցնէ։