Օգուտ Բժշկութեան

Բոր որ կամ դալար լինի եւ կամ չոր եւ կամ քերվի խիստ

Պատճառ դալար բորին

Էհանան ասէ, թէ լինի գաղտնի շնչահանքն բացվելուն եւ աւելի գիճութենէ որ յանձն լինի, եւ կամ խառնուածին նօսրութենէ լինի, որ յաւելնայ ի բնութիւնն։

Նշան դալար բորուն այն է, որ գաղտ շնչահանն բացվելուն լինայ՝ նա ի շող օրն շատ քրտնի. եւ այն որ յաւելի գիճութենէ լինի՝ անձն գէր լինայ. եւ զրկողութեան ուժն յաւելի լինայ։

Ստածումն դալար բորին։

Գեղիանոս ասէ, թէ դեղն այս է դալար բորին. - ա՛ռ տիֆլայի տերեւ եւ ցմախտակ եւ սնդիկ եւ մուրտասանկ եւ քիչ մն աղ, ամէնն մանր ծեծէ եւ յիրար խառնէ եւ քացխով եւ եղով շաղվէ եւ օծէ՛ ի տեղին, եւ յետոյ ի բաղնիս մուտ. օգտէ։ Եւ թէ չոր լինայ՝ դեղն դժար է. եւ թպտիրն այն է, որ յառաջն երակ առնեն ի բասիլիկէն եւ փորն լուծէ մրգաջրով եւ շահթառայով, եւ հալիլայ եւ շաքար խառնէ եւ տուր. եւ յետ այնոր զպանրաջուրն տուր եւ դեղ՝ որ օգտէ չոր բորին։ Ա՛ռ զարտաչաւ եւ թուտարի եւ աղ եւ զաճ եւ քանտուս եւ ղուստ Ա Ա դրամ, զուկի ձէթ ամէն դեղերուն չաք. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ յիրար խառնէ, եւ քիչ մն քաֆուր խառնէ եւ պախրու եղով շաղվէ՛ եւ օծէ՛ ի յանձն. եւ մուտ ի բաղնիս. շատ օգտէ։ Եւ թէ այս քոբիլն ի տաքութենէ լինայ՝ երակ առ եւ լուծումն արա մրգաջրով, եւ հանապազ ի բաղնիս մուտ, եւ ի տաք կերակրէ պահէ՛ զքեզ։ Եւ զայս դեղն ի յանձն օծէ. - ա՛ռ թրմուսի ալուր եւ բակլայի եւ տիֆլայի. զամէնն ծեծէ՛ եւ քացխով եւ վարդէջրով շաղվէ՛ եւ օծէ՛ յանձն։ Եւ թէ զօճառն եւ աղն յիրար խառնես եւ ի բաղնիքն օծես՝ զբորն տանի։

Պատճառ չոր բորին այս է

Ըռուֆօսն ասէ, թէ պատճառն այս ցաւուս ի թանծր խլտէ լինայ եւ ի պակաս գիճութենէ, եւ գաղտ շնչահանն կապելուն լինայ ի յանձն։

Նշան չոր բորին այն է, որ յառաջն ի մատին միջերն ի վեր տայ, եւ կիծն շատ լինայ եւ գունն կարմիր. եւ յորժամ աւելնայ՝ ամէն անձն սփռի, եւ քերելով ըզնկով դեղին ջուր ելանէ։

Ստածումն չոր բորին այս է։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ զայս ցաւս չէ պարտ որ երկարեն որ չդժարնայ. եւ բա՛ց զերակն Բ Գ հեղ. տո՛ւր լուծման դեղ, եւ տո՛ւր հապի սապռ եւ մանուշակին զմտպուխն եւ հալիլայ սրբած. եւ Բ ազգ նռան ջուր եւ շիրխիստ եւ մաճուն քշմշի։ Եւ տո՛ւր յամէն օր Ե դրամ տիրֆիլ փոքր, եւ հանապազ ի բաղնիս մուտ եւ յաւազան նիստ, եւ զամէն աղի եւ քաղցր իրք մի՛ ուտել։ Եւ թէ բորն դալար լինայ՝ կիր օծէ վարդի ձիթով եւ ծծումն, որ խառնած լինայ կտաւտի ձիթով, եւ օծէ՛ յանձն եւ յարեւն նիստ։ Եւ թէ չոր լինի՝ մուրտասանկ եւ իսպիտակ դեղ եւ վարդի ձէթ եւ արծթի աղտ, քաֆուր եւ քացախ եւ զուկի եւ սպանած սնդիկ յիրար խառնէ, եւ որպէս մորհամ արա եւ օծէ՛. օգտէ աստուծով։ Եւ թէ այս քերվիլն հին լինայ՝ պանրաջուր եւ նշի ձէթ եւ պզր ղաթունի լուապ, զհով եւ զգէճ շարապնին տուր. եւ տիրֆիլ տուր, լաւ է։ Եւ թէ ցաւն հին լինի ի տաքութենէ՝ զհալիլային մտպուխն տուր եւ խառնէ՛ ի մէջն շահթառայ, որ հիմն ցաւուն պակսի. եւ տո՛ւր պզր ղաթունի լուապն. եւ եղկ աւազան նստու եւ զսալորին եւ զնռան ջուրն տուր. օգտէ. եւ օծէ՛ զանձն վարդի ձիթով եւ լվա՛ զանձն տաք ջրով. օգտէ աստուծով։

Այս այլ խիստ լաւ է բորի. - խաղողի ուռի կեղեւի մոխիր Ի դրամ, զռնեխի զարդ Դ դրամ, անծրութ Ե դրամ, շահմի հանդալ ԺԸ դրամ. ի մէկ տեղ շաղվէ՛, ի բաղնեց ելած քսվէ. լաւ է։