Օգուտ Բժշկութեան

Որ շատ քրտնի եւ կամ չքրտնի մարդն բնաւ

Պատճառ քրտնելուն

Էհանան աս, թէ գաղտ շնչահանն բացվել է եւ գիճութիւն որ ի յանձն աւելցել է, եւ կամ խառնուածին նօսրութենէն, եւ զրկողութեան ուժն յաւելցել եւ ուժովցել է։

Նշան քրտնելուն այն է որ գաղտ շնչահանն բացվելուն այն է, որ ի շողուն շատ քրտնի. եւ այն որ յաւելի գիճութենէ լինայ՝ այն է, որ անձն գէր լինի։

Ստածումն քրտնելուն։

Էհանան ասէ, թէ շատ քրտնիլն որ գաղտ շնչահանն բացվելուն լինայ՝ լվա՛ զինքն պաղ ջրով եւ պանճն եփէ՛ ջրով եւ ի վերայ անձինն լից. եւ խառնուպին ջուրն եւ սուսանին տերեւն եւ մօշուն տերեւն ծեծէ՛ եւ դալար մրտի տերեւով յանձն քսէ. եւ հանապազ օծէ՛ հով ձիթերով, որ է մանուշակին ձէթն եւ վարդին եւ որ նման է սոցա. ի պաղ նստի եւ պառկի։ Եւ թէ պատճառն յաւելի գիճութենէ լինայ՝ տո՛ւր զայն իրվին, որ զչորութիւն յաւելցնէ, որ է ոսպն եւ ապուխտն եւ որ նման է սոցա, եւ զոտն լվա՛ լեղի եւ աղի ջրով։ Եւ թէ պատճառն ի խառնուածին նօսրութենէ լինայ՝ տո՛ւր զան կերակուրն, որ թանծր խլտ առնէ, եւ հանապազ օծէ սերկեւիլի ձէթ. եւ թէ մուրտասանկ եւ մազու մանր ծեծես եւ տնկի մոխիրն խաչափայտի ջրով շաղվես եւ օծես ի յանձն՝ օգտէ։ Եւ այս տլէն այլ օգտէ, - ա՛ռ հայկաւ եւ մուրտասանկ Ա Ա բաժին. զերկուքն այլ մրտի ջրով շաղվէ՛ եւ օծէ՛ ի յանձն. եւ թէ զգղթորն եւ իսպիտակ դեղն մանր լոսես եւ վարդի ձիթով շաղվես եւ օծես ի յանձն՝ օգտէ. եւ այլ ամէն կապող իրվին օգտէ աստուծով։

Պատճառ չքրտնելուն

Ըռուֆօսն ասէ, թէ ի վատուժութենէ լինայ, եւ կամ խառնվածին թանծրութենէն, եւ կամ գիճութենէն, եւ կամ գաղտ շնչահանն կալելուն լինայ։

Նշան չքրտնելուն այն է, որ վատուժութենէ լինայ՝ քրտինքն յուշ գայ, եւ այն որ գաղտ շնչահանն կապ լինելուն լինայ՝ չքրտնի մարդն։

Ստածումն չքրտնելուն այս է։

Ըռուֆօսն ասէ, թէ որ չքրտնի անձն մարդուն, լինայ գաղտ շնչահանն բռնվելուն՝ դեղն այն է, որ ա՛ռ սամիթ եւ պապունաճ եւ աքլիլմէլիք, ջրով եփէ եւ լվա՛ զանձն այն ջրովն, եւ զանձն աղէկ աճռէ, եւ սամթի ձէթ եւ պապուճանի ի յանձն օծէ. եւ ի հով տեղ նիստ. եւ այն տեղն որ հով քամի լինայ՝ մի՛ նստիր եւ մի՛ պառկիր։ Եւ թէ այս գիճութեան պակասութենէ լինայ՝ տո՛ւր զայն իրվին որ զգիճութիւնն յաւելցնէ, եւ գարէջուր նշի ձիթով եւ մալէզ շաքրով եփած եւ մսի ջուր, ջրախառն գինի. եւ եղկ ջրով զանձն լուանան. եւ օծէ՛ զանձն մանուշկի եւ նոնոֆարի ձիթով։ Եւ թէ այս լինի ի խլտին թանձրութենէն՝ դեղն այն է, որ լուծումն առնեն լուծման հապերով. եւ կերակուր պակաս ուտէ. եւ զհայոց պորան մանր ծեծէ՛ եւ խառնէ՛ ի ղարին ձէթն եւ օծէ՛ զանձն։ Եւ թէ զբողկին եղն այլ օծես՝ օգտէ։ Տարչինի եւ շոնիզ եւ ղասապով զարիրէ ծեծէ եւ շաղվէ՛ սամթի ձիթով. Եւ թէ քրտինքն շատ ելանէ յանձնէն, զուժն պակսեցնէ եւ ի թվոյ անցնի՝ եւ դեղն այն է, որ մրտի ձէթ եւ սերկեւիլի ի յանձն օծես. եւ յետոյ արճիճի իսպիտակ եւ գղթոր եւ մուրտ եւ հայկաւ եւ մուտասունկ եւ իսպիտակ յիրար խառնէ վարդի ջրով եւ օծէ. օգտէ։