Օգուտ Բժշկութեան

Վասն պիսակին որ է փիսն եւ սեւ եւ իսպիտակ պահաղին որ լինայ

Պատճառ պիսակին այս է

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ այս ի լազիճ պալղամէ լինի, որ բնութիւնն ի կաշուն ներքեւն է ուղարկել եւ զարիւնն հովացուցել եւ ի յանձն սփռել։

Նշան պիսակին այն է, որ ի յանձն իսպիտակ երեւնայ եւ կակուղ լինայ. եւ այն որ հին լինի՝ խոշոր լինայ. եւ յորժամ աճռես չկարմրի, եւ թէ ասեղ խոթես՝ արիւն չելանէ. եւ այն ոչ ողջանայ։

Ստածումն պիսակին այս է։

Սապիթ Կուռանն ասէ, թէ պիսակն իսպիտակ լինայ եւ սեւ, եւ ասեղ խօթեն արիւն ելանէ՝ նա ընդունի զստածումն. եւ թէ գիճութիւն ելանէ՝ նա չողջանայ եւ դժար է։ Եւ թպտիրն այն է, որ կշտու մատն արկանէ եւ փսխէ. եւ այարիճի ճալինոս եւ լուղազիայ տաս, եւ մտպուխ աֆթիմոն եւ հապի տուր, եւ մազտաքէ, եւ զայս դեղս հանապազ ուտէ, փորձած է. - Ա՛ռ քաքանաճ Բ դրամ, քապիլի Ա դրամ աֆթիմոն Բ դանկ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ Ա տարի ասկից կեր։ Եւ այս հապս օգտէ. - ա՛ռ տարչին եւ սնպուլ եւ պալասանի փայտ եւ մազտաքէ, ասարոն եւ զաֆրան եւ սատէճ հնդի եւ դաղձ վայրի եւ շահմի հանդալ Ա Ա դրամ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ հապ արա եւ տո՛ւր ժմուն Բ դրամ՝ սրքնճուպինով։ Եւ թէ տաք ջուր խառնես ի սրքնճուպինն, եւ սեւ խարպախ եւ գղթոր ծեծած յիրար խառնես եւ օծես՝ օգտէ։ Եւ շէտարաճ քացխով օծես՝ լաւ է։ Եւ թէ մեծ լինի՝ զտեղին խարես եւ ապա ստածես, օգտէ։

Ա՛ռ ատրիլալի հունդ Ե դրամ, եւ սալախ ըլ հայեայ, որ է օձուն խորխն, Ե դրամ, եւ սազապի տերեւ Ե դրամ. զամէնն ծեծէ՛ եւ մաղէ՛ եւ տո՛ւր Ե Ե դրամ խաղողի գինով Ե օր որ խմէ. շատ օգտէ։ Բայց ի յամռան աւուրքն լինի եւ խմելուն յետեւ ի յարեւն նստի մերկիկ այն չափ որ դիմանայ մարմինն՝ շատ օգտէ։ Եւ թէ զքապարին կեղեւն բարակ աղաս եւ քացխով օծես՝ իսպիտակ պահաղին շատ օգտէ։

Պատճառ սեւ պահաղին

Էհանան ասէ, թէ իսպիտակ պահաղն սկիզբն է պարասին. եւ պարասն սկիզբն է գոդութեան. եւ իսպիտակն ի պալղամէ լինի, եւ սեւն ի սաւտայէ։

Նշան սեւ պահաղին այն է. երեւելի է բաժանումն իսպիտակ պահաղին եւ սեւին, եւ պարասն ի մսին մէջն է եւ իսպիտակ պահաղն ի կաշին մէջն է. եւ յորժամ հնանայ՝ պարաս լինի։

Ստածումն սեւ պահաղին։ Դեղն այն է, որ յառաջն վերաբերութիւն այնէ, եւ յամէն հով կերակրէ պատրաստէ. եւ շուտ շուտ ի բաղնիս մտանէ, եւ շատ քրտնի. եւ փոքր տիրֆիլն ուտէ, եւ կուլանկուպին մազտաքէով ուտէ եւ խունկն. եւ լուծումն արա այն դեղերովն որ լինի շահմի հանդալ, եւ զպահաղն պինդ շփէ։ Եւ զայս դեղս օծէ. խիստ օգտէ. - Ա՛ռ թրմուս եւ շէտարաճ եւ տորուն եւ քունտուս եւ խարտալ Ա Ա բաժին. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ քացխով շաղվէ՛ եւ օծէ՛ եւ յարեւն նիստ մինչեւ չորնայ, եւ յետոյ թեփի ջրով լվա՛ ի բաղնիսն, եւ քանի մն հեղ այսպէս արա։ Եւ այս դեղս օգտէ իսպիտակ պահաղին. - ա՛ռ զալխատար եւ ժանկառ Ա Ա բաժին. նատրուն Բ բաժին. զամէնն մանր ծեծէ՛ եւ յիրար խառնէ եւ ի վերան ցանէ. փորձած է։ Ա՛ռ խարպախ եւ շոնիզ եւ սուսան եւ հազազ եւ տորուն եւ զաճ եւ զռնեխ. զամէնն ծեծէ՛ եւ քացխով շաղվէ՛ եւ օծէ։ Եւ դեղ սեւ պիսակին. - յառաջն երակ առ եւ լուծումն արա աֆթիմոնով, եւ զայս տլէն արա. օգտէ. - ա՛ռ բողկի հունտ եւ քունտուս եւ ղուստ Ա Ա բաժին. զամէնն ծեծէ՛ եւ օծէ՛ ի բաղնիսն։ Եւ այն այլ որ գրած է ի մալխուլիային համարն՝ արա՛, մաճուն նաճահն եւ մաճուն աֆթիմոնն տուր. շատ օգտէ, եւ հապի ղուղիան լաւ է։ Եւ թէ զնվիկին արմատն ծեծես եւ քացխով քսես պահաղին՝ շատ օգտէ։