Օգուտ Բժշկութեան

Հումրան ուռէց է եւ խորան խոց է որ կերվի. որ յարապն մընզ ասէ

Պատճառ հումրային այս է

Էհանան ասէ, թէ լինայ ի տաք արենէ, որ սաֆրայ խառնի յինքն եւ յաւելնայ, եւ բնութիւնն զինքն ի կաշին ուղարկէ, եւ ինքն ցեղ մն աթաշի փարսի է։

Նշան հումրային այն է, որ ցաւուն տեղն ուռի, եւ գունն կարմիր լինի, եւ ի վերան բշտեր լինայ, եւ հանց թուենայ թէ ի կրակն է այրել ինքն։

Ստածումն հումրային այն է. այս ցաւուս հումրայ այնոր համար ասեն, որ այն տեղն որ ցաւն է՝ զէտ կրակի այրած լինի եւ արիւն յաւելցել լինայ. դեղն այն է, որ յառաջն երակ առ աղէկ, եւ պիտեւան կերակուր կեր, որպէս գարէջուր եւ սրքնճուպին եւ փրփրեմի հունդ եւ ճուլապ, եւ օծէ՛ զտեղին մէշպահարի եւ շնխաղողի ջրով. եւ շաֆ մամիսայ օծէ։ Եւ թէ սաֆրան յաւելնայ՝ դեղն այն է, որ տաս մտպուխ հալիլայ եւ մրգաջուր, եւ յետ այնոր Բ ժամ՝ սրքնճուպին տուր նռան ջրով։ Եւ թէ փորն կապ լինի՝ լուծէ՛ թմրհնդով. եւ օծէ զայս. - Ա՛ռ հայկաւ եւ գառնալեզու եւ վարդէջուր, եւ տրորէ՛ եւ օծէ՛։

Սահակն ասէ, թէ լաւն այն է, որ զտեղն աղէկ քերէ՛, որ այն պեղծ արիւնն ելանէ եւ երթայ. եւ յետոյ դրջած գղթորով եւ քացխով ի գիշերն օծէ։ Եւ այս դեղն օգտէ աստուծով. - Ա՛ռ զդալար ընկուզն եւ զտերեւն եւ չամիչ եւ չոր թուզ, եւ գինով լինի դրջած, եւ սեւ խաշխշի եղ Ա Ա բաժին. յիրար խառնէ եւ օծէ՛ ի վերան։ Եւ այս դեղս այլ օգտէ. - Ա՛ռ աֆիոն եւ ակակիայ եւ զաճ եւ նռան կեղեւ Բ Բ դրամ, պղնձի թվալ Ա դրամ, պանճի հունդ Ա դրամ. զամէնն աղա՛ եւ մաղէ՛ եւ խաշխշի եղով շաղվէ՛ եւ օծէ՛ զայն տեղին որ ցաւն է. շատ օգտէ աստուծով. ամէն.

Պատճառ խորային այս է

Արճիճանիսն ասէ, թէ լինայ յարենէ եւ ի պալղամէ որ սավտայ դառնայ. եւ յորժամ աւելնայ՝ զանդամն խոց առնէ, եւ սավտայէ, որ տաճիկն աքիլայ ասէ, որ է կերն։

Նշան խորային այն է, որ յառաջն ուռէց լինի եւ յետոյ կանաչ դառնայ եւ սեւնայ, եւ ճղքի եւ խոցնայ, եւ գիճութիւն ելանէ եւ ուժովնայ ուտէ զանձն։

Ստածումն խորային այն է, որ լուծումն առնես աֆթիմոնի մտպուխով. եւ այարիճ ըռուֆոս տաս եւ սրբես զանձն. եւ զթեփն ջրով եռցո՛ւ ի վերան սպեղանի արա. եւ թէ զսեւուկ հնդիկն քացխով դրջես եւ օծես ի վերան՝ օգտէ. եւ հանապազ լվա ծծման ջրով։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ նա դժար ընդունի զստածումն։ Եւ թպտիրն այն է, որ խարես զտեղին, եւ այլ զօդվածին զէն չառնէ. եւ կերակուրն որ սավտայ ընծայէ՝ մի՛ տար, որպէս պախրու միսն եւ ոսպն եւ կաղամբն եւ ամէն վայրի չորքոտանեաց միսն. եւ տո՛ւր զամէն քնքուշ կերակուրն, որ է հաւու միսն եւ տուռէճին եւ զերպայ եւ ազոխ ապուր, եւ աղտոր ապուր տուր նռան հատով. եւ օծէ՛ ի վերան իսպիտակ մորհամ. օգտէ։

Մասրճուէն ասէ, թէ դեղն այն է, որ խարես եւ սուր դեղեր ի վերան ցանես այս կերպովս. - Ա՛ռ ժանկառ եւ մեղր եւ զաճ Ա Ա բաժին. զամէնն ա՛ծ ի հաւան եւ տրորէ՛ որպէս մորհամ. օգտէ. եւ ի բոլորն օծէ՛ կաւ եւ քացախ։ Եւ թէ ի տեղ մն այլ փոխի՝ ա՛ռ բոլոր զրեւանդ եւ գղթոր եւ զաճ. յիրար խառնէ եւ մանր ծեծէ եւ ցանէ՛ ի վերան. օգտէ աստուծով։ Եւ իշու խիարի քամուքս ի վերան տլէ արա. եւ ամէն ծանր կերակրէ պատրաստէ՛. եւ առաքելական մորհամն. շատ օգտէ աստուծով. ամէն։

Ա՛ռ լեզակ Ա բաժին. մուրտասանկ կէս բաժին, սակաւ մի վարդի ձէթ, սակաւ մի մոմ, խառնէ՛ ընդ յիրար եւ դիր կերված խոցերուն վերան. շատ օգտէ. բայց յառաջ ջղախոտի ջրով մեղր տրորէ եւ այնիւ լվա՛ եւ ապա օծէ. օգտէ։