Օգուտ Բժշկութեան

Ամենօրեայ ջերմն որ ի տրտմութենէ եւ ի հոգսէ եւ ի շատ ցաւոց լինի

Պատճառ տրտմութեան այս է

Մասրճուէն ասէ, թէ բնական տաքութիւնն եւ հոգին ի խորու երթայ, եւ հոգսն եւ ցնորն աւելնայ եւ տահրկէ։

Նշան տրտմութեան այն է, որ աչվին ի խորուն երթայ եւ երեսն մթնէ. եւ երակն բարկնայ. եւ գոզին գունն սպիտակ լինի։

Ստածումն տրտմութենէ լինայ։ Դեղն այն է, որ զհիւանդն գուսանօք խաղեցնես, եւ ի ջրեզեր տանիս եւ խնդացնես, եւ ի կանանչ տեղեր. եւ զայն իրվին առնես որ անձն խնդայ եւ հոգին։ Եւ յետեւ ջերմանն ի բաղանիս տանիս, եւ աղէկ աւազան նստի. եւ մուհթատիլ կերակուրքն ուտէ, որպէս գառին եւ ուլի միս եւ մանր դալար ձուկն։ Եւ թէ ամառն լինայ՝ հով տեղեր նստի եւ շատ ի քուն չի լինի։

Սահակն ասէ, թէ դեղն այն է, որ ի բաղնիսն աւազան մտէ եւ զանձն շատ աճռէ. եւ մարձեն մանուշկի ձիթերով. եւ զամէն հով եւ գէճ ծաղկունք հոտայ, որ է մանուշակն եւ նոնոֆարն. եւ զքաֆուրին մուֆառէճն ուտէ. եւ օծէ՛ զհով լուապնին ի յանձն։ Եւ թէ միշպարի եւ շնխաղողի ջուր օծես՝ լաւ է, եւ անուշահոտ գինի խմես լաւ է քչուկն. եւ այն կերակուրն որ սավտայ ընծայէ՝ մի՛ ուտիլ. եւ տո՛ւր զամէն զլատիֆ կերակուրքն։ Եւ թէ ստամոքն վատուժ լինայ՝ տո՛ւր սերկեւիլի եւ խնծորի շարապ յիրար խառնած։ Եւ ջերմն որ ի հոգսաց լինայ՝ դեղն այսպէս է որ յիշեցի ի վերն. եւ այնպէս ստածէ. օգտէ աստուծով։

Պատճառ շատ ցաւոց

Դէվճանիսն ասէ, թէ լինի շատ ցաւոց, որ հոգի՛ն շատ ցաւոց տաքնայ ի դատելուն եւ այս ջերմն ընծայի։

Նշան շատ ցաւոց այն է, որ ոսկերքն տաք լինայ, եւ զէտ յոգնիլ եւ զէտ դմրիլ յանձն լինայ. եւ երակն վատուժ լինայ եւ բարակ. եւ գոզն դեղին եւ նօսր լինայ։

Ստածումն շատ ցաւոց լինի։

Դէվճանիսն ասէ, թէ լաւ դեղն այն է, որ զանձն հանգիստ պահես եւ ի քուն չի լինայ. եւ գարէջուր եւ սրքնճուպին ի գործ արկանէ. եւ Բ ազգ նռան ջուր խմէ։ Եւ յորժամ ջերմն պակսէ՝ ի բաղնիս մտէ եւ ի յաւազան նստի. եւ զոսկերն օծէ՛ մանուշկի ձիթերով։ Եւ թէ ձմեռն լինի եւ ցուրտ խիստ օծէ՛ խիրու եւ պապունաճի ձէթ. եւ յորժամ ելանէ ի բաղնեցէն՝ տո՛ւր նռան մուզաւարայ, նշի ձիթով լինի եփած. եւ յետոյ տո՛ւր քասնի եւ փրփրեմի։ Եւ յորժամ ցաւն ի վերջքն հասնի՝ եւ տո՛ւր հաւձագ, նռան հատով եւ կամ ազոխով եփած, եւ այն կերակուրքն որ ի չորութիւն եւ կամ ի տաքութիւն լինի՝ մի՛ տալ որ ուտէ. եւ գինի տուր ջրախառն. եւ յետոյ քուն լինի։

Զաքարիային որդին ասէ, թէ լաւն այն է, որ եղկ ջուրն ի վերան լնու շատ. եւ մանուշկի ձէթ օծէ ի գլուխն եւ զօդվածն. օգտէ. եւ ի վիզն շատ օծէ։ Եւ յորժամ ի բաղնեցէն ելանէ՝ տո՛ւր կերակուր հով եւ գէճ, որպէս սպանախ եւ որ սոցին նման է նշի ձիթով եւ հաւու ձագով եւ գառին մսով եւ կամ ուլի մսով. եւ տո՛ւր հովցուցած ճուլապ. եւ շատ ի քուն լինի։ Եւ թէ այսով չի յաջի՝ նա հեղ մն այլ ի բաղանիս մտէ. եւ զառաջի թպտիրն արա, եւ օծէ՛ զոսկերքն հանապազ նոնոֆարի ձիթով. եւ ձմռան աւուրքն աւազան նստու. շատ օգտէ աստուծով։