Պատմութիւն Փարէզի եւ Վեննայի

Տեսնայ Վեննա խաթուն, զի գործն աւիրի,
Զի յերթ եւ ի գալուն նա ոչ դադարի,
Եւ Եսաբէլ ի գործս Վեննայու այրի
Եւ միշտ աղաղակէ, զի գործն վճարէ:

Խորհին նոքա յիրարս, յարտաքս ոչ երթան,
Այլ յայնմիկ լուսանցէն զրոյց միմեանց տան.
Խորհուրդ Եսաբէլայ սակաւ դիւրանան,
Բայց նոքա լուսանցէն այլ ոչ հեռանան:

Քաղցրիկ միշտ զրուցեն յոյժ փափաքանօք,
Ժամժամըս վարանին խելօք եւ մտօք:
Ասէ Վեննա նմա. - Փարէ՛զ իմ խելօք,
Խորհուրդ մի դու խորհեա՛, զի զերծինք բարւոք:

Պատասխանէ Փարէզ. - Է¯, լուս իմ Վեննա,
Որպէս որ դու գիտես, այնպիսի արա՛,
Զի սէր քո ոչ թողէր ինձ խելք ի վերայ,
Զիս անգէտ ծառայ մի [դու] քեզ համարեա:

Ասէ Վեննա նմա. - Փարէզ ՚ւ իմ հոգիս,
Վաղիւըն յայս ժամուս եկ առ քո գերիս,
Եւ ես խորհուրդ առնեմ ի յայս գիշերիս,
Միթէ բարի ճանփաք գտանեմք բանիս:

Փարէզ տայ ողջունի Վեննայու ՚ւ երթայ,
Վաղիւն դիպող ժամուն դառնայ եւ անդ գայ.
Գաղտիկ սողայ Փարէզ, Վեննա իմանայ,
Փութայ ի լուսամուտն, սիրով բարեւ տայ:

Ասէ. - Հոգի՛ս, Փարէ՛զ, այսպէս խորհեցայ,
Քան զայս բարի ոչ է, որչափ ջանացայ,
Դարձիր ի յայս ժամուս, ըզհայրդ աղաչեա՛,
Երթեալ՝ զիս խնդրէ, միթէ հայրն իմ քեզ տայ:

Փարէզ ասէ նմա. - Քաղցրի՛կ իմ Վեննա,
Որպէս թէ այդ բանիդ սիրտըս հաւատայ,
Բայց կատարեմ զխօսքդ յիմ գլխոյս վերայ,
Զի եմ տրուպ ծառայ ես քեզ, իմ արքայ:

Ապա միուս բան մի խօսի քո գերիս,
Եթէ թոյլ տաս դու ինձ եւ մտօք կամիս:
Ասէ Վեննա. - Խօսեա՛ց, իմ սիրտս եւ հոգիս,
Միթէ բարի ճարակ մի մեզ հնարիս:

Փարէզն ասէ զայս. - Վեննա՛, աչացս լուս,
Երթ դու ամուսնացիր, զոր իշխան առնուս
Եւ զիս իբրեւ ծառայ դու ընդ քեզ տանուս,
Որ զհողաթափդ պահեմ վերայ իմ գլխուս:

Ասէ Վեննա նմա, թէ. - Զայս ոչ առնեմք,
Երթ, զասացեալս արա՛, որ զայն տեսանեմք.
Թէ նովաւ ոչ լինի, այլ բանս հնարեմք,
Միթէ երեսապարզ զգործս վճարեմք:

Փարէզ դառնայ ի յետ՝ բազում խորհըրդով,
Կացեալ հանդէպ հօրըն բազում ամօթով:
Ասէ հայրըն. - Խօսեա՛, որդեակ իմ, սիրով,
Զոր ինչ յինէն խնդրես, կատարեմ փութով:

Պատասխանէ Փարէզ. - Հա՛յր իմ, ամաչեմ,
Որ բանս պատկառելի ընդ քեզ խօսեալ չեմ,
Ապա այս անգամըս ըզքեզ աղաչեմ,
Խնդրակ լեր Վեննայու՝ միթէ ես առցեմ:

Յակոբ հայեաց ի նա, Փարէզ դառն ելաց.
Գիտաց հայրըն նորա՝ մանուկն էր այրած:
Ելեալ նա յակամայ՝ առ Դօլֆին գնաց,
Եհար զծունկն ի գետին, առաջի եկաց:

Ասէ իշխանն նմա, թէ. - Բարի՛ եկիր,
Ասա՛ դու այժմ, յինէն զինչ կամիս, խնդրիր,
Կատարեմ քեզ այսօր, զոր ի միտդ ունիր,
Զի դու ես բարերար միայն յիմ երկիր:

Խօսի Յակոբ ահիւ եւ պատկառանօք
Եւ թողութիւն խնդրէ ի նմանէ սրտօք,
Ասէ. - ԶՎեննա տացես որդոյս օրինօք,
Ոչ եկեալ զքեզ ժտեմ, այլ քոյին կամօք:

Երբ որ լուաւ իշխանն՝ խելքըն վերացաւ,
Եւ դառնութեամբ մահու ի նա նայեցաւ,
Կատարեալ բարկութեամբ սպանել կամեցաւ,
Բազմաց աղաչանացըն պատկառեցաւ:

Այլ ոչ մնաց բան չար, որ նմա չասաց.
Ասէ իւր ծառայիցն. - Հարէ՛ք զդա ի բաց,
Որ եւ ինքըն, ալիքն յիւր ոչ ամաչեաց,
Նա յինչ փառք էր հասեալ, որ զայն ինձ խօսեաց:

Ինքըն եւ որդին իւր այլ աստ ոչ մտցեն,
Զհասըս ի յարքունուստ նոցա կտրեսցեն,
Եւ ընդ այլ երիցունս մի՛ համարեսցեն,
Զանուանս նոցա դիւանըս մի՛ յիշեսցեն:

Իսկ Վեննա ի հեռուստ ծածուկ ակնարկէր,
Զեղեալքն եւ զասացեալքն զամէնն տեսանէր,
Դառնայր եւ տրտմութեամբ նա յոյժ վարանէր,
Ի միտըս իւր տանջեալ, թէ ինչ հնարէր:

Երբ Փարէզ տրտմութեամբ ըզհայրըն տեսեալ,
Ի յերեսաց նորա փութով թաքուցեալ,
Զի զամէն զեղելոցն յառաջմէ լուեալ,
Երթեալ նա առ Վեննա՝ զամէնն ասացեալ:

Երբ որ Վեննա լուեալ զբանս ի Փարէզից,
Ասէ. - Վաղիւն յայլ կողմ փանճարայ բացից. -
Զի այն լուսամուտն էր մէջ ապարանից,
Եւ Փարէզ արգելաւ անդէն գնացից: -

Բայց դու ուրախ կացիր, Փարէզ իմ սիրուն,
Դարձիր ուրախութեամբ՝ գնասցես ի տուն,
Զի եդեալ եմ զգլուխս փոխան քո գլխուն,
Զկեանքս փոխան տուեալ եմ քո արեւուն:

Եւ Վեննա առաքէ, որ փոյթ վարպետ գայ
Եւ յիւր հաճեալ տեղիքն՝ լուսամուտ բանայ.
Եւ վաղիւն երբ Փարէզ ի տեղիքն երթայ,
Փութայ անդէն Վեննա եւ խօսի ընդ նա:

Ասէ. - Սիրո՛ւն Փարէզ, թուխ՝ տրտում կաս.
Ըզտրտմութիւն արա ի քէնէ պակաս.
Այլ գործիք հնարեմ, որ դու իմանաս,
Միթէ բարին վերջի գործիք մեր եւ բան:

Երբ որ քանի աւուրք ի վերայ անցաւ,
Վեննա խաթունըն այլ խորհուրդ խորհեցաւ:
Երբ որ եկաւ Փարէզ՝ նմա ասացաւ,
Առնուլ զնա եւ փախչել ի յանձն ըստացաւ:

Ասէ Վեննա. - Փարէ՛զ, իմ կտրիճ գովեալ,
Կամիմ ես ըզքեզ ի մեծ փորձութիւն տալ,
Զի որք յասպարէզին ոչ յաղթող գտեալ,
Պսակն արիութեան ոչ են ըստացեալ:

Եւ ով ոք որ կամի սիրուն վարդ քաղէ,
Պիտոյ է ըզբազուկն արեամբ շաղախէ,
Զի գործս յորոյ մեք եմք՝ գիտես, թէ խա՞ղ է,
Բազում գլուխ պիտի յայս ճամփաս թաղէ:

Ով որ կամի անգին մարգարիտ հանէ,
Պիտոյ է ի պտոյտս խորոց մտանէ,
Զհայրն եւ զմայրն եւ զինչսըն մտացըն հանէ,
Յետոյ փափաքանացն իւրոց հասանէ:

Թէ ստոյգ, յօժար սրտիւ քեզ Վեննա պիտիր,
Դու տես պատրաստութիւն, ա՛ռ զիս եւ փախիր.
Ես կամաւս հաճեցայ՝ անունս աւերիր.
Ա՛յլ ոք զիս ոչ առնու, դու միայն կ՛առնիր:

Բայց զայս ինձ երդուիր, որ զիս սուրբ պահես,
Մինչեւ տէրն կամենայ, որ պսակ առնես.
Այլ եւ ըզԵսաբէլ յինէն ոչ զատես,
Տանըս վերակացու միշտ ըզնա կարգես:

Երթ եւ տես ձիանըս ուժով եւ քայլուն,
Եւ ես զիս պատրաստեմ, որպէս կամիս դուն,
Եւ ես ակնահայեաց լինիմ յայն ժամուն,
Որոյ գաս թէ մթան, թէ առաւօտուն:

Իսկ Փարէզ միշտ յուսով ունկն առնէր նմա
Եւ ընդ խօսից նորա յոյժ արիանայ,
Վերըստին ըզմահն եւ զկեանքն իւր մոռանայ,
Ողջունեալ ըզՎեննա՝ ի տուն ընթանայ:

Կոչեալ հաւատարիմ զոմն ի ծառայից,
Ասէ, թէ. - Ե՛կն առ իս եւ քեզ ասացից,
Մինչեւ Յոպպէ քաղաք զքեզ առաքեցից,
Որ է մէջ Տալիու, մէջ Ալամանից:

Երթ դու մինչեւ անտի, ըզճանապարհն տես
Եւ ամէն գին եւ ծախս, ձիանս պատրաստես,
Զանցս եւ զգնացս ջրանցիցն շինես,
Հաւատարիմ եղբայր, փութով ժամանես:

Ետուր ըզծախս նորա, նա ի ձի հեծաւ,
Փութով ըզճանապարհըն իւր ընթացաւ.
Զամէն մի ըստ միոյ պատրաստի տեսաւ,
Որպէս ի տեառնէն իւր առաքեցաւ:

Զամէն ինչ կատարեաց եւ ի յետ դառնայ,
Ասէ նա Փարէզու. - Ինչքըն պատրաստ կայ,
Ահա զոր ինչ կամիս, սկսիր եւ արա:
Տէրն ըզգործդ աջողէ, բարի աւարտ գայ: