Պատմութիւն Փարէզի եւ Վեննայի

Յայնժամ դիւան առնէ Դօլֆին առանձին,
Եւ կոչէ զԵսաբէլ ընդ քահանային:
Այլ երբ որ ըստուգեաց վասըն Փարէզին,
Կոչէ զհայրն եւ զմայրն՝ «Գան իմ դիւանինե:

Եւ տայ զսպել զՎեննա եւ պարզ տեսանել,
Թէ եւս անարատ է՝ ըզնա նկատել.
Եւ նախ ի նմանէ զեղեալքն հարցանել,
Ըզսուտն եւ զիրաւըն անտի ուսանել:

Իսկ Վեննա զԵսաբէլըն տայ ի բերան,
Թէ. - Նա՛ է, որ գործեաց ընդ իս զամենայն,
Եւ ոչ ինձ մեղքըն կայ ՚ւ ոչ Փարէզ մանկան,
Գործիքս այսոքիկ ի սմանէ գործեցան:

Յորժամ ի Վեննայու եկ պատասխանին՝
Սկսեալ իշխանն հարցանել զնոսա մին-մին.
Յառաջն Եսաբելայ ասաց զայս նմին.
- Վասն է՞ր դու արարեր զայս բանըս չնչին:

Իսկ Եսաբէլ եղեւ անկից հրաժարեալ,
Թէ. - Իշխա՛ն, տանջայ ես բազում խրատ տալ,
Եւ վերըստին ի յունկըն ոչ ըստանալ,
Բայց մեղք ի մէջ նոցա ոչ է իմ տեսեալ:

Ասէ ընդ քահանայն, թէ. - Դու ի՞նչ ասէր,
Որ երկու օր զնոսա ի յարկ քո պահէր:
Ասէ. - Տէ՛ր իմ, եկին առ իս զերդ հիւրեր,
Եւ ես, աղքատ ծառայդ, զի՞նչ պիտի առնէր:

Այլ ճանաչել զնոսա ինձ էր անհնար:
Եւ հաստատեմ երդմամբ՝ չկար նոցա չար,
Զի մինըն քոյր ասէր եւ միւսըն եղբայր,
Եւ ոչ ննջեալ նոքա բնաւ ընդ իրար:

Եթող եւ ըզնոսա, Յակոբ սկսանի.
Սկիզբն ասէ նմա. - Որդի սատանի,
Գիտես, որ զառաջին չարիքն քեզ թողի,
Վասն ա՞յն դու գործեցիր զայս հակառակի:

Ապա տացեմ ես քեզ այժմ ըզփոխարէն,
Որ մինն արժէ ըզքո հազարն ու զամէն,
Որպէս տուիր հանել զդուստրն իմ ի տանէն,
Ես տամ հանել զկեանքդ ի քո արեւէն:

Որպէս օտարցուցեր զդուստր ի մերմէ,
Օտարցուցնեմ զինչըս զամէնն ի քէնէ.
Թէ որ որդին քո ի ձեռըս անկանէ,
Զչարիքն անձին իւրոյ աչօք տեսանէ:

Ասէ Յակոբ նմա. - Իշխան իմ բարի,
Գիտես, քեզ ծառայ եմ ես անչափ տարի,
Բնաւ մի սխալանս ես քեզ արարի.
Նոյնպէս, տէրն է վերոյ, զայս այլ ես չարի:

Եւ ոչ բնաւ ունիմ ի սմանէ խապար,
Թէ այս գործըս բնաւ նորա միտըն կար.
Եւ վերըստին ըզխորհուրդըն մեզի ոչ տար.
Երդնում քեզի հաստատ ի վեր եւ ի վար:

Գիտեմ, որ ի չարէն այս մեզ յայտնեցաւ
Եւ չար ծնընդենէս մեզ պատահեցաւ.
Որ յաջ եւ ի յահեակ նա ոչ հայեցաւ,
Վասն այն ի յայս ժամուս հայրն ամաչեցաւ:

Բայց ոչ եւս բարկութիւն իշխանին ցածէր,
Առաքէր, զօրապետ զօրացըն ածէր
Եւ Յակոբայ դարանս եւս մահու գործէր,
Կամէր զսպիտակ ալիքն արեամբըն մածէր:

Այլեւս բազում ծերոց գալ աղաչեցին,
Հազիւ ի սպանելոյ զնա ազատեցին,
Այլ տարեալ ի բանտ ի նեղ զընդան արկին,
Զինչս եւ ըզփարթամութիւն նորա լուծին:

Այնպէս երետ առնել զտունըն Յակոբայ,
Որ բնաւ շէն կալոյ մարդ նշան չի տայ,
Զինչսըն, զոսկին, զարծաթն, զանօթըս նորա
Գրով եւ կտակով յարքունին երթայ:

Եւ ըզՎեննա ձգեաց դառն ի յերեսէն,
Զինքըն եւ զԵսաբէլ՝ զերկուսն եթող մէն.
Այլեւ մերկացուցեալ ի փառաց զգեստէն.
Եւըս թափուր արար պարարտ սեղանէն:

Մինչեւ աւուրք բազումք այնպիսի գնաց,
Դարձեալ սակաւ-սակաւ հայրն ի նա գթաց.
Եւ ժամըս ժամ աւուրն առ նա երեւաց,
Խօսէր եւ զրուց տայր որպէս յոչ կամաց:

Եւ յետ սակաւ աւուրց դարձեալ գթացին.
Ծնողքն ըզնա կալեալ յապարանս մուծին.
Եւ բերեալ զառաջին զգեստն ագուցին.
Եւ զանցեալ գործիքըն զամէն մոռացին:

Երբ որ ետես Վեննա ծնողքն քաղցրացեալ,
Եւ յիւրեանց առաջին ի գութըն դարձեալ,
Եւ եւս այլ առաւել ըզնա սիրեցեալ,
Կացեալ առաջի հօրն՝ խնդիրս արարեալ:

Ասէ. - Հա՛յր իմ գթած, դստերս քո ներէ,
Զի այսօր նա ի քէն խնդիրըս խնդրէ.
ԶՅակոբ հան ի բանտէն, հա՛յր իմ, ազատէ,
Զի ծեր ալեօքըն նա միշտ զքեզ օրհնէ:

Իսկ իշխանն փութով զխնդիրն կատարէ,
Առաքէ ի ժամըն զզօրապետն բերէ,
Հանել զՅակոբ բանտէն փութով հրամայէ
Եւ զինչսըն զամենայն նա դարձուցանէ:

Ասէ. - Զինչըս նորա, զարծաթ եւ զոսկին,
Եւ զամենայն անօթս, որ ի տանն էին,
Զոր եւ ձեռամբ քոյով ունիս ի գըրին,
Յաւել ի նա դարձցին եւ ոչ պակասին:

Եւ թէ մազ մի յընչից նորա կորուսցեն,
Փոխան այն մի մազին բուռ ոսկի տացեն,
Այլ եւս ի յարքունուցս ըզպատիժն առցեն,
Ըզհասս եւ զհատն իւր այլ մի կտրեսցեն:

Եւ գնացեալ զՅակոբն ի բանտէն հանին,
Եւ տարեալ առաջի Դօլֆի իշխանին,
Եւ իշխանն քաղցրութեամբ խօսեաց ընդ նմին:
Եւ ետ յոյժ յորդորումըն սրտի նորին:

Եւ պատուաւոր արամբ ի տունն առաքեաց,
Եւ էր արտաքս եւ ներքս զտունըն զարդարած:
Եղեւ ուրախութիւն յոյժ բարեկամաց,
Այլեւս քաղաքացի տրտում ոչ մնաց:

Սկսեալ ի փարթամէն մինչեւ ի յաղքատն՝
Գային զնա ողջունին, առնէին զխրատն
Յիշխանացըն մեծաց մինչեւ ի յազատն.
Եւ Յակոբ ոչ խտրէր զաղէկն եւ ըզվատն:

Եւ հեռաւորք ուրեք երբ որ լսէին,
Մեծ գոհութիւն եւ փառս աստուծոյ տային,
Այլեւըս յիշխանէն յոյժ գոհանային,
Որ Յակոբայ դարձեալ արար զայն բարին:

Ապա մայրն Փարէզու երբ որ իմացաւ,
Թէ եւ ի Վեննայու այսոքիկ գործեցաւ,
Երթեալ առ ոտս նորա՝ շնորհ կալեցաւ,
Իսկ Վեննա քաղցրութեամբ ի նա հայեցաւ:

Այլեւս ասէ ցնա. - Հանապազ գայցես,
Նստիս դու միշտ առ իս եւ զրուց տացես,
Եւ ես ոչ թողուցում՝ ինչ պակասի քեզ,
Մինչեւ ի Փարէզու դու զրուց առցես:

Իսկ մայրըն Փարէզու այսպիսի արար.
Միշտ եւ յամէն աւուր առ Վեննա նա գար,
Զի տեղիք Փարէզու նովաւ զովանար,
Այլեւս խոց Վեննայու մարբըն դիւրանար:

Այլ Վեննա զդառնութիւն զայս ծածուկ ունէր,
Զի զՓարէզու զեղեալն բնաւ ոչ գիտէր,
Եւ որչափ որ ջանայր եւ յոյժ որոնէր,
Բնաւ ոք ի մարդկան նմա ինչ չասէր:

Իսկ ինքըն փափաքէր, թէ բանս իմանայ,
Թէ որ առողջ կենօք ահա Փարէզ կայ,
Գիտէ, որ իւր բանըն ի յերկար կ՛երթայ
Զիւր հոգսըն հանապազ ի յաստուած կու տայ: